OSEE CAPUT XIV. OSEE CAPUT XIV.

nas mortis, hoc est peccata, qui desolabit nas mortis, hoc est peccata, qui desolabit fontem, hoc est diabolum a quo peccata fontem, hoc est diabolum a quo peccata fluxerunt, qui diripit vasa desiderabilia, fluxerunt, qui diripit vasa desiderabilia, quia animas Sanctorum desiderabiles ab quia animas Sanctorum desiderabiles ab inferno abstraxit, et in paradiso colloca- inferno abstraxit, et in paradiso colloca- vit. Luc. x1, 21: Si fortior eo superve- vit. Luc. x1, 21: Si fortior eo superve- niens vicerit eum, universa arma ejus niens vicerit eum, universa arma ejus auferet, in quibus confidebat. Hoc figu- auferet, in quibus confidebat. Hoc figu- ratur, Exod. XIV, 21 Abstulit mare Do- ratur, Exod. XIV, 21 Abstulit mare Do- Christus minus flante vento vehementi et urenti to- Christus minus flante vento vehementi et urenti to- similis. ta nocte, et vertit in siccum. Isa. LI, 10 similis. ta nocte, et vertit in siccum. Isa. LI, 10

*to urenti *to urenti

16 16

Numquid non tu siccasti mare, aquam Numquid non tu siccasti mare, aquam abyssi vehementis qui posuisti profun- abyssi vehementis qui posuisti profun- dum maris viam, ut transirent liberati? dum maris viam, ut transirent liberati? Prima tamen expositio litteralis est. Et Prima tamen expositio litteralis est. Et quia infernus et mors præsens sic divi- quia infernus et mors præsens sic divi- dunt inter fratres, et hoc peccatum fecit, dunt inter fratres, et hoc peccatum fecit, ideo Propheta non tam imprecantis quam ideo Propheta non tam imprecantis quam prædicentis modo subdit: prædicentis modo subdit:

« Pereat Samaria 2, » hoc est, decem « Pereat Samaria 2, » hoc est, decem tribus, vel etiam peccator. Psal. LXVII, tribus, vel etiam peccator. Psal. LXVII, 3 Sicut fluit cera a facie ignis, sic 3 Sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores a facie Dei. Optat pereant peccatores a facie Dei. Optat

117 117

quod pereant, ne vivant in peccatis. Cau- quod pereant, ne vivant in peccatis. Cau- sam autem subdit: « Quoniam ad ama- sam autem subdit: « Quoniam ad ama- ritudinem concitavit Deum suum, » qui ritudinem concitavit Deum suum, » qui scilicet dulcis est per naturam, amaræ scilicet dulcis est per naturam, amaræ iræ efficitur propter peccatum. Jerem. II, iræ efficitur propter peccatum. Jerem. II, 21 Quomodo conversa es in pravum vi- 21 Quomodo conversa es in pravum vi- nea aliena? « In gladio pereant, » divi- nea aliena? « In gladio pereant, » divi- næ scilicet ultionis. Job, xix, 29: Fugite næ scilicet ultionis. Job, xix, 29: Fugite a facie gladii, quoniam ultor iniquita- a facie gladii, quoniam ultor iniquita- tum gladius est. Vel, pereat in gladio tum gladius est. Vel, pereat in gladio spiritus quod est verbum Dei ³. « Parvu- spiritus quod est verbum Dei ³. « Parvu- li eorum elidantur, et fætæ ejus discin- li eorum elidantur, et fætæ ejus discin- dantur.»Hoc legimus prædictum esse sub dantur.»Hoc legimus prædictum esse sub Benadab, de Hazahele Juvenes eorum Benadab, de Hazahele Juvenes eorum interficies gladio, et parvulos eorum eli- interficies gladio, et parvulos eorum eli- des, et prægnantes divides 4. Hoc tamen des, et prægnantes divides 4. Hoc tamen moraliter refertur ad hoc quod parvuli moraliter refertur ad hoc quod parvuli sint primi motus peccati, qui ad petram sint primi motus peccati, qui ad petram Christum elidendi sunt, ne nutriantur et Christum elidendi sunt, ne nutriantur et crescant in peccatum: foetæ autem sunt crescant in peccatum: foetæ autem sunt conceptus malorum propositorum, qui conceptus malorum propositorum, qui scindendæ sunt per poenitentiam, ne ad scindendæ sunt per poenitentiam, ne ad lucem veniant. Matth. xXIV, 19: Væ lucem veniant. Matth. xXIV, 19: Væ prægnantibus et nutrientibus in illis prægnantibus et nutrientibus in illis diebus. diebus.

CAPUT XIV. CAPUT XIV.

Perditionem annuntiat Israeli propter ipsius peccata: revocat tamen ad se, et Perditionem annuntiat Israeli propter ipsius peccata: revocat tamen ad se, et conversis plurima bona promittit. conversis plurima bona promittit.

1. Pereat Samaria, quoniam ad ama- 1. Pereat Samaria, quoniam ad ama- ritudinem concitavit Deum ritudinem concitavit Deum suum in gladio pereant, par- suum in gladio pereant, par- vuli eorum elidantur, et fœtæ vuli eorum elidantur, et fœtæ ejus discindantur ! ejus discindantur !

2. Convertere, Israel, ad Dominum 2. Convertere, Israel, ad Dominum Deum tuum, quoniam corrui- Deum tuum, quoniam corrui- sti in iniquitate tua. sti in iniquitate tua.

3. Tollite vobiscum verba, et conver- 3. Tollite vobiscum verba, et conver- timini ad Dominum et dicite timini ad Dominum et dicite

1 Cf. Matth. XII, 29: Quomodo potest quisquam 1 Cf. Matth. XII, 29: Quomodo potest quisquam intrare in domum fortis, et vasa ejus diripere, nisi intrare in domum fortis, et vasa ejus diripere, nisi prius alligaverit fortem? et tunc domum illius di- prius alligaverit fortem? et tunc domum illius di- ripiet. ripiet.

ei Omnem aufer iniquitatem, ei Omnem aufer iniquitatem, accipe bonum : et reddemus accipe bonum : et reddemus vitulos labiorum nostrorum. vitulos labiorum nostrorum. 4. Assur non salvabit nos, super 4. Assur non salvabit nos, super

equum non ascendemus, nec equum non ascendemus, nec dicemus ultra: Dii nostri opera dicemus ultra: Dii nostri opera manuum nostrarum, quia ejus, manuum nostrarum, quia ejus, qui in te est, misereberis pu- qui in te est, misereberis pu- pilli. pilli.

5. Sanabo contritiones eorum, dili- 5. Sanabo contritiones eorum, dili-

2 Hic ultimus versus cap. XIII est in Vulgata 2 Hic ultimus versus cap. XIII est in Vulgata versiculus primus capitis sequentis. versiculus primus capitis sequentis.

3 Ad Ephes. vi, 17. 3 Ad Ephes. vi, 17. IV Reg. vi, 12. IV Reg. vi, 12.

2 2

118 118

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gam eos spontanee, quia aver- gam eos spontanee, quia aver- sus est furor meus ab eis. sus est furor meus ab eis.

6. Ero quasi ros: Israel germinabit 6. Ero quasi ros: Israel germinabit sicut lilium, et erumpet radix sicut lilium, et erumpet radix ejus ut Libani. ejus ut Libani.

7. Ibunt rami ejus, et erit quasi oliva 7. Ibunt rami ejus, et erit quasi oliva gloria ejus, et odor ejus ut Libani. gloria ejus, et odor ejus ut Libani. 8. Convertentur sedentes in umbra 8. Convertentur sedentes in umbra ejus vivent tritico, et germi- ejus vivent tritico, et germi- nabunt quasi vinea : memo- nabunt quasi vinea : memo-

IN CAPUT XIV OSEE IN CAPUT XIV OSEE

ENARRATIO. ENARRATIO.

a Convertere, Israel. » Hoc divisum est a Convertere, Israel. » Hoc divisum est contra præcedens totum est enim de contra præcedens totum est enim de consolatione pœnitentium. consolatione pœnitentium.

Dividitur autem in partes tres. In pri- Dividitur autem in partes tres. In pri- ma docet conversionem. In secunda po- ma docet conversionem. In secunda po- nit benignam Domini ad conversos re- nit benignam Domini ad conversos re- sponsionem, ibi, † 5 : « Sanabo. » In sponsionem, ibi, † 5 : « Sanabo. » In tertia invitat ad intelligendum hujus tertia invitat ad intelligendum hujus prophetiæ prolatum sermonem, ibi, y.10: prophetiæ prolatum sermonem, ibi, y.10: « Quis sapiens. » « Quis sapiens. »

In prima duo dicit cordis scilicet In prima duo dicit cordis scilicet conversionem, et qualibus verbis impe- conversionem, et qualibus verbis impe- trent propitiationem, ibi, « Tollite vobis- trent propitiationem, ibi, « Tollite vobis-

cum. » cum. »

Continuatio ad præcedens 1: Ex quo Continuatio ad præcedens 1: Ex quo tantis malis digni sunt qui peccant, et tantis malis digni sunt qui peccant, et per pœnitentiam tot mala declinant con- per pœnitentiam tot mala declinant con- Conversio versi, ergo « Convertere, Israel.» Con- Conversio versi, ergo « Convertere, Israel.» Con- necessaria. versio mutatio situs est, ut scilicet supe- necessaria. versio mutatio situs est, ut scilicet supe-

pœnitenti pœnitenti

rius fiat inferius, et e converso: et dex- rius fiat inferius, et e converso: et dex- trum sinistrum, et e converso: et an- trum sinistrum, et e converso: et an- terius posterius, et e converso: et inte- terius posterius, et e converso: et inte- rius exterius, et e converso. In peccatore rius exterius, et e converso. In peccatore enim ratio inferior est, et sensualitas enim ratio inferior est, et sensualitas superior, quod convertendum est. Prov. superior, quod convertendum est. Prov.

