pascere, pascere,

quid ? quid ?

.102 .102

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicit, quod populus in judicio convin- dicit, quod populus in judicio convin- cendus est de hoc. Secundo, ex parte cendus est de hoc. Secundo, ex parte Dei proponit beneficia, et ex parte popu- Dei proponit beneficia, et ex parte popu- li occupationem circa inutilia, ibi, y. 3 : li occupationem circa inutilia, ibi, y. 3 : « In utero supplantavit. » « In utero supplantavit. »

In prima parte proponit tria, scilicet In prima parte proponit tria, scilicet occupationem circa inutilia per metapho- occupationem circa inutilia per metapho- ram secundo, metaphoræ explanatio- ram secundo, metaphoræ explanatio- nem tertio, judicii convictionem. nem tertio, judicii convictionem.

Dicit ergo Judas descendit cum san- Dicit ergo Judas descendit cum san- ctis fidelibus, sed « Ephraim » aversus a ctis fidelibus, sed « Ephraim » aversus a Ventum Deo, « pascit ventum. » Seneca in libro Ventum Deo, « pascit ventum. » Seneca in libro Naturalium quæstionum dicit, quod << ven- Naturalium quæstionum dicit, quod << ven- << tus nihil aliud est, quam aer impulsus: >> << tus nihil aliud est, quam aer impulsus: >> quamvis enim ventilabrum sit vapor ter- quamvis enim ventilabrum sit vapor ter- reus, tamen flatus aer impulsus est. Un- reus, tamen flatus aer impulsus est. Un- de cum etiam verba quibus nihil subest, de cum etiam verba quibus nihil subest, sint aer percussus et impulsus, « ventum sint aer percussus et impulsus, « ventum pascit » qui multa loquitur quibus nihil pascit » qui multa loquitur quibus nihil subest, prout dicit Job, vi, 26: Ad incre- subest, prout dicit Job, vi, 26: Ad incre- pandum tantum eloquia concinnatis, et pandum tantum eloquia concinnatis, et in ventum verba profertis. Sic decem tri- in ventum verba profertis. Sic decem tri- bus foedera componentes inter se et Assy- bus foedera componentes inter se et Assy- rios, et inter se et Ægyptios, nihil fece- rios, et inter se et Ægyptios, nihil fece- runt, nisi pascere ventum. « Et sequitur runt, nisi pascere ventum. « Et sequitur Ventus æstum. » Estus quidam ventus est no- Ventus æstum. » Estus quidam ventus est no- corpori civus, meridionalis scilicet, qui laxat corpori civus, meridionalis scilicet, qui laxat

meridionalis meridionalis

officit. officit.

corpora et resolvit, et malas materias po- corpora et resolvit, et malas materias po- ris ingerit ad corporis magnum nocu- ris ingerit ad corporis magnum nocu- mentum et aliquando mortem : et qui se- mentum et aliquando mortem : et qui se- quitur talem æstum, mortem suam se- quitur talem æstum, mortem suam se- quitur et venatur. Propter Assyrios er- quitur et venatur. Propter Assyrios er- go dicit, quod « pascit ventum, » prop- go dicit, quod « pascit ventum, » prop- ter Ægyptios autem dicit, quod « sequi- ter Ægyptios autem dicit, quod « sequi- tur æstum. » Genes. xxx1,40: Die noctu- tur æstum. » Genes. xxx1,40: Die noctu- que æstu urebar, et gelu, fugiebatque que æstu urebar, et gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. Et signat eos qui somnus ab oculis meis. Et signat eos qui pro labore terrenorum omni vento for- pro labore terrenorum omni vento for- tunæ, et omni æstu laboris se non ti- tunæ, et omni æstu laboris se non ti- ment exponere. Contra quod dicitur de ment exponere. Contra quod dicitur de Sanctis, Isa. XXXII, 2: Erit vir sicut qui Sanctis, Isa. XXXII, 2: Erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a tempe- absconditur a vento, et celat se a tempe-

state. state.

Quod autem metaphorice dixit, expla- Quod autem metaphorice dixit, expla- nat: « Tota die mendacium, » quantum nat: « Tota die mendacium, » quantum ad fœdus Assyriorum, « et vastitatem, » ad fœdus Assyriorum, « et vastitatem, » hoc est, causam vastitatis, «multipli- hoc est, causam vastitatis, «multipli-

cat, » quantum ad foedus Ægyptium, cat, » quantum ad foedus Ægyptium, quod sibi fuit causa vastitatis. Prov. x, quod sibi fuit causa vastitatis. Prov. x, 4 Qui nititur mendaciis, hic pascit ven- 4 Qui nititur mendaciis, hic pascit ven- tos idem sequitur aves volantes. Eccli. tos idem sequitur aves volantes. Eccli. XXXIV, 2 Quasi qui apprehendit um- XXXIV, 2 Quasi qui apprehendit um- bram, et persequitur ventum: sic et qui bram, et persequitur ventum: sic et qui attendit ad visa mendacia. Hoc etiam attendit ad visa mendacia. Hoc etiam dicitur de his qui temporalia prosequun- dicitur de his qui temporalia prosequun- tur. Psal. iv, 3 : Ut quid diligitis vani- tur. Psal. iv, 3 : Ut quid diligitis vani- tatem, et quæritis mendacium ? Dicit tatem, et quæritis mendacium ? Dicit enim Augustinus, quod « temporalia om- enim Augustinus, quod « temporalia om- « nia mentiuntur quæ promittunt. » « nia mentiuntur quæ promittunt. »

