IN CAP. V AMOS ENARRATIO. IN CAP. V AMOS ENARRATIO.

XIII, 9 Domine, Domine, rex omnipo- XIII, 9 Domine, Domine, rex omnipo- tens, in ditione tua cuncta sunt posita. tens, in ditione tua cuncta sunt posita. « In omnibus plateis planctus, » supple, « In omnibus plateis planctus, » supple, erit. Platea dicitur a græco hard quod erit. Platea dicitur a græco hard quod est latum et plateæ sunt loca, in quæ est latum et plateæ sunt loca, in quæ multi conveniunt ad plangendum, et si- multi conveniunt ad plangendum, et si- gnificant latas vias peccatorum quæ plan- gnificant latas vias peccatorum quæ plan- gendæ sunt. Matth. vII, 13: Lata porta, gendæ sunt. Matth. vII, 13: Lata porta, et spatiosa via est, quæ ducit ad perdi- et spatiosa via est, quæ ducit ad perdi- tionem et multi sunt qui intrant per tionem et multi sunt qui intrant per rum. Et in cunctis quæ foris sunt, » rum. Et in cunctis quæ foris sunt, » hoc est, villis et campis, « dicetur væ, hoc est, villis et campis, « dicetur væ, væ ! » bis scilicet, propter mortem cor- væ ! » bis scilicet, propter mortem cor- poris et animæ. Ezech. 11, 9: Scriptæ poris et animæ. Ezech. 11, 9: Scriptæ erant in eo lamentationes, et carmen, et erant in eo lamentationes, et carmen, et væ. Lamentationes poenitentibus, carmen væ. Lamentationes poenitentibus, carmen innocentibus, et væ peccatoribus obsti- innocentibus, et væ peccatoribus obsti- natis. Ezech.xvi, 23 : Væ, væ tibi ! Apoc. natis. Ezech.xvi, 23 : Væ, væ tibi ! Apoc. VII, 13: Væ, væ, væ habitantibus in VII, 13: Væ, væ, væ habitantibus in terra! Et vocabunt agricolam ad lu- terra! Et vocabunt agricolam ad lu- ctum, » propter hoc scilicet, quia periit ctum, » propter hoc scilicet, quia periit fructus laboris ejus. Jerem. XIV, 4: fructus laboris ejus. Jerem. XIV, 4: Propter terræ vastitatem, quia non venit Propter terræ vastitatem, quia non venit pluvia in terram, confusi sunt agricolæ, pluvia in terram, confusi sunt agricolæ, operuerunt capita sua. Joel, 1, 11: Con- operuerunt capita sua. Joel, 1, 11: Con- fusi sunt agricolæ, ululaverunt vinitores fusi sunt agricolæ, ululaverunt vinitores super frumento, et hordeo, quia periit super frumento, et hordeo, quia periit messis agri. Hoc spiritualiter interpreta- messis agri. Hoc spiritualiter interpreta- tur de Prælatis et prædicatoribus, qui tur de Prælatis et prædicatoribus, qui agrum cordis sine fructu excolunt. « Et agrum cordis sine fructu excolunt. « Et ad planctum, » supple, vocabunt « eos ad planctum, » supple, vocabunt « eos qui sciunt plangere. » Hieronymus, id qui sciunt plangere. » Hieronymus, id est, « qui sciunt pertinentia ad concitan- est, « qui sciunt pertinentia ad concitan- « das lacrymas. » Jerem. ix, 17: Vocate « das lacrymas. » Jerem. ix, 17: Vocate lamentatrices, et veniant, etc. Tales au- lamentatrices, et veniant, etc. Tales au- tem sunt sancti Prædicatores. Matth. v, tem sunt sancti Prædicatores. Matth. v, 5: Beati, qui lugent : quoniam ipsi 5: Beati, qui lugent : quoniam ipsi consolabuntur. Isa. xx, 12: Vocabit consolabuntur. Isa. xx, 12: Vocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum, et ad planctum, et ad calvitium, fletum, et ad planctum, et ad calvitium, et ad cingulum sacci. Bernardus : « Ta- et ad cingulum sacci. Bernardus : « Ta-

" "

lem diligo Prædicatorem, qui mihi lem diligo Prædicatorem, qui mihi « planctum, non sibi plausum excitet. » « planctum, non sibi plausum excitet. »

« Et in omnibus vineis erit planctus. » « Et in omnibus vineis erit planctus. » Vineæ significant cogitationes et opera, Vineæ significant cogitationes et opera,

◆ Cf. Exod. XII, 27. ◆ Cf. Exod. XII, 27.

237 237

in quibus necesse est plangere peccato- in quibus necesse est plangere peccato- res. Thren. 1, 2: Lacrymæ ejus in ma- res. Thren. 1, 2: Lacrymæ ejus in ma- xillis ejus non est qui consoletur eam. xillis ejus non est qui consoletur eam. Et subdit causam : « Quia pertransibo in Et subdit causam : « Quia pertransibo in medio tui, » undique scilicet interficiens, medio tui, » undique scilicet interficiens, « dicit Dominus, » sicut scilicet pertrans- « dicit Dominus, » sicut scilicet pertrans- ivi per Ægyptum percutiens primo- ivi per Ægyptum percutiens primo- genita Ægyptiorum. Ezech. 1x, 5 et 6: genita Ægyptiorum. Ezech. 1x, 5 et 6: Transite per civitatem sequentes eum, Transite per civitatem sequentes eum, et percutite non parcat oculus vester, et percutite non parcat oculus vester, neque misereamini. Senem, adolescentu-. neque misereamini. Senem, adolescentu-. lum, et virginem, parvulum, et mulieres lum, et virginem, parvulum, et mulieres interficite. interficite.

18 18

« Væ desiderantibus ! » Tangit hic « Væ desiderantibus ! » Tangit hic causam tanti planctus. « Diem Domini, » causam tanti planctus. « Diem Domini, » judicii scilicet particularis vel universa- judicii scilicet particularis vel universa- lis, temporalis vel æterni. Et loquitur de lis, temporalis vel æterni. Et loquitur de duabus tribubus desiderantibus captivi- duabus tribubus desiderantibus captivi- tatem decem tribuum, ut dilatarent ter- tatem decem tribuum, ut dilatarent ter- minos suos. Loquitur etiam de præsu- minos suos. Loquitur etiam de præsu- mentibus de propria justitia, qui securos mentibus de propria justitia, qui securos se fore putant in judicio. Loquitur etiam se fore putant in judicio. Loquitur etiam de desiderantibus judicium ut vindicen- de desiderantibus judicium ut vindicen- tur de inimicis, quibus compati deberent tur de inimicis, quibus compati deberent et orare pro ipsis. Contra quod dicitur, et orare pro ipsis. Contra quod dicitur, Job, 111, 24 et 25: Antequam comedam, Job, 111, 24 et 25: Antequam comedam, suspiro : et tamquam inundantes aquæ, suspiro : et tamquam inundantes aquæ, sic rugitus meus: quia timor, quem ti- sic rugitus meus: quia timor, quem ti- mebam, evenit mihi. Job, XXXI, 14: mebam, evenit mihi. Job, XXXI, 14: Quid faciam cum surrexerit ad judican- extremum Quid faciam cum surrexerit ad judican- extremum dum Deus? et cum quæsierit, quid re- bus formi- dum Deus? et cum quæsierit, quid re- bus formi- spondebo illi? « Ad quid eam vobis, » spondebo illi? « Ad quid eam vobis, » supple, desideratis in districto enim supple, desideratis in districto enim judicio, nemo securus est. Unde et Isa. judicio, nemo securus est. Unde et Isa. LXIV, 9, tremens petit: Ne irascaris, LXIV, 9, tremens petit: Ne irascaris, Domine, satis. I Petr. IV, 18: Si justus Domine, satis. I Petr. IV, 18: Si justus vix salvabitur, impius et peccator ubi vix salvabitur, impius et peccator ubi parebunt. « Dies Domini ista, » judicii parebunt. « Dies Domini ista, » judicii scilicet. «Tenebræ, » angustiæ scilicet, scilicet. «Tenebræ, » angustiæ scilicet, et tribulationis. Isa. xxxvII, 3: Dies tri- et tribulationis. Isa. xxxvII, 3: Dies tri- bulationis, et correptionis, et blasphemiæ bulationis, et correptionis, et blasphemiæ dies hæc. Sophon. 1, 15 et 16: Dies iræ dies hæc. Sophon. 1, 15 et 16: Dies iræ dies illa, dies tribulationis et angustiæ, dies illa, dies tribulationis et angustiæ, dies calamitatis et miseriæ, dies tenebra- dies calamitatis et miseriæ, dies tenebra- rum et caliginis, dies nebulæ et turbinis, rum et caliginis, dies nebulæ et turbinis,

Judicium Judicium

erit omni- erit omni-

dabile. dabile.

19 19

20 20

238 238

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dies tube et clangoris. « Et non lux, » dies tube et clangoris. « Et non lux, » lætitiæ scilicet alicujus. Thren. 111, 2: lætitiæ scilicet alicujus. Thren. 111, 2: Me minavit, et adduxit in tenebras, et Me minavit, et adduxit in tenebras, et non in lucem. non in lucem.