1 Expositio primi versus secundum divisio- 1 Expositio primi versus secundum divisio- nem Vulgatæ invenitur in fine capitis præce- nem Vulgatæ invenitur in fine capitis præce-

ར་ ར་

riale ejus sicut vinum Libani. riale ejus sicut vinum Libani. .9. Ephraim, quid mihi ultra idola ? .9. Ephraim, quid mihi ultra idola ? ego exaudiam, et dirigam eum ego exaudiam, et dirigam eum ego ut abietem virentem: ex ego ut abietem virentem: ex me fructus tuus inventus est. me fructus tuus inventus est. 10. Quis sapiens, ct intelliget ista? 10. Quis sapiens, ct intelliget ista? intelligens, et sciet hæc ? quia intelligens, et sciet hæc ? quia rectæ viæ Domini, et justi am- rectæ viæ Domini, et justi am- bulabunt in eis: prævaricato- bulabunt in eis: prævaricato- res vero corruent in eis. res vero corruent in eis.

xxx, 21 et seq. Per tria movetur terra, xxx, 21 et seq. Per tria movetur terra, et quartum non potest sustinere per et quartum non potest sustinere per servum cum regnaverit per stultum servum cum regnaverit per stultum cum saturatus fuerit cibo: per odiosam cum saturatus fuerit cibo: per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit as- mulierem cum in matrimonio fuerit as- sumpta et per ancillam cum fuerit hæ- sumpta et per ancillam cum fuerit hæ- res dominæ suæ. Servus inferior est ad res dominæ suæ. Servus inferior est ad dominum, et signat hominem in compa- dominum, et signat hominem in compa- ratione ad Deum, qui super Dominum ratione ad Deum, qui super Dominum esse vult, quando Domino non supponi- esse vult, quando Domino non supponi- tur. Ezech. xxvIII, 2: Cum sis homo, et tur. Ezech. xxvIII, 2: Cum sis homo, et non Deus, et dixisti cor tuum quasi cor non Deus, et dixisti cor tuum quasi cor Dei. Ancilla autem sensualitas est, et Dei. Ancilla autem sensualitas est, et domina ratio: qui ordo in peccatore domina ratio: qui ordo in peccatore pervertitur, sed debet restitui per pœni- pervertitur, sed debet restitui per pœni- tentiam, quod signatum est, Genes. xvi, tentiam, quod signatum est, Genes. xvi, 9, ubi Angelus dixit ad ancillam Agar : 9, ubi Angelus dixit ad ancillam Agar : Revertere ad dominam tuam, et humilia- Revertere ad dominam tuam, et humilia- re sub manu illius. Stultus autem satu- re sub manu illius. Stultus autem satu- ratus cibo, concupiscentia est per quem ratus cibo, concupiscentia est per quem etiam regnum justitiæ turbatur, et ideo etiam regnum justitiæ turbatur, et ideo mente et spiritu reprimendus est. Job, mente et spiritu reprimendus est. Job, v, 3 Vidi stultum firma radice, et ma- v, 3 Vidi stultum firma radice, et ma- ledixi pulchritudini ejus statim. Dextera ledixi pulchritudini ejus statim. Dextera autem signat spiritualia, et sinistra tem- autem signat spiritualia, et sinistra tem- poralia: sed peccator spiritualia habet a poralia: sed peccator spiritualia habet a sinistris, quia parvi momenti sunt apud sinistris, quia parvi momenti sunt apud illum, sicut sinistra pigra est, et tempo- illum, sicut sinistra pigra est, et tempo- ralia habet a dextris. Matth. VI, 3: Ne- ralia habet a dextris. Matth. VI, 3: Ne- sciat sinistra tua quid faciat dextera tua. sciat sinistra tua quid faciat dextera tua. Peccator etiam interiora habet sordida, Peccator etiam interiora habet sordida, et exteriora pulchra, quod etiam conver- et exteriora pulchra, quod etiam conver- tendum est. Psal. XLIV, 14: Omnis glo- tendum est. Psal. XLIV, 14: Omnis glo- ria ejus filiæ regis ab intus. De pulchri- ria ejus filiæ regis ab intus. De pulchri-

: :

dentis. dentis.

IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO. IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO.

tudine autem exteriori, Prov. xxx1, 30: tudine autem exteriori, Prov. xxx1, 30: Fallax gratia, et vana est pulchritudo. Fallax gratia, et vana est pulchritudo. Peccator etiam æterna habet posterius, Peccator etiam æterna habet posterius, transitoria vero anterius, quod iterum transitoria vero anterius, quod iterum convertendum est. Ad Philip. 111, 13: convertendum est. Ad Philip. 111, 13: Quæ quidem retro sunt obliviscens, ad Quæ quidem retro sunt obliviscens, ad ea vero, quæ sunt priora, extendens mei- ea vero, quæ sunt priora, extendens mei- psum. Sic ergo, «Convertere, o Israel, » psum. Sic ergo, «Convertere, o Israel, » hoc est, rectifica te, o Israel, fortis in ope- hoc est, rectifica te, o Israel, fortis in ope- re, et qui vides Deum per fidem, ad hunc re, et qui vides Deum per fidem, ad hunc intus ascende per affectum in contempla- intus ascende per affectum in contempla- tione. Isa. XLV, tione. Isa. XLV, 21 Convertimini ad me, 21 Convertimini ad me,

et salvi eritis omnes fines terræ. et salvi eritis omnes fines terræ.

Ad quem autem convertatur, subdit: Ad quem autem convertatur, subdit: « Ad Dominum Deum tuum. » Ad Do- « Ad Dominum Deum tuum. » Ad Do- minum propter debitum, Psal. cxxII, minum propter debitum, Psal. cxxII, 2 Sicut oculi servorum in manibus 2 Sicut oculi servorum in manibus dominorum suorum: sicut oculi an- dominorum suorum: sicut oculi an- cillæ in manibus dominæ suæ : ita ocu- cillæ in manibus dominæ suæ : ita ocu- li nostri ad Dominum Deum nostrum. li nostri ad Dominum Deum nostrum. « Deum, » quia necessarium. Deus « Deum, » quia necessarium. Deus enim o græce dicitur: ½ autem a enim o græce dicitur: ½ autem a Owua quod est video, vides, derivatur. Owua quod est video, vides, derivatur. Necessarium enim est ad eum converti, Necessarium enim est ad eum converti, qui hominem et omnes actus ejus cir- qui hominem et omnes actus ejus cir- cumspicit. Ad Hebr. 1v, 13: Omnia nu- cumspicit. Ad Hebr. 1v, 13: Omnia nu- da et aperta sunt oculis ejus, ad quem da et aperta sunt oculis ejus, ad quem nobis sermo. Boetius in Consolatione nobis sermo. Boetius in Consolatione philosophiæ « Magna necessitas vobis philosophiæ « Magna necessitas vobis << bene agendi indicta est, qui omnia agi- << bene agendi indicta est, qui omnia agi- « tis ante oculos cuncta cernentis. » « tis ante oculos cuncta cernentis. » « Tuum, » quia utile: dicitur enim tuus, « Tuum, » quia utile: dicitur enim tuus, quia beneficus. Ad Hebr. xi, 16: Non quia beneficus. Ad Hebr. xi, 16: Non confunditur Deus vocari Deus eorum : confunditur Deus vocari Deus eorum : paravit enim illis civitatem. paravit enim illis civitatem.

A quo autem convertatur, subdit: A quo autem convertatur, subdit: «Quoniam corruisti in iniquitate tua.»> «Quoniam corruisti in iniquitate tua.»> Iniquitas enim et peccatum ruina est, et Iniquitas enim et peccatum ruina est, et casus in casu autem et ruina nemo casus in casu autem et ruina nemo stat nec stare potest. Psal. xxxv, 12 et stat nec stare potest. Psal. xxxv, 12 et 13 Non veniat mihi pes superbiæ, et 13 Non veniat mihi pes superbiæ, et manus peccatoris non moveat me. Ibi ce- manus peccatoris non moveat me. Ibi ce- ciderunt qui operantur iniquitatem. Isa. ciderunt qui operantur iniquitatem. Isa. 111, 5 Corruet populus vir ad virum, 111, 5 Corruet populus vir ad virum, propter quod necesse est ut erigatur et propter quod necesse est ut erigatur et convertatur. Ad Ephes. v, 14: Surge convertatur. Ad Ephes. v, 14: Surge qui dormis, et exsurge a mortuis. Isa. qui dormis, et exsurge a mortuis. Isa.

119 119

LXIV, 6 Cecidimus quasi folium univer- LXIV, 6 Cecidimus quasi folium univer- si, et iniquitates nostræ quasi ventus abs- si, et iniquitates nostræ quasi ventus abs- tulerunt nos. tulerunt nos.