In quo autem pascat ventum, et æstum In quo autem pascat ventum, et æstum sequatur, subdit : « Et foedus cum Assy- sequatur, subdit : « Et foedus cum Assy- riis iniit: » quod factum est, IV Reg. xiv, riis iniit: » quod factum est, IV Reg. xiv, 19 et 29, sub Manahem: « et oleum in 19 et 29, sub Manahem: « et oleum in Ægyptum ferebat: » oleum purissimum Ægyptum ferebat: » oleum purissimum in terra promissionis est, fæculentum in terra promissionis est, fæculentum autem in Ægypto, et inter cætera mune- autem in Ægypto, et inter cætera mune- ra quæ regi Ægypti mittebant, etiam ra quæ regi Ægypti mittebant, etiam oleum miserunt. Et hoc est quod hic di- oleum miserunt. Et hoc est quod hic di- cit, « oleum in Ægyptum ferebat. » Isa. cit, « oleum in Ægyptum ferebat. » Isa. XXXI, 1 Væ qui descendunt in Ægyp- XXXI, 1 Væ qui descendunt in Ægyp- tum ad auxilium, in equis sperantes! tum ad auxilium, in equis sperantes! Moraliter autem foedus init cum Assyriis Moraliter autem foedus init cum Assyriis ambitiosus in alto sensu semper stans. ambitiosus in alto sensu semper stans. Job, XL1, 25: Ipse est rex super univer- Job, XL1, 25: Ipse est rex super univer- sos filios superbiæ. Oleum fert in Ægyp- sos filios superbiæ. Oleum fert in Ægyp- tum, qui sæcularibus blanditur in pecca- tum, qui sæcularibus blanditur in pecca- fis. Psal. CXL, 5: Oleum peccatoris non fis. Psal. CXL, 5: Oleum peccatoris non impinguet caput meum. impinguet caput meum.

Subinfert autem quod de hoc vindi- Subinfert autem quod de hoc vindi- candi sunt: candi sunt:

« Judicium ergo Domini, » quo scili- « Judicium ergo Domini, » quo scili- cet convinci debeat ad poenam, « cum cet convinci debeat ad poenam, « cum Juda, » hoc est, cum duabus tribubus, Juda, » hoc est, cum duabus tribubus, ideo scilicet quia visa captivitate decem ideo scilicet quia visa captivitate decem tribuum pro peccato non se correxit. tribuum pro peccato non se correxit. Ezech. XVI, 38 Judicabo te judiciis Ezech. XVI, 38 Judicabo te judiciis adulterarum, et effundentium sangui- adulterarum, et effundentium sangui- nem. « Et visitatio, » per poenam, « su- nem. « Et visitatio, » per poenam, « su- per Jacob, » hoc est, super decem tribus. per Jacob, » hoc est, super decem tribus. Exod. xx, 5: Visitans iniquitatem pa- Exod. xx, 5: Visitans iniquitatem pa- trum in filios, in tertiam et quartam trum in filios, in tertiam et quartam generationem. Psal. LXXXVIII, 33: Visi- generationem. Psal. LXXXVIII, 33: Visi- tabo in virga iniquitates eorum: et in tabo in virga iniquitates eorum: et in verberibus peccata eorum. Formam au- verberibus peccata eorum. Formam au-

IN CAP. XII OSEE ENARRATIO. IN CAP. XII OSEE ENARRATIO.

tem judicii subdit: « Juxta vias ejus, » tem judicii subdit: « Juxta vias ejus, » Jacob scilicet et Judæ. Et vocat vias tri- Jacob scilicet et Judæ. Et vocat vias tri- tas a patribus quasi hæreditaria peccata : tas a patribus quasi hæreditaria peccata : et ideo subdit: « Et juxta adinventio- et ideo subdit: « Et juxta adinventio- nes ejus, » quæ scilicet de novo invene- nes ejus, » quæ scilicet de novo invene- runt, « reddet ei. » Prov. 1, 31: Come- runt, « reddet ei. » Prov. 1, 31: Come- dent igitur fructus viæ suæ, suisque con- dent igitur fructus viæ suæ, suisque con- siliis saturabuntur. Isa. III, 9: Væ ani- siliis saturabuntur. Isa. III, 9: Væ ani- mæ eorum, quoniam reddita sunt eis mæ eorum, quoniam reddita sunt eis mala! Matth. xx1, 41: Malos male per- mala! Matth. xx1, 41: Malos male per- det. det.

« In utero supplantavit. » Hic tria « In utero supplantavit. » Hic tria proponit Dei beneficia, a quibus ille po- proponit Dei beneficia, a quibus ille po- pulus sequens ventum semper se avertit. pulus sequens ventum semper se avertit. Primum, est beneficium confortationis Primum, est beneficium confortationis contra fratrem. Secundum, est benefi- contra fratrem. Secundum, est benefi- cium eductionis de Ægypto, et illumina- cium eductionis de Ægypto, et illumina- tionis Prophetarum, ibi, « Et ego Domi- tionis Prophetarum, ibi, « Et ego Domi- nus Deus tuus. » Tertium, est benefi- nus Deus tuus. » Tertium, est benefi- cium constructionis domus per uxores et cium constructionis domus per uxores et divitias, ibi, « Fugit Jacob in regionem divitias, ibi, « Fugit Jacob in regionem Syriæ. » Syriæ. »

In prima parte duo sunt, scilicet bene- In prima parte duo sunt, scilicet bene- ficii descriptio et populi aversio, ibi, ficii descriptio et populi aversio, ibi,

« Chanaan. » « Chanaan. »

In primo duo sunt, et tertium quod est In primo duo sunt, et tertium quod est conclusio ex duobus. conclusio ex duobus.