Et hujus ponit similitudinem: Et hujus ponit similitudinem:

« Quomodo si fugiat vir a facie leo- « Quomodo si fugiat vir a facie leo- nis. » Nabuchodonosor regem Chaldæo- nis. » Nabuchodonosor regem Chaldæo- rum, leonem vocat. Jeremiæ, IV, 7: rum, leonem vocat. Jeremiæ, IV, 7: Ascendit leo de cubili suo, et prædo gen- Ascendit leo de cubili suo, et prædo gen- tium se levavit. Quem cum effugerunt tium se levavit. Quem cum effugerunt Judæi, fit quod sequitur: « Et occurrat Judæi, fit quod sequitur: « Et occurrat ei ursus, » qui significat Assuerum re- ei ursus, » qui significat Assuerum re- gem Persarum et Medorum, qui sicut gem Persarum et Medorum, qui sicut legitur Esther, i, et seq., edictum legitur Esther, i, et seq., edictum dedit ut omnes Judæi simul interficeren- dedit ut omnes Judæi simul interficeren- tur. Prov. xxvIII, 15: Leo rugiens, et tur. Prov. xxvIII, 15: Leo rugiens, et ursus esuriens, princeps impius super ursus esuriens, princeps impius super populum pauperem. « Et, » supple, ur- populum pauperem. « Et, » supple, ur- sum effugiens, « ingrediatur domum, » sum effugiens, « ingrediatur domum, » supple, suam, de captivitate revertens, supple, suam, de captivitate revertens, « et innitatur, » hoc est, velit requiesce- « et innitatur, » hoc est, velit requiesce- re, « manu sua, » lassa scilicet, et fracta re, « manu sua, » lassa scilicet, et fracta per captivitatem, « super parietem, » per captivitatem, « super parietem, » domus suæ scilicet, de ruinis ædificatum, domus suæ scilicet, de ruinis ædificatum, « et mordeat eum coluber, » Coluber « et mordeat eum coluber, » Coluber dicitur colens umbras, quia in occultis dicitur colens umbras, quia in occultis et in antris habitat, et significat coluber et in antris habitat, et significat coluber Antiochum Epiphanem, qui Judæis, Antiochum Epiphanem, qui Judæis, postquam de captivitate redierunt, pluri- postquam de captivitate redierunt, pluri- ma mala intulit. Genes. xux, 17: Fiat ma mala intulit. Genes. xux, 17: Fiat Dan, hoc est, judicium, coluber in via, Dan, hoc est, judicium, coluber in via, cerastes in semita, mordens ungulas cerastes in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro. Hæc equi, ut cadat ascensor ejus retro. Hæc tria significant sententiam leonis, Dei tria significant sententiam leonis, Dei scilicet judicis, ursus infernum magno scilicet judicis, ursus infernum magno rictu gluttientem peccatores, serpens rictu gluttientem peccatores, serpens dæmones de pœna in poenam trahentes. dæmones de pœna in poenam trahentes. De leone, Amos, IH, 8: Leo rugiet, De leone, Amos, IH, 8: Leo rugiet, quis non timebit? De urso, Osee, XIII, quis non timebit? De urso, Osee, XIII, 8: Occurram eis quasi ursa raptis catu- 8: Occurram eis quasi ursa raptis catu- lis. De serpente, Eccli. x, 13: Cum mo- lis. De serpente, Eccli. x, 13: Cum mo- rietur homo, hæreditabit serpentes, et rietur homo, hæreditabit serpentes, et bestias, et vermes. bestias, et vermes.

Et hoc quod dixit, convincit per pro- Et hoc quod dixit, convincit per pro- priam confessionem: priam confessionem:

« Numquid non tenebræ, dies Domini, « Numquid non tenebræ, dies Domini, et non lux? » Isa. L, 10 : Qui ambulavit et non lux? » Isa. L, 10 : Qui ambulavit in tenebris, et non est lumen ei. « Et in tenebris, et non est lumen ei. « Et caligo, » quæ vaporibus et fumis inspis- caligo, » quæ vaporibus et fumis inspis- santibus aerem fit, et significat mentis santibus aerem fit, et significat mentis cæcitatem. Exod. x, 21: Sint tenebræ cæcitatem. Exod. x, 21: Sint tenebræ super terram Ægypti tam densæ, ut super terram Ægypti tam densæ, ut palpari queant. « Et non splendor in palpari queant. « Et non splendor in ea, justitiæ scilicet, et gratiæ vel co- ea, justitiæ scilicet, et gratiæ vel co- gnitionis. Sap. v, 6: Justitiæ lumen non gnitionis. Sap. v, 6: Justitiæ lumen non luxit nobis, et sol intelligentiæ non est luxit nobis, et sol intelligentiæ non est ortus nobis. ortus nobis.

« Odi, et projeci. » Odi corde, et pro- « Odi, et projeci. » Odi corde, et pro- jeci opere, « festivitates vestras, » in jeci opere, « festivitates vestras, » in quibus scilicet non ad me laudandum, quibus scilicet non ad me laudandum, sed ad concupiscentias explendas conve- sed ad concupiscentias explendas conve- nitis. I ad Corinth. x1, 17: Hoc autem nitis. I ad Corinth. x1, 17: Hoc autem præcipio, non laudans quod non in me- præcipio, non laudans quod non in me- tius, sed in deterius convenitis. Isa. 1, tius, sed in deterius convenitis. Isa. 1, 14: Calendas vestras, et solemnitates 14: Calendas vestras, et solemnitates vestras odivit anima mea. Malach. 11, 3 : vestras odivit anima mea. Malach. 11, 3 : Dispergam super vultum vestrum stercus Dispergam super vultum vestrum stercus solemnitatum vestrarum, dum scilicet cor solemnitatum vestrarum, dum scilicet cor foetet et lingua laudat. « Et non capiam foetet et lingua laudat. « Et non capiam odorem cætuum vestrorum. » Isa. 1, 13: odorem cætuum vestrorum. » Isa. 1, 13: Iniqui sunt cœtus vestri. Odor autem est Iniqui sunt cœtus vestri. Odor autem est thus et thymiama quod offerebant corde thus et thymiama quod offerebant corde fœtente. Isaiæ, LXVI, 3 : Qui recordatur fœtente. Isaiæ, LXVI, 3 : Qui recordatur thuris, quasi qui benedicat idolo. thuris, quasi qui benedicat idolo.

« Quod si obtuleritis mihi holocauto- « Quod si obtuleritis mihi holocauto- mata, » quæ scilicet tota incenduntur, et mata, » quæ scilicet tota incenduntur, et fuerunt de agnis pro mansuetudine in- fuerunt de agnis pro mansuetudine in- nocentium, de vitulis pro labore activo- nocentium, de vitulis pro labore activo- rum, de hircis pro gemitu pœnitentium. rum, de hircis pro gemitu pœnitentium. « Et munera vestra, » quæ non necessi- « Et munera vestra, » quæ non necessi- tate præcepti legis, sed libera voluntate tate præcepti legis, sed libera voluntate offerebantur. I Paral. xxix, 17 et 18: offerebantur. I Paral. xxix, 17 et 18: Populum tuum qui hic repertus est, Populum tuum qui hic repertus est, vidi cum ingenti gaudio, tibi offerre do- vidi cum ingenti gaudio, tibi offerre do- naria. Domine, Deus Abraham, et Isaac, naria. Domine, Deus Abraham, et Isaac, et Israel, patrum nostrorum, custodi in et Israel, patrum nostrorum, custodi in æternum hanc voluntatem. Isa. 1, 11: æternum hanc voluntatem. Isa. 1, 11: Quo mihi multitudinem victimarum Quo mihi multitudinem victimarum vestrarum, dicit Dominus? plenus sum : vestrarum, dicit Dominus? plenus sum : holocausta arietum, et adipem pinguium, holocausta arietum, et adipem pinguium,

IN CAP. V AMOS ENARRATIO. IN CAP. V AMOS ENARRATIO.

et sanguinem vitulorum, et agnorum, et et sanguinem vitulorum, et agnorum, et hircorum nolui. « Non suscipiam. >> hircorum nolui. « Non suscipiam. >> Malach. 1, 10: Non est mihi voluntas in Malach. 1, 10: Non est mihi voluntas in robis, dicit Dominus exercituum : et robis, dicit Dominus exercituum : et munus non suscipiam de manu vestra. munus non suscipiam de manu vestra. A tempore enim quo Christus obtulit se A tempore enim quo Christus obtulit se in cruce, facta sunt hæc mortua, et a in cruce, facta sunt hæc mortua, et a tempore prædicationis Apostolorum facta tempore prædicationis Apostolorum facta sunt mortifera. « Et vota pinguium ve- sunt mortifera. « Et vota pinguium ve- strorum, » hoc est, quæ sponte vovetis ad strorum, » hoc est, quæ sponte vovetis ad offerendum, « non respiciam, » quia sci- offerendum, « non respiciam, » quia sci- licet de rapina pauperum offertis. Genes. licet de rapina pauperum offertis. Genes. Iv, 5 Ad Cain, et ad munera illius non Iv, 5 Ad Cain, et ad munera illius non respexit. Eccli. xxxiv, 24: Qui offert respexit. Eccli. xxxiv, 24: Qui offert sacrificium ex substantia pauperum, sacrificium ex substantia pauperum, quasi qui victimat filium in conspectu quasi qui victimat filium in conspectu patris sui. patris sui.