Et subdit de verbis quibus poterunt Et subdit de verbis quibus poterunt impetrare propitiationem : impetrare propitiationem :

: :

« Tollite vobiscum verba, » hoc est, « Tollite vobiscum verba, » hoc est, verba quæ vobiscum sint, et pro vobis, verba quæ vobiscum sint, et pro vobis, et non contra vos. Hæc sunt verba sup- et non contra vos. Hæc sunt verba sup- plicationis in oratione, veritatis in præ- plicationis in oratione, veritatis in præ- dicatione, veræ confessionis coram Sa- dicatione, veræ confessionis coram Sa- cerdotibus, jubilationis in laude. Matth. cerdotibus, jubilationis in laude. Matth. X11, 37 Ex verbis tuis justificaberis, et X11, 37 Ex verbis tuis justificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis. Eccli. xLv, ex verbis tuis condemnaberis. Eccli. xLv, 2: In verbis suis monstra placavit. Hæc 2: In verbis suis monstra placavit. Hæc autem verba, corde, ore, et opere pro- autem verba, corde, ore, et opere pro- nuntianda sunt. Ad Ephes. Iv, 29: Om- nuntianda sunt. Ad Ephes. Iv, 29: Om- nis sermo malus ex ore vestro non pro- nis sermo malus ex ore vestro non pro- cedat sed si quis bonus ad ædificatio- cedat sed si quis bonus ad ædificatio- nem fidei, ut det gratiam audientibus. nem fidei, ut det gratiam audientibus. « Et convertimini ad Dominum, » ver- « Et convertimini ad Dominum, » ver- bis scilicet et operibus. Thren. v, 21: bis scilicet et operibus. Thren. v, 21: Converte nos, Domine, ad te, et converte- Converte nos, Domine, ad te, et converte- mur. Jerem. xv, 19: Si converteris, con- mur. Jerem. xv, 19: Si converteris, con- vertam te. « Et dicite ei, » verbis devo- vertam te. « Et dicite ei, » verbis devo- tionis scilicet, Genes. xviii, 27 : Loquar tionis scilicet, Genes. xviii, 27 : Loquar ad Dominum meum, cum sim pulvis et ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis: « Omnem aufer iniquitatem » ut cinis: « Omnem aufer iniquitatem » ut nihil scilicet peccati remaneat, ne mali nihil scilicet peccati remaneat, ne mali seminis pullulent rediviva plantaria. seminis pullulent rediviva plantaria. Michææ, vi, 18: Quis Deus similis tui, Michææ, vi, 18: Quis Deus similis tui, qui aufers iniquitatem, et transfers pec- qui aufers iniquitatem, et transfers pec- catum reliquiarum hæreditatis tuæ ? catum reliquiarum hæreditatis tuæ ? delendo enim transit ac si non videat. delendo enim transit ac si non videat. II Paralip. xxxiv, in oratione Manasses: II Paralip. xxxiv, in oratione Manasses: Remitte mihi, Domine, remitte mihi, et Remitte mihi, Domine, remitte mihi, et ne simul perdas me cum iniquitatibus ne simul perdas me cum iniquitatibus meis, neque in æternum iratus, reserves meis, neque in æternum iratus, reserves mala mihi. Psal. L, 11: Averte faciem mala mihi. Psal. L, 11: Averte faciem tuam a peccatis meis, et omnes ini- tuam a peccatis meis, et omnes ini- quitates meas' dele. « Accipe bonum. » quitates meas' dele. « Accipe bonum. » Hieronymus : « Te auferente malum, Hieronymus : « Te auferente malum, << poterimus offerre bonum. » Et est sen- << poterimus offerre bonum. » Et est sen- sus: Accepta bonum quod offerre possu- sus: Accepta bonum quod offerre possu- mus, et hoc est spiritus contribulatus. mus, et hoc est spiritus contribulatus. Dan. 11, 39: In animo contrito, et spi- Dan. 11, 39: In animo contrito, et spi- ritu humilitatis suscipiamur. « Et red- ritu humilitatis suscipiamur. « Et red- demus vitulos labiorum nostrorum. » demus vitulos labiorum nostrorum. » Septuaginta: «Fructum labiorum no- Septuaginta: «Fructum labiorum no-

actio vitulis actio vitulis

120 120

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Gratiarum strorum, » in gratiarum scilicet actione, Gratiarum strorum, » in gratiarum scilicet actione, compa. quæ vitulis comparatur, eo quod mixta compa. quæ vitulis comparatur, eo quod mixta randa. est saltibus gaudiorum teneritudo con- randa. est saltibus gaudiorum teneritudo con- solationum (occidit pater vitulum sagi- solationum (occidit pater vitulum sagi- natum), et labori seges virtutum. Ad natum), et labori seges virtutum. Ad Hebr. xi, 15: Offeramus hostiam lau- Hebr. xi, 15: Offeramus hostiam lau- dis semper Deo, id est, fructum labiorum dis semper Deo, id est, fructum labiorum confitentium nomini ejus. Psal. LXVIII, confitentium nomini ejus. Psal. LXVIII, 31 et 32 Laudabo nomen Dei cum can- 31 et 32 Laudabo nomen Dei cum can- tico, et magnificabo eum in laude et tico, et magnificabo eum in laude et placebit Deo super vitulum novellum. placebit Deo super vitulum novellum. Item, Psal. L, 21: Tunc imponent su- Item, Psal. L, 21: Tunc imponent su- per altare tuum vitulos. I Reg. 1, 24, per altare tuum vitulos. I Reg. 1, 24, Anna adduxit Samuelem in templum in Anna adduxit Samuelem in templum in vitulis tribus, hoc est, hilaritate oratio- vitulis tribus, hoc est, hilaritate oratio- nis, laudis, et gratiarum actionis. nis, laudis, et gratiarum actionis.

4 4

Et quia ad falsa auxilia aliquando con- Et quia ad falsa auxilia aliquando con- fugerant, illa abdicat, subdens : fugerant, illa abdicat, subdens :

« Assur non salvabit nos,» hoc est, con- « Assur non salvabit nos,» hoc est, con- fidentiam in auxilio Assyriorum non ha- fidentiam in auxilio Assyriorum non ha- bebimus, sed in te solo. Assur autem, id bebimus, sed in te solo. Assur autem, id est, altus sensus, signat superbiam, in qua est, altus sensus, signat superbiam, in qua non est confidendum. Tobiæ, iv, 14: Su- non est confidendum. Tobiæ, iv, 14: Su- perbiam numquam in tuo sensu, aut in perbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas: in ipsa tuo verbo dominari permittas: in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. enim initium sumpsit omnis perditio. « Super equum non ascendemus, » hoc « Super equum non ascendemus, » hoc est, in Eyptiorum auxilio qui equis est, in Eyptiorum auxilio qui equis abundant, spem non ponemus. Equus abundant, spem non ponemus. Equus autem signat luxuriam, quæ abdicanda autem signat luxuriam, quæ abdicanda est. Isa. xxxi, 1: Væ qui descendunt in est. Isa. xxxi, 1: Væ qui descendunt in Egyptum ad auxilium, in equis speran- Egyptum ad auxilium, in equis speran- tes! Amos, II, 15: Ascensor equi non tes! Amos, II, 15: Ascensor equi non salvabit animam suam. Exod. xv, 1: salvabit animam suam. Exod. xv, 1: Equum et ascensorem dejecit in mare. Equum et ascensorem dejecit in mare. «Nec dicemus ultra, » per idololatriam : «Nec dicemus ultra, » per idololatriam : «Dii nostri opera manuum nostrarum. » «Dii nostri opera manuum nostrarum. » Osee, II, 17 Auferam nomina Baalim Osee, II, 17 Auferam nomina Baalim Operibus de ore ejus. Moraliter autem opera ma- Operibus de ore ejus. Moraliter autem opera ma- gante fiden- nuum suarum adorat, cui placent opera gante fiden- nuum suarum adorat, cui placent opera sua, et sufficientia esse putat. Isa. II, 8: sua, et sufficientia esse putat. Isa. II, 8: Opus тапиит suarum adoraverunt, Opus тапиит suarum adoraverunt, quod fecerunt digiti corum. Quod dete- quod fecerunt digiti corum. Quod dete- statur Job, xxxI, 27: Si lætatum est in statur Job, xxxI, 27: Si lætatum est in

non arro- non arro-

dum. dum.

1 Cf. Luc. XV, 23. 1 Cf. Luc. XV, 23.

abscondito cor meum, et osculatus sum abscondito cor meum, et osculatus sum manum meam, elc. manum meam, elc.

Et subdit de sufficientia propitiationis Et subdit de sufficientia propitiationis in Deo : « Quia ejus, qui in te est, » hoc in Deo : « Quia ejus, qui in te est, » hoc est, qui fide, spe, et charitate in te ma- est, qui fide, spe, et charitate in te ma- net, « misereberis pupilli. » Septuagin- net, « misereberis pupilli. » Septuagin- ta: « Populi.» Pupillus fuit populus in ta: « Populi.» Pupillus fuit populus in peccato Deo patre destitutus. Thren. v, peccato Deo patre destitutus. Thren. v, 3: Pupilli facti sumus absque patre. 3: Pupilli facti sumus absque patre. Pupillus est poenitens a patre diabolo Pupillus est poenitens a patre diabolo relictus, et matre concupiscentia. Psal. relictus, et matre concupiscentia. Psal. XXVI, 10 Pater meus, et mater mea XXVI, 10 Pater meus, et mater mea dereliquerunt me: Dominus autem as- dereliquerunt me: Dominus autem as- sumpsit me. Glossa adducit illud Psal. sumpsit me. Glossa adducit illud Psal. x sec. Hebr. 14: Tibi derelictus est pau- x sec. Hebr. 14: Tibi derelictus est pau- per orphano tu eris adjutor. De man- per orphano tu eris adjutor. De man- sione in Deo dicitur, Joan. xv, 9: Ma- sione in Deo dicitur, Joan. xv, 9: Ma- nente in dilectione mea. nente in dilectione mea.

« Sanabo contritiones. » Tangit hic « Sanabo contritiones. » Tangit hic benignitatem recipientis Domini in duo- benignitatem recipientis Domini in duo- bus, in affectu scilicet, et effectu. bus, in affectu scilicet, et effectu.