Duo autem prima sunt confortatio in Duo autem prima sunt confortatio in utero, et confortatio in via, quando fu- utero, et confortatio in via, quando fu- git Laban avunculum. git Laban avunculum.

Dicit ergo: Jacob scilicet, « in utero sup- Dicit ergo: Jacob scilicet, « in utero sup- plantavit fratrem suum, » scilicet Esau, plantavit fratrem suum, » scilicet Esau, et tangit historiam quæ continetur, Genes. et tangit historiam quæ continetur, Genes. xxv, 25, ubi dicitur: Protinus alter xxv, 25, ubi dicitur: Protinus alter egrediens, scilicet Jacob, plantam fratris egrediens, scilicet Jacob, plantam fratris tenebat manu et idcirco vocavit eum tenebat manu et idcirco vocavit eum Jacob. Sic enim tenens plantam immi- Jacob. Sic enim tenens plantam immi- scuit se primogenituræ, quod non erat in- scuit se primogenituræ, quod non erat in- fantis, nisi virtute Dei factum fuisset. fantis, nisi virtute Dei factum fuisset. Genes. xxvII, 36: Juste vocatum est no- Genes. xxvII, 36: Juste vocatum est no- men ejus Jacob: supplantavit enim .me men ejus Jacob: supplantavit enim .me in altera vice: primogenita mea ante tu- in altera vice: primogenita mea ante tu- lit, et nunc secundo surripuit benedi- lit, et nunc secundo surripuit benedi- ctionem meam. Hoc ergo beneficium est, ctionem meam. Hoc ergo beneficium est, quo virtute Dei et promissiones paternas quo virtute Dei et promissiones paternas

1 Genes. XXXII, 28. 1 Genes. XXXII, 28.

103 103

et benedictiones hæreditavit, et ad filios et benedictiones hæreditavit, et ad filios transmisit. Isa. LVIII, 14: Sustollam te transmisit. Isa. LVIII, 14: Sustollam te super altitudines terræ, et cibabo te hæ- super altitudines terræ, et cibabo te hæ- reditate Jacob patris tui. reditate Jacob patris tui.

Et subdit beneficium confortationis in Et subdit beneficium confortationis in via: «Et in fortitudine sua directus est via: «Et in fortitudine sua directus est cum Angelo. » Septuaginta : « Sic et in cum Angelo. » Septuaginta : « Sic et in « labore suo prævaluit Deo, et conforta- « labore suo prævaluit Deo, et conforta- «<tus est cum Angelo et potuit. » Unde «<tus est cum Angelo et potuit. » Unde sensus est ut sic ordinetur littera: In sensus est ut sic ordinetur littera: In fortitudine sua cum Angelo, quam habuit fortitudine sua cum Angelo, quam habuit vel accepit, luctans cum Angelo, directus vel accepit, luctans cum Angelo, directus est, hoc est, rectissimus factus est et re- est, hoc est, rectissimus factus est et re- ctitudinis nomen accepit. Et tangit histo- ctitudinis nomen accepit. Et tangit histo- riam quæ continetur, Genes. xxxII, 24 et riam quæ continetur, Genes. xxxII, 24 et seq., ubi dixit Angelus cum quo luctaba- seq., ubi dixit Angelus cum quo luctaba- tur: Nequaquam, inquit, Jacob appella- tur: Nequaquam, inquit, Jacob appella- bitur, nomen tuum, sed Israel. Israel bitur, nomen tuum, sed Israel. Israel enim vel directus, vel rectissimus inter- enim vel directus, vel rectissimus inter- pretatur, ut dicit Hieronymus, et inducit pretatur, ut dicit Hieronymus, et inducit id quod est Isa. XLIV, 1: Et nunc audi, id quod est Isa. XLIV, 1: Et nunc audi, Jacob, serve meus, et Israel, quem elegi. Jacob, serve meus, et Israel, quem elegi.

« Et invaluit ad Angelum, » hoc est, ad « Et invaluit ad Angelum, » hoc est, ad Angelum, complectens scilicet et strin- Angelum, complectens scilicet et strin- gens eum valetudinem divinam accepit, gens eum valetudinem divinam accepit, cum esset timidus et imbecillis. Isa. vIII, cum esset timidus et imbecillis. Isa. vIII, 13 et 14 Dominum exercituum ipsum 13 et 14 Dominum exercituum ipsum sanctificate: ipse pavor vester, et ipse ter- sanctificate: ipse pavor vester, et ipse ter- ror vester. Et erit vobis in sanctificatio- ror vester. Et erit vobis in sanctificatio- nem, hoc est, in confortationem et vale- nem, hoc est, in confortationem et vale- tudinem, unde Angelus dixit: Si contra tudinem, unde Angelus dixit: Si contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra homines prævalebis'. Et hoc est quod homines prævalebis'. Et hoc est quod sequitur: « Et confortatus est. » Isa. XL, sequitur: « Et confortatus est. » Isa. XL, 31: Qui sperant in Domino, mutabunt 31: Qui sperant in Domino, mutabunt fortitudinem. Psal. LXXXIII, 8 : Ibunt de fortitudinem. Psal. LXXXIII, 8 : Ibunt de virtute in virtutem. II Reg. III, 1 : David virtute in virtutem. II Reg. III, 1 : David proficiscens, et semper seipso robustior. proficiscens, et semper seipso robustior.