Et quia possent confidere in laudibus Et quia possent confidere in laudibus psalmorum, propter hoc subdit: psalmorum, propter hoc subdit:

« Aufer a me tumultum carminum « Aufer a me tumultum carminum tuorum. »Tumultus sonus confusus est, tuorum. »Tumultus sonus confusus est, qualis solet audiri in foro, ut dicit Glos- qualis solet audiri in foro, ut dicit Glos- sa, et significat eos qui distincte voces sa, et significat eos qui distincte voces non proferunt, nec resonantias notarum non proferunt, nec resonantias notarum in cantibus Ecclesiæ. Matth. xv, 8: in cantibus Ecclesiæ. Matth. xv, 8: Populus hic me labiis honorat, cor au- Populus hic me labiis honorat, cor au- tem eorum longe est a me Isa. xxix, 13: tem eorum longe est a me Isa. xxix, 13: Appropinquat populus iste ore suo, et Appropinquat populus iste ore suo, et labiis suis glorificat me, cor autem ejus labiis suis glorificat me, cor autem ejus longe est a me. Jerem. XII, 2: Prope es longe est a me. Jerem. XII, 2: Prope es tu ori eorum, et longe a renibus eorum. tu ori eorum, et longe a renibus eorum. « Et cantica lyræ tuæ non audiam. » « Et cantica lyræ tuæ non audiam. » abu Lyram ponit pro omnibus instrumentis abu Lyram ponit pro omnibus instrumentis www. musicalibus, quibus scilicet laus Dei et www. musicalibus, quibus scilicet laus Dei et

" "

cantica Ecclesiæ ad lasciviam protrahun- cantica Ecclesiæ ad lasciviam protrahun- tur. Isa.xxIII, 15: Erit Tyro quasi canti- tur. Isa.xxIII, 15: Erit Tyro quasi canti- cum meretricis. Meretricio enim modo cum meretricis. Meretricio enim modo quidam cantant in Ecclesia. Unde sequi- quidam cantant in Ecclesia. Unde sequi- tur, ibidem, y. 16: Sume citharam, cir- tur, ibidem, y. 16: Sume citharam, cir- cui civitatem, meretrix oblivioni tradi- cui civitatem, meretrix oblivioni tradi- ta bene cane, frequenta canticum, ut ta bene cane, frequenta canticum, ut memoria tui sit. memoria tui sit.

239 239

Et revelabitur, » in oculis scilicet om- Et revelabitur, » in oculis scilicet om- nium, « quasi aqua,» scilicet ubique om- nium, « quasi aqua,» scilicet ubique om- nia operiens, « judicium, » scilicet quo nia operiens, « judicium, » scilicet quo redditur unicuique secundum sua merita. redditur unicuique secundum sua merita. Isa.x, 22: Consummatio abbreviata inun- Isa.x, 22: Consummatio abbreviata inun- dabit justitiam. Eccli. xxiv, 43: Factus dabit justitiam. Eccli. xxiv, 43: Factus est mihi trames abundans, et fluvius est mihi trames abundans, et fluvius meus appropinquavit ad mare. « Et ju- meus appropinquavit ad mare. « Et ju- stitia, » qua quilibet est dignus poena vel stitia, » qua quilibet est dignus poena vel præmio, supple, revelabitur, « quasi tor- præmio, supple, revelabitur, « quasi tor- rens fortis,» supple, qui cuncta rapit, et rens fortis,» supple, qui cuncta rapit, et cui nihil resistit. Psal. cix, 7: De tor- cui nihil resistit. Psal. cix, 7: De tor- rente in via bibet. Isa. LXVI, 12: Ecce ego rente in via bibet. Isa. LXVI, 12: Ecce ego declinabo super eam sicut fluvium pacis, declinabo super eam sicut fluvium pacis, et quasi torrentem inundantem gloriam et quasi torrentem inundantem gloriam gentium, quam sugetis. gentium, quam sugetis.

Probationem autem eorum quæ dixit, Probationem autem eorum quæ dixit,

subdit: subdit:

25 25

« Numquid hostias, » de animalibus « Numquid hostias, » de animalibus scilicet, « et sacrificium, » de aridis sci- scilicet, « et sacrificium, » de aridis sci- licet et liquidis, « obtulistis mihi in de- licet et liquidis, « obtulistis mihi in de- serto, » per quod scilicet eduxi vos de serto, » per quod scilicet eduxi vos de Ægypto, quadraginta annis ? » Psal. Ægypto, quadraginta annis ? » Psal. XCIV, 10 Quadraginta annis offensus XCIV, 10 Quadraginta annis offensus fui generationi illi. « Domus Israel, » fui generationi illi. « Domus Israel, » hoc est, familia decem tribuum. Quasi di- hoc est, familia decem tribuum. Quasi di- cat Non. Et dicit Hieronymus, quod cat Non. Et dicit Hieronymus, quod « ex quo sacrificaverunt vitulo in deserto', « ex quo sacrificaverunt vitulo in deserto', «< numquam sponte obtulerunt Domino, «< numquam sponte obtulerunt Domino, « sed pœnis potius coacti, et ideo dicit Sacrificia « sed pœnis potius coacti, et ideo dicit Sacrificia « non obtulisse, quia invite fecerunt. » Deo ingrata. « non obtulisse, quia invite fecerunt. » Deo ingrata. Hujus etiam alia causa est: Dominus Hujus etiam alia causa est: Dominus enim hoc ex intentione numquam voluit, enim hoc ex intentione numquam voluit, sed potius voluit sibi offerri quam idolis. sed potius voluit sibi offerri quam idolis. Hoc dicitur eis qui in angaria portant Hoc dicitur eis qui in angaria portant crucem in claustris vel Ecclesiis, et Do- crucem in claustris vel Ecclesiis, et Do- minum ex devotione non invocant, nec minum ex devotione non invocant, nec laudant. Isa. XLIII, 22 et 23: Non me re- laudant. Isa. XLIII, 22 et 23: Non me re- vocasti, Jacob, nec laborasti in me, Israel. vocasti, Jacob, nec laborasti in me, Israel. Non obtulisti mihi arietem holocausti Non obtulisti mihi arietem holocausti tui, et victimis tuis non glorificasti me. tui, et victimis tuis non glorificasti me.

coacta sunt coacta sunt

« Et portastis tabernaculum Moloch. » 26 « Et portastis tabernaculum Moloch. » 26

Et subdit de condemnationis judicio: Moloch interpretatur rex eorum : et Et subdit de condemnationis judicio: Moloch interpretatur rex eorum : et

1 Cf. Exod. XXXII, 1 et seq. 1 Cf. Exod. XXXII, 1 et seq.

240 240

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tabernaculum Moloch portat qui per su-- tabernaculum Moloch portat qui per su-- perbiam, habitationem dæmonis se facit. perbiam, habitationem dæmonis se facit. Job, XLI, 25: Omnes sublime videt: ipse Job, XLI, 25: Omnes sublime videt: ipse est rex super universos filios superbiæ. est rex super universos filios superbiæ. Et hoc est quod sequitur: « Vestro, » Et hoc est quod sequitur: « Vestro, » id est, regi vestro, « et imaginem idolo- id est, regi vestro, « et imaginem idolo- rum vestrorum, » supple, portastis vobis- rum vestrorum, » supple, portastis vobis- cum per desertum, ut occulte illis offerre- cum per desertum, ut occulte illis offerre- tis. Contra quod dicit, Genes. xxxv, 2 : tis. Contra quod dicit, Genes. xxxv, 2 : Abjicite deos alienos qui in medio vestri Abjicite deos alienos qui in medio vestri sunt, et mundamini. Peccatores enim sunt, et mundamini. Peccatores enim vix ab imaginibus peccatorum separan- vix ab imaginibus peccatorum separan- tur. «Sidus Dei vestri, » supple, porta- tur. «Sidus Dei vestri, » supple, porta- stis vobiscum. Et hoc dicit Hieronymus stis vobiscum. Et hoc dicit Hieronymus << sidus esse luciferi, vel hesperi, quod << sidus esse luciferi, vel hesperi, quod « adorabant.» Propter quod, Jerem. xix, « adorabant.» Propter quod, Jerem. xix, 13, dicitur quod sacrificabant militiæ cœ- 13, dicitur quod sacrificabant militiæ cœ- li 1. Septuaginta sic habent : « Assump- li 1. Septuaginta sic habent : « Assump- sistis tabernaculum Moloch, et sidus dei sistis tabernaculum Moloch, et sidus dei vestri Rempham. » Et hanc translatio- vestri Rempham. » Et hanc translatio- nem inducit Stephanus 2. Rempham au- nem inducit Stephanus 2. Rempham au- tem interpretatur requies, quia in illo si- tem interpretatur requies, quia in illo si- dere requieverunt : propter fulgorem dere requieverunt : propter fulgorem enim sideris numen putabant inesse di- enim sideris numen putabant inesse di- vinitatis, unde in necromantia libri sunt vinitatis, unde in necromantia libri sunt inscripti de Sigillis planetarum, et Liber inscripti de Sigillis planetarum, et Liber imaginum et speculorum et annulorum imaginum et speculorum et annulorum

Venerisque, omnia fiunt ad coeli imagi- Venerisque, omnia fiunt ad coeli imagi- nes. Osee, XII, 8: Dixit Ephraim: Ve- nes. Osee, XII, 8: Dixit Ephraim: Ve- rumtamen dives effectus sum, inveni ido- rumtamen dives effectus sum, inveni ido- lum mihi. « Quæ fecistis vobis, » fiduciam lum mihi. « Quæ fecistis vobis, » fiduciam scilicet ponentes in eis. scilicet ponentes in eis.

