132 132

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stias, quem Lamech ad feram projiciens stias, quem Lamech ad feram projiciens sagittam occidit. Et quod dicitur, in vul- sagittam occidit. Et quod dicitur, in vul- nus meum, sensus est, hoc est, in vulnus nus meum, sensus est, hoc est, in vulnus a me inflictum, « et juvenem in livore a me inflictum, « et juvenem in livore meo 1. » Dicitur enim quod Lamech cæ- meo 1. » Dicitur enim quod Lamech cæ- cus a juvene dirigebatur ad venationem, cus a juvene dirigebatur ad venationem, et quia Cain occidit vulnere sagittæ, et et quia Cain occidit vulnere sagittæ, et hoc juvenis non prohibuit, iratus in ju- hoc juvenis non prohibuit, iratus in ju-

venem, insurrexit, et liventibus ictibus venem, insurrexit, et liventibus ictibus

per arcum juvenem occidit. Et hoc est per arcum juvenem occidit. Et hoc est quod dicitur, in livore meo. « Et Isa. 1, 2: quod dicitur, in livore meo. « Et Isa. 1, 2: Audite, cæli, » hoc est, cœlestes, quorum Audite, cæli, » hoc est, cœlestes, quorum est intus auditus, « et auribus percipe, est intus auditus, « et auribus percipe, terra, » hoc est, terreni, qui tantum ex- terra, » hoc est, terreni, qui tantum ex- terius audiunt. terius audiunt.

Argumentum D. Hieronymi in Joel prophetam, ex Prologo Argumentum D. Hieronymi in Joel prophetam, ex Prologo Galeato. Galeato.

Joel, filius Phatuel, describit terram duodecim tribuum, eruca, brucho, locu- Joel, filius Phatuel, describit terram duodecim tribuum, eruca, brucho, locu- sta, rubigine vastante consumptam; et post eversionem prioris populi, effusum sta, rubigine vastante consumptam; et post eversionem prioris populi, effusum iri Spiritum sanctum super servos Dei et ancillas, id est, super centum vigint iri Spiritum sanctum super servos Dei et ancillas, id est, super centum vigint credentium nomina, et effusum iri ex coenaculo Sion. Qui centum vigenti, abi credentium nomina, et effusum iri ex coenaculo Sion. Qui centum vigenti, abi uno usque ad quindecim paulatim et per incrementa surgentes, quindecim uno usque ad quindecim paulatim et per incrementa surgentes, quindecim graduum numerum efficiunt, qui in Psalterio mystice continentur ad Pauli- graduum numerum efficiunt, qui in Psalterio mystice continentur ad Pauli-

nam. nam.

Ex tribus generibus rhetorum hæc sumuntur principia, et tres sunt argumen Ex tribus generibus rhetorum hæc sumuntur principia, et tres sunt argumen torum partes ex quibus solet omnis orator incipere: aut enim dociles, aut be- torum partes ex quibus solet omnis orator incipere: aut enim dociles, aut be- novolos, aut attentos debet efficere. Hic igitur propheta a magnitudine cladis novolos, aut attentos debet efficere. Hic igitur propheta a magnitudine cladis sumens initium, eosque qui audituri erant volens ad pœnitentiam provocare, sumens initium, eosque qui audituri erant volens ad pœnitentiam provocare, reddit attentos, admirans futurum malum, et considerantes venturæ cladis reddit attentos, admirans futurum malum, et considerantes venturæ cladis asperitatem ocius arriperent pœnitentiam. In hoc propheta idcirco, nec reges, asperitatem ocius arriperent pœnitentiam. In hoc propheta idcirco, nec reges, nec tempora sunt prænotata, quia iisdem temporibus ac regibus quibus Osee, nec tempora sunt prænotata, quia iisdem temporibus ac regibus quibus Osee, prophetavit. prophetavit.

Joel interpretatur incipiens, aut Domini descensus ; tropologice, hoc est, quod Joel interpretatur incipiens, aut Domini descensus ; tropologice, hoc est, quod qui ostium et scientiam Dei habuerit apertam, recte incipit prophetare. Joel. de qui ostium et scientiam Dei habuerit apertam, recte incipit prophetare. Joel. de tribu Ruben natus, et iste de videntibus unus fuit, in agro Bethoron, ubi etiam tribu Ruben natus, et iste de videntibus unus fuit, in agro Bethoron, ubi etiam in pace mortuus est atque sepultus. in pace mortuus est atque sepultus.

1 Vugl. habet, Genes. IV, 23: Audite vocem 1 Vugl. habet, Genes. IV, 23: Audite vocem meam, uxores Lamech, auscultate sermonem meum: meam, uxores Lamech, auscultate sermonem meum:

quoniam occidi virum in vulnus meum, et adole- quoniam occidi virum in vulnus meum, et adole- scentulum in livorem meum. scentulum in livorem meum.

Kruca. Kruca.

ARGUMENTI D. HIERONYMI IN JOEL EXPLANATIO. ARGUMENTI D. HIERONYMI IN JOEL EXPLANATIO.

ARGUMENTI DIVI HIERONYMI IN JOEL ARGUMENTI DIVI HIERONYMI IN JOEL

PROPHETAM EXPLANATIO. PROPHETAM EXPLANATIO.

Post hunc prologum præmittit Hiero- Post hunc prologum præmittit Hiero- nymus argumentum, in quo mentem nymus argumentum, in quo mentem aperit de contentis in prophetia. Accipi- aperit de contentis in prophetia. Accipi- tur autem istud de verbis Hieronymi in tur autem istud de verbis Hieronymi in Prologo galeato. Prologo galeato.

Et sicut tria continentur in prophetia, Et sicut tria continentur in prophetia, ita et tria in argumento: scilicet clades ita et tria in argumento: scilicet clades evertens, pœnitentia, et sanctificatio. evertens, pœnitentia, et sanctificatio. « Joel, Phatuel filius, » hoc est, Prophe- « Joel, Phatuel filius, » hoc est, Prophe- ta Prophetæ filius. Psal. xx, 6: Hæc ta Prophetæ filius. Psal. xx, 6: Hæc est generatio quærentium eum, scilicet est generatio quærentium eum, scilicet Dominum « describit terram duarum Dominum « describit terram duarum

tribuum, » Judæ scilicet, et Benjamin, tribuum, » Judæ scilicet, et Benjamin, quibus immixti erant Sacerdotes, et tri- quibus immixti erant Sacerdotes, et tri- bus levitica. «< Eruca, » quæ est vermis bus levitica. «< Eruca, » quæ est vermis oleribus adhærens, et viride et molle oleribus adhærens, et viride et molle quod est in folio consumens, sed non quod est in folio consumens, sed non tangens stipitem folii, vel venas quæ de tangens stipitem folii, vel venas quæ de stipite in viridi folio disperguntur, eo stipite in viridi folio disperguntur, eo henchus, quod ille duræ sunt. « Brucho, » hoc henchus, quod ille duræ sunt. « Brucho, » hoc pullus est, pullo locustæ, quando de semine pullus est, pullo locustæ, quando de semine

Lavalie Lavalie

primo egreditur, et nec saltum habet nec primo egreditur, et nec saltum habet nec volatum. Sub quo etiam intelligitur at- volatum. Sub quo etiam intelligitur at- talagus, qui est bruchus aliquantulum talagus, qui est bruchus aliquantulum grandiusculus, quando scilicet saltum grandiusculus, quando scilicet saltum parvum habet, sed non volatum. « Lo- parvum habet, sed non volatum. « Lo- custa, » quod idem quidem animal est, custa, » quod idem quidem animal est, sed perfectum. Unde componitur a longo, sed perfectum. Unde componitur a longo, et hasta eo quod retro longa crura ha- et hasta eo quod retro longa crura ha- bet per modum hastæ quibus nititur et bet per modum hastæ quibus nititur et impingit se ad saltum; habet etiam alas, impingit se ad saltum; habet etiam alas, quibus utitur ad volatum. « Rubigine, » quibus utitur ad volatum. « Rubigine, » Rubigo dicitur ros incensus ab aere de- Rubigo dicitur ros incensus ab aere de- scendens, et viridia magis incendens, et scendens, et viridia magis incendens, et primo ad minii colorem, postea autem in primo ad minii colorem, postea autem in fuliginem convertens, et hoc modo ad- fuliginem convertens, et hoc modo ad- hærentia erucæ nociva est, dura tamen hærentia erucæ nociva est, dura tamen dimittit. Bruchus autem immobilitate, dimittit. Bruchus autem immobilitate, quia late et in diversis pastum quærere quia late et in diversis pastum quærere non potest, id quod remansit erucæ, to- non potest, id quod remansit erucæ, to- tum medullitus exsugit. Locusta autem tum medullitus exsugit. Locusta autem quæ altius volat, etiam ad arborum flo- quæ altius volat, etiam ad arborum flo-

133 133

res, fructus, et frondes extollitur, quæ res, fructus, et frondes extollitur, quæ erucæ et brucho superfuerunt. Rubigo erucæ et brucho superfuerunt. Rubigo autem quæ cum rore omnia tegit, nihil autem quæ cum rore omnia tegit, nihil relinquit. Et sic in principio sui a qua- relinquit. Et sic in principio sui a qua- druplici plaga, « vastante consumptam, » druplici plaga, « vastante consumptam, » describit terram duarum tribuum. describit terram duarum tribuum.