Qualiter autem invaluit, subdit : « Fle- Qualiter autem invaluit, subdit : « Fle- vit, et rogavit eum. » « Lacrymis enim, ut vit, et rogavit eum. » « Lacrymis enim, ut « dicit Hieronymus, pupugit, devotione « dicit Hieronymus, pupugit, devotione « orationis vinxit, et sic lacrymis et ora- « orationis vinxit, et sic lacrymis et ora- «tione, quasi duobus brachiis Angelum «tione, quasi duobus brachiis Angelum << strinxit. » Isa. XXXVIII, 5: Audivi oratio- << strinxit. » Isa. XXXVIII, 5: Audivi oratio- nem tuam, et vidi lacrymas tuas. Jerem. nem tuam, et vidi lacrymas tuas. Jerem.

4 4

104 104

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

XXXI, 16 Quiescat vox tua a ploratu, et XXXI, 16 Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui a lacrymis: quia est merces oculi tui a lacrymis: quia est merces operi tuo. Tobiæ, x1, 12, dixit Angelus : operi tuo. Tobiæ, x1, 12, dixit Angelus : Quando orabas cum lacrymis,... ego ob- Quando orabas cum lacrymis,... ego ob- tuli orationem tuam Domino. Et quam tuli orationem tuam Domino. Et quam paratus invenitur Angelus, subdit, et paratus invenitur Angelus, subdit, et tangit historiam quæ continétur Genes. tangit historiam quæ continétur Genes. XXVIII, 11 et seq., ubi cum Jacob de do- XXVIII, 11 et seq., ubi cum Jacob de do- mo patris recederet, et in quodam loco mo patris recederet, et in quodam loco requiescere vellet post solis occubitum, requiescere vellet post solis occubitum, cœlum vidit apertum, et scalam descen- cœlum vidit apertum, et scalam descen- dentem ad terram de cœlo, et Dominum dentem ad terram de cœlo, et Dominum innixum scalæ dicentem sibi : Ego sum innixum scalæ dicentem sibi : Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac terram, in qua dormis, tibi Deus Isaac terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Et propter hoc locum dabo et semini tuo. Et propter hoc locum illum Bethel vocavit, qui prius Luza di- illum Bethel vocavit, qui prius Luza di- cebatur. Bethel enim domus Dei inter- cebatur. Bethel enim domus Dei inter- pretatur. «In Bethel invenit eum. » Pri- pretatur. «In Bethel invenit eum. » Pri- mum scilicet, et innuit quod omnis appa- mum scilicet, et innuit quod omnis appa- ritio facta Patribus, per Angelos facta est. ritio facta Patribus, per Angelos facta est. Ad Hebr. 1, 1 Multifariam, multisque Ad Hebr. 1, 1 Multifariam, multisque modis olim Deus loquens patribus in modis olim Deus loquens patribus in prophetis. « Et ibi locutus est nobiscum.» prophetis. « Et ibi locutus est nobiscum.» Nobiscum Deus loquitur quando bonum Nobiscum Deus loquitur quando bonum nostrum loquitur. Osee, 11, 14: Loquar nostrum loquitur. Osee, 11, 14: Loquar ad cor ejus. Hæc simul moralia sunt. In ad cor ejus. Hæc simul moralia sunt. In lacrymis lucta enim virtutis et fletu compunctio- lacrymis lucta enim virtutis et fletu compunctio- nis, et oratione devotionis Angelos obti- nis, et oratione devotionis Angelos obti- nemus. Hoc signátum est, Matth. IV, 11, nemus. Hoc signátum est, Matth. IV, 11, ubi post luctam tentationis et victoriam, ubi post luctam tentationis et victoriam, Angeli accesserunt et Domino ministra- Angeli accesserunt et Domino ministra- verunt. Et Luc. xx11, 43, ubi cum Do- verunt. Et Luc. xx11, 43, ubi cum Do- minus in agonia prolixius oraret, appa- minus in agonia prolixius oraret, appa- ruit Angelus confortans eum 2, quod ut ruit Angelus confortans eum 2, quod ut dicit Ambrosius, « non ad caput, sed ad dicit Ambrosius, « non ad caput, sed ad << membra referendum est. » << membra referendum est. »

Angeli Angeli

oratione et oratione et

demulcen- demulcen-

tur. tur.

Quod autem hoc a filiis in memòria Quod autem hoc a filiis in memòria teneatur, ostendit, subdens: « Et Domi- teneatur, ostendit, subdens: « Et Domi- nus Deus exercituum, » hoc est, quod et nus Deus exercituum, » hoc est, quod et Dominus sit, et Deus, et exercituum Do- Dominus sit, et Deus, et exercituum Do- minus, qui exercitibus suis et impugnare minus, qui exercitibus suis et impugnare et salvare possit, supple, est « Dominus et salvare possit, supple, est « Dominus