Et subdit poenam : Et subdit poenam :

«Et,» supple, ideo « migrare vos fa- «Et,» supple, ideo « migrare vos fa- ciam, » per captivitatem, « trans Dama- ciam, » per captivitatem, « trans Dama- scum,» ubi scilicet sunt montes Medorum scum,» ubi scilicet sunt montes Medorum et Persarum in regno Assyriorum. Ezech. et Persarum in regno Assyriorum. Ezech. XII, 11 : In transmigrationem, et in cap- XII, 11 : In transmigrationem, et in cap- tivitatem ibunt. Vel, trans Damascum, tivitatem ibunt. Vel, trans Damascum, hoc est, ultra potantem sanguinem, us- hoc est, ultra potantem sanguinem, us- que ad dæmones in infernum. In Acti- que ad dæmones in infernum. In Acti- bus tamen Apostolorum, VII, 43, dicit bus tamen Apostolorum, VII, 43, dicit Stephanus in Babylonem ³, et intelligit Stephanus in Babylonem ³, et intelligit de duabus tribubus. « Dicit Dominus. » de duabus tribubus. « Dicit Dominus. » Confirmatio præteritorum est. IV Reg. Confirmatio præteritorum est. IV Reg. x, 10 Non cecidit de sermonibus Domi- x, 10 Non cecidit de sermonibus Domi- ni in terram, quos locutus est. « Deus ni in terram, quos locutus est. « Deus exercituum nomen ejus. » Daniel. vii, exercituum nomen ejus. » Daniel. vii, 10 Millia millium ministrabant ei, et 10 Millia millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assistebant decies millies centena millia assistebant ei. ei.

CAPUT VI. CAPUT VI.

Comminatur Dominus superbis, et in deliciis agentibus exitium ac transmigra- Comminatur Dominus superbis, et in deliciis agentibus exitium ac transmigra- tionem, una cum reliquo populo Israel: cujus detestatur superbiam. tionem, una cum reliquo populo Israel: cujus detestatur superbiam.

1. Væ qui opulenti estis in Sion, et 1. Væ qui opulenti estis in Sion, et confiditis in monte Samariæ * : confiditis in monte Samariæ * : optimates capita populorum, optimates capita populorum, ingredientes pompatice domum ingredientes pompatice domum Isræl! Isræl!

2. Transite in Chalane, et videte, et 2. Transite in Chalane, et videte, et ite inde in Emath magnam, et ite inde in Emath magnam, et

1 Jerem. xix, 13: Sacrificaverunt omni mili- 1 Jerem. xix, 13: Sacrificaverunt omni mili- tiæ cæli, et libaverunt libamina diis alienis. tiæ cæli, et libaverunt libamina diis alienis. 2 Act. VII, 43 Et suscepistis tabernaculum Mo- 2 Act. VII, 43 Et suscepistis tabernaculum Mo- loch, et sidus dei vestri Rempham, figuras quas loch, et sidus dei vestri Rempham, figuras quas

descendite in Geth Palæstino- descendite in Geth Palæstino- rum, et ad optima quæque re- rum, et ad optima quæque re- gna horum si latior terminus gna horum si latior terminus eorum termino vestro est. eorum termino vestro est.

3. Qui separati estis in diem malum, 3. Qui separati estis in diem malum, et appropinquatis solio iniqui- et appropinquatis solio iniqui- tatis: tatis:

fecistis, adorare eas. fecistis, adorare eas.

3 Act. VII, 43 Et transferam vos trans Baby- 3 Act. VII, 43 Et transferam vos trans Baby- lonem. lonem.

* Luc. VI, 24. * Luc. VI, 24.

IN CAP. VI AMOS ENARRATIO. IN CAP. VI AMOS ENARRATIO.

4. Qui dormitis in lectis eburneis, et 4. Qui dormitis in lectis eburneis, et lascivitis in stratis vestris : lascivitis in stratis vestris : qui comeditis agnum de grege, qui comeditis agnum de grege, et vitulos de medio armenti : et vitulos de medio armenti : 5. Qui canitis ad vocem psalterii, sic- 5. Qui canitis ad vocem psalterii, sic- ut David putaverunt se habere ut David putaverunt se habere vasa cantici: vasa cantici:

6. Bibentes vinum in phialis, et op- 6. Bibentes vinum in phialis, et op- timo unguento delibuti, et nihil timo unguento delibuti, et nihil patiebantur super contritione patiebantur super contritione Joseph. Joseph.

7. Quapropter nunc migrabunt in 7. Quapropter nunc migrabunt in capite transmigrantium, et au- capite transmigrantium, et au- feretur factio lascivientium. feretur factio lascivientium. 8. Juravit Dominus Deus in anima 8. Juravit Dominus Deus in anima sua, dicit Dominus Deus exer- sua, dicit Dominus Deus exer- citum. Detestor ego superbiam citum. Detestor ego superbiam Jacob, et domos ejus odi, et Jacob, et domos ejus odi, et tradam civitatem cum habitato- tradam civitatem cum habitato- ribus suis. ribus suis.

9. Quod si reliqui fuerint decem 9. Quod si reliqui fuerint decem viri in domo una, et ipsi morien- viri in domo una, et ipsi morien-

tur. tur.

10. Et tollet eum propinquus suus, 10. Et tollet eum propinquus suus, et comburet eum, ut efferat os- et comburet eum, ut efferat os-

241 241

sa de domo et dicet ei, qui in sa de domo et dicet ei, qui in penetralibus domus est: Num- penetralibus domus est: Num- quid adhuc est penes te? quid adhuc est penes te? 11. Et respondebit: Finis est. Et di- 11. Et respondebit: Finis est. Et di- cet ei Tace, et non recorderis cet ei Tace, et non recorderis nominis Domini. nominis Domini.

12. Quia ecce Dominus mandabit, et 12. Quia ecce Dominus mandabit, et percutiet domum majorem rui- percutiet domum majorem rui- nis, et domum minorem scissio- nis, et domum minorem scissio- nibus. nibus.

13. Numquid currere queunt in pe- 13. Numquid currere queunt in pe- tris equi, aut arari potest in tris equi, aut arari potest in bubalis, quoniam convertistis bubalis, quoniam convertistis in amaritudinem judicium, et in amaritudinem judicium, et fructum justitiæ in absin- fructum justitiæ in absin-

thium? thium?

14. Qui lætamini in nihilo; qui dici- 14. Qui lætamini in nihilo; qui dici- tis Numquid non in fortitudi- tis Numquid non in fortitudi- ne nostra assumpsimus nobis ne nostra assumpsimus nobis

cornua? cornua?

15. Ecce enim suscitabo super vos, 15. Ecce enim suscitabo super vos, domus Israel, dicit Dominus domus Israel, dicit Dominus Deus exercituum, gentem, et Deus exercituum, gentem, et conteret vos ab introitu Emath conteret vos ab introitu Emath usque ad torrentem deserti. usque ad torrentem deserti.

IN CAPUT VI AMOS IN CAPUT VI AMOS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Væ qui opulenti estis ! » Tangit hic « Væ qui opulenti estis ! » Tangit hic comminationem captivitatis sub expro- comminationem captivitatis sub expro- batione peccati Prælatorum, et decem, batione peccati Prælatorum, et decem, et duarum tribuum. Et habet partes et duarum tribuum. Et habet partes duas. Primo enim improperat peccata duas. Primo enim improperat peccata lasciviæ cum comminatione captivitatis. lasciviæ cum comminatione captivitatis. Secundo, peccata superbiæ et oppressio- Secundo, peccata superbiæ et oppressio- nis, ibi, . 13: Numquid currere nis, ibi, . 13: Numquid currere queunt ? queunt ?

Prima in duas. Primo enim exaggerat Prima in duas. Primo enim exaggerat peccatum. Secundo, comminatur pœ- peccatum. Secundo, comminatur pœ- nam, ibi, y. 7 : « Quapropter nunc mi- nam, ibi, y. 7 : « Quapropter nunc mi- grabunt. » grabunt. »

Prima istarum dividitur in tres. Pri- Prima istarum dividitur in tres. Pri-

1 Jerem. LI, 14. 1 Jerem. LI, 14.

XIX XIX

mo, mo,

improperat divitias, quæ sunt peccati improperat divitias, quæ sunt peccati causa. Secundo, injurias quas intulerunt causa. Secundo, injurias quas intulerunt in malitia et injustitia, ibi, « Qui separa- in malitia et injustitia, ibi, « Qui separa- ti estis.» Tertio, lascivias in carnali con- ti estis.» Tertio, lascivias in carnali con- cupiscentia, ibi, «Qui dormitis in lectis. » cupiscentia, ibi, «Qui dormitis in lectis. » In divitiis, primo improperat abusum. In divitiis, primo improperat abusum. Secundo, multiplicationem. Secundo, multiplicationem.

« Væ! » supple, vobis divitibus, «< qui « Væ! » supple, vobis divitibus, «< qui opulenti estis, » hoc est, turgidi ac tardi opulenti estis, » hoc est, turgidi ac tardi præ opibus, eo quod cor totum opibus præ opibus, eo quod cor totum opibus hæret. Contra hoc dicitur in Psal. LXI, hæret. Contra hoc dicitur in Psal. LXI, 11 Divitiæ si affluant, nolite cor ap- 11 Divitiæ si affluant, nolite cor ap- ponere. Lucæ, VI, 24: Væ vobis diviti- ponere. Lucæ, VI, 24: Væ vobis diviti- bus, qui habetis hic consolationem ve- bus, qui habetis hic consolationem ve- stram! Et hoc est quod sequitur: « In Divitiis uten stram! Et hoc est quod sequitur: « In Divitiis uten Sion, »hoc est, in Ecclesia. Habacuc, non corde Sion, »hoc est, in Ecclesia. Habacuc, non corde 11, 6: Væ ei, qui multiplicat non sua! 11, 6: Væ ei, qui multiplicat non sua! Hoc enim in Sion vituperabile est, quia Hoc enim in Sion vituperabile est, quia

16 16

dum est, dum est,

inhæren- inhæren- dum. dum.