In secunda autem parte: « Et » id est, In secunda autem parte: « Et » id est, etiam, « post eversionem prioris po- etiam, « post eversionem prioris po- puli, » quæ eversio facta est per plagas, puli, » quæ eversio facta est per plagas, vel per poenitentiam quam in secundo vel per poenitentiam quam in secundo describit capitulo, supple, describit etiam describit capitulo, supple, describit etiam in tertio capitulo « effusum iri Spiritum in tertio capitulo « effusum iri Spiritum sanctum, » in Dei præordinatione, « su- sanctum, » in Dei præordinatione, « su- per servos Dei et ancillas, » Apostolos per servos Dei et ancillas, » Apostolos scilicet et mulieres, quæ cum eis erant, scilicet et mulieres, quæ cum eis erant, sicut dicitur Act. 1, 8. Et hoc explanat, sicut dicitur Act. 1, 8. Et hoc explanat, subdens : « Id est, super centum viginti subdens : « Id est, super centum viginti credentium nomina. » Nomina dicuntur credentium nomina. » Nomina dicuntur nominati inter credentes et perfecti, quod nominati inter credentes et perfecti, quod adaptat ulterius, subdens: «< Et, »> id est, adaptat ulterius, subdens: «< Et, »> id est, quia « fuerunt viri in coenaculo montis quia « fuerunt viri in coenaculo montis Sion, » Apostoli scilicet et discipuli, cen- Sion, » Apostoli scilicet et discipuli, cen- tum viginti. Act. 1, 15: Erat turba ho- tum viginti. Act. 1, 15: Erat turba ho- minum fere centum viginti: cujus numeri minum fere centum viginti: cujus numeri subjungit mysterium: « Qui, » scilicet subjungit mysterium: « Qui, » scilicet centum viginti, « ab uno usque ad quin- centum viginti, « ab uno usque ad quin- decim, » progressione scilicet continua, decim, » progressione scilicet continua, « paulatim, » ut scilicet quilibet nume- « paulatim, » ut scilicet quilibet nume- rus secundum se sigillatim accipiatur, rus secundum se sigillatim accipiatur, «<et per incrementa, » ut scilicet sequens «<et per incrementa, » ut scilicet sequens numerus præcedenti semper adjungatur, numerus præcedenti semper adjungatur, « surgentes » numeri « quindecim gra- « surgentes » numeri « quindecim gra- duum numerum efficiunt, » propter hoc duum numerum efficiunt, » propter hoc quod progressio stat in quindecim. Gra- quod progressio stat in quindecim. Gra- dus autem quindecim in Psal. cxix ad dus autem quindecim in Psal. cxix ad CXXXIV. Sunt qui dicuntur canticum gra- quindecim CXXXIV. Sunt qui dicuntur canticum gra- quindecim

Psalmi Psalmi

duum, eo quod signat profectus ascen- graduum. duum, eo quod signat profectus ascen- graduum. dentis per gradus virtutum, et sunt ad dentis per gradus virtutum, et sunt ad Psal. cxix: Ad Dominum cum tribularer, Psal. cxix: Ad Dominum cum tribularer, inclusive, usque ad quatuordecim se- inclusive, usque ad quatuordecim se- quentes continue. Et hoc est quod sequi- quentes continue. Et hoc est quod sequi- tur: « Qui,» scilicet numerus, «< in Psal- tur: « Qui,» scilicet numerus, «< in Psal- terio mystice continetur. » Progressio terio mystice continetur. » Progressio autem continua vocatur numerus ab uno autem continua vocatur numerus ab uno usque ad quindecim numeratus, ita quod usque ad quindecim numeratus, ita quod quilibet numerus contentus inter quin- quilibet numerus contentus inter quin- decim omnibus præcedentibus se conti- decim omnibus præcedentibus se conti- nuo supponatur. Sic scilicet duo uni ad- nuo supponatur. Sic scilicet duo uni ad- dita faciunt tria. Tria autem duobus et dita faciunt tria. Tria autem duobus et

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

uni addita faciunt sex. Quatuor autem uni addita faciunt sex. Quatuor autem tribus et duobus et uni addita, faciunt tribus et duobus et uni addita, faciunt decem. Et hoc modo progrediendo usque decem. Et hoc modo progrediendo usque ad quindecim, surgit numerus centum ad quindecim, surgit numerus centum viginti, nec plus nec minus. viginti, nec plus nec minus.

Et hucusque completum est argumen- Et hucusque completum est argumen- tum mentem aperiens de omnibus quæ tum mentem aperiens de omnibus quæ in prophetia continentur. Quod autem in prophetia continentur. Quod autem sequitur, Glossa est de originali sumpta, sequitur, Glossa est de originali sumpta, in quo ostendit modum principii in pro- in quo ostendit modum principii in pro- phetia, et quare in titulo reges non po- phetia, et quare in titulo reges non po- nuntur, et qualiter sibi nomen congruit nuntur, et qualiter sibi nomen congruit et genus. et genus.

< Ex tribus generibus rhetorum, » hoc < Ex tribus generibus rhetorum, » hoc est, rhetoricorum locorum, « hæc su- est, rhetoricorum locorum, « hæc su- muntur principia, » scilicet istius pro- muntur principia, » scilicet istius pro- phetiæ, quod explanans, subdit: « Et » phetiæ, quod explanans, subdit: « Et » idem «< tres sunt argumentorum partes, » idem «< tres sunt argumentorum partes, » quibus scilicet advocatus mentem admo- quibus scilicet advocatus mentem admo- nens judicis et assistentium, primo proce- nens judicis et assistentium, primo proce- mialiter proponit, « ex quibus solet om- mialiter proponit, « ex quibus solet om- nis orator incipere. » Et enumerat locos nis orator incipere. » Et enumerat locos illos « Aut enim dociles, » juribus scili - illos « Aut enim dociles, » juribus scili - cet et rationibus propositorum allegatis, cet et rationibus propositorum allegatis, « aut benevolos,» favorabilitate causæ « aut benevolos,» favorabilitate causæ præposita, « aut attentos, » difficultate præposita, « aut attentos, » difficultate dicendorum ostensa, « debet efficere, » dicendorum ostensa, « debet efficere, » orator scilicet. Et hoc adaptat isti auc- orator scilicet. Et hoc adaptat isti auc- tori, subdens: «Hic igitur Propheta, tori, subdens: «Hic igitur Propheta, Joel scilicet, recte secundum artem rhe Joel scilicet, recte secundum artem rhe toricam, « a magnitudine, » futuræ sci- toricam, « a magnitudine, » futuræ sci- licet licet

>> >>

cladis, »> suæ scilicet prophetiæ, cladis, »> suæ scilicet prophetiæ, « sumens initiumn, » prophetandi scilicet, « sumens initiumn, » prophetandi scilicet, « eosque qui audituri erant » prophetiam « eosque qui audituri erant » prophetiam « volens ad pœnitentiam provocare. » « volens ad pœnitentiam provocare. » Isa. L, 4: Dominus dedit mihi linguam Isa. L, 4: Dominus dedit mihi linguam eruditam, ut sciam sustentare eum, qui eruditam, ut sciam sustentare eum, qui lassus est verbo. « Reddit attentos. » Isa. lassus est verbo. « Reddit attentos. » Isa. L, 5 Dominus Deus aperuit mihi au- L, 5 Dominus Deus aperuit mihi au- rem, ut audiam eum quasi magistrum. rem, ut audiam eum quasi magistrum. Per quid autem reddit attentos, subdit: Per quid autem reddit attentos, subdit: « Admirans, » hoc est, in admirationem « Admirans, » hoc est, in admirationem ponens, « futurum malum, » quod scili- ponens, « futurum malum, » quod scili- cet terræ et habitatoribus prophetat im- cet terræ et habitatoribus prophetat im- minere. Et subdit intentionis suæ in hoc minere. Et subdit intentionis suæ in hoc finem « Ut considerantes, » auditores finem « Ut considerantes, » auditores scilicet, << venturæ cladis asperitatem, » scilicet, << venturæ cladis asperitatem, » oculis magis cordis quam corporis, a ocius oculis magis cordis quam corporis, a ocius

arriperent poenitentiam, » territi scilicet arriperent poenitentiam, » territi scilicet de malo futuro. de malo futuro.

Et subjungit quare reges et tempora Et subjungit quare reges et tempora in titulo non ponuntur : « In hoc Pro- in titulo non ponuntur : « In hoc Pro- pheta idcirco, nec reges, nec tempora pheta idcirco, nec reges, nec tempora sunt prænotata, » in titulo scilicet, sunt prænotata, » in titulo scilicet, « quia, » secundum regulam Hebræo- « quia, » secundum regulam Hebræo- rum, « iisdem temporibus ac regibus rum, « iisdem temporibus ac regibus quibus Osee, » supple, prophetavit, quibus Osee, » supple, prophetavit, prophetavit » et iste, et ideo post prophetavit » et iste, et ideo post

« «

Osce immediate ordinatur. Osce immediate ordinatur.

Et subdit de nominis congruentia: Et subdit de nominis congruentia: « Joel interpretatur incipiens, aut Do- « Joel interpretatur incipiens, aut Do- mini descensus. » Ptolomæus in Pro- mini descensus. » Ptolomæus in Pro- verbiis: « Qui inter sapientes est humi- verbiis: « Qui inter sapientes est humi- « lior, inter sapientes est sapientior, sic- « lior, inter sapientes est sapientior, sic- « ut profundiores lacunæ, plures conti- « ut profundiores lacunæ, plures conti- «nent aquas. » Eccli. 111, 20: Quanto «nent aquas. » Eccli. 111, 20: Quanto magnus es, humilia te in omnibus. magnus es, humilia te in omnibus. Luc. XIV, 10: Recumbe in novissimo Luc. XIV, 10: Recumbe in novissimo loco. Et subdit mysterium, dicens : loco. Et subdit mysterium, dicens : « Tropologice, hoc est, » significatum « Tropologice, hoc est, » significatum scilicet « quod qui ostium, et, » id est, scilicet « quod qui ostium, et, » id est, « scientiam Dei, » hoc est, scientiam de « scientiam Dei, » hoc est, scientiam de divinis, « habuerit apertam, » hoc est, divinis, « habuerit apertam, » hoc est, revelatam, quod Phatuel hujus Prophetæ revelatam, quod Phatuel hujus Prophetæ pater interpretatur, « recte incipit prophe- pater interpretatur, « recte incipit prophe- tare,» et hoc in præhabitis ostensum est. tare,» et hoc in præhabitis ostensum est.