De affectu dicit: « Sanabo contritio- De affectu dicit: « Sanabo contritio- nes eorum. » Bonum naturale conteritur nes eorum. » Bonum naturale conteritur per peccatum, sicut bonum corporis per peccatum, sicut bonum corporis conteritur per poenas. Sanatur autem conteritur per poenas. Sanatur autem quando per gratiam reparatur. Jerem. quando per gratiam reparatur. Jerem. XVII, 14: Sana me, Domine, et sanabor : XVII, 14: Sana me, Domine, et sanabor : salvum me fac, et salvus ero. Psal. salvum me fac, et salvus ero. Psal. CXLVI, 3 Qui sanat contritos corde, et CXLVI, 3 Qui sanat contritos corde, et alligat contritiones eorum. alligat contritiones eorum.

Qualiter autem ista sanitas perficiatur, Qualiter autem ista sanitas perficiatur, subdit: «< Diligam eos spontanee. » subdit: «< Diligam eos spontanee. » Spontaneum est quod totum in libertate Spontaneum est quod totum in libertate voluntatis consistit et nulla coactione voluntatis consistit et nulla coactione compellitur, nullo pretio emitur, nullo compellitur, nullo pretio emitur, nullo obsequio prævenitur, et talis est dilectio obsequio prævenitur, et talis est dilectio Dei in nobis. I Joan. IV, 10: In hoc est Dei in nobis. I Joan. IV, 10: In hoc est charitas non quasi nos dilexerimus charitas non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse prior dilexit Deum, sed quoniam ipse prior dilexit nos. Ad Roman. v, 8 et 9: Commendat nos. Ad Roman. v, 8 et 9: Commendat autem charitatem suam Deus in nobis: autem charitatem suam Deus in nobis: quoniam cum adhuc peccatores essemus, quoniam cum adhuc peccatores essemus, secundum tempus Christus pro nobis secundum tempus Christus pro nobis mortuus est. Talem etiam charitatem mortuus est. Talem etiam charitatem diligit in nobis. Judic. v, 9: Cor meum diligit in nobis. Judic. v, 9: Cor meum

5 5

IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO. IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO.

diligit principes Israel. Qui propria vo- diligit principes Israel. Qui propria vo- luntate obtulistis vos discrimini, benedi- luntate obtulistis vos discrimini, benedi- cite Domino, « quia aversus est furor cite Domino, « quia aversus est furor meus ab eis, » hoc est, causa furoris per meus ab eis, » hoc est, causa furoris per poenitentiam. Mich. VII, 18: Non immit- poenitentiam. Mich. VII, 18: Non immit- let ultra furorem suum, quoniam volens let ultra furorem suum, quoniam volens misericordiam est. Exod. XXXII, 14: misericordiam est. Exod. XXXII, 14: Placatusque est Dominus ne faceret ma- Placatusque est Dominus ne faceret ma- lum quod locutus fuerat adversus popu- lum quod locutus fuerat adversus popu- lum suum. lum suum.

Et subdit de effectu : Et subdit de effectu :

« Ero quasi ros. » Ostendens primo « Ero quasi ros. » Ostendens primo quoniam virtus germinativa in ipso est, quoniam virtus germinativa in ipso est, propter quod rori se comparat, quia propter quod rori se comparat, quia ros foecunditatem terrænascentibus tri- ros foecunditatem terrænascentibus tri- buit et confortationem. Cant. v, 2 : Ca- buit et confortationem. Cant. v, 2 : Ca- put meum plenum est rore, et cincinni put meum plenum est rore, et cincinni mei guttis noctium. Isa. xxvi, 19: Ros mei guttis noctium. Isa. xxvi, 19: Ros lucis ros tuus, et terram gigantium de- lucis ros tuus, et terram gigantium de- trahes in ruinam. Eccli. XLIII, 24: Ros trahes in ruinam. Eccli. XLIII, 24: Ros obvians ab ardore venienti humilem ef- obvians ab ardore venienti humilem ef- ficiet eum, Aquilonem scilicet. Isa. XLV, ficiet eum, Aquilonem scilicet. Isa. XLV, 8: Rorate, caeli, desuper. «Israel germ- 8: Rorate, caeli, desuper. «Israel germ- nabit quasi lilium, » illo scilicet rore in- nabit quasi lilium, » illo scilicet rore in- fusus. Lilium rectum, in toto stipite viri- fusus. Lilium rectum, in toto stipite viri- de, multorum florum, in flore candens, de, multorum florum, in flore candens, in centro floris croceum, in folio flo- in centro floris croceum, in folio flo- ris repandum, odoriferum, tumentibus ris repandum, odoriferum, tumentibus pulmonibus aptum. Rectitudo justitiam pulmonibus aptum. Rectitudo justitiam signat, viriditas virorem fidei et virtutis, signat, viriditas virorem fidei et virtutis, multitudo foliorum connexionem virtu- multitudo foliorum connexionem virtu- tum, candor castitatem, croceum in cen- tum, candor castitatem, croceum in cen- tro carnis mortificationem, repandum ad tro carnis mortificationem, repandum ad se incurvatum per discussionem sui- se incurvatum per discussionem sui- ipsius. Unde, III Reg. VII, 26, dicitur, ipsius. Unde, III Reg. VII, 26, dicitur, quod lilium sit repandum. Justus germi- quod lilium sit repandum. Justus germi- nabit sicut lilium, et florebit in æternum nabit sicut lilium, et florebit in æternum ante Dominum 1. Cant. II, 2: Sicut li- ante Dominum 1. Cant. II, 2: Sicut li- lium inter spinas, sic amica mea inter lium inter spinas, sic amica mea inter filias. Odoriferum autem per famam filias. Odoriferum autem per famam bonæ opinionis. Cant. IV, 5: Qui pa- bonæ opinionis. Cant. IV, 5: Qui pa- scuntur in liliis. Tumido pulmoni medi- scuntur in liliis. Tumido pulmoni medi- camentum, virtute castitatis et humilita- camentum, virtute castitatis et humilita-

1 Vulg. habet, Psal. xcı, 13: Justus, ut palma 1 Vulg. habet, Psal. xcı, 13: Justus, ut palma florebit, etc. Et Isa. xxxv, 1: Lætabitur deser- florebit, etc. Et Isa. xxxv, 1: Lætabitur deser-

121 121

tis. Cant. vII, 2: Venter tuus sicut acer- tis. Cant. vII, 2: Venter tuus sicut acer- vus tritici, vallatus liliis. vus tritici, vallatus liliis.

Et subdit de profectu: « Et erum- Et subdit de profectu: « Et erum- pet radix ejus, » in multas scilicet pet radix ejus, » in multas scilicet stirpes et germina virtutum scilicet stirpes et germina virtutum scilicet et operationum. Job, xxix, 19: Ra- et operationum. Job, xxix, 19: Ra- dix mea aperta est secus aquas, et ros dix mea aperta est secus aquas, et ros morabitur in messione me. « Ut Libani, » morabitur in messione me. « Ut Libani, » qui mons calidus est, in quo mirabili- qui mons calidus est, in quo mirabili- ter emittunt radices. Jerem. xvII, 8: ter emittunt radices. Jerem. xvII, 8: Erit quasi lignum quod transplantatur Erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit super aquas, quod ad humorem mittit radices suas, et non timebit cum venerit radices suas, et non timebit cum venerit æstus. Et erit folium ejus viride, et in æstus. Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec tempore siccitatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum. Liba- aliquando desinet facere fructum. Liba- nus autem candidatio interpretatur, quia nus autem candidatio interpretatur, quia omnia hæc debent esse in candore virtu- omnia hæc debent esse in candore virtu- tis. Thren. iv, 7: Candidiores Nazaræi tis. Thren. iv, 7: Candidiores Nazaræi ejus nive. ejus nive.

Et subdit de pulchritudine honestatis : Et subdit de pulchritudine honestatis : « Ibunt rami ejus, » hoc est, eundo « Ibunt rami ejus, » hoc est, eundo dilatabuntur, in ramificationem scilicet dilatabuntur, in ramificationem scilicet virtutum, et meritorum, et multiplica- virtutum, et meritorum, et multiplica- tionem fidelium. Ezech. xxxvi, 8: Vos tionem fidelium. Ezech. xxxvi, 8: Vos autem, montes Israel, ramos vestros ger- autem, montes Israel, ramos vestros ger- minetis, et fructum afferatis populo meo minetis, et fructum afferatis populo meo Israel. Daniel. iv, 18: Rami ejus pul- Israel. Daniel. iv, 18: Rami ejus pul- cherrimi. Eccli. xxiv, 22: Rami mei ho- cherrimi. Eccli. xxiv, 22: Rami mei ho- noris et gratiæ. noris et gratiæ.

Et subdit de pulchritudine: Et subdit de pulchritudine:

« Et erit quasi oliva gloria ejus. » Oli- « Et erit quasi oliva gloria ejus. » Oli- va ministra lucis est, et signat doctrinam va ministra lucis est, et signat doctrinam veritatis. Zachar. vi, 3: Duæ olivæ veritatis. Zachar. vi, 3: Duæ olivæ super super candelabrum una a dextris lampadis, candelabrum una a dextris lampadis, et una a sinistris ejus, hoc est, doctrina et una a sinistris ejus, hoc est, doctrina veritatis de æternis, et doctrina veritatis veritatis de æternis, et doctrina veritatis de temporalibus. Oliva etiam unctiva est de temporalibus. Oliva etiam unctiva est infirmitatis, et signat misericordiam quæ infirmitatis, et signat misericordiam quæ ungit infirmos. Eccle. Ix, 8: Oleum de ungit infirmos. Eccle. Ix, 8: Oleum de capite tuo non deficiat, quia misericor- capite tuo non deficiat, quia misericor- dia a nobis deficere non debet. Etiam dia a nobis deficere non debet. Etiam est cibi conditiva oliva. Eccli. xxiv, 19: est cibi conditiva oliva. Eccli. xxiv, 19:

ta,... et florebit quasi lilium. ta,... et florebit quasi lilium.

Oliva doc- Oliva doc-

trinam trinam significat significat veritatis. veritatis.