242 242

IV, IV,

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ibi speculari deberent æterna. II ad Co- ibi speculari deberent æterna. II ad Co- rinth. 18 Non contemplantibus no- rinth. 18 Non contemplantibus no- bis quæ videntur, sed quæ non videntur. bis quæ videntur, sed quæ non videntur. Quæ enim videntur, temporalia sunt: Quæ enim videntur, temporalia sunt: quæ autem non videntur, æterna sunt. quæ autem non videntur, æterna sunt.

Et quia Sion est in duabus tribubus, Et quia Sion est in duabus tribubus, propter hoc transit ad decem tribus, propter hoc transit ad decem tribus, subdens «Et confiditis in monte Sama- subdens «Et confiditis in monte Sama- riæ, hoc est, in præsidiis terræ mon- riæ, hoc est, in præsidiis terræ mon- tuosæ. Vel, montem ponit pro dignitati- tuosæ. Vel, montem ponit pro dignitati- bus, in quibus positi fuerunt. Et repre- bus, in quibus positi fuerunt. Et repre- henduntur in hoc superbi. Samaria enim henduntur in hoc superbi. Samaria enim custodia interpretatur, quia pro custodi- custodia interpretatur, quia pro custodi- bus positi potestate inflantur et extol- bus positi potestate inflantur et extol- luntur ut montes, et alios opprimunt, ut luntur ut montes, et alios opprimunt, ut moles montium. Isaiæ, xiv, 13 et 14: moles montium. Isaiæ, xiv, 13 et 14: Sedebo in monte testamenti :... similis ero Sedebo in monte testamenti :... similis ero Altissimo. Job, xxvII, 9: Subvertit a Altissimo. Job, xxvII, 9: Subvertit a radicibus montes. Psal. xLv, 3 : Transfe- radicibus montes. Psal. xLv, 3 : Transfe- rentur montes in cor maris, hoc est, rentur montes in cor maris, hoc est, æternæ amaritudinis. æternæ amaritudinis.

Et hoc explanans adhuc subdit: Et hoc explanans adhuc subdit:

« Optimates, » non quod optimi essent, « Optimates, » non quod optimi essent, sed quod optima ambitiose usurpabant, sed quod optima ambitiose usurpabant,

« «

capita populorum, » principes scilicet. capita populorum, » principes scilicet. Jeremiæ, v, 5 Ibo igitur ad optimates, Jeremiæ, v, 5 Ibo igitur ad optimates, et loquar eis ipsi enim cognoverunt et loquar eis ipsi enim cognoverunt viam Domini, simul judicium Dei sui : viam Domini, simul judicium Dei sui : et ecce magis hi confregerunt jugum, et ecce magis hi confregerunt jugum, ruperunt vincula. I Esdræ, ix, 2: Ma- ruperunt vincula. I Esdræ, ix, 2: Ma- nus principum et magistratuum fuit in nus principum et magistratuum fuit in trangressione hac prima. Isaiæ, 1, 5: trangressione hac prima. Isaiæ, 1, 5: Omne caput languidum. Omne caput languidum.

Et improperat abusum, subdens : « In- Et improperat abusum, subdens : « In- gredientes pompatice, » pretiosis scilicet gredientes pompatice, » pretiosis scilicet vestibus et apparatu magno et comitiva, vestibus et apparatu magno et comitiva, « domum Israel, » hoc est, familiam Is- « domum Israel, » hoc est, familiam Is- rael. Alios enim despiciebant et opprime- rael. Alios enim despiciebant et opprime- bant, ac si conculcare deberent eos. Et bant, ac si conculcare deberent eos. Et nota duplicem eventum in pompa ve- nota duplicem eventum in pompa ve- stium gloriantium. Luc. xvi, 19, dicitur, stium gloriantium. Luc. xvi, 19, dicitur, quod dives induebatur purpura et bysso: quod dives induebatur purpura et bysso: luxusu. et epulabatur quotidie splendide. Et post luxusu. et epulabatur quotidie splendide. Et post

Vestium Vestium

natur. natur.

modicum sequitur, y. 22: Et sepultus modicum sequitur, y. 22: Et sepultus est in inferno. Act. x, 21 et seq., dici- est in inferno. Act. x, 21 et seq., dici- tur, quod statuto die, Herodes vestitus tur, quod statuto die, Herodes vestitus veste regali, sedit pro tribunali, et post veste regali, sedit pro tribunali, et post modicum, percussit eum Angelus Domi- modicum, percussit eum Angelus Domi- ni et consumptus vermibus exspiravit. ni et consumptus vermibus exspiravit.

Eccli. xi, 4 In vestitu ne glorieris um- Eccli. xi, 4 In vestitu ne glorieris um- quam, nec in die honoris tui extollaris. quam, nec in die honoris tui extollaris. Eccli. xix, 27 Amictus corporis, et risus Eccli. xix, 27 Amictus corporis, et risus dentium, et ingressus hominis, enun- dentium, et ingressus hominis, enun- tiant de illo. tiant de illo.

Et subdit de multiplicatione divitia- Et subdit de multiplicatione divitia-

rum : rum :

<< Transite in Chalane, » quæ est me- << Transite in Chalane, » quæ est me- tropolis Persidis ditissima: unde etiam tropolis Persidis ditissima: unde etiam consummatio futura interpretatur, eo consummatio futura interpretatur, eo quod omnium rerum ibi fuit copia. « Et quod omnium rerum ibi fuit copia. « Et videte, hoc est, considerate divitias et videte, hoc est, considerate divitias et possessiones, " et ite inde in Emath possessiones, " et ite inde in Emath magnam, » quæ est metropolis Syriæ, et magnam, » quæ est metropolis Syriæ, et dicitur Antiochia. Magna autem dicitur dicitur Antiochia. Magna autem dicitur ad differentiam cujusdam parvæ, quæ ad differentiam cujusdam parvæ, quæ alio nomine Epiphania dicitur, ubi Na- alio nomine Epiphania dicitur, ubi Na- buchodonosor interfecit Sedeciam, sicut buchodonosor interfecit Sedeciam, sicut legitur Jeremiæ, LII, 27. Et interpreta- legitur Jeremiæ, LII, 27. Et interpreta- tur indignatio eorum, propter factum tur indignatio eorum, propter factum scilicet quo aliis indignabatur. « Et scilicet quo aliis indignabatur. « Et descendite in Geth Palæstinorum, » sive descendite in Geth Palæstinorum, » sive Philisthinorum : quæ etiam civitas opti- Philisthinorum : quæ etiam civitas opti- ma erat ibi, et interpretatur torcular. Et ma erat ibi, et interpretatur torcular. Et quia longum esset inducere per singula, quia longum esset inducere per singula, universaliter subdit : « Et ad optima universaliter subdit : « Et ad optima quæque regna horum, » in divitiis scili- quæque regna horum, » in divitiis scili- cet, ite et considerate. cet, ite et considerate.

Et quid considerent, subdit: « Si la- Et quid considerent, subdit: « Si la- tior terminus eorum, » hoc est, posses- tior terminus eorum, » hoc est, posses- sionis eorum, « termino vestro, » hoc sionis eorum, « termino vestro, » hoc est, possessione vestra, « est. » Quasi di- est, possessione vestra, « est. » Quasi di- cat Non est, in divitiis scilicet quod no- cat Non est, in divitiis scilicet quod no- tatur in Chalane, et dignitate quod nota- tatur in Chalane, et dignitate quod nota- tur in Emath Syriæ, et potestate quod tur in Emath Syriæ, et potestate quod notatur in Geth. Hoc potest dici prælatis notatur in Geth. Hoc potest dici prælatis Ecclesiæ, qui dilatati in divitiis, dignita- Ecclesiæ, qui dilatati in divitiis, dignita- te, et potestate, nulli genti sunt secundi. te, et potestate, nulli genti sunt secundi. Jerem. 11, 10: Transite ad insulas Ce- Jerem. 11, 10: Transite ad insulas Ce- thim, et videte et in Cedar mittite, et thim, et videte et in Cedar mittite, et considerate vehementer : et videte si fa- considerate vehementer : et videte si fa- ctum est hujusmodi. Deuteron. xxxII, 13: ctum est hujusmodi. Deuteron. xxxII, 13: Constituit eum super excelsam terram, Constituit eum super excelsam terram, ut comederet fructus agrorum, ut sugeret ut comederet fructus agrorum, ut sugeret mel de petra, oleumque de saxo durissi- mel de petra, oleumque de saxo durissi- mo. Et post pauca, y. 15: Incrassatus mo. Et post pauca, y. 15: Incrassatus est dilectus, et recalcitravit. Hoc enim est dilectus, et recalcitravit. Hoc enim

Ini Ini

• 11. • 11.

IN CAP. VI AMOS ENARRATIO. IN CAP. VI AMOS ENARRATIO.

promissum fuit Ecclesiæ, Isa. LX, 15 et promissum fuit Ecclesiæ, Isa. LX, 15 et 16: Ponam te in superbiam sæculorum, 16: Ponam te in superbiam sæculorum, gaudium in generationem et generatio- gaudium in generationem et generatio- nem et suges lac gentium, et mamilla nem et suges lac gentium, et mamilla regum lactaberis. regum lactaberis.