» »

Deinde subdit de genere et sepul- Deinde subdit de genere et sepul- tura; «Joel, de tribu Ruben natus, » tura; «Joel, de tribu Ruben natus, » supple, fuit, et hoc competit, quia Ru- supple, fuit, et hoc competit, quia Ru- ben visio interpretatur. « et iste de vi- ben visio interpretatur. « et iste de vi- dentibus, » hoc est, de Prophetis, dentibus, » hoc est, de Prophetis, « unus fuit. » I Reg. 1x, 9: Qui Pro- « unus fuit. » I Reg. 1x, 9: Qui Pro- pheta dicitur hodie, vocabatur olim pheta dicitur hodie, vocabatur olim Videns. Et subdit de patria : « In agro » Videns. Et subdit de patria : « In agro » hoc est, villa agresti, << Bethoron, hoc est, villa agresti, << Bethoron, quod interpretatur domus magistri, vel quod interpretatur domus magistri, vel domus ascensus humilium, quod etiam domus ascensus humilium, quod etiam competit, quia ibi Spiritum sanctum ut competit, quia ibi Spiritum sanctum ut magistrum audivit, et ibi ab humilitate magistrum audivit, et ibi ab humilitate idiotæ ad sublimitatem prophetiæ ascen- idiotæ ad sublimitatem prophetiæ ascen- dit. «Ubi etiam,» in agro scilicet Betho- dit. «Ubi etiam,» in agro scilicet Betho- ron, «in pace, » supple, ante captivi- ron, «in pace, » supple, ante captivi- tatem et gladium, « mortuus est. » tatem et gladium, « mortuus est. » Psal. Lxxv, 3: Factus est in pace locus Psal. Lxxv, 3: Factus est in pace locus ejus, scilicet Dei. « Atque sepultus. » ejus, scilicet Dei. « Atque sepultus. » Isa. xi, 10: Erit sepulcrum ejus glo- Isa. xi, 10: Erit sepulcrum ejus glo-

riosum. riosum.

CAPUT I. CAPUT I.

Joel, parabola proposita de eruca, locusta, brucho, et rubigine, quatuor plagas Joel, parabola proposita de eruca, locusta, brucho, et rubigine, quatuor plagas contra Judam vaticinando, hortatur omnes, et potissimum sacerdotes ad contra Judam vaticinando, hortatur omnes, et potissimum sacerdotes ad planctum, jejunium et orationem, plangens et ipse vastitatem terræ suæ. planctum, jejunium et orationem, plangens et ipse vastitatem terræ suæ.

1. Verbum Domini, quod factum est 1. Verbum Domini, quod factum est ad Joël, filium Phatuel. ad Joël, filium Phatuel.

2. Audite hoc, senes et auribus per- 2. Audite hoc, senes et auribus per- cipite, omnes habitatores terræ: cipite, omnes habitatores terræ: Si factum est istud in diebus Si factum est istud in diebus vestris, aut in diebus patrum vestris, aut in diebus patrum vestrorum ? vestrorum ?

3. Super hoc filiis vestris narrate, et 3. Super hoc filiis vestris narrate, et filii vestri filiis suis, et filii co- filii vestri filiis suis, et filii co- rum generationi alteræ. rum generationi alteræ.

4. Residuum erucæ comedit locusta, 4. Residuum erucæ comedit locusta, et residuum locustæ comedit et residuum locustæ comedit bruchus, et residuum bruchi bruchus, et residuum bruchi comedit rubigo. comedit rubigo.

5. Expergiscimini, ebrii et flete, et 5. Expergiscimini, ebrii et flete, et ululate, omnes qui bibitis vinum ululate, omnes qui bibitis vinum in dulcedine, quoniam periit ab in dulcedine, quoniam periit ab

ore vestro. ore vestro.

6. Gens enim ascendit super terram 6. Gens enim ascendit super terram meam, fortis et innumerabilis : meam, fortis et innumerabilis : dentes ejus ut dentes leonis: et dentes ejus ut dentes leonis: et molares ejus ut catuli leonis. molares ejus ut catuli leonis. 7. Posuit vineam meam in desertum, 7. Posuit vineam meam in desertum, et ficum meam decorticavit : et ficum meam decorticavit : nudans spoliavit eam, et proje- nudans spoliavit eam, et proje- cit albi facti sunt rami ejus. cit albi facti sunt rami ejus. 8. Plange quasi virgo accincta sacco 8. Plange quasi virgo accincta sacco super virum pubertatis suæ. super virum pubertatis suæ.

9. Periit sacrificium et libatio de do- 9. Periit sacrificium et libatio de do- mo Domini: luxerunt sacerdo- mo Domini: luxerunt sacerdo- tes, ministri Domini. tes, ministri Domini.

10. Depopulata est regio, luxit humus, 10. Depopulata est regio, luxit humus, quoniam devastatum est triti- quoniam devastatum est triti- cum, confusum est vinum, e- cum, confusum est vinum, e- languit oleum. languit oleum.

11. Confusi sunt agricolæ, ululaverunt 11. Confusi sunt agricolæ, ululaverunt

vinitores super frumento et hor- vinitores super frumento et hor- deo, quia periit messis agri. deo, quia periit messis agri. 12. Vinea confusa est, et ficus elan- 12. Vinea confusa est, et ficus elan- guit malogranatum, et palma, guit malogranatum, et palma, et malum, et omnia ligna agri et malum, et omnia ligna agri aruerunt, quia confusum est aruerunt, quia confusum est gaudium a filiis hominum. gaudium a filiis hominum. 13. Accingite vos, et plangite, sacer- 13. Accingite vos, et plangite, sacer- dotes ululate, ministri alta- dotes ululate, ministri alta- ris ingredimini, cubate in ris ingredimini, cubate in sacco, ministri Dei mei, quo̟- sacco, ministri Dei mei, quo̟- niam interiit de domo Dei ve- niam interiit de domo Dei ve- stri sacrificium et libatio. stri sacrificium et libatio. Sanctificate jejunium, vocate cœ- Sanctificate jejunium, vocate cœ- tum, congregate senes, omnes tum, congregate senes, omnes habitatores terræ in domum Dei habitatores terræ in domum Dei vestri, et clamate ad Domi- vestri, et clamate ad Domi-

14. 14.

num. num.

15. A, a, a, diei! quia prepe est dies 15. A, a, a, diei! quia prepe est dies Domini, et quasi vastitas a po- Domini, et quasi vastitas a po- tente veniet. tente veniet.

16. Numquid non coram oculis vestris 16. Numquid non coram oculis vestris alimenta perierunt de domo Dei alimenta perierunt de domo Dei nostri, lætitia et exsultatio? nostri, lætitia et exsultatio? 17. Computruerunt jumenta in ster- 17. Computruerunt jumenta in ster- core suo, demolita sunt horrea, core suo, demolita sunt horrea, dissipatæ sunt apothecæ, quo- dissipatæ sunt apothecæ, quo- niam confusum est triticum. niam confusum est triticum. 18. Quid ingemuit animal, mugierunt 18. Quid ingemuit animal, mugierunt greges armenti ? Quia non est greges armenti ? Quia non est

: :

pascua eis sed et greges peco- pascua eis sed et greges peco- rum disperierunt. rum disperierunt.

19. Ad te, Domine, clamabo, quia . 19. Ad te, Domine, clamabo, quia . ignis comedit speciosa deserti, ignis comedit speciosa deserti,

et flamma succendit omnia li- et flamma succendit omnia li- gna regionis. gna regionis.

1 Infra, 11, 15 et 16. 1 Infra, 11, 15 et 16.

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

20. Sed et bestiæ agri, quasi area si- 20. Sed et bestiæ agri, quasi area si- tiens imbrem, suspexerunt ad tiens imbrem, suspexerunt ad te quoniam exsiccati sunt fon- te quoniam exsiccati sunt fon-

IN CAPUT I JOEL IN CAPUT I JOEL

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Verbum Domini. » Prophetia hæc « Verbum Domini. » Prophetia hæc primo in tres partes dividitur, scilicet in primo in tres partes dividitur, scilicet in titulum, excitationem ad auditum, et titulum, excitationem ad auditum, et prophetiæ contextum. prophetiæ contextum.