1 Matth. IV, 11: Tunc reliquit eum diabolus : 1 Matth. IV, 11: Tunc reliquit eum diabolus : et ecce Angeli accesserunt, et ministrabant ei. et ecce Angeli accesserunt, et ministrabant ei. 2 Luc. xx11, 43: Apparuit illi Angelus de cœ- 2 Luc. xx11, 43: Apparuit illi Angelus de cœ-

memoriale ejus. » Unde Septuaginta sic memoriale ejus. » Unde Septuaginta sic habent: «Dominus autem Deus omnipo- habent: «Dominus autem Deus omnipo- << tens erit memoriale ejus : » quod enim << tens erit memoriale ejus : » quod enim semper defensorem Patrum se exhibuit et semper defensorem Patrum se exhibuit et exercitus angelicos in defensionem eorum exercitus angelicos in defensionem eorum misit, hoc debet esse memoriale apud ho- misit, hoc debet esse memoriale apud ho- mines. Unde Jacob Angelos videns, di- mines. Unde Jacob Angelos videns, di- xit: Castra Dei sunt hæc³. Sic Angeli xit: Castra Dei sunt hæc³. Sic Angeli missi sunt ad Eliseum, IV Reg. vi, 16 et missi sunt ad Eliseum, IV Reg. vi, 16 et 17. Sic missi sunt sub Onia ad templum 17. Sic missi sunt sub Onia ad templum defendendum, II Machab. 111,25 et 26. Sic defendendum, II Machab. 111,25 et 26. Sic missi sunt ad Judam Machabæum invul- missi sunt ad Judam Machabæum invul- nerabilem custodiendum, II Machab. x, 29 nerabilem custodiendum, II Machab. x, 29 et 30. Propter hoc dicitur, Isa. LXIII, 7: et 30. Propter hoc dicitur, Isa. LXIII, 7: Miserationum Domini recordabor, lau- Miserationum Domini recordabor, lau- dem Domini super omnibus, quæ reddi- dem Domini super omnibus, quæ reddi- dit nobis Dominus, et super multitudi- dit nobis Dominus, et super multitudi- nem bonorum domui Israel, quæ largi- nem bonorum domui Israel, quæ largi- tus est eis. Tantorum enim beneficiorum tus est eis. Tantorum enim beneficiorum nemo debet esse immemor. nemo debet esse immemor.

Unde ex his concludit : Unde ex his concludit :

: :

« Et tu,» supple, ergo « ad Deum con- « Et tu,» supple, ergo « ad Deum con- verteris. » Joel, II, 12: Convertimini ad verteris. » Joel, II, 12: Convertimini ad me in toto corde vestro. Thren. v, 21: Con- me in toto corde vestro. Thren. v, 21: Con- verté nos, Domine, ad te, et convertėmur. verté nos, Domine, ad te, et convertėmur. Formam autem conversionis subdit : « Mi- Formam autem conversionis subdit : « Mi- sericordiam, » ad te scilicet et proximum, sericordiam, » ad te scilicet et proximum, « et judicium,» supple, in agendis, « cus- « et judicium,» supple, in agendis, « cus- todi: » ut quid verum, quid falsum, quid todi: » ut quid verum, quid falsum, quid bonum, quid malum sit, dijudices. Psal. bonum, quid malum sit, dijudices. Psal. c, 1 Misericordiam, et judicium canta- c, 1 Misericordiam, et judicium canta- bo tibi, Domine. Et subjungit de ordine bo tibi, Domine. Et subjungit de ordine ad Deum « Et spera in Deo tuo sem- ad Deum « Et spera in Deo tuo sem- per, » non in Assyrio vel Ægyptio. In per, » non in Assyrio vel Ægyptio. In Deo autem sperare, est sperando in eum Deo autem sperare, est sperando in eum bonis operibus tendere. Psal. xxxVI, 3 : bonis operibus tendere. Psal. xxxVI, 3 : Spera in Domino, et fac bonitatem. Ad Spera in Domino, et fac bonitatem. Ad Rom. v, 5 Spes non confundit. Ad Hebr. Rom. v, 5 Spes non confundit. Ad Hebr. VI, 18: Fortissimum solatium habeamus, VI, 18: Fortissimum solatium habeamus, qui confugimus ad tenendam propositam qui confugimus ad tenendam propositam spem. « Semper » autem dicit, quia sicut spem. « Semper » autem dicit, quia sicut dicit Glossa, «< Omnis laus in fine rei ca- dicit Glossa, «< Omnis laus in fine rei ca-

lo, confortans eum. Et factus in agonia, proli- lo, confortans eum. Et factus in agonia, proli- xius orabat. xius orabat.

3 Genes. XXXII, 2. 3 Genes. XXXII, 2.

IN CAP. XII OSEE ENARRATIO. IN CAP. XII OSEE ENARRATIO.

<<nitur. » Matth. xxiv, 13: Qui persevera- <<nitur. » Matth. xxiv, 13: Qui persevera- verit usque in finem, hic salvus erit. verit usque in finem, hic salvus erit.

« Chanaan. » Tangit hic populi ingrati « Chanaan. » Tangit hic populi ingrati tantis beneficiis aversionem, et dicit in tantis beneficiis aversionem, et dicit in contractibus injustitiam, in violentiis ca- contractibus injustitiam, in violentiis ca- lumniam ad proximum, et impietatem in lumniam ad proximum, et impietatem in Deum. Deum.