Et sequitur de ingratitudine: Et sequitur de ingratitudine:

« Qui separati estis in diem malum, » « Qui separati estis in diem malum, » propter peccata scilicet. Et dies malus propter peccata scilicet. Et dies malus dicitur dies imminentis eaptivitatis tem- dicitur dies imminentis eaptivitatis tem- poralis, vel æternæ. Separatio autem fit poralis, vel æternæ. Separatio autem fit quando a malis separantur. Job, xxi, 30: quando a malis separantur. Job, xxi, 30: In diem perditionis servatur malus, et In diem perditionis servatur malus, et ad diem furoris ducetur. Matth. xxv, 32: ad diem furoris ducetur. Matth. xxv, 32: Separabit eos ab invicem, sicut pastor Separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab hædis. «Et appropin- segregat oves ab hædis. «Et appropin- quatis solio iniquitatis, » hoc est, amisso quatis solio iniquitatis, » hoc est, amisso regno subjecti eritis iniquo solio Assy- regno subjecti eritis iniquo solio Assy- riorum, sicut et videmus prælatos Ec- riorum, sicut et videmus prælatos Ec- clesiæ a tyrannis modo subdi et vexari. clesiæ a tyrannis modo subdi et vexari. Daniel. II, 32: Tradidisti nos in mani- Daniel. II, 32: Tradidisti nos in mani- bus inimicorum nostrorum iniquorum, et bus inimicorum nostrorum iniquorum, et pessimorum, prævaricatorumque, et regi pessimorum, prævaricatorumque, et regi injusto, et pessimo ultra omnem terram. injusto, et pessimo ultra omnem terram. Isaiæ, xix, 4 Tradam Ægyptum in Isaiæ, xix, 4 Tradam Ægyptum in manu dominorum crudelium, et rex for- manu dominorum crudelium, et rex for- tis dominabitur eorum. tis dominabitur eorum.

Et subdit, improperans peccata carnalis Et subdit, improperans peccata carnalis concupiscentiæ : concupiscentiæ :

« Qui dormitis in lectis eburneis, » ut « Qui dormitis in lectis eburneis, » ut dormitio resolutionem, lectus mollitiem, dormitio resolutionem, lectus mollitiem, ebur vanitatem curiositatis significet. ebur vanitatem curiositatis significet. Simile, Proverb. VII, 16 et 17: Intexui Simile, Proverb. VII, 16 et 17: Intexui funibus lectulum meum, stravi tapetibus funibus lectulum meum, stravi tapetibus pictis ex Ægypto. Aspersi cubile meum pictis ex Ægypto. Aspersi cubile meum myrrha. His enim fit incitamentum libi- myrrha. His enim fit incitamentum libi- dinis. Et hoc est quod sequitur: « Et dinis. Et hoc est quod sequitur: « Et lascivitis in stratis vestris. » Glossa: « Ut lascivitis in stratis vestris. » Glossa: « Ut « somnum libidini copuletis. » Hoc pot- « somnum libidini copuletis. » Hoc pot- est dici clericis et religiosis, qui in voto est dici clericis et religiosis, qui in voto castitatis (quod ebur significat) luxurian- castitatis (quod ebur significat) luxurian- tur. II Paralip. XVI, 14: Posuerunt eum tur. II Paralip. XVI, 14: Posuerunt eum super lectum suum plenum aromatibus super lectum suum plenum aromatibus et unguentis meretriciis. Apocalypsis, et unguentis meretriciis. Apocalypsis,

1 Cf. II Reg. vi, 14. 1 Cf. II Reg. vi, 14.

243 243

fragos. fragos.

11, 20: Permittis mulierem Jezabel, quæ Contra voti- 11, 20: Permittis mulierem Jezabel, quæ Contra voti- se dicit prophetem, docere, et seducere se dicit prophetem, docere, et seducere servos meos, fornicari, et manducare de servos meos, fornicari, et manducare de idolothytis. Judas in epistola, . 4 Sub- idolothytis. Judas in epistola, . 4 Sub- introierunt... impii Dei nostri gratiam introierunt... impii Dei nostri gratiam transferentes in luxuriam. transferentes in luxuriam.

Et subdit de gula : Et subdit de gula :

« Qui comeditis agnum de grege, » hoc « Qui comeditis agnum de grege, » hoc est, de toto grege vix invenitur unus est, de toto grege vix invenitur unus agnus quem comedere velitis. « Et vitu- agnus quem comedere velitis. « Et vitu- los,» supple, non quoscumque occurren- los,» supple, non quoscumque occurren- tes, sed » de medio armenti » quæsitos tes, sed » de medio armenti » quæsitos per vestram electionem, qui vocantur per vestram electionem, qui vocantur vituli saginati. Deuteronom. XXXII, 14: vituli saginati. Deuteronom. XXXII, 14: Cum adipe agnorum, et arietum filiorum Cum adipe agnorum, et arietum filiorum Basan. Genes. XVIII, 7 : Ipse ad armen- Basan. Genes. XVIII, 7 : Ipse ad armen- tum cucurrit, et tulit inde vitulum tener- tum cucurrit, et tulit inde vitulum tener- rimum et optimum. Isa. xx11, 13 : Ecce rimum et optimum. Isa. xx11, 13 : Ecce gaudium et lætitia, occidere vitulos, et ju- gaudium et lætitia, occidere vitulos, et ju- gulare arietes... Comedamus et bibamus. gulare arietes... Comedamus et bibamus.

Et subdit de vanitate auditus : Et subdit de vanitate auditus :

« Qui canitis ad vocem psalterii, » ut « Qui canitis ad vocem psalterii, » ut in convivio, delectationi in gustu miscea- in convivio, delectationi in gustu miscea- tur delectatio cantus in auditu. Et expla- tur delectatio cantus in auditu. Et expla- nat ulterius « Sicut David putaverunt se nat ulterius « Sicut David putaverunt se habere vasa cantici, » et hoc ipsum præ- habere vasa cantici, » et hoc ipsum præ- sumptio fuit, quod inferior scilicet, splen- sumptio fuit, quod inferior scilicet, splen- dorem velit habere superioris. Isaiæ, v, dorem velit habere superioris. Isaiæ, v, 12 Cithara, et lyra, et tympanum, et 12 Cithara, et lyra, et tympanum, et tibia, et vinum in conviviis vestris. Sed tibia, et vinum in conviviis vestris. Sed in hoc dissimile est: quia David ea ha- in hoc dissimile est: quia David ea ha- bebat in obsequium Dei, his enim lusit bebat in obsequium Dei, his enim lusit ante arcam Domini 1, isti autem ad pro- ante arcam Domini 1, isti autem ad pro- vocationem libidinis. vocationem libidinis.

Unde sequitur : Unde sequitur :

centivum est centivum est libidinis. libidinis.

<< Bibentes vinum in phialis. » Phialæ Vinum in- << Bibentes vinum in phialis. » Phialæ Vinum in- sunt vasa vitrea subtus stricta, et supe- sunt vasa vitrea subtus stricta, et supe- rius lata, ut scilicet tam in visu quam in rius lata, ut scilicet tam in visu quam in gustu delectarentur. Prov. xXIII, 31 et gustu delectarentur. Prov. xXIII, 31 et 32: Ne intuearis vinum quando flavescit, 32: Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus : in- cum splenduerit in vitro color ejus : in- greditur blande, sed in novissimo morde- greditur blande, sed in novissimo morde-

244 244

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bit ut coluber. Hieronymus: « Venter bit ut coluber. Hieronymus: « Venter « mero æstuans, facile spumat in libidi- « mero æstuans, facile spumat in libidi- << nem. Non Ætnæi montes, non Vulcanei << nem. Non Ætnæi montes, non Vulcanei « ignes ita æstuant, sicut juveniles me- « ignes ita æstuant, sicut juveniles me- << dullæ vino et dapidus inflammatæ. » << dullæ vino et dapidus inflammatæ. » Et subdit de peccato tactus : Et subdit de peccato tactus :

« «

« Et optimo unguento delibuti. » Glos- « Et optimo unguento delibuti. » Glos- sa «Non ad refrigerandos dolores cor- sa «Non ad refrigerandos dolores cor- poris oleo puro, sed caris unguentis: poris oleo puro, sed caris unguentis: « unctiones enim quædam proficiunt ad « unctiones enim quædam proficiunt ad « libidinis delectationem. » Proverb. vii, « libidinis delectationem. » Proverb. vii, 17 et 18 Aspersi cubile meum myrrha, 17 et 18 Aspersi cubile meum myrrha, et aloe, et cinnamomo. Veni, inebriemur et aloe, et cinnamomo. Veni, inebriemur uberibus, et fruamur cupitis amplexi- uberibus, et fruamur cupitis amplexi- bus. bus.

Et subdit de peccato cordis, quod est Et subdit de peccato cordis, quod est duritia in pauperes : duritia in pauperes :

« Et nihil patiebantur super contritio- « Et nihil patiebantur super contritio- ne Joseph, » hoc est, pauperum de de- ne Joseph, » hoc est, pauperum de de- cem tribubus. Et hoc idem dicitur, Isaiæ, cem tribubus. Et hoc idem dicitur, Isaiæ, v,11: Væ qui consurgitis mane ad ebrieta- v,11: Væ qui consurgitis mane ad ebrieta- tem sectandam! Et post pauca,y. 12: Opus tem sectandam! Et post pauca,y. 12: Opus Domini non respicitis, nec opera manuum Domini non respicitis, nec opera manuum ejus consideratis, in afflictione scilicet ejus consideratis, in afflictione scilicet pauperum quæ enim a pauperibus ra- pauperum quæ enim a pauperibus ra- piunt, consumunt in deliciis. piunt, consumunt in deliciis.