Titulus est iste: « Verbum Domini. » Titulus est iste: « Verbum Domini. » Quod ideo dicitur verbum singulariter, Quod ideo dicitur verbum singulariter, quia cum sit unicum et increatum, se- quia cum sit unicum et increatum, se- cundum quod in Deo est, tamen ratio cundum quod in Deo est, tamen ratio et causa et forma multorum est verbo- et causa et forma multorum est verbo- rum, quibus scilicet secundum diver- rum, quibus scilicet secundum diver- sos effectus exprimitur, de qua unitate sos effectus exprimitur, de qua unitate dicitur, Job, xxXIII, 14: Semel loquitur dicitur, Job, xxXIII, 14: Semel loquitur Deus, et secundo id ipsum non repetit. Deus, et secundo id ipsum non repetit. « Quod factum est. » Glossa, « non « Quod factum est. » Glossa, « non « quantum ad se, » sicut in præcedenti- « quantum ad se, » sicut in præcedenti- bus dictum est, eo quod factio non po- bus dictum est, eo quod factio non po- nitur circa Verbum: et ideo addit, « ad nitur circa Verbum: et ideo addit, « ad Joel, »ut in anima Prophetæ factio per Joel, »ut in anima Prophetæ factio per inspirationem esse intelligatur. Et sub- inspirationem esse intelligatur. Et sub- dit de parente : « Filium Phatuel : » ut dit de parente : « Filium Phatuel : » ut sicut carnaliter, ita spiritualiter a tanto sicut carnaliter, ita spiritualiter a tanto patre descendisse sciatur. Eccli. XLIV, patre descendisse sciatur. Eccli. XLIV, 11 Cum semine eorum permanent 11 Cum semine eorum permanent bona. bona.

«Audite hoc, senes. » Excitat hic ad «Audite hoc, senes. » Excitat hic ad attentionem ex admiratione dicendorum, attentionem ex admiratione dicendorum, proponens a quibus et qualiter audia- proponens a quibus et qualiter audia- tur, et iterum dicendorum ostendens tur, et iterum dicendorum ostendens magnitudinem, et qualiter hæcdoctrina magnitudinem, et qualiter hæcdoctrina in posteros est derivanda. in posteros est derivanda.

«Audite hoc, senes,» non tam canitie cor- «Audite hoc, senes,» non tam canitie cor- poris, quam mentis, tales enim patulum poris, quam mentis, tales enim patulum habent auditum. Sap. IV, 8 et 9: Sene- habent auditum. Sap. IV, 8 et 9: Sene-

tes aquarum, et ignis devoravit tes aquarum, et ignis devoravit speciosa deserti. speciosa deserti.

ctus venerabilis est, non diuturna, neque ctus venerabilis est, non diuturna, neque numero annorum computata: cani autem numero annorum computata: cani autem sunt sensus hominis, et ætas senectutis sunt sensus hominis, et ætas senectutis vita immaculata. Et horum (sicut jam in vita immaculata. Et horum (sicut jam in præcedentibus dictum est) audire est: præcedentibus dictum est) audire est: « Et auribus percipite, » corporis sci- « Et auribus percipite, » corporis sci- licet, « omnes habitatores terræ. » licet, « omnes habitatores terræ. » Horum enim audire exteriori audire Horum enim audire exteriori audire est, quia spiritum loquentem ad aurem est, quia spiritum loquentem ad aurem interiorem non habent. Deut. xXXXII, 1: interiorem non habent. Deut. xXXXII, 1: Audite, cæli, quæ loquor: audiat terra Audite, cæli, quæ loquor: audiat terra verba oris mei. Cœli, id est, cœlestes verba oris mei. Cœli, id est, cœlestes sunt qui hic senes. Terra vero, id est, sunt qui hic senes. Terra vero, id est, terrestres, qui hic habitatores terræ terrestres, qui hic habitatores terræ appellantur. Isa. 1, 2: Audite, cæli, et appellantur. Isa. 1, 2: Audite, cæli, et auribus percipe, terra: quoniam Domi- auribus percipe, terra: quoniam Domi- nus locutus est. nus locutus est.

Et subdit de raritate facti : « Si factum Et subdit de raritate facti : « Si factum est istud in diebus vestris, » præsen- est istud in diebus vestris, » præsen- tium scilicet, « aut in diebus patrum tium scilicet, « aut in diebus patrum vestrorum, » præteritorum scilicet, quo- vestrorum, » præteritorum scilicet, quo- rum exstat memoria. Et sicut dicit Hie- rum exstat memoria. Et sicut dicit Hie- ronymus: «< Patres vocat, patres, avos, ronymus: «< Patres vocat, patres, avos, « proavos, et atavos, et subavos. » « proavos, et atavos, et subavos. » Daniel. XII, 1 Veniet tempus quale non Daniel. XII, 1 Veniet tempus quale non fuit ab eo, ex quo gentes esse cœperunt, fuit ab eo, ex quo gentes esse cœperunt, super terram scilicet, usque ad tempus super terram scilicet, usque ad tempus illud. Matth. xxiv, 21: Erit enim tunc illud. Matth. xxiv, 21: Erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo, neque fiet. initio mundi usque modo, neque fiet.

filus filus Dei magne Dei magne lia. lia.

Et subjungit de derivatione hujus 3 Et subjungit de derivatione hujus 3 prophetiæ ad posteros : « Super hoc filiis Parent prophetiæ ad posteros : « Super hoc filiis Parent vestris narrate. » Glossa, « omni futuræ annuntient vestris narrate. » Glossa, « omni futuræ annuntient soboli. » Psal. Lxx, 18: Donec annun- soboli. » Psal. Lxx, 18: Donec annun- tiem brachium tuum generationi omni, tiem brachium tuum generationi omni, quæ ventura est. « Et filii vestri, » sup- quæ ventura est. « Et filii vestri, » sup- ple, narrent, « filiis suis, » « ut (sicut ple, narrent, « filiis suis, » « ut (sicut « dicit Augustinus) cum propagatione « dicit Augustinus) cum propagatione « seminis fiat propagatio doctrinæ reli- « seminis fiat propagatio doctrinæ reli- << gionis : » « et filii eorum, » supple, << gionis : » « et filii eorum, » supple, narrent, « generationi alteræ, » in suc- narrent, « generationi alteræ, » in suc- cessiones perpetuas. Deuter. xxxII, 7: cessiones perpetuas. Deuter. xxxII, 7:

IN CAP. I JOEL ENARRATIO. IN CAP. I JOEL ENARRATIO.

Interroga patrem tuum et annuntiabit Interroga patrem tuum et annuntiabit tibi: majores tuos, et dicent tibi. Hoc tibi: majores tuos, et dicent tibi. Hoc signatur, Isa. v1, 3, ubi dicitur, quod signatur, Isa. v1, 3, ubi dicitur, quod « Seraphim clamabant alter ad alterum. « Seraphim clamabant alter ad alterum. Marc. xi, 9 Qui præibant, et qui seque- Marc. xi, 9 Qui præibant, et qui seque- bantur, clamabant dicentes: Hosanna. bantur, clamabant dicentes: Hosanna. Et hoc est quod dicitur, Eccli. xxiv, Et hoc est quod dicitur, Eccli. xxiv, 14: Enarrabo doctrinam usque in lon- 14: Enarrabo doctrinam usque in lon- ginquum. Et post pauca, , 46: Doctri- ginquum. Et post pauca, , 46: Doctri- nam quasi prophetiam effundam, et ré- nam quasi prophetiam effundam, et ré- linquam illam quærentibus sapientiam, linquam illam quærentibus sapientiam, et non desinam in progenies illorum et non desinam in progenies illorum usque in ævum sanctum. usque in ævum sanctum.

« Residuum crucæ. » Hic incipit pro- « Residuum crucæ. » Hic incipit pro- phetia, et habet tres partes. In quarum phetia, et habet tres partes. In quarum prima per terrorem concutit corda ad prima per terrorem concutit corda ad pœnitentiam. In secunda docet pœniten- pœnitentiam. In secunda docet pœniten- tiam veram, infra, 11, 1, ibi, « Canite tiam veram, infra, 11, 1, ibi, « Canite tuba. » In tertia, pœnitentibus vere Spi- tuba. » In tertia, pœnitentibus vere Spi- ritus sancti promittit abundantiam, et ritus sancti promittit abundantiam, et super hostes victoriam, infra, II, 1, ibi, super hostes victoriam, infra, II, 1, ibi, « Quia ecce in diebus illis. « Quia ecce in diebus illis.

Prima harum dividitur in duas. Pri- Prima harum dividitur in duas. Pri- mo enim describit pœnæ magnitudi- mo enim describit pœnæ magnitudi- nem et quia metaphorice locutus est, nem et quia metaphorice locutus est, secundo describit metaphoræ explana- secundo describit metaphoræ explana- tionem, ibi, y. 6: « Gens enim ascen- tionem, ibi, y. 6: « Gens enim ascen- dit. » dit. »

In prima duo paragraphi sunt. Primo In prima duo paragraphi sunt. Primo enim describit futurum malum. Secun- enim describit futurum malum. Secun- do, ex hoc excitat ad pœnitentiæ fletum. do, ex hoc excitat ad pœnitentiæ fletum.