« Chanaan » nominativus est ab- « Chanaan » nominativus est ab- solutus. Ponitur enim ut sequens re- solutus. Ponitur enim ut sequens re- latio locum habeat. Et est sensus: Po- latio locum habeat. Et est sensus: Po- pulus iste non est de Jacob vel Israel, pulus iste non est de Jacob vel Israel, sed est de Chanaan, de semine iniquitatis. sed est de Chanaan, de semine iniquitatis. Daniel. x, 56: Semen Chanaan, et Daniel. x, 56: Semen Chanaan, et non Juda. Ezech. xvi, 3: Radix tua, et non Juda. Ezech. xvi, 3: Radix tua, et generatio tua de terra Chanaan. Unde generatio tua de terra Chanaan. Unde autem hoc sciatur, subdit, et suppletur, autem hoc sciatur, subdit, et suppletur, quia « in manu ejus » supple, est «sta- quia « in manu ejus » supple, est «sta- tera dolosa. » In omnibus contractibus tera dolosa. » In omnibus contractibus statera dolosa est quæ deprimitur ad le- statera dolosa est quæ deprimitur ad le- ve, et ascendit ad grave, in eo scilicet ve, et ascendit ad grave, in eo scilicet qui semper nititur dejicere proximum. qui semper nititur dejicere proximum. Deuter. xxv, Deuter. xxv, 13 et 14 Non habebis in 13 et 14 Non habebis in sacculo diversa pondera, majus et minus: sacculo diversa pondera, majus et minus: nec erit in domo tua modius major et nec erit in domo tua modius major et minor. Talis statera est eorum, qui mul- minor. Talis statera est eorum, qui mul- tum ponderant temporalia, et parum spi- tum ponderant temporalia, et parum spi- ritualia. Prov. XI, 1: Statera dolosa, ritualia. Prov. XI, 1: Statera dolosa, abominatio est apud Dominum: et pon- abominatio est apud Dominum: et pon- dus æquum, voluntas ejus. « Calumniam dus æquum, voluntas ejus. « Calumniam dilexit, » in oppressione scilicet paupe- dilexit, » in oppressione scilicet paupe- rum. Isa. III, 15: Quare atteritis populum rum. Isa. III, 15: Quare atteritis populum meum, et facies pauperum commolitis? meum, et facies pauperum commolitis? Isa. v, 23: Væ qui justificatis impium pro Isa. v, 23: Væ qui justificatis impium pro muneribus, et justitiam justi aufertis ab muneribus, et justitiam justi aufertis ab eo! Hæc clero conveniunt qui omnes cau- eo! Hæc clero conveniunt qui omnes cau- sas per calumniam ad lucrum trahunt.Isa. sas per calumniam ad lucrum trahunt.Isa. x, 1 et 2: Væ qui condunt leges iniquas, x, 1 et 2: Væ qui condunt leges iniquas, et scribentes, injustitiam scripserunt, ut et scribentes, injustitiam scripserunt, ut opprimerent in judicio pauperes, et vim opprimerent in judicio pauperes, et vim facerent causæ humilium populi mei! facerent causæ humilium populi mei!

« Et dixit Ephraim. » Tangit corrup- « Et dixit Ephraim. » Tangit corrup- tionem ordinis ad Deum. « Et dixit tionem ordinis ad Deum. « Et dixit Ephraim,» in corde scilicet: « Verum- Ephraim,» in corde scilicet: « Verum- tamen dives effectus sum. » Psal. LII, 1 : tamen dives effectus sum. » Psal. LII, 1 : Dixit insipiens in corde suo : Non est Dixit insipiens in corde suo : Non est

: :

105 105

» »

Dei non Dei non

Deus. Hieronymus : « Quasi dicat: Un- Deus. Hieronymus : « Quasi dicat: Un- « decumque habeam, non curo, dummo- « decumque habeam, non curo, dummo- « do habeam putat enim se esse divi- « do habeam putat enim se esse divi- << tem in idolo vel in delectabili quod << tem in idolo vel in delectabili quod « consequitur, quamvis decipiatur. « consequitur, quamvis decipiatur. Apoc. i, 17: Dicis: Quod dives sum, Apoc. i, 17: Dicis: Quod dives sum, et locupletatus, et nullius egeo et nescis et locupletatus, et nullius egeo et nescis quia tu miser es, et miserabilis, et pau- quia tu miser es, et miserabilis, et pau- per, et cæcus, et nudus. « Inveni idolum per, et cæcus, et nudus. « Inveni idolum mihi, »supple, quod divitias reputo. Je- mihi, »supple, quod divitias reputo. Je- rem. xvi, 11 Fecit divitias, et non in Providentia rem. xvi, 11 Fecit divitias, et non in Providentia judicio. « Omnes labores mei, » quibus neganda. judicio. « Omnes labores mei, » quibus neganda. laboravi, « non invenient mihi, » per in- laboravi, « non invenient mihi, » per in- flictionem pœnæ alicujus judicis, flictionem pœnæ alicujus judicis, «ini- «ini- quitatem quam peccavi. » Et est ver- quitatem quam peccavi. » Et est ver- bum desperantis, qui providentiam ne- bum desperantis, qui providentiam ne- gat, et judicium futurum, contra quod gat, et judicium futurum, contra quod dicit, Eccli, v, 3: Ne dixeris: Quomodo dicit, Eccli, v, 3: Ne dixeris: Quomodo potui? aut quis me subjiciet propter fa- potui? aut quis me subjiciet propter fa- cta mea? Deus enim vindicans vindicabit. cta mea? Deus enim vindicans vindicabit. Et ibidem, y. 4: Ne dixeris: Peccavi, et Et ibidem, y. 4: Ne dixeris: Peccavi, et quid mihi accidit triste ? Altissimus est quid mihi accidit triste ? Altissimus est enim patiens redditor. Eccle. v, 5: Ne enim patiens redditor. Eccle. v, 5: Ne dederis os tuum ut peccare facias carnem dederis os tuum ut peccare facias carnem tuam neque dicas coram Angelo: Non tuam neque dicas coram Angelo: Non est providentia: ne forte iratus Deus con- est providentia: ne forte iratus Deus con- tra sermones tuos dissipet cuncta opera tra sermones tuos dissipet cuncta opera manuum tuarum. manuum tuarum.