: :

« Quapropter. » Post aggravationem « Quapropter. » Post aggravationem culpæ ponit comminationem pœnæ, pri- culpæ ponit comminationem pœnæ, pri- mo captivitatis, secundo pestilentiæ et mo captivitatis, secundo pestilentiæ et

mortis. » mortis. »

« «

Quapropter nunc, » in instante scili- Quapropter nunc, » in instante scili- cet captivitate vel æterna, « migrabunt, » cet captivitate vel æterna, « migrabunt, » optimates scilicet, et capita populorum, optimates scilicet, et capita populorum, « in capite transmigrantium, » in Ba- « in capite transmigrantium, » in Ba- bylonem scilicet, vel in infernum : ut bylonem scilicet, vel in infernum : ut sicut fuerunt potiores in culpa, sic sint sicut fuerunt potiores in culpa, sic sint potiores in poena. Sap. VI, 6: Apparebit potiores in poena. Sap. VI, 6: Apparebit vobis, quoniam judicium durissimum vobis, quoniam judicium durissimum his, qui præsunt, fiet. Et,» supple, his, qui præsunt, fiet. Et,» supple, tunc « auferetur factio lascivientium, » tunc « auferetur factio lascivientium, » quia tunc scilicet lascivias exercere non quia tunc scilicet lascivias exercere non poterunt. Psal. CXLV, 4: In illa die per- poterunt. Psal. CXLV, 4: In illa die per- ibunt omnes cogitationes eorum. I Ma- ibunt omnes cogitationes eorum. I Ma- chab. 11, 63 Hodie extollitur, et cras chab. 11, 63 Hodie extollitur, et cras non invenietur. non invenietur.

«< «<

Hoc autem ut magis timeatur, confir- Hoc autem ut magis timeatur, confir- mat subdens: mat subdens:

« Juravit Dominus Deus. » Hoc est « Juravit Dominus Deus. » Hoc est firma sententia: statuit enim « in anima firma sententia: statuit enim « in anima sua, » non quod animam habeat, sed sua, » non quod animam habeat, sed quod ex intimo affectu hoc vult, et hic quod ex intimo affectu hoc vult, et hic est antropospatos. Daniel. iv, 14: In est antropospatos. Daniel. iv, 14: In sententia vigilum decretum est. « Dicit sententia vigilum decretum est. « Dicit Dominus Deus exercituum, » qui scili- Dominus Deus exercituum, » qui scili- cet ista ad actum potest reducere. Isa. cet ista ad actum potest reducere. Isa. XXXI, 2 Ipse sapiens adduxit. malum, XXXI, 2 Ipse sapiens adduxit. malum, et verba sua non abstulit. « Detestor et verba sua non abstulit. « Detestor ego superbiam Jacob, » hoc est, duarum ego superbiam Jacob, » hoc est, duarum et decem tribuum: quia scilicet nec Deo et decem tribuum: quia scilicet nec Deo præcipienti, nec præcepto ejus subdi vo- præcipienti, nec præcepto ejus subdi vo- lunt. Detestari autem est, cum juramen- lunt. Detestari autem est, cum juramen- to abominari. Jacob. 1v, 6: Deus super- to abominari. Jacob. 1v, 6: Deus super- bis resistit. Job, xv, 13: Quid tumet bis resistit. Job, xv, 13: Quid tumet contra Deum spiritus tuus? « Et domos contra Deum spiritus tuus? « Et domos ejus odi, » hoc est, familias per pecca- ejus odi, » hoc est, familias per pecca- tum lasciviæ corruptas. Ezech. 111, 27: tum lasciviæ corruptas. Ezech. 111, 27: Domus exasperans est. Michææ, vi, 10: Domus exasperans est. Michææ, vi, 10: Adhuc ignis in domo impii. « Et, » sup- Adhuc ignis in domo impii. « Et, » sup- ple, ideo « tradam civitatem cum habi- ple, ideo « tradam civitatem cum habi- tatoribus suis, » in captivitatem scilicet. tatoribus suis, » in captivitatem scilicet. Hæc enim civitas conventum peccato- Hæc enim civitas conventum peccato- rum significat, de qua in Psal. LV, 10 et rum significat, de qua in Psal. LV, 10 et seq., dicitur Vidi iniquitatem et con- seq., dicitur Vidi iniquitatem et con- tradictionem in civitate. Die ac nocte tradictionem in civitate. Die ac nocte circumdabit eam super muros ejus ini- circumdabit eam super muros ejus ini- quitas : et labor in medio ejus, et inju- quitas : et labor in medio ejus, et inju- stitia. Nahum, 111, 1: Væ civitas sangui- stitia. Nahum, 111, 1: Væ civitas sangui- num, universa mendacii dilaceratione num, universa mendacii dilaceratione plena! Isa. I, 21: Quomodo facta est plena! Isa. I, 21: Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena judicii? meretrix civitas fidelis, plena judicii? Justitia habitavit in ea, nunc autem ho- Justitia habitavit in ea, nunc autem ho- micidæ. micidæ.

Et subdit de peste eorum qui non cap- Et subdit de peste eorum qui non cap- tivabuntur, sed in obsidione peribunt : tivabuntur, sed in obsidione peribunt :

« Quod si reliqui fuerint, » a gladio « Quod si reliqui fuerint, » a gladio scilicet hostis, vel captivitate, « decem scilicet hostis, vel captivitate, « decem viri in domo una, » hoc est, in familia viri in domo una, » hoc est, in familia vel tribu una. Decem nominat ideo, quia vel tribu una. Decem nominat ideo, quia supra, v, 3, mille deduxit ad centum, et supra, v, 3, mille deduxit ad centum, et centum ad decem et ne credatur quod centum ad decem et ne credatur quod illis decem parcere velit, ideo hic dicit illis decem parcere velit, ideo hic dicit quod et illi consumendi sunt. « Et ipsi quod et illi consumendi sunt. « Et ipsi

IN CAP. VI AMOS ENARRATIO. IN CAP. VI AMOS ENARRATIO.

morientur, » fame scilicet, et peste. morientur, » fame scilicet, et peste. Psal. CIII, 35: Deficiant peccatores a Psal. CIII, 35: Deficiant peccatores a terra, et iniqui ita ut non sint. terra, et iniqui ita ut non sint.

Et subdit de numero mortuorum: Et subdit de numero mortuorum: « Et tollet eum propinquus suus, » « Et tollet eum propinquus suus, » scilicet mortuum, « et comburet eum, » scilicet mortuum, « et comburet eum, » quia hostibus obsidentibus per portas quia hostibus obsidentibus per portas efferre non audet ad sepeliendum, et ideo efferre non audet ad sepeliendum, et ideo in domo timens corruptionem comburit, in domo timens corruptionem comburit, ne fotore putrefacti corporis corrumpa- ne fotore putrefacti corporis corrumpa- tur. « Ut efferat ossa de domo, » sine tur. « Ut efferat ossa de domo, » sine foetore corruptionis. Et hæc combustio foetore corruptionis. Et hæc combustio signum est incendii æterni. Isa. IX, 18: signum est incendii æterni. Isa. IX, 18: Succensa est quasi ignis impietas, ve- Succensa est quasi ignis impietas, ve- prem et spinam vorabit. « Et dicet, » prem et spinam vorabit. « Et dicet, » supple, ille propinquus qui vocatus est supple, ille propinquus qui vocatus est ad comburendum, « ei, qui in penetrali- ad comburendum, « ei, qui in penetrali- bus domus est, » supple, custodiens eos bus domus est, » supple, custodiens eos qui tabe famis et pestilentiæ moriuntur : qui tabe famis et pestilentiæ moriuntur : « Numquid adhuc est penes te, » supple, « Numquid adhuc est penes te, » supple, mortuus quem comburam? Ezech. xxxix, mortuus quem comburam? Ezech. xxxix, 14 Constituent lustrantes terram, qui 14 Constituent lustrantes terram, qui sepeliant, et requirant eos qui remanse- sepeliant, et requirant eos qui remanse- rant super faciem terræ, ut emundent rant super faciem terræ, ut emundent

eam. eam.

« Et respondebit, » supple, ille qui de « Et respondebit, » supple, ille qui de intus est «Finis est, » hoc est, omnes intus est «Finis est, » hoc est, omnes consumpti sunt. Ezech. VII, 3: Nunc consumpti sunt. Ezech. VII, 3: Nunc finis super te, et immittam furorem finis super te, et immittam furorem meum in te. Thren. IV, 9: Melius fuit meum in te. Thren. IV, 9: Melius fuit occisis gladio, quam interfectis fame : occisis gladio, quam interfectis fame : quoniam isti extabuerunt consumpti a quoniam isti extabuerunt consumpti a sterilitate terræ. « Et dicet ei, » exterior sterilitate terræ. « Et dicet ei, » exterior scilicet interiori : « Tace, » hoc est, ad scilicet interiori : « Tace, » hoc est, ad Dominum non clama, « et non recorde- Dominum non clama, « et non recorde- ris nominis Domini. » In tanta enim ris nominis Domini. » In tanta enim pertinacia fuerunt (ut dicit Hieronymus) pertinacia fuerunt (ut dicit Hieronymus) quod nec maximis malis pressi Domi- quod nec maximis malis pressi Domi- num invocare voluerint. Et significant num invocare voluerint. Et significant eos qui in infirmitate mortis non con- eos qui in infirmitate mortis non con- vertuntur ad Dominum. Apocal. xvi, 9 : vertuntur ad Dominum. Apocal. xvi, 9 : .Estuaverunt homines æstu magno, .Estuaverunt homines æstu magno, blasphemaverunt nomen Dei habentis blasphemaverunt nomen Dei habentis potestatem super has plagas, neque ege- potestatem super has plagas, neque ege- runt pœnitentiam, ut darent illi glo- runt pœnitentiam, ut darent illi glo-

et et

245 245

riam. II Paralip. xvi, 12 Ægrotavit riam. II Paralip. xvi, 12 Ægrotavit Asa anno trigesimo nono regni sui do- Asa anno trigesimo nono regni sui do- lore pedum vehementissimo, et nec in in- lore pedum vehementissimo, et nec in in- firmitate quæsivit Dominum, sed magis firmitate quæsivit Dominum, sed magis in medicorum arte confisus est. in medicorum arte confisus est.