122 122

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Quasi oliva speciosa in campis, omnibus Quasi oliva speciosa in campis, omnibus scilicet communis. scilicet communis.

Et subdit de suavitate opinionis : Et subdit de suavitate opinionis : « Et odor ejus ut Libani, » qui est odor « Et odor ejus ut Libani, » qui est odor thuris in diffusione sanctitatis. Cant. IV, thuris in diffusione sanctitatis. Cant. IV, 10 Odor unguentorum tuorum super 10 Odor unguentorum tuorum super omnia aromata. Sicut enim gloriatur in omnia aromata. Sicut enim gloriatur in nitore conscientiæ apud Deum, quod si- nitore conscientiæ apud Deum, quod si- gnatur per oleum, ita providet bona gnatur per oleum, ita providet bona coram hominibus in odore bonæ famæ. coram hominibus in odore bonæ famæ. II ad Corinth. 11, 15: Christi bonus odor II ad Corinth. 11, 15: Christi bonus odor sumus Deo in iis qui salvi fiunt, et in sumus Deo in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt. iis qui pereunt.

Et subdit de securitate quiescentium Et subdit de securitate quiescentium in tali regno: in tali regno:

«< Convertentur » ad Dominum tota «< Convertentur » ad Dominum tota devotione. I Petr. 1, 25 Conversi estis devotione. I Petr. 1, 25 Conversi estis nunc ad Pastorem et Episcopum ani- nunc ad Pastorem et Episcopum ani- marum vestrarum. « Sedentes, » hoc est, marum vestrarum. « Sedentes, » hoc est, quiescentes « in umbra ejus, » scilicet quiescentes « in umbra ejus, » scilicet protectionis. Cant. 11, 3: Sub umbra il- protectionis. Cant. 11, 3: Sub umbra il- lius quem desideraveram, sedi: et fructus lius quem desideraveram, sedi: et fructus ejus dulcis gutturi meo. Psal. LVI, 2 : In ejus dulcis gutturi meo. Psal. LVI, 2 : In umbra alarum tuarum sperabo, donec umbra alarum tuarum sperabo, donec transeat iniquitas. transeat iniquitas.

Et subdit de edulio : Et subdit de edulio :

« Vivent tritico. » Septuaginta : « Ine- « Vivent tritico. » Septuaginta : « Ine- briabuntur tritico, » litterali scilicet, et briabuntur tritico, » litterali scilicet, et verbi Dei et corporis Jesu Christi. Psal. verbi Dei et corporis Jesu Christi. Psal. CXLVII, 14 Adipe frumenti satiat te. CXLVII, 14 Adipe frumenti satiat te. Osee, II, 22 Terra exaudiet triticum, Osee, II, 22 Terra exaudiet triticum, et vinum, et oleum et hæc exaudient et vinum, et oleum et hæc exaudient Jezrahel. Genes. xxvi, 37: Frumento, Jezrahel. Genes. xxvi, 37: Frumento, et vino stabilivi eum. et vino stabilivi eum.

« Et germinabunt quasi vinea, » in « Et germinabunt quasi vinea, » in fructum scilicet dulcissimum, Deum et fructum scilicet dulcissimum, Deum et hominem lætificantem, in spirituali- hominem lætificantem, in spirituali- bus scilicet consolationibus. Eccli. xxiv, bus scilicet consolationibus. Eccli. xxiv, 23 Ego quasi vitis fructificavi suavita- 23 Ego quasi vitis fructificavi suavita- Vineæ tem odoris. Vinea enim jucunda est Vineæ tem odoris. Vinea enim jucunda est significatio. pampinis, hoc est, foliis, quæ verba si- significatio. pampinis, hoc est, foliis, quæ verba si- gnant ædificationis super vicinas ar- gnant ædificationis super vicinas ar- bores repausat, quod signat congruen- bores repausat, quod signat congruen- tiam conformitatis et applicabilitatis ad tiam conformitatis et applicabilitatis ad homines. De pampino dicitur, Osee, x, homines. De pampino dicitur, Osee, x,

pulchra pulchra

1 Cant. VIII, 2: Dabo tibi poculum ex vino con- 1 Cant. VIII, 2: Dabo tibi poculum ex vino con-

1 Vitis frondosa Israel. De antibus di- 1 Vitis frondosa Israel. De antibus di- citur, I ad Corinth. ix, 22: Omnibus om- citur, I ad Corinth. ix, 22: Omnibus om- nia factus sum, ut omnes facerem sal- nia factus sum, ut omnes facerem sal- vos. Est etiam diffusa palmitibus in exem- vos. Est etiam diffusa palmitibus in exem- plis. Psal. LXXIX, 12: Extendit pal- plis. Psal. LXXIX, 12: Extendit pal- mites suos usque ad mare: et usque mites suos usque ad mare: et usque ad ad flumen propagines ejus. In amaritudine flumen propagines ejus. In amaritudine quoque constitutos lætificat, et defluen- quoque constitutos lætificat, et defluen- tes deliciis tenet et sistit. Minimi floris tes deliciis tenet et sistit. Minimi floris est tamen odoriferi, ita quod dubitatur est tamen odoriferi, ita quod dubitatur apud Philosophos, utrum floreat, eo apud Philosophos, utrum floreat, eo quod flos infixus viti non invenitur, sed quod flos infixus viti non invenitur, sed tamquam pulvis circumpositus ? quia in tamquam pulvis circumpositus ? quia in mundo in paucis floret, quamvis odorem mundo in paucis floret, quamvis odorem virtutis longe lateque diffundat. Cant. virtutis longe lateque diffundat. Cant. 11, 13 Vineæ florentes suum odorem 11, 13 Vineæ florentes suum odorem dederunt. In fructu autem gaudium et dederunt. In fructu autem gaudium et lætitiam generat. Judic. 1x, 13, dixit vi- lætitiam generat. Judic. 1x, 13, dixit vi- tis: Numquid possum deserere vinum tis: Numquid possum deserere vinum meum, quod lætificat Deum et homi- meum, quod lætificat Deum et homi- nes? nes?

« Memoriale ejus, » apud posteros « Memoriale ejus, » apud posteros scilicet, in quorum recordatione semper scilicet, in quorum recordatione semper sunt. Eccli. XLIV, 10: Illi viri miseri- sunt. Eccli. XLIV, 10: Illi viri miseri- cordiæ sunt, quorum pietates non de- cordiæ sunt, quorum pietates non de- fuerunt, sicut et nos memoriam Sancto- fuerunt, sicut et nos memoriam Sancto- rum habemus in laudibus. Isa. xxvi, 8: rum habemus in laudibus. Isa. xxvi, 8: Nomen tuum, et memoriale tuum in de- Nomen tuum, et memoriale tuum in de- siderio animæ. « Sicut vinum Libani. » siderio animæ. « Sicut vinum Libani. » Glossa Hieronymi : « Libanus apud Græ- Glossa Hieronymi : « Libanus apud Græ- «< cos et Hebræos mons dicitur, et thus ; «< cos et Hebræos mons dicitur, et thus ; « hic autem pro thure ponitur, unde vi- « hic autem pro thure ponitur, unde vi- << num Libani gaudium spirituale est, << num Libani gaudium spirituale est, « thure devotionis conditum. » Cant. « thure devotionis conditum. » Cant. VII, 9 : Guttur tuum sicut vinum opti- VII, 9 : Guttur tuum sicut vinum opti- mum, dignum dilecto meo ad potan- mum, dignum dilecto meo ad potan- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- dum, labiisque et dentibus illius ad ru- minandum. Eccli. XLIX, 1 et 2: Memoria minandum. Eccli. XLIX, 1 et 2: Memoria Josiæ in compositionem odoris facta est Josiæ in compositionem odoris facta est opus pigmentarii. In omni ore quasi mel opus pigmentarii. In omni ore quasi mel indulcabitur ejus memoria. indulcabitur ejus memoria.

Et subdit de propitiatu : Et subdit de propitiatu :

« Ephraim, quid mihi ultra idola, » « Ephraim, quid mihi ultra idola, » supple, opponis ? Deum enim non debes supple, opponis ? Deum enim non debes eligere præter me, cum ego in omnibus eligere præter me, cum ego in omnibus

dito, et mustum malorum granatorum meorum. dito, et mustum malorum granatorum meorum.

IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO. IN CAP. XIV OSEE ENARRATIO.

*ufficiam.II ad Corinth. vi, 16: Qui con- *ufficiam.II ad Corinth. vi, 16: Qui con- sensus templo Dei cum idolis? I ad Cor. sensus templo Dei cum idolis? I ad Cor. v, 5 et 6 Etsi sunt qui dicantur dii, v, 5 et 6 Etsi sunt qui dicantur dii, sive in cælo, sive in terra (siquidem sunt sive in cælo, sive in terra (siquidem sunt dei multi, et domini multi) : nobis tamen dei multi, et domini multi) : nobis tamen rst unus Deus, Pater, ex quo omnia, et rst unus Deus, Pater, ex quo omnia, et nos in illum. Indignum enim Deo est, nos in illum. Indignum enim Deo est, quod aliud idolum secum colatur. quod aliud idolum secum colatur.