« Residuum erucæ, » scilicet quod « Residuum erucæ, » scilicet quod eruca non comedit, « comedit locusta. » eruca non comedit, « comedit locusta. » Isa. xiv, 11 Subter te sternetur tinea, Isa. xiv, 11 Subter te sternetur tinea, et operimentum tuum erunt vermes. et operimentum tuum erunt vermes. Exod. x, 4 et 5: Ecce ergo inducam Exod. x, 4 et 5: Ecce ergo inducam cras locustam in fines tuos, quæ operiant cras locustam in fines tuos, quæ operiant superficiem terræ, ne quidquam ejus ap- superficiem terræ, ne quidquam ejus ap- pareat. Et post pauca, yy. 5 et 6: Corrodet pareat. Et post pauca, yy. 5 et 6: Corrodet omnia ligna quæ germinant in agris, omnia ligna quæ germinant in agris, Et implebunt domus tuas, et servorum Et implebunt domus tuas, et servorum tuorum, et omnium Ægyptiorum : tuorum, et omnium Ægyptiorum : quantam non viderunt patres tui, et quantam non viderunt patres tui, et avi, ex quo orti sunt super terram, us- avi, ex quo orti sunt super terram, us- que in præsentem diem. « Et residuum que in præsentem diem. « Et residuum locustæ comedit bruchus. » Psal. Civ, locustæ comedit bruchus. » Psal. Civ, 34 Venit locusta et bruchus, cujus non 34 Venit locusta et bruchus, cujus non

137 137

erat numerus. « Et residuum bruchi erat numerus. « Et residuum bruchi comedit rubigo. » Psal. LXXVII, 46: De- comedit rubigo. » Psal. LXXVII, 46: De- dit ærugini fructus eorum et labores dit ærugini fructus eorum et labores eorum locustæ. Ærugo et rubigo pro eorum locustæ. Ærugo et rubigo pro eodem hic sumuntur, Jacob. v, 3: Au- eodem hic sumuntur, Jacob. v, 3: Au- rum, et argentum vestrum æruginave- rum, et argentum vestrum æruginave- runt et ærugo eorum in testimonium runt et ærugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit carnes vestras vobis erit, et manducabit carnes vestras sicut ignis. Hæc quatuor exponens Hie- sicut ignis. Hæc quatuor exponens Hie- ronymus litteraliter, dicit: «Per erucam ronymus litteraliter, dicit: «Per erucam « Assyrii, Chaldæi, et Babylonii signifi- « Assyrii, Chaldæi, et Babylonii signifi- « cantur, qui decem tribus tempore « cantur, qui decem tribus tempore «Ezechia (IV Reg. XVIII) et duas tribus «Ezechia (IV Reg. XVIII) et duas tribus «< cum tribu sacerdotali tempore Joakim, «< cum tribu sacerdotali tempore Joakim, << nepotis Josiæ (IV Reg. xxiv) captivave- << nepotis Josiæ (IV Reg. xxiv) captivave- « runt. Per locustam, Medi et Persæ « runt. Per locustam, Medi et Persæ « signantur. Per bruchum, Macedones, « signantur. Per bruchum, Macedones, « et omnes Alexandri successores, ma- « et omnes Alexandri successores, ma- «< xime Antiochus, cognomento Epi- «< xime Antiochus, cognomento Epi- « phanes, qui more bruchi sedit in Ju- « phanes, qui more bruchi sedit in Ju- « dæa, et omnes reliquias priorum re- « dæa, et omnes reliquias priorum re- « gum devoravit. Per rubiginem signan- « gum devoravit. Per rubiginem signan- « tur Romani, qui penitus omnem « tur Romani, qui penitus omnem « Judæam vastaverunt. » Dicit etiam « Judæam vastaverunt. » Dicit etiam Hieronymus, quod « Hebræi dicunt, Hieronymus, quod « Hebræi dicunt,

« «

quod ante captivitatem his quatuor quod ante captivitatem his quatuor « plagis ad litteram Judæa vastata fue- « plagis ad litteram Judæa vastata fue- « rit. » Gregorius explanat moraliter, « rit. » Gregorius explanat moraliter, sic dicens: «Per erucam nota libidinem, sic dicens: «Per erucam nota libidinem, « quæ sicut eruca corruptæ naturæ ad- « quæ sicut eruca corruptæ naturæ ad- « hæret. Job, XVII, 14: Putredini dixi: « hæret. Job, XVII, 14: Putredini dixi: « Pater meus es: mater mea, et soror « Pater meus es: mater mea, et soror « mea, vermibus. Per locustam, inanem « mea, vermibus. Per locustam, inanem « gloriam, quæ circunvolat et alta requi- « gloriam, quæ circunvolat et alta requi- « rit. Apocal. ix, 3: De fumo putei exie- « rit. Apocal. ix, 3: De fumo putei exie- « runt locustæ in terram, et data est « runt locustæ in terram, et data est « illis potestas, sicut habent potestatem « illis potestas, sicut habent potestatem « scorpiones terræ. Per bruchum, inglu- « scorpiones terræ. Per bruchum, inglu- « viem ventris, quæ quasi immobilis « viem ventris, quæ quasi immobilis << est, et immunda, et rodit quæcumque << est, et immunda, et rodit quæcumque << sunt viridia. Isa. xxxII, 3: Congrega- << sunt viridia. Isa. xxxII, 3: Congrega- «buntur spolia vestra sicut colligitur «buntur spolia vestra sicut colligitur « bruchus, velut cum fossæ plenæ fuerint « bruchus, velut cum fossæ plenæ fuerint « de eo. Per rubiginem, iram: multi enim « de eo. Per rubiginem, iram: multi enim « domant libidinem, sed inde erigun- « domant libidinem, sed inde erigun- << tur in superbiam, de superbia ruunt in << tur in superbiam, de superbia ruunt in « ingluviem, de nimia comestione et « ingluviem, de nimia comestione et « ebrietate in iram et furorem. Prov. « ebrietate in iram et furorem. Prov. «xxv, 4: Aufer rubiginem de argento, «xxv, 4: Aufer rubiginem de argento,

138 138

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« et egredietur vas purissimum. Qui « et egredietur vas purissimum. Qui « his perturbationibus obvolvuntur, lu- « his perturbationibus obvolvuntur, lu- « men sapientiæ intueri non possunt. » « men sapientiæ intueri non possunt. » Hieronymus moraliter sic exponit. « Per Hieronymus moraliter sic exponit. « Per << hæc quatuor significantur quatuor ani- << hæc quatuor significantur quatuor ani- « mi passiones, quæ si ultra modum « mi passiones, quæ si ultra modum << dominantur, auferunt salutem animæ. << dominantur, auferunt salutem animæ. « Duæ harum sunt de præsenti, tristi- « Duæ harum sunt de præsenti, tristi- «tia scilicet de præsenti adversitate, «tia scilicet de præsenti adversitate, «< gaudium de præsenti prosperitaté. De «< gaudium de præsenti prosperitaté. De << tristitia dicitur, II ad Corinth. VII, 10: << tristitia dicitur, II ad Corinth. VII, 10: « Sæculi tristitia mortem operatur. De « Sæculi tristitia mortem operatur. De « gaudio, Sap. XIV, 28: Dum lætantur, « gaudio, Sap. XIV, 28: Dum lætantur, « insaniunt. Duæ vero sunt de futuro, « insaniunt. Duæ vero sunt de futuro, << timor scilicet de futuro malo, spes de << timor scilicet de futuro malo, spes de « futuro bono. De timore, dicitur in « futuro bono. De timore, dicitur in « Psal. XIII, 5 Trepidaverunt timore « Psal. XIII, 5 Trepidaverunt timore « ubi non erat timor. De spe, Sap. v, « ubi non erat timor. De spe, Sap. v, « 15: Spes impii tamquam lanugo est, « 15: Spes impii tamquam lanugo est, « quæ a vento tollitur. » De his qua- « quæ a vento tollitur. » De his qua- tuor passionibus simul dicit Philoso- tuor passionibus simul dicit Philoso- phia ad Boetium : phia ad Boetium :

Gaudia sperne, Gaudia sperne, Pelle timorem, Pelle timorem, Nec dolor adsit Nec dolor adsit Spemque fugato. Spemque fugato. Nubila mens est Nubila mens est Vinctaque frænis, Vinctaque frænis, Hæc ubi regnant. Hæc ubi regnant.

Adhuc Gregorius aliam ponit expositio- Adhuc Gregorius aliam ponit expositio- nem sic dicens: «Ego reor erucam esse nem sic dicens: «Ego reor erucam esse « incipientem in animo passionem, quæ « incipientem in animo passionem, quæ «tarda est, et discurrere non potest. »> «tarda est, et discurrere non potest. »> Unde vult quod morosa cogitatio sit eru- Unde vult quod morosa cogitatio sit eru- ca. «Locusta autem quæ avolat et de- ca. «Locusta autem quæ avolat et de- «vorat quidquid attingit, significat opus «vorat quidquid attingit, significat opus « instabile. Bruchus autem qui insi- « instabile. Bruchus autem qui insi- « det, consuetudinem significat. Ru- « det, consuetudinem significat. Ru- « bigo vero quæ omnia consumit despe- « bigo vero quæ omnia consumit despe- << rationem. »> << rationem. »>

" "