« Quia ecce Dominus mandabit, » « Quia ecce Dominus mandabit, » supple in proximo, Assyriis scilicet, vel supple in proximo, Assyriis scilicet, vel dæmonibus, « et percutiet domum ma- dæmonibus, « et percutiet domum ma- jorem ruinis, » divitum scilicet familiam, jorem ruinis, » divitum scilicet familiam, vel decem tribuum. Matth. VII, 27: Ve- vel decem tribuum. Matth. VII, 27: Ve- nerunt flumina, et flaverunt venti, et nerunt flumina, et flaverunt venti, et irruerunt in domum illam, et cecidit, et irruerunt in domum illam, et cecidit, et facta est ruina illius magna. « Et do- facta est ruina illius magna. « Et do- mum minorem, » supple, percutiet mum minorem, » supple, percutiet

« scissionibus. » Domum minorem vocat « scissionibus. » Domum minorem vocat vel domum plebeiorum, vel domum vel domum plebeiorum, vel domum duarum tribuum, quæ scissa est, quia duarum tribuum, quæ scissa est, quia multis cadentibus, pauci remanserunt, multis cadentibus, pauci remanserunt, sicut parietinæ manent scissis et ruenti- sicut parietinæ manent scissis et ruenti- bus domibus. Isa. v, 9: Nisi domus bus domibus. Isa. v, 9: Nisi domus multæ desertæ fuerint, grandes, et pul- multæ desertæ fuerint, grandes, et pul- chræ absque habitatore. Isa. xxv, 2: chræ absque habitatore. Isa. xxv, 2: Posuisti civitatem in tumulum, urbem Posuisti civitatem in tumulum, urbem fortem in ruinam, domum alienorum : fortem in ruinam, domum alienorum : ut non sit civitas, et in sempiternum non ut non sit civitas, et in sempiternum non ædificetur. ædificetur.

Et quia aliquis posset quærere, quare Et quia aliquis posset quærere, quare tam crudeliter vindicaret in eos, cum per tam crudeliter vindicaret in eos, cum per naturam sit bonus et dulcis, etc., re- naturam sit bonus et dulcis, etc., re- spondet: spondet:

« Numquid currere queunt in petris « Numquid currere queunt in petris equi? » Quasi diceret. Non: quia pes equi? » Quasi diceret. Non: quia pes durus equi, et non fissus duro lapidi non durus equi, et non fissus duro lapidi non infigitur ad standum, nec ad se tenen- infigitur ad standum, nec ad se tenen- dum. « Aut arari potest in bubalis ? » dum. « Aut arari potest in bubalis ? » Glossa «Silvestris bos non potest do- Glossa «Silvestris bos non potest do- «mari, ut suscipiat aratra. » Et cum ani- «mari, ut suscipiat aratra. » Et cum ani- malia naturam suam non mutent, vos malia naturam suam non mutent, vos malitia me mutastis de dulci in ama- malitia me mutastis de dulci in ama- rum. Osee, XIV, 1 Pereat Samaria, rum. Osee, XIV, 1 Pereat Samaria, quoniam ad amaritudinem concitavit quoniam ad amaritudinem concitavit Deum suum. Et hoc est quod sequitur: Deum suum. Et hoc est quod sequitur: « Quoniam convertistis in amaritudinem « Quoniam convertistis in amaritudinem judicium, » justi scilicet judicis Dei, qui judicium, » justi scilicet judicis Dei, qui dulcis est per naturam: ut scilicet judi- dulcis est per naturam: ut scilicet judi-

12 12

13 13

14 14

246 246

D. ALB. MAG, ORD. PRÆD. D. ALB. MAG, ORD. PRÆD.

cium amarum de vobis faceret. Osee, cium amarum de vobis faceret. Osee, XI, 14 Ad iracundiam me provocavit XI, 14 Ad iracundiam me provocavit Ephraim in amaritudinibus suis. « Et Ephraim in amaritudinibus suis. « Et fructum, » supple, dulcissimum, « ju- fructum, » supple, dulcissimum, « ju- stitiæ, » quem scilicet justus judex pro stitiæ, » quem scilicet justus judex pro justitia reddidit patribus, « in absin- justitia reddidit patribus, « in absin- thium,» supple, convertistis: oportet thium,» supple, convertistis: oportet enim quod fructibus vestris amaris ama- enim quod fructibus vestris amaris ama- ritudo absinthii in pœna respondeat. ritudo absinthii in pœna respondeat. Deut. xxxII, 32: Uva eorum uva fellis, Deut. xxxII, 32: Uva eorum uva fellis, et botri amarissimi. Sap. 1v, 5: Fructus et botri amarissimi. Sap. 1v, 5: Fructus illorum inutiles, et acerbi ad mandu- illorum inutiles, et acerbi ad mandu- candum. candum.

Qualiter autem converterint, subdit: Qualiter autem converterint, subdit: « Qui lætamini in nihilo,» in idolo « Qui lætamini in nihilo,» in idolo scilicet, vel in peccato. Ezech. xxvIII, scilicet, vel in peccato. Ezech. xxvIII, 19 Nihil factus es, et non eris in perpe- 19 Nihil factus es, et non eris in perpe- tuum. «Qui dicitis, » ex præsumptione tuum. «Qui dicitis, » ex præsumptione scilicet superbiæ. Tob. IV, 14: Super- scilicet superbiæ. Tob. IV, 14: Super- biam numquam in tuo sensu, aut in tuo biam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas. « Numquid verbo dominari permittas. « Numquid non in fortitudine nostra, » non in fortitudine nostra, » non Dei non Dei scilicet, assumpsimus nobis cornua, » scilicet, assumpsimus nobis cornua, » regni scilicet et potestatis in Jeroboam regni scilicet et potestatis in Jeroboam et successoribus suis? Et fortitudinem et successoribus suis? Et fortitudinem appellant potentiam sæcularem in pa- appellant potentiam sæcularem in pa- rentibus, divitiis, potentatu, et industria. rentibus, divitiis, potentatu, et industria. Simile, Daniel. IV, 27: Nonne hæc est Simile, Daniel. IV, 27: Nonne hæc est Babylon magna, quam ego ædificavi in Babylon magna, quam ego ædificavi in domum regni, in robore fortitudinis domum regni, in robore fortitudinis meæ, et in gloria decoris mei ? Contra meæ, et in gloria decoris mei ? Contra hos dicitur in Psal. LXXIV, 6: Nolite ex- hos dicitur in Psal. LXXIV, 6: Nolite ex-

tollere in altum cornu vestrum. De bo- tollere in altum cornu vestrum. De bo- nis autem dicitur in Psal. LXXXVIII, 25 : nis autem dicitur in Psal. LXXXVIII, 25 : In nomine meo exaltabitur cornu ejus. In nomine meo exaltabitur cornu ejus.

« Ecce enim suscitabo super vos, » sci- « Ecce enim suscitabo super vos, » sci- licet opprimendos, « domus Israel, » licet opprimendos, « domus Israel, » decem et duæ tribus, « gentem, » Assy- decem et duæ tribus, « gentem, » Assy- riorum scilicet, Chaldæorum, vel dæmo- riorum scilicet, Chaldæorum, vel dæmo- num, qui gens dicuntur, quia gentili fe- num, qui gens dicuntur, quia gentili fe- rocitate debacchantur. Habacuc, 1, 6: rocitate debacchantur. Habacuc, 1, 6: Ecce ego suscitabo Chaldæos, gentem Ecce ego suscitabo Chaldæos, gentem amaram. Isa. XIII, 17 et 18 Ecce ego amaram. Isa. XIII, 17 et 18 Ecce ego suscitabo super eos Medos, qui argentum suscitabo super eos Medos, qui argentum non quærant, nec aurum velint, sed sa- non quærant, nec aurum velint, sed sa- gittis parvulos interficient. « Dicit Do- gittis parvulos interficient. « Dicit Do- minus Deus exercituum, » cui scilicet, minus Deus exercituum, » cui scilicet, sicut dicit Gregorius, « militat etiam id sicut dicit Gregorius, « militat etiam id « quod per malitiam voluntatis obstat. » « quod per malitiam voluntatis obstat. » « Et conteret vos, » in personis scilicet, « Et conteret vos, » in personis scilicet, et rebus. Isa. x, 7: Ad conterendum et rebus. Isa. x, 7: Ad conterendum erit cor ejus, et ad internecionem gen- erit cor ejus, et ad internecionem gen- tium non paucarum. tium non paucarum.

« Ab introitu Emath, » quæ est An- « Ab introitu Emath, » quæ est An- tiochia, et est principium terræ promis- tiochia, et est principium terræ promis- sionis ex parte Aquilonis, « usque ad sionis ex parte Aquilonis, « usque ad torrentem deserti, » hoc est, rivum, qui torrentem deserti, » hoc est, rivum, qui Rivorucula dicitur, et inter Pelusium Rivorucula dicitur, et inter Pelusium montem et desertum Ægypti cadit in montem et desertum Ægypti cadit in mare, ubi est finis terræ promissionis mare, ubi est finis terræ promissionis ad Meridiem, hoc est, vastabit a fine us- ad Meridiem, hoc est, vastabit a fine us- que in finem. Matth. xxII, 7: Missis que in finem. Matth. xxII, 7: Missis exercitibus suis, perdidit homicidas il- exercitibus suis, perdidit homicidas il- los, et civitatem illorum succendit. los, et civitatem illorum succendit.

CAP. VII AMOS ENARRATIO. CAP. VII AMOS ENARRATIO.

247 247