Et subdit, quam paratus est in propitia- Et subdit, quam paratus est in propitia- tu: «Ego exaudiam,» in oratione scilicet. tu: «Ego exaudiam,» in oratione scilicet. Jerem. xxxIII, 3: Clama ad me, et ego Jerem. xxxIII, 3: Clama ad me, et ego raudiam te et annuntiabo tibi gran- raudiam te et annuntiabo tibi gran- dia. « Et dirigam eum, » in prosperis dia. « Et dirigam eum, » in prosperis scilicet et omni rectitudine virtutis. Psal. scilicet et omni rectitudine virtutis. Psal. XXXIX, 3 Statuit super petram pedes XXXIX, 3 Statuit super petram pedes meos, et direxit gressus meos. Tobiæ, meos, et direxit gressus meos. Tobiæ, Iv, 20: Pete ab eo, ut vias tuas dirigat, Iv, 20: Pete ab eo, ut vias tuas dirigat, et omnia consilia tua in ipso permane- et omnia consilia tua in ipso permane- ant. Ego ut abietem virentem » po- ant. Ego ut abietem virentem » po- nam eum. Isidorus: « Abies ab abeundo nam eum. Isidorus: « Abies ab abeundo « dicitur, quia in altissimum abit, et si- « dicitur, quia in altissimum abit, et si- « gnat intentionem coelestium. » Ad Phi- « gnat intentionem coelestium. » Ad Phi- lip. II, 20 Nostra conversatio in cœ- lip. II, 20 Nostra conversatio in cœ- lis est. Virentem autem dicit propter vi- lis est. Virentem autem dicit propter vi- rorem mentis semper recentem. Jerem. rorem mentis semper recentem. Jerem. XVII, 8 Erit folium ejus viride. XVII, 8 Erit folium ejus viride.

Et subdit de multiplicatione fructus. Et subdit de multiplicatione fructus. « Ex me fructus tuus inventus est, » et « Ex me fructus tuus inventus est, » et propter hoc multiplex est, quia ex Deo propter hoc multiplex est, quia ex Deo est. Ezech. XLVII, 12: Non defluet folium est. Ezech. XLVII, 12: Non defluet folium er eo, et non deficiet fructus ejus. er eo, et non deficiet fructus ejus.

« Quis sapiens. » Tangit hic Propheta « Quis sapiens. » Tangit hic Propheta invitationem ad intelligentiam istorum invitationem ad intelligentiam istorum

sermonum. sermonum.

« Quis sapiens. » Sapiens proprie « Quis sapiens. » Sapiens proprie dicitur, qui sapore divinorum et ex- dicitur, qui sapore divinorum et ex- perimento divinæ sapientiæ, virtutis, perimento divinæ sapientiæ, virtutis, et bonitatis accepit notitiam. Isa. x1, 2 et et bonitatis accepit notitiam. Isa. x1, 2 et seq. Requiescet super eum spiritus Do- seq. Requiescet super eum spiritus Do-

123 123

mini spiritus sapientiæ, etc. « Et intel- mini spiritus sapientiæ, etc. « Et intel- liget ista?» quæ scilicet de Deo dicta liget ista?» quæ scilicet de Deo dicta sunt et quis notat raritatem talium et sunt et quis notat raritatem talium et commendabilitatem. Psal. cvI, 43: Quis commendabilitatem. Psal. cvI, 43: Quis sapiens, et custodiet hæc, et intelliget mi- sapiens, et custodiet hæc, et intelliget mi- sericordias Domini? Prov. 1, 5: Audiens sericordias Domini? Prov. 1, 5: Audiens sapiens, sapientior erit et intelligens, sapiens, sapientior erit et intelligens, gubernacula possidebit. Intelligens, gubernacula possidebit. Intelligens,

« «

et sciet hæc ? » Gregorius : « Intellectum et sciet hæc ? » Gregorius : « Intellectum « dat, dum de intellectis mentem illumi- « dat, dum de intellectis mentem illumi- « nat. » Unde intellectus est illuminatio « nat. » Unde intellectus est illuminatio de Scripturis ille enim hæc scire poterit de Scripturis ille enim hæc scire poterit et intus legere, hoc est, intelligere. Psal. et intus legere, hoc est, intelligere. Psal. XXXI, 8 Intellectum tibi dabo, et in- XXXI, 8 Intellectum tibi dabo, et in- struam te. Eccli. XVII, 5 et 6: Disciplina struam te. Eccli. XVII, 5 et 6: Disciplina intellectus replevit illos. Creavit illis intellectus replevit illos. Creavit illis scientiam spiritus, sensu implevit cor scientiam spiritus, sensu implevit cor illorum et mala et bona ostendit illis. illorum et mala et bona ostendit illis. Quid autem intelligant, subdit: Quid autem intelligant, subdit:

: :

«Quia rectæ viæ Domini, » hoc est, «Quia rectæ viæ Domini, » hoc est, mandata et judicia ipsius. Ezech. xvIII, 29: mandata et judicia ipsius. Ezech. xvIII, 29: Numquid viæ meæ non sunt æquæ, domus Numquid viæ meæ non sunt æquæ, domus Israel, et non magis viæ vestræ pravæ ? Israel, et non magis viæ vestræ pravæ ? Psal. xv, 9: Justitiæ Domini rectæ. Psal. xv, 9: Justitiæ Domini rectæ. «Et justi ambulabunt in eis, » ? hoc est, «Et justi ambulabunt in eis, » ? hoc est, proficient. Isa. xx1, 7: Semita justi recta proficient. Isa. xx1, 7: Semita justi recta est, rectus callis justi ad ambulandum. » est, rectus callis justi ad ambulandum. » « Prævaricatores vero. » Prævaricator « Prævaricatores vero. » Prævaricator est, ut dicitur ad Galat. 11, 18, qui de- est, ut dicitur ad Galat. 11, 18, qui de- struit ea quæ fecit¹. Sic qui qui ore dicunt struit ea quæ fecit¹. Sic qui qui ore dicunt et opere negant, prævaricatores sunt. et opere negant, prævaricatores sunt. II Reg. xx111, 6: Prævaricatores qua- II Reg. xx111, 6: Prævaricatores qua- si spinæ evellentur universi. « Cor- si spinæ evellentur universi. « Cor- ruent in eis, » viis Domini scilicet, ruent in eis, » viis Domini scilicet, quod tamen non est ex viis, sed ex quod tamen non est ex viis, sed ex pravitate pedis ambulantis, sicut equus pravitate pedis ambulantis, sicut equus cespitans plus cespitat in via pla- cespitans plus cespitat in via pla- na quam in aspera. Glossa adducit na quam in aspera. Glossa adducit hoc quod habetur, Luc. 11, 34: Ecce hoc quod habetur, Luc. 11, 34: Ecce positus est hic in ruinam, et in resurre- positus est hic in ruinam, et in resurre- ctionem multorum in Israel. ctionem multorum in Israel.

1 Ad Galat. II, 18: Si quæ dextruxi, iterum 1 Ad Galat. II, 18: Si quæ dextruxi, iterum

hæc ædifico prævaricatorem me constituo. hæc ædifico prævaricatorem me constituo.

INDEX INDEX

IN OSEE PROPHETAM. IN OSEE PROPHETAM.

Prologus Sancti Hieronymi in Osee prophetam. Prologus Sancti Hieronymi in Osee prophetam. Explanatio prologi Sancti Hieronymi. Explanatio prologi Sancti Hieronymi.

CAPUT I. CAPUT I.

JI. JI.

III. III.

IV. IV.

V. V.

VI. VI.

VII. VII.

VIII. VIII.

IX. IX.

X. X.

XI. XI.

XII. XII.

XIII. XIII.

XIV. XIV.

+ +

7 7

8 8

10 10

17 17

29 29

33 33

43 43

50 50

56 56

65 65

72 72

83 83

93 93

101 101

108 108

117 117

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS EPISCOPI RATISBONENSIS

DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI, DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI,

ORDINIS PRÆDICATORUM, ORDINIS PRÆDICATORUM,

IN JOEL PROPHETAM ENARRATIO. IN JOEL PROPHETAM ENARRATIO.

PROLOGUS. PROLOGUS.

berm berm

1. 1.

Aperite mihi portas justitiæ : ingressus in eas, confitebor Domino ¹. Phatuel ape- Aperite mihi portas justitiæ : ingressus in eas, confitebor Domino ¹. Phatuel ape- riens Deus interpretatur, et signat Spiritum sanctum, qui ostiarius est, sicut riens Deus interpretatur, et signat Spiritum sanctum, qui ostiarius est, sicut dicitur, Joan. x, 32. Hic ostiarius aperit: qui nisi aperiat divina virtute, nemo dicitur, Joan. x, 32. Hic ostiarius aperit: qui nisi aperiat divina virtute, nemo ad intelligendum et docendum divina intrare poterit, eo quod consilium Dei ad intelligendum et docendum divina intrare poterit, eo quod consilium Dei scire nemo potest. Ad Roman. XI, 34: Quis enim cognovit sensum Domini? Aut scire nemo potest. Ad Roman. XI, 34: Quis enim cognovit sensum Domini? Aut quis consiliarius ejus fuit ? Isa. XL, 13: Quis adjuvit spiritum Domini? aut quis quis consiliarius ejus fuit ? Isa. XL, 13: Quis adjuvit spiritum Domini? aut quis consiliarius ejus fuit, et ostendit illis ? Joël autem interpretatur humilis descen- consiliarius ejus fuit, et ostendit illis ? Joël autem interpretatur humilis descen- sus, quia prophetico Spiritu docet descendere ad humilitatem pœnitentiæ. In- sus, quia prophetico Spiritu docet descendere ad humilitatem pœnitentiæ. In- terpretatur etiam incipiens Deus, eo quod nihil præsumpsit incipere, cujus Deus terpretatur etiam incipiens Deus, eo quod nihil præsumpsit incipere, cujus Deus non esset auctor. Eccli. XVI11, 6: Cum consummaverit homo, tunc incipiet. Hic non esset auctor. Eccli. XVI11, 6: Cum consummaverit homo, tunc incipiet. Hic ergo, aperiente sibi ostium Spiritu sancto, spiritualia præcepta de pœnitentia ergo, aperiente sibi ostium Spiritu sancto, spiritualia præcepta de pœnitentia docet. I ad Corinth. 11, 12 et 13: Nos autem non spiritum hujus mundi accepimus, docet. I ad Corinth. 11, 12 et 13: Nos autem non spiritum hujus mundi accepimus, sed Spiritum, qui ex Deo est: ut sciamus quæ a Deo donuta sunt nobis, quæ et sed Spiritum, qui ex Deo est: ut sciamus quæ a Deo donuta sunt nobis, quæ et loquimur. Et per hanc portam ingressus ad veritatem et virtutem, confitetur loquimur. Et per hanc portam ingressus ad veritatem et virtutem, confitetur

1 Psal. CXVII, 19. 1 Psal. CXVII, 19.

* Joan. x, 3: Huic ostiarius aperit, et oves vocem ejus audiunt, etc. * Joan. x, 3: Huic ostiarius aperit, et oves vocem ejus audiunt, etc.