Ex his excitat ad fletum, subdens: Ex his excitat ad fletum, subdens: Expergiscimini, ebrii. » Somno de- Expergiscimini, ebrii. » Somno de- pressos vocat, qui delectatione peccati pressos vocat, qui delectatione peccati in obsequiis Dei immobiles facti sunt, in obsequiis Dei immobiles facti sunt, quibus dicitur, Jonæ, 1, 6: Quid tu quibus dicitur, Jonæ, 1, 6: Quid tu sopore deprimeris? Surge, invoca Deum sopore deprimeris? Surge, invoca Deum

ebrieta ebrieta

tuum. Ad Ephes. v, 14: Surge qui dor- tuum. Ad Ephes. v, 14: Surge qui dor- mis, et exsurge a mortuis. Ad Roman. mis, et exsurge a mortuis. Ad Roman. XIII, 11: Hora est jam nos de somno sur- Pecca XIII, 11: Hora est jam nos de somno sur- Pecca gere. Hos etiam vocat ebrios, quia pec- defor gere. Hos etiam vocat ebrios, quia pec- defor cato rationem habent ligatam, et ma- cato rationem habent ligatam, et ma- xime libidine. I Reg. 1, 14: Usquequo xime libidine. I Reg. 1, 14: Usquequo ebria eris? Digere paulisper vinum, quo ebria eris? Digere paulisper vinum, quo mades. Isa. XXVIII, 1: Væ coronæ super- mades. Isa. XXVIII, 1: Væ coronæ super- biæ, ebriis Ephraim ! His dicit, « Exper- biæ, ebriis Ephraim ! His dicit, « Exper- giscimini. » I ad Corinth. xv, 34 : Evi- giscimini. » I ad Corinth. xv, 34 : Evi- gilate, justi, et nolite peccare. « Et gilate, justi, et nolite peccare. « Et flete, » sicut dicit Ambrosius : « Lacry- flete, » sicut dicit Ambrosius : « Lacry- << mæ lavant delictum, quod voce pudor << mæ lavant delictum, quod voce pudor « est confiteri. » Psal. VI, 7: Lavabo per « est confiteri. » Psal. VI, 7: Lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Jerem, 1x, 1: meis stratum meum rigabo. Jerem, 1x, 1: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum? et plorabo meis fontem lacrymarum? et plorabo die ac nocte. Thren. 11, 48: Divisiones die ac nocte. Thren. 11, 48: Divisiones aquarum deduxit oculus meus, in con- aquarum deduxit oculus meus, in con- tritione filiæ populi mei. « Et ululate. » tritione filiæ populi mei. « Et ululate. » Ululatus proprie luporum est, quando Uluir Ululatus proprie luporum est, quando Uluir infausta voce querulas, et tristitiæ ple- infausta voce querulas, et tristitiæ ple- nas voces emittunt, et hoc modo ululare nas voces emittunt, et hoc modo ululare dicitur poenitens, quando tales emittit dicitur poenitens, quando tales emittit voces. Jerem. VI, 26 Accingere cilicio, voces. Jerem. VI, 26 Accingere cilicio, et conspergere cinere: luctum unigeniti et conspergere cinere: luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. fac tibi, planctum amarum.

Quibus autem talem ululatum indicat, Quibus autem talem ululatum indicat, subdit: «Omnes, qui bibitis vinum, » subdit: «Omnes, qui bibitis vinum, » temporalis scilicet gaudii et delectationis, temporalis scilicet gaudii et delectationis, « in dulcedine, » hoc est, pro dulcedi- « in dulcedine, » hoc est, pro dulcedi- ne, quibus scilicet bibendi causa dulcedo ne, quibus scilicet bibendi causa dulcedo vel voluptas est, et non necessitas. vel voluptas est, et non necessitas. Prov. XXIII, 31 et 32: Ne intuearis vi- Prov. XXIII, 31 et 32: Ne intuearis vi- num quando flavescit, cum splenduerit num quando flavescit, cum splenduerit in vitio color ejus ingreditur blande, in vitio color ejus ingreditur blande, sed in novissimo mordebit ut coluber. sed in novissimo mordebit ut coluber. Et subjungit causam fletus et luctus, Et subjungit causam fletus et luctus, dicens : « Quoniam periit ab ore ve- dicens : « Quoniam periit ab ore ve- stro: » quia aut vini sapor perit ab ore, stro: » quia aut vini sapor perit ab ore, quando aufertur: aut os perit a vini sa- quando aufertur: aut os perit a vini sa- pore, quando senescit et infirmatur. pore, quando senescit et infirmatur. Psal. CXLV, 4: In illa die peribunt omnes Psal. CXLV, 4: In illa die peribunt omnes cogitationes eorum. cogitationes eorum.

« Gens enim. » Hic explanat ea quæ « Gens enim. » Hic explanat ea quæ metaphorice dixerat, et. dividitur hæc metaphorice dixerat, et. dividitur hæc

pœnite pœnite

ON ON

IN CAP. I JOEL ENARRATIO. IN CAP. I JOEL ENARRATIO.

pars in duas, in quarum prima explanat pars in duas, in quarum prima explanat terribilitatem eorum quæ dixerat. In terribilitatem eorum quæ dixerat. In secunda, ad poenitentiam invitat, ibi, secunda, ad poenitentiam invitat, ibi, « Sanctificate jejunium. » « Sanctificate jejunium. »

In prima harum tria sunt. Primum In prima harum tria sunt. Primum est ferocitas hostium. Secundum, de- est ferocitas hostium. Secundum, de- fectus Sacerdotum, ibi, «Periit sacrifi- fectus Sacerdotum, ibi, «Periit sacrifi- cium. » Tertium, luctus omnium, ibi, cium. » Tertium, luctus omnium, ibi, « Luxit humus. » « Luxit humus. »

Dicit ergo «Gens enim. » Gens dici- Dicit ergo «Gens enim. » Gens dici- tur quæ generatione corrupta nihil tur quæ generatione corrupta nihil amplius habet. Sap. XII, 10 et 11: Quo- amplius habet. Sap. XII, 10 et 11: Quo- niam non poterat mutari cogitatio niam non poterat mutari cogitatio eorum in perpetuum: semen enim erat eorum in perpetuum: semen enim erat maledictum ab initio, et naturalis maledictum ab initio, et naturalis malitia ipsorum. « Ascendet, » viribus malitia ipsorum. « Ascendet, » viribus scilicet tentationis et oppressionis. Deut. scilicet tentationis et oppressionis. Deut. XXVIII, 44: : Ipse, scilicet inimicus, erit in XXVIII, 44: : Ipse, scilicet inimicus, erit in caput, et tu eris in caudam. « Super terram caput, et tu eris in caudam. « Super terram meam. » Per metonymiam terreni sig- meam. » Per metonymiam terreni sig- nantur per terram, super quos ascendit nantur per terram, super quos ascendit tribulatio. Isa. XXXII, 13: Super humum tribulatio. Isa. XXXII, 13: Super humum populi mei, spinæ et vepres ascendent. populi mei, spinæ et vepres ascendent. « Fortis, » hoc est, in fortitudine pro- « Fortis, » hoc est, in fortitudine pro- pria confidens. Isa. xix, 4: Rex fortis pria confidens. Isa. xix, 4: Rex fortis dominabitur eorum. « Et innumera- dominabitur eorum. « Et innumera- bilis. » Sap. IV, 3: Multigena impiorum bilis. » Sap. IV, 3: Multigena impiorum multitudo non erit utilis. Eccle. 1, 15: multitudo non erit utilis. Eccle. 1, 15: Stultorum infinitus est numerus. Stultorum infinitus est numerus.

Et subdens describit hostium feroci- Et subdens describit hostium feroci- tatem: tatem:

« Dentes ejus, » quibus scilicet scin- « Dentes ejus, » quibus scilicet scin- dunt pauperes, «ut dentes leonis. » Se- dunt pauperes, «ut dentes leonis. » Se-

cundum Naturales dentes anteriores di- cundum Naturales dentes anteriores di- visores sunt, et significant majores prin- visores sunt, et significant majores prin- cipes qui dividunt omne quod bonum cipes qui dividunt omne quod bonum est in populo. Prov. xxx, 14: Generatio, est in populo. Prov. xxx, 14: Generatio, quæ pro dentibus gladios habet, et quæ pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex homi- inopes de terra, et pauperes ex homi- nibus. Leo autem ferocitatem significat, nibus. Leo autem ferocitatem significat, sive in hominibus, sive in dæmonibus. sive in hominibus, sive in dæmonibus. Isa. xxvi, 13: Quasi leo sic contrivit Isa. xxvi, 13: Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. « Et molares ejus ut omnia ossa mea. « Et molares ejus ut ratuli leonis.» Incisores dentes mandant ratuli leonis.» Incisores dentes mandant cibum molaribus conterendum. Unde cibum molaribus conterendum. Unde molares significant inferiores officiatos, molares significant inferiores officiatos, vel dæmonum, vel hominum, quia vel dæmonum, vel hominum, quia

139 139

omnia comminuunt. Job, iv, 10: Rugi- omnia comminuunt. Job, iv, 10: Rugi- tus leonis, et vox leænæ, et dentes catu- tus leonis, et vox leænæ, et dentes catu- lorum leonum contriti sunt. Catuli etiam lorum leonum contriti sunt. Catuli etiam leonis quia per se venari non possunt, leonis quia per se venari non possunt, quidquid a parentibus offertur, totum quidquid a parentibus offertur, totum medullitus exsugunt et corrodunt, sic et medullitus exsugunt et corrodunt, sic et faciunt officiati inferiores. Psal. LVII, 7: faciunt officiati inferiores. Psal. LVII, 7: Molas leonum confringet Dominus. Molas leonum confringet Dominus.

Et subjungit de effectu : Et subjungit de effectu :

« Posuit vineam meam in desertum. » « Posuit vineam meam in desertum. » Isa. v, 7: Vinea Domini exercituum do- Isa. v, 7: Vinea Domini exercituum do- mus Israel est. Unde animæ fideles ger- mus Israel est. Unde animæ fideles ger- minantes spiritualia gaudia, vineæ di- minantes spiritualia gaudia, vineæ di- cuntur, quas exterminant tyranni sæcu- cuntur, quas exterminant tyranni sæcu- lares lares

per subtractionem temporalium, per subtractionem temporalium, spirituales autem per spiritualium omni- spirituales autem per spiritualium omni- modam desolationem. Psal. LXXXVIII, modam desolationem. Psal. LXXXVIII, 42: Diripuerunt eum omnes transeuntes 42: Diripuerunt eum omnes transeuntes viam. Habac. III, 17: Non erit germen viam. Habac. III, 17: Non erit germen in vineis. Ablatum est enim gaudium in vineis. Ablatum est enim gaudium spirituale ab Ecclesia, et quod plus est, spirituale ab Ecclesia, et quod plus est, in desertum posuit, ut iterum non cola- in desertum posuit, ut iterum non cola- tur. Unde, Isa. vi, 23, dicitur: Ubi fue- tur. Unde, Isa. vi, 23, dicitur: Ubi fue- rint mille vites, mille argenteis, in spi- rint mille vites, mille argenteis, in spi- nas et in vepres erunt. In sollicitudinem nas et in vepres erunt. In sollicitudinem enim temporalium quæ per spinas, et in enim temporalium quæ per spinas, et in _tenacitatem avaritiæ quæ per vepres in- _tenacitatem avaritiæ quæ per vepres in- telligitur, omnia quæ in mundo sunt, telligitur, omnia quæ in mundo sunt,

conversa sunt. conversa sunt.