« Et ego Dominus Deus. » Secunda « Et ego Dominus Deus. » Secunda propositio est pro Domino in judicio, et propositio est pro Domino in judicio, et habet duas particulas. Primo enim pro- habet duas particulas. Primo enim pro- ponit pro Domino. Secundo, contra po- ponit pro Domino. Secundo, contra po- pulum, ibi, « Si Galaad idolum. » pulum, ibi, « Si Galaad idolum. »

Pro Domino proponit duo, scilicet Pro Domino proponit duo, scilicet beneficentiam in Ecclesiis et in Sanctis, beneficentiam in Ecclesiis et in Sanctis, et certa responsa in dubiis, ibi, « Et lo- et certa responsa in dubiis, ibi, « Et lo- cutus sum. » cutus sum. »

Circa beneficentiam duo proponit, Circa beneficentiam duo proponit, quorum primum est argumentum se- quorum primum est argumentum se- cundi. Primum est eductio de terra cundi. Primum est eductio de terra Ægypti secundum autem de terra Ægypti secundum autem de terra Chaldæorum reductio. Chaldæorum reductio.

« Et ego Dominus, » supple, sum « Et ego Dominus, » supple, sum potestate, « Deus » providentia, « tuus » potestate, « Deus » providentia, « tuus » beneficiis. « Ex terra Ægypti, » hoc beneficiis. « Ex terra Ægypti, » hoc est, qui eduxi te de terra Ægypti. Mich. est, qui eduxi te de terra Ægypti. Mich. VI, Quia eduxi te de terra Ægypti, VI, Quia eduxi te de terra Ægypti,

10 10

106 106

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

» »

et de domo servientium liberavi te: et et de domo servientium liberavi te: et misi ante faciem tuam Moysen, et misi ante faciem tuam Moysen, et Aaron, et Mariam. Hæc autem eductio Aaron, et Mariam. Hæc autem eductio (sicut sæpe dictum est) eductionem si- (sicut sæpe dictum est) eductionem si- gnat de peccatis. Isa. LXIII, 14: Sic ad- gnat de peccatis. Isa. LXIII, 14: Sic ad- duxisti populum tuum, ut faceres tibi duxisti populum tuum, ut faceres tibi nomen gloriæ. Et ex præterito subinfert nomen gloriæ. Et ex præterito subinfert spem futuri: «Adhuc,» supple, si pœ- spem futuri: «Adhuc,» supple, si pœ- nitueris, iterum « sedere te faciam, nitueris, iterum « sedere te faciam, celebrando festum, « in tabernaculis, » celebrando festum, « in tabernaculis, » ut scilicet iteratum festum Tabernaculo- ut scilicet iteratum festum Tabernaculo- rum celebres pro reductione de captivi- rum celebres pro reductione de captivi- tate, sicut celebrasti pro eductione de tate, sicut celebrasti pro eductione de Ægypto. Et hoc est quod sequitur : Ægypto. Et hoc est quod sequitur : « Sicut in diebus festivitatis, » Sceno- « Sicut in diebus festivitatis, » Sceno- phegiæ scilicet, quando celebrasti festum phegiæ scilicet, quando celebrasti festum eductionis de Ægypto. Iste sensus juva- eductionis de Ægypto. Iste sensus juva- tur ex eo quod dicitur, Jerem. XXIII, 7 et tur ex eo quod dicitur, Jerem. XXIII, 7 et 8 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et 8 Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non dicent ultra: Vivit Dominus, qui non dicent ultra: Vivit Dominus, qui eduxit filios Israel de terra Ægypti: eduxit filios Israel de terra Ægypti: Sed: Vivit Dominus, qui eduxit et addu- Sed: Vivit Dominus, qui eduxit et addu- xit semen domus Israel de terra aqui- xit semen domus Israel de terra aqui- lonis, et de cunctis terris, ad quas ejece- lonis, et de cunctis terris, ad quas ejece- ram eos illuc. Sicut autem eductio de ram eos illuc. Sicut autem eductio de Ægypto signat eductionem de peccato, Ægypto signat eductionem de peccato, in qua cantatur canticum submersionis in qua cantatur canticum submersionis Ægyptiorum. Exod. xv, 1: Cantemus Ægyptiorum. Exod. xv, 1: Cantemus Domino gloriose enim magnificatus Domino gloriose enim magnificatus est. Ita per eductionem de Chaldæa si- est. Ita per eductionem de Chaldæa si- gnatur eductio de tentationibus per pro- gnatur eductio de tentationibus per pro- fectum virtutum, in quo cantatur canti- fectum virtutum, in quo cantatur canti- cum graduum, quod quindecim gradibus cum graduum, quod quindecim gradibus determinatur, in Psal. cxxxvII, 5: Can- determinatur, in Psal. cxxxvII, 5: Can- tent in viis Domini: quoniam magna tent in viis Domini: quoniam magna est gloria Domini. Mich. VII, 15: Se- est gloria Domini. Mich. VII, 15: Se- cundum dies egressionis tuæ de terra cundum dies egressionis tuæ de terra Ægypti ostendam ei mirabilia. Ægypti ostendam ei mirabilia.

Et subjungit de secunda beneficentia Et subjungit de secunda beneficentia ex parte Dei, scilicet quod eis dedit ex parte Dei, scilicet quod eis dedit etiam responsa in dubiis. etiam responsa in dubiis.