128 128

PROLOGUS. PROLOGUS.

Domino in laude et prædicatione veritatis et virtutis. Ad Roman. x, 10: Corde Domino in laude et prædicatione veritatis et virtutis. Ad Roman. x, 10: Corde creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Et ideo secundus in creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem. Et ideo secundus in ordine ponitur, ut populus qui secundum prædicationem Osee fornicatus est a ordine ponitur, ut populus qui secundum prædicationem Osee fornicatus est a Joel inter Domino, per prædicatam poenitentiam Joël ad Dominum revertatur. Jerem. Joel inter Domino, per prædicatam poenitentiam Joël ad Dominum revertatur. Jerem. Prophetas III, 1: Fornicata es cum amatoribus multis: tamen revertere ad me, et ego Prophetas III, 1: Fornicata es cum amatoribus multis: tamen revertere ad me, et ego

duodecim duodecim

secundus secundus

est. est.

suscipiam te. suscipiam te.

Prologus D. Hieronymi in Joel prophetam ¹. Prologus D. Hieronymi in Joel prophetam ¹.

Sanctus Joël apud Hebræos post Osee ponitur. Et sicut ibi sub nomine Sanctus Joël apud Hebræos post Osee ponitur. Et sicut ibi sub nomine Ephraim, ad decem tribus confertur vaticinium, vel Samaria vel Israel sæpe Ephraim, ad decem tribus confertur vaticinium, vel Samaria vel Israel sæpe memorantur: sic in hunc Prophetam 2 omne quod dicitur, principaliter³ ad memorantur: sic in hunc Prophetam 2 omne quod dicitur, principaliter³ ad tribum Juda ad Jerusalem pertinere credendum est, et nullam omnino Israe- tribum Juda ad Jerusalem pertinere credendum est, et nullam omnino Israe- lis, id est,decem tribuum, in hoc fieri mentionem. Tempora quoque quibus pro- lis, id est,decem tribuum, in hoc fieri mentionem. Tempora quoque quibus pro- phetavit, eadem debemus accipere quæ in Osee legimus : in diebus Oziæ, Joa- phetavit, eadem debemus accipere quæ in Osee legimus : in diebus Oziæ, Joa- than, et Achaz, et Ezechiæ, regum Juda: in diebus Jeroboam, filii Joas, regis than, et Achaz, et Ezechiæ, regum Juda: in diebus Jeroboam, filii Joas, regis Israel. Porro factum esse sermonem Domini, ad meritum ejus refertur cui fit, Israel. Porro factum esse sermonem Domini, ad meritum ejus refertur cui fit, non ad conditionem illius qui fieri dicitur, ut alibi legimus: Dominus factus non ad conditionem illius qui fieri dicitur, ut alibi legimus: Dominus factus est mihi in salutem 5. Auditus autem in Scripturis sanctis non est ille qui in est mihi in salutem 5. Auditus autem in Scripturis sanctis non est ille qui in nure sonat, sed qui in corde percipitur, juxta illud quod Dominus loquitur in nure sonat, sed qui in corde percipitur, juxta illud quod Dominus loquitur in Evangelio Qui habet aures audiendi, audiat 6. Quod autem dicitur hebraice Evangelio Qui habet aures audiendi, audiat 6. Quod autem dicitur hebraice haazinu, græce évwrioasła ³, etla tine sonat auribus percipite, proprie non au haazinu, græce évwrioasła ³, etla tine sonat auribus percipite, proprie non au re, sed corde percipitur. Qui senes sunt et cœlestes, audiunt spiritualiter : qui re, sed corde percipitur. Qui senes sunt et cœlestes, audiunt spiritualiter : qui autem habitant in terra appellanturque terreni, auribus percipiunt. Ubicum- autem habitant in terra appellanturque terreni, auribus percipiunt. Ubicum- que autem hæc duo verba conjuncta ponuntur, non ad simplicem tantum que autem hæc duo verba conjuncta ponuntur, non ad simplicem tantum verborum sonum referuntur, sed ad reconditam quoque dictorum intelligentiam verborum sonum referuntur, sed ad reconditam quoque dictorum intelligentiam pertinent 10. In Genesi, Lamech loquitur ad uxores suas Ada et Sella: << Audite pertinent 10. In Genesi, Lamech loquitur ad uxores suas Ada et Sella: << Audite vorba mea, uxores Lamech, auribus percipite sermones meos: quia virum oc- vorba mea, uxores Lamech, auribus percipite sermones meos: quia virum oc- cidi in vulnus meum, et juvenem in livorem meum". Et Isaias: Audite coeli, et cidi in vulnus meum, et juvenem in livorem meum". Et Isaias: Audite coeli, et auribus percipe, terra ¹². auribus percipe, terra ¹².

« «

Ex principio Commentar. Hieronymi in Joel prophetam. Ex principio Commentar. Hieronymi in Joel prophetam. Bibl. Rob. Stephani, Parisiis, MDXXXII, habet, in hoc propheta. Bibl. Rob. Stephani, Parisiis, MDXXXII, habet, in hoc propheta. "Hoc verbum principaliter deest in Bibl. Rob. Steph. "Hoc verbum principaliter deest in Bibl. Rob. Steph.

⚫ Vide dicta sub finem præfationis in XII prophetas. ⚫ Vide dicta sub finem præfationis in XII prophetas. Psal. cxvi, 14, 21, 28. Psal. cxvi, 14, 21, 28.

* Matth. x1, 15; xi, 9, 43; Marc. 1v, 9; Luc. VIII, * Matth. x1, 15; xi, 9, 43; Marc. 1v, 9; Luc. VIII, Melius, Eezinu (71'787). Melius, Eezinu (71'787).

8; XIV, 8; XIV,

35. 35.

* Vel ἐνωτίσασθε. * Vel ἐνωτίσασθε.

Bibl. Rob. Steph. juncta. Bibl. Rob. Steph. juncta.

Bibl. Rob. Steph. pertinere intelligendum est. Bibl. Rob. Steph. pertinere intelligendum est. "Genes. v, 23. Vide infra textum Vulgatæ. "Genes. v, 23. Vide infra textum Vulgatæ.

Isit. 1, 2. Isit. 1, 2.

XIX XIX

9 9

130 130

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

PROLOGI DIVI HIERONYMI IN JOEL PROLOGI DIVI HIERONYMI IN JOEL PROPHETAM EXPLANATIO. PROPHETAM EXPLANATIO.

« Sanctus Joel. » Huic Prophetæ Hie- « Sanctus Joel. » Huic Prophetæ Hie- ronymus præmittit prologum et argu- ronymus præmittit prologum et argu- mentum. mentum.

In prologo quinque continentur. Ordo In prologo quinque continentur. Ordo scilicet ad quos prophetat, et tempus scilicet ad quos prophetat, et tempus prophetiæ, et qualiter accepit inspiratio- prophetiæ, et qualiter accepit inspiratio- nem, et qualiter audienda est enuntiatio nem, et qualiter audienda est enuntiatio prophetica. prophetica.

Sanctum dicit, ut ad prophetandum Sanctum dicit, ut ad prophetandum sit idoneus. Psal. XLIX, 16: Peccatori sit idoneus. Psal. XLIX, 16: Peccatori dixit Deus: Quare tu enarras justitias dixit Deus: Quare tu enarras justitias meas? Eccli. XV, meas? Eccli. XV, 9: Non est speciosa 9: Non est speciosa laus in ore peccatoris. Joel incipiens Deus laus in ore peccatoris. Joel incipiens Deus dicitur, ut omne quod dicit, a Deo inci- dicitur, ut omne quod dicit, a Deo inci- pere credatur. Ad Roman. xv, 18: Non pere credatur. Ad Roman. xv, 18: Non audeo aliquid loqui eorum, quæ per me audeo aliquid loqui eorum, quæ per me non efficit Christus. « Apud Hebræos, >> non efficit Christus. « Apud Hebræos, >> apud quos est primus fons doctrinæ fidei. apud quos est primus fons doctrinæ fidei. Prov. v, 16 Deriventur fontes tui fo- Prov. v, 16 Deriventur fontes tui fo- ras, et in plateis aquas tuas divide. ras, et in plateis aquas tuas divide. « Post Osee, » hoc est, post librum Osee, « Post Osee, » hoc est, post librum Osee, « ponitur, » quia postquam fornicatus « ponitur, » quia postquam fornicatus est populus, consequens est ut per pœ- est populus, consequens est ut per pœ- nitentiam revertatur. Poenitentia enim nitentiam revertatur. Poenitentia enim supponit peccatum esse factum. II Para- supponit peccatum esse factum. II Para- lip. in oratione Manasses: Non posuisti lip. in oratione Manasses: Non posuisti pænitentiam justis,... iis, qui tibi non pænitentiam justis,... iis, qui tibi non peccaverunt. peccaverunt.

Et subdit de materia, id est, ad quos Et subdit de materia, id est, ad quos prophetat. prophetat.