Et subjungit de destructione dulcedinis Et subjungit de destructione dulcedinis virtutis « Et ficum meam decorticavit. » virtutis « Et ficum meam decorticavit. » Ficus stipitem virtutum significat, qui Ficus stipitem virtutum significat, qui est charitas. Judic. ix, 11, dixit ficus: est charitas. Judic. ix, 11, dixit ficus: Numquid possum deserere dulcedinem Numquid possum deserere dulcedinem meam, qua utuntur dii et homines, fru- meam, qua utuntur dii et homines, fru- ctusque suavissimos. Ista decorticata est, ctusque suavissimos. Ista decorticata est, quando corticem humilitatis amisit. quando corticem humilitatis amisit. Mich. III, Mich. III, 3 Pellem eorum desuper 3 Pellem eorum desuper excoriaverunt. « Nudans, » a gratuitis excoriaverunt. « Nudans, » a gratuitis scilicet, « spoliavit eam,» supple, a vir- scilicet, « spoliavit eam,» supple, a vir- tutibus. Luc. x, 30: Qui etiam despo- tutibus. Luc. x, 30: Qui etiam despo- liaverunt eum. « Et projecit, » quasi liaverunt eum. « Et projecit, » quasi vilem et inutilem in terram, ut scilicet vilem et inutilem in terram, ut scilicet terrena concupisceret, et in Deo nullam terrena concupisceret, et in Deo nullam haberet partem. Thren. 1, 9: Deposita haberet partem. Thren. 1, 9: Deposita est vehementer, non habens consolato- est vehementer, non habens consolato- rem. « Albi facti sunt rami ejus. » Aĺbi, rem. « Albi facti sunt rami ejus. » Aĺbi,

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

id est aridi lignum enim album arens id est aridi lignum enim album arens albescit, et albedo destitutionem natura- albescit, et albedo destitutionem natura- lis significat caloris. Job, VIII, 12: Ante lis significat caloris. Job, VIII, 12: Ante omnes herbas arescit. Rami ejus signifi- omnes herbas arescit. Rami ejus signifi- cant ramificatores virtutum in bona cant ramificatores virtutum in bona opera, qui aridi sunt quando fructum opera, qui aridi sunt quando fructum bonorum operum non ferunt. Jerem. bonorum operum non ferunt. Jerem. XVII, 6 Erit quasi myricæ in deserto, XVII, 6 Erit quasi myricæ in deserto, et non videbit cum venerit bonum. et non videbit cum venerit bonum.

: :

Ex omnibus his concludit propositum: Ex omnibus his concludit propositum: « Plange, » hoc est, ergo plange, « Plange, » hoc est, ergo plange, « quasi virgo accincta sacco. » Saccus « quasi virgo accincta sacco. » Saccus accingitur propter pœnitentiæ asperita- accingitur propter pœnitentiæ asperita- tem. Job, xvi, 16 et 17 Saccum consui tem. Job, xvi, 16 et 17 Saccum consui super cutem meam, et operui cinere car- super cutem meam, et operui cinere car- nem meam. Facies mea intumuit a fletu. nem meam. Facies mea intumuit a fletu. « Super virum pubertatis suæ, » quæ « Super virum pubertatis suæ, » quæ scilicet virginitatem amisit, et delicias scilicet virginitatem amisit, et delicias pubertatis non retinuit. Sic duæ tribus pubertatis non retinuit. Sic duæ tribus cum idolis virginitatem amiserunt, et cum idolis virginitatem amiserunt, et delicias quas speraverunt in idolis, non delicias quas speraverunt in idolis, non retinuerunt. Prov. xiv, 13: Risus dolore retinuerunt. Prov. xiv, 13: Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus oc- miscebitur, et extrema gaudii luctus oc- cupat. Job, xx1, 13: Ducunt in bonis cupat. Job, xx1, 13: Ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad inferna de- dies suos, et in puncto ad inferna de- scendunt. scendunt.

« «

Et causam dicit planctus Sacerdotum : Et causam dicit planctus Sacerdotum : Periit sacrificium. » Sacrificium Periit sacrificium. » Sacrificium est de aridis, ut de granis et farina, est de aridis, ut de granis et farina, « et libatio de domo Domini,» supple, « et libatio de domo Domini,» supple, periit. De domo Domini autem dicitur, periit. De domo Domini autem dicitur, quia in domo Domini non offertur. Sa- quia in domo Domini non offertur. Sa- crificium autem aridum compunctionem crificium autem aridum compunctionem spiritus significat. Psal. L, 19: Sacrifi- spiritus significat. Psal. L, 19: Sacrifi- cium Deo spiritus contribulatus. Daniel. cium Deo spiritus contribulatus. Daniel. III, 39 In animo contrito, et spiritu III, 39 In animo contrito, et spiritu humilitatis suscipiamur. Libamen autem humilitatis suscipiamur. Libamen autem quod a gustando dicitur, prægustationem quod a gustando dicitur, prægustationem significat æternorum gaudiorum. Joel, II, significat æternorum gaudiorum. Joel, II, 14 Sacrificium, et libamen Domino 14 Sacrificium, et libamen Domino Deo vestro. Quæ duo videmus periisse ab Deo vestro. Quæ duo videmus periisse ab Ecclesia, supple, et ideo, « luxerunt Ecclesia, supple, et ideo, « luxerunt sacerdotes,» hoc est, sacræ dotes Dei, et sacerdotes,» hoc est, sacræ dotes Dei, et sacra dantes. Causa autem luctus erat, sacra dantes. Causa autem luctus erat, quia non erat qui decimas vel primitias quia non erat qui decimas vel primitias

for. for.

nie, . nie, .

" "

ון ון

offerret in templum, quibus sustentaren- offerret in templum, quibus sustentaren- tur. II Machab. 111, 16: Jam vero qui tur. II Machab. 111, 16: Jam vero qui videbat summi sacerdotis vultum, mente videbat summi sacerdotis vultum, mente vulnerabatur: facies enim et color im- vulnerabatur: facies enim et color im- mutatus declarabat internum animi do- mutatus declarabat internum animi do- lorem. Dolent enim boni Sacerdotes, Sa lorem. Dolent enim boni Sacerdotes, Sa quod sacrificia spiritualia in templo Dei div quod sacrificia spiritualia in templo Dei div non offeruntur. Et subjungit quam irra- non offeruntur. Et subjungit quam irra- tionabile sit quod plorant « ministri tionabile sit quod plorant « ministri Domini. » Ministrorum enim Domini Domini. » Ministrorum enim Domini est lætari et exsultare si non esset culpa est lætari et exsultare si non esset culpa in subjectis, vel in vita propria. Isa. LXI, in subjectis, vel in vita propria. Isa. LXI, 6 Vos autem Sacerdotes Domini voca- 6 Vos autem Sacerdotes Domini voca- bimini Ministri Dei nostri, dicetur vo- bimini Ministri Dei nostri, dicetur vo- bis. I ad Corinth. IV, 1: Sic nos existi- bis. I ad Corinth. IV, 1: Sic nos existi- met homo ut ministros Christi et dis- met homo ut ministros Christi et dis- pensatores mysteriorum Dei. Horum pensatores mysteriorum Dei. Horum enim lætari est, Psal. LXXXVI, 7: Sicut enim lætari est, Psal. LXXXVI, 7: Sicut lætantium omnium habitatio est in te. lætantium omnium habitatio est in te.

Et subjungit de planctu omnium, di- Et subjungit de planctu omnium, di-

cens: cens:

« Depopulata est regio, » hoc est, po- « Depopulata est regio, » hoc est, po- pulo inimico vastata, et hoc in Ecclesia pulo inimico vastata, et hoc in Ecclesia est, quia populo divino destituta est. Isa. est, quia populo divino destituta est. Isa. 1,7 Regionem vestram coram vobis 1,7 Regionem vestram coram vobis alieni devorant, et desolabitur sicut in alieni devorant, et desolabitur sicut in vastitate hostili. Et explanat hanc cau- vastitate hostili. Et explanat hanc cau- sam per partes, triticum scilicet, et vi- sam per partes, triticum scilicet, et vi- num, et oleum, et lignum pomiferum. num, et oleum, et lignum pomiferum. «Luxit humus.» Glossa, «Habitatores hu- «Luxit humus.» Glossa, «Habitatores hu- « mi qui mercedem de humo sperabant.» « mi qui mercedem de humo sperabant.» Jerem. 1x, 1: Quis dabit capiti meo Jerem. 1x, 1: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacryma- aquam, et oculis meis fontem lacryma- rum? et plorabo die ac nocte. « Quoniam rum? et plorabo die ac nocte. « Quoniam devastatum est triticum, » litteraliter devastatum est triticum, » litteraliter scilicet. Isa. XVII, 11: Ablata est messis scilicet. Isa. XVII, 11: Ablata est messis in die hæreditatis, et dolebit graviter. in die hæreditatis, et dolebit graviter. Triticum etiam est refectio verbi Dei, et Triticum etiam est refectio verbi Dei, et refectio sacramenti, quæ vastata sunt, refectio sacramenti, quæ vastata sunt, vel ita ut non sint, vel ut non digne sint. vel ita ut non sint, vel ut non digne sint. Judic. vi, 4 Sicut erant in herbis cun- Judic. vi, 4 Sicut erant in herbis cun- cta vastabant usque ad introitum Gazæ: cta vastabant usque ad introitum Gazæ: nihilque omnino ad vitam pertinens re- nihilque omnino ad vitam pertinens re- linquebant in Israel. « Confusum est vi- linquebant in Israel. « Confusum est vi- num, » et litteraliter, et vinum etiam num, » et litteraliter, et vinum etiam spiritualium gaudiorum. Isa. v, 4: Ex- spiritualium gaudiorum. Isa. v, 4: Ex- spectavi ut faceret uvas, et fecit labru- spectavi ut faceret uvas, et fecit labru-

Bi aunt Bi aunt Dubl Dubl

IN CAP. 1 JOEL ENARRATIO. IN CAP. 1 JOEL ENARRATIO.

scas. Isa. XVI, 10: Vinum in torculari scas. Isa. XVI, 10: Vinum in torculari non calcabit qui calcare consueverat. non calcabit qui calcare consueverat. « Elanguit oleum, » litteraliter scilicet, « Elanguit oleum, » litteraliter scilicet, et oleum pietatis quod ab Ecclesia defi- et oleum pietatis quod ab Ecclesia defi- cit. De his dicitur, Deuter. xxvII, 38 et cit. De his dicitur, Deuter. xxvII, 38 et seq. Sementem multam jacies in ter- seq. Sementem multam jacies in ter- ram, et modicum congregabis, quia lo- ram, et modicum congregabis, quia lo- rustæ devorabunt omnia. Vineam plan- rustæ devorabunt omnia. Vineam plan- tabis, et fodies et vinum non bibes, nec tabis, et fodies et vinum non bibes, nec colliges ex ea quippiam, quoniam va- colliges ex ea quippiam, quoniam va- stabitur vermibus. Olivas habebis in om- stabitur vermibus. Olivas habebis in om- nibus terminis tuis, et non ungeris oleo, nibus terminis tuis, et non ungeris oleo, quia defluent, et peribunt. quia defluent, et peribunt.

141 141

tum autem est refectio spiritualis, quæ tum autem est refectio spiritualis, quæ clericis et religiosis proponenda est. clericis et religiosis proponenda est. Hordeum autem quod grossum et aspe- Hordeum autem quod grossum et aspe- rum est, grossam signat doctrinam cor- rum est, grossam signat doctrinam cor- poralibus similitudinibus propositam, poralibus similitudinibus propositam, quæ laicis exhibenda est sicut jumentis. quæ laicis exhibenda est sicut jumentis. In signum hujus panibus hordeaceis pa- In signum hujus panibus hordeaceis pa- vit Dominus turbas'. Et cum laica pe- vit Dominus turbas'. Et cum laica pe- teret panem delicatum, respondit Domi- teret panem delicatum, respondit Domi- nus Non est bonum sumere panem nus Non est bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus². filiorum, et mittere canibus².

Et subjungit de sterilitate in generali : Et subjungit de sterilitate in generali : « Quia periit messis agri, » hoc est, « Quia periit messis agri, » hoc est, omnis fructus bonorum operum. Isa. omnis fructus bonorum operum. Isa. XVI, 9 Super vindemiam tuam, et su- XVI, 9 Super vindemiam tuam, et su-

His autem ablatis, subdit de confusio- per messem tuam vox calcantium irruit, His autem ablatis, subdit de confusio- per messem tuam vox calcantium irruit, ne laborantium : ne laborantium :

« Confusi sunt agricolæ, » fructum « Confusi sunt agricolæ, » fructum

: :

o laboris scilicet non invenientes. Jacob. o laboris scilicet non invenientes. Jacob. v, 7 Ecce agricola exspectat pretiosum v, 7 Ecce agricola exspectat pretiosum fructum terræ, patienter ferens donec fructum terræ, patienter ferens donec accipiat temporaneum, et serotinum. accipiat temporaneum, et serotinum. Agricolæ autem sunt Prælati et Prædica- Agricolæ autem sunt Prælati et Prædica- tores. I ad Corinth. 111, 9 : Dei agricul- tores. I ad Corinth. 111, 9 : Dei agricul- tura estis. Hi confusi sunt quando in tura estis. Hi confusi sunt quando in populo fructum debitum non inveniunt. populo fructum debitum non inveniunt. Jerem. xiv, 4 Confusi sunt agricolæ, Jerem. xiv, 4 Confusi sunt agricolæ, operuerunt capita sua. « Ululaverunt operuerunt capita sua. « Ululaverunt vinitores, » fructum scilicet vini non in- vinitores, » fructum scilicet vini non in- venientes, eo quod destructa est vinea. venientes, eo quod destructa est vinea. Psal. LXXXVIII, 42 Diripuerunt eum Psal. LXXXVIII, 42 Diripuerunt eum omnes transeuntes viam. Hoc autem spi- omnes transeuntes viam. Hoc autem spi- ritualiter est, quando coelestia gaudia ritualiter est, quando coelestia gaudia non profert populus, sed amaritudines non profert populus, sed amaritudines peccatorum, et sæcularium negotiorum. peccatorum, et sæcularium negotiorum. Jerem. 11, 21: Quomodo conversa Jerem. 11, 21: Quomodo conversa mihi in pravum, vinea aliena? mihi in pravum, vinea aliena?

es es

Super quo sic confusi sunt, subdit: Super quo sic confusi sunt, subdit: « Super frumento, » scilicet ablato, « Super frumento, » scilicet ablato, quod est refectio hominum, « et hor- quod est refectio hominum, « et hor- deo » ablato, quod est cibus jumento- deo » ablato, quod est cibus jumento- rum. Isa. XXXII, 11 et 12 Accingite rum. Isa. XXXII, 11 et 12 Accingite lumbos vestros. Super ubera plangite, lumbos vestros. Super ubera plangite, super regione desiderabili, super vinea super regione desiderabili, super vinea fertili. Isa. xv, 6: Aruit herba, defecit fertili. Isa. xv, 6: Aruit herba, defecit germen, viror omnis interiit. Frumen- germen, viror omnis interiit. Frumen-

1 Cf. Joan. vi, 9 et seq. 1 Cf. Joan. vi, 9 et seq. 2 Matth. XV, 22 et seq. 2 Matth. XV, 22 et seq.

omnia scilicet auferentium. Isa. xvII, 11: omnia scilicet auferentium. Isa. xvII, 11: Ablata est messis in die hæreditatis, et Ablata est messis in die hæreditatis, et dolebit graviter. dolebit graviter.

Et hoc ostendit per partes : Et hoc ostendit per partes :

12 12

Ecclesiæ Ecclesiæ

tis sunt tis sunt similes. similes.

« Vinea confusa est, » et corporalis et « Vinea confusa est, » et corporalis et spiritualis. Habac. III, 17: Ficus enim spiritualis. Habac. III, 17: Ficus enim non florebit et non erit germen in vi- non florebit et non erit germen in vi- neis. Et hoc est quod sequitur : « Ẹt neis. Et hoc est quod sequitur : « Ẹt ficus elanguit, » per peccatum scilicet, ficus elanguit, » per peccatum scilicet, ne dulcem fructum virtutis proferre pos- ne dulcem fructum virtutis proferre pos- set. Luc. XII, 7: Ecce anni tres sunt set. Luc. XII, 7: Ecce anni tres sunt ex quo venio quærens fructum in ficul- ex quo venio quærens fructum in ficul- nea hac, et non invenio : succide nea hac, et non invenio : succide ergo collegiatæ ergo collegiatæ illam. «< Malogranatum, » supple, elan- malograna- illam. «< Malogranatum, » supple, elan- malograna- guit et litteraliter et spiritualiter. Malo- guit et litteraliter et spiritualiter. Malo- granatum significat collegiatás Ecclesias, granatum significat collegiatás Ecclesias, in quibus multi sub uno tecto vivunt, in quibus multi sub uno tecto vivunt, mundissimo panno albo involuti per vo- mundissimo panno albo involuti per vo- tum castitatis, et uno cortice teguntur tum castitatis, et uno cortice teguntur per observantiam regiminis, et immuni- per observantiam regiminis, et immuni- tates privilegiorum. Unde tintinnabula tates privilegiorum. Unde tintinnabula aurea et mala punica præcepit Dominus aurea et mala punica præcepit Dominus affigi tunicæ summi Sacerdotis in infe- affigi tunicæ summi Sacerdotis in infe- riora ora³, ut tintinnabulum sonum riora ora³, ut tintinnabulum sonum doctrinæ daret, malum punicum de doctrinæ daret, malum punicum de custodia subditorum moneret. Unde, Cant. custodia subditorum moneret. Unde, Cant. VI, 10: Descendi in hortum mecum, ut VI, 10: Descendi in hortum mecum, ut viderem poma convallium, et inspicerem viderem poma convallium, et inspicerem

3 Cf. Exod. xxvIII, 33 et seq. 3 Cf. Exod. xxvIII, 33 et seq.

142 142

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

si floruisset vinea, et germinassent mala si floruisset vinea, et germinassent mala punica. « Et palma » supple, elanguit. punica. « Et palma » supple, elanguit. Prælati Palma autem, quia ex multis crescit, et Prælati Palma autem, quia ex multis crescit, et paln.æ non ex uno, et crescit ex multis sibi in- paln.æ non ex uno, et crescit ex multis sibi in-

superiores superiores

comparan- comparan-