« Et sicut ibi, » hoc est, in Osee, << sub « Et sicut ibi, » hoc est, in Osee, << sub nomine Ephraim, » quod signat régnum nomine Ephraim, » quod signat régnum decem tribuum, « ad decem tribus con- decem tribuum, « ad decem tribus con- fertur, » hoc est, componitur, «vatici- fertur, » hoc est, componitur, «vatici- nium » quæ scilicet decem tribus, « vel nium » quæ scilicet decem tribus, « vel Samaria, » a metropoli, « vel Israel, » a Samaria, » a metropoli, « vel Israel, » a primo patre, « sæpe memorantur, » hoc primo patre, « sæpe memorantur, » hoc est, nominantur: « sic in hunc Prophe- est, nominantur: « sic in hunc Prophe- tam omne quod dicitur. » Sic ordinatur tam omne quod dicitur. » Sic ordinatur littera Sic omne quod dicitur in hunc littera Sic omne quod dicitur in hunc Prophetam, ad eos scilicet. Psal. LXXXIV, Prophetam, ad eos scilicet. Psal. LXXXIV, 9: Audiam quid loquatur in me Domi- 9: Audiam quid loquatur in me Domi-

: :

nus Deus. II ad Cor. x, 3: An experi- nus Deus. II ad Cor. x, 3: An experi- mentum quæritis ejus, qui in me loqui- mentum quæritis ejus, qui in me loqui- tur Christus.«< Principaliter ad tribum Ju- tur Christus.«< Principaliter ad tribum Ju- da, hoc est, ad regnum Juda, quod fuit da, hoc est, ad regnum Juda, quod fuit super duas tribus, « et ad Jerusalem, » super duas tribus, « et ad Jerusalem, » metropolim scilicet, ubi sedes regni fuit, metropolim scilicet, ubi sedes regni fuit, << pertinere credendum est. » Principaliter << pertinere credendum est. » Principaliter dicit, quia litteralis sensus ad duas tribus dicit, quia litteralis sensus ad duas tribus est tropologicus autem ad omnes exten- est tropologicus autem ad omnes exten- ditur. « Et nullam omnino, » quoad sen- ditur. « Et nullam omnino, » quoad sen- sum litteralem, « Israelis, id est, decem sum litteralem, « Israelis, id est, decem libro Joelis libro Joelis tribuum in hoc » tribuum in hoc » mentionem, » supple, principaliter. mentionem, » supple, principaliter. Et subdit de tempore. Et subdit de tempore.

«< fieri «< fieri

«< Tempora quoque quibus propheta- «< Tempora quoque quibus propheta- vit » Joel, « eadem debemus accipere, » vit » Joel, « eadem debemus accipere, » secundum regulam Hebræorum, quod secundum regulam Hebræorum, quod Prophetas in quorum titulis tempora et Prophetas in quorum titulis tempora et reges non ponuntur, intelligere debemus reges non ponuntur, intelligere debemus temporibus eorumdem regum prophe- temporibus eorumdem regum prophe- tasse, qui ponuntur in titulo immediate tasse, qui ponuntur in titulo immediate præcedentis Prophetæ : « quæ in Osee le- præcedentis Prophetæ : « quæ in Osee le- gimus, » qui immediate istum præcedit. gimus, » qui immediate istum præcedit. Et subdit de nominibus illorum : « In Et subdit de nominibus illorum : « In diebus Oziæ, » de quo IV Reg. xv, « Joa- diebus Oziæ, » de quo IV Reg. xv, « Joa- «< than, » de quo ibidem, « et Achaz, › «< than, » de quo ibidem, « et Achaz, › de quo IV Reg. xvi, « et Ezechiæ, » de Quot de quo IV Reg. xvi, « et Ezechiæ, » de Quot quo IV Reg. XVII et XVIII, « regum Ju- prop quo IV Reg. XVII et XVIII, « regum Ju- prop da. » Isti enim quatuor reges fuerunt da. » Isti enim quatuor reges fuerunt duarum tribuum. « In diebus Jeroboam, duarum tribuum. « In diebus Jeroboam, filii Joas, regis Israel,» de quorum utro- filii Joas, regis Israel,» de quorum utro- que habetur IV Reg. x. que habetur IV Reg. x.

Et subdit qualiter per inspirationem Et subdit qualiter per inspirationem sermo Dei factus est ad ipsum. sermo Dei factus est ad ipsum.

Do- Do-

« Porro factum esse sermonem « Porro factum esse sermonem mini. » Sermo Domini in se factus non mini. » Sermo Domini in se factus non est. Dicit enim Augustinus et Chrysosto- est. Dicit enim Augustinus et Chrysosto- mus, quod, «id per quod omnia sunt mus, quod, «id per quod omnia sunt « facta, factum esse non potest: seque- « facta, factum esse non potest: seque- << retur enim quod esset factum per seip- << retur enim quod esset factum per seip- «sum.» Sunt autem omnia facta per ver- «sum.» Sunt autem omnia facta per ver- bum Dei. Joan. 1, 3: Omnia per ipsum bum Dei. Joan. 1, 3: Omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil, facta sunt et sine ipso factum est nihil, quod factum est. « Ad meritum ejus cui quod factum est. « Ad meritum ejus cui fit, refertur, ut scilicet connotatum fit, refertur, ut scilicet connotatum verbi in Propheta factum esse credatur, verbi in Propheta factum esse credatur, hoc est, inspiratio verbi ad prophetan- hoc est, inspiratio verbi ad prophetan- dum, «non, » hoc est, non refertur fa- dum, «non, » hoc est, non refertur fa- ctio, «ad conditionem illius,» scilicet ctio, «ad conditionem illius,» scilicet

>> >>

re re

וויד וויד

Sen Sen Domun. Domun. factur factur

('h ('h

PROLOGI D. HIERONYMI IN JOEL EXPLANATIO. PROLOGI D. HIERONYMI IN JOEL EXPLANATIO.

sermonis, « qui fieri, » vel condi, « di sermonis, « qui fieri, » vel condi, « di citur. » Et hoc est quod factio quæ im- citur. » Et hoc est quod factio quæ im- portatur per participium factus, non po- portatur per participium factus, non po- natur circa rem substantivi sui quod est natur circa rem substantivi sui quod est sermo, sed in re accusativi vel dativi, sermo, sed in re accusativi vel dativi, cum dicitur: Factus est ad Joe'em vel cum dicitur: Factus est ad Joe'em vel Joeli illi enim vel ad illum aliquid fa- Joeli illi enim vel ad illum aliquid fa- ctum est quod est inspiratio. Et hoc pro- ctum est quod est inspiratio. Et hoc pro- bat, subdens « Ut alibi legimus, » scili- bat, subdens « Ut alibi legimus, » scili- cet in Psal. CXVII, 14 : « Dominus... fa- cet in Psal. CXVII, 14 : « Dominus... fa- ctus est mihi in salutem.» Alia transla- ctus est mihi in salutem.» Alia transla- tio, Salvatorem, ubi factio non ponitur tio, Salvatorem, ubi factio non ponitur circa rem accusativi. Salvator enim fa- circa rem accusativi. Salvator enim fa- ctus non est, sed ponitur circa rem dativi, ctus non est, sed ponitur circa rem dativi, hoc est circa eum qui salvatur et cui sa- hoc est circa eum qui salvatur et cui sa- lus datur. lus datur.

Et subdit de auditu enuntiationis pro- Et subdit de auditu enuntiationis pro- pheticæ. pheticæ.

: :

« Auditus autem, » quo scilicet au- « Auditus autem, » quo scilicet au- diuntur divina, « in Scripturis sanctis, » diuntur divina, « in Scripturis sanctis, » quæ spiritualiter loquuntur, « non est quæ spiritualiter loquuntur, « non est ille, » exterior scilicet, « qui in aure » ille, » exterior scilicet, « qui in aure » exteriori, «sonat » in aere. De illo enim exteriori, «sonat » in aere. De illo enim dicitur, Isa. v1, 9: Audite, audientes, et dicitur, Isa. v1, 9: Audite, audientes, et nolite intelligere et videte visionem, et nolite intelligere et videte visionem, et nolite cognoscere. « Sed qui in corde nolite cognoscere. « Sed qui in corde percipitur, » ad intellectum scilicet qui percipitur, » ad intellectum scilicet qui quasi locus est auditorum et vas, «juxta quasi locus est auditorum et vas, «juxta illud quod Dominus loquitur, » Matth. illud quod Dominus loquitur, » Matth. XIII, 9: « Qui habet aures audiendi, au- XIII, 9: « Qui habet aures audiendi, au- diat, » interius percipiendo. Aliter enim diat, » interius percipiendo. Aliter enim dicitur Non audivit populus meus vo- dicitur Non audivit populus meus vo- cem meam et Israel me non intellexit ³: cem meam et Israel me non intellexit ³: Dicit enim, aures audiendi, eo quod via Dicit enim, aures audiendi, eo quod via est ad auditum interiorem. Apoc. 11, 6: est ad auditum interiorem. Apoc. 11, 6: Qui habet aurem, audiat quid Spiritus Qui habet aurem, audiat quid Spiritus dicát Ecclesiis. Et hoc probat ex pro- dicát Ecclesiis. Et hoc probat ex pro- prietate Græci sermonis, subdens : prietate Græci sermonis, subdens : « quod autem dicitur Hebraice haazenu +, « quod autem dicitur Hebraice haazenu +, græce Evotioasa 5, et latine sonat, auri- græce Evotioasa 5, et latine sonat, auri- bus percipite. » Et arguit ex hoc sub- bus percipite. » Et arguit ex hoc sub- dens: « Proprie non aure, » quæ via dens: « Proprie non aure, » quæ via scilicet est, et non vas, vel locus, << sed scilicet est, et non vas, vel locus, << sed corde percipitur. » Percipitur enim quod corde percipitur. » Percipitur enim quod