« Et locutus sum super prophetas. » « Et locutus sum super prophetas. » Supereminentiam notat Spiritus illumi- Supereminentiam notat Spiritus illumi- nantis prophetas. Isa. Lxi, 1: Spiritus nantis prophetas. Isa. Lxi, 1: Spiritus

1 In Vulgata non est ponctuatio, sed . 11 1 In Vulgata non est ponctuatio, sed . 11 habet Si Galaad idolum, ergo frustra erant in habet Si Galaad idolum, ergo frustra erant in

Domini super me. Act. 1, 8 ; Accipietis Domini super me. Act. 1, 8 ; Accipietis virtutem supervenientis Spiritus sancti virtutem supervenientis Spiritus sancti in vos. Spiritus enim superior infra se in vos. Spiritus enim superior infra se continet spiritum humanum, ut errare continet spiritum humanum, ut errare non possit. Nec uno modo locutus sum, non possit. Nec uno modo locutus sum, sed « et ego visionem multiplicavi, » ut sed « et ego visionem multiplicavi, » ut scilicet modo sensibili, modo imagina- scilicet modo sensibili, modo imagina- bili, modo intellectuali in visione loque- bili, modo intellectuali in visione loque- rer. Psal. LXXXVIII, 20: Tunc locutus es rer. Psal. LXXXVIII, 20: Tunc locutus es in visione sanctis tuis. Isa. XXVIII, 11: in visione sanctis tuis. Isa. XXVIII, 11: In loquela labii, ex lingua altera, lo- In loquela labii, ex lingua altera, lo- quetur ad populum istum, scilicet Domi- quetur ad populum istum, scilicet Domi- nus. Ad Hebr. 1, 1: Multifariam, Chri nus. Ad Hebr. 1, 1: Multifariam, Chri multisque modis olim loquens Deus pa- ad multisque modis olim loquens Deus pa- ad tribus in prophetis: « Et, » quod plus tribus in prophetis: « Et, » quod plus est, « in manu, » hoc est, in opere est, « in manu, » hoc est, in opere

«< «<

prophetarum assimilatus sum, » ut prophetarum assimilatus sum, » ut operibus intelligerent quod verbis audire operibus intelligerent quod verbis audire noluerunt. Sicut quod Moyses extensis noluerunt. Sicut quod Moyses extensis brachiis in modum crucis stetit contra brachiis in modum crucis stetit contra Amalec, Exod. xvn, 11 et seq. Sicut Amalec, Exod. xvn, 11 et seq. Sicut Isaias nudus ivit et discalceatus tribus Isaias nudus ivit et discalceatus tribus diebus, Isa. xx, 2 et seq. Sicut quod diebus, Isa. xx, 2 et seq. Sicut quod Jeremias calathis ficuum futura præfigu- Jeremias calathis ficuum futura præfigu- ravit, Jeremiæ, xxiv, 2 et seq. et Eze- ravit, Jeremiæ, xxiv, 2 et seq. et Eze- chiel vasis transmigrationis, Ezechiel. chiel vasis transmigrationis, Ezechiel. XII, 3 et seq. et Jonas tribus diebus et XII, 3 et seq. et Jonas tribus diebus et tribus noctibus in ventre ceti fuit, Jonæ, tribus noctibus in ventre ceti fuit, Jonæ, II, 1. Sufficientia: ergo erat in Domino II, 1. Sufficientia: ergo erat in Domino ad omnia hæc quæ a Deo requiruntur. ad omnia hæc quæ a Deo requiruntur. Beneficium enim fuit in indigentiis, et Beneficium enim fuit in indigentiis, et responsa in dubiis, et ex hoc infert quod responsa in dubiis, et ex hoc infert quod frustra errabant in idolis, quæ neutrum frustra errabant in idolis, quæ neutrum horum facere possunt. horum facere possunt.

« Si Galaad idolum, » supple est, « Si Galaad idolum, » supple est, « ergo frustra erant: » et hic est pun- « ergo frustra erant: » et hic est pun- ctuatio. Hieronymus : « Hæc enim effi- ctuatio. Hieronymus : « Hæc enim effi- «<caciter in Deo, et inaniter in idolis re- «<caciter in Deo, et inaniter in idolis re- « quiruntur. » Isaiæ, vi, 19: Cum di- « quiruntur. » Isaiæ, vi, 19: Cum di- xerint ad vos: Quærite a pythonibus, et xerint ad vos: Quærite a pythonibus, et a divinis, qui strident in incantationibus a divinis, qui strident in incantationibus suis Numquid non populus a Deo suo suis Numquid non populus a Deo suo requiret pro vivis a mortuis ? Galaad requiret pro vivis a mortuis ? Galaad enim civitas est ultra Jordanem, in sor- enim civitas est ultra Jordanem, in sor-

Galgal bobus immolantes. Galgal bobus immolantes.

Pro Pro

IN CAP. XII OSEE ENARRATIO. IN CAP. XII OSEE ENARRATIO.

tur. tur.

107 107

« Fugit Jacob. » Adhuc tertio propo- « Fugit Jacob. » Adhuc tertio propo- nit in judicio beneficia quæ Patri fecit nit in judicio beneficia quæ Patri fecit in constructione domus, et filiis in illu- in constructione domus, et filiis in illu- minatione Prophetæ, et ex opposito minatione Prophetæ, et ex opposito aversionem ingrati populi. aversionem ingrati populi.

tibus Ruben et Gad et dimidiæ tribus lapis super lapidem, qui non destrua- tibus Ruben et Gad et dimidiæ tribus lapis super lapidem, qui non destrua- Manasse, ubi Laban comprehendit Ja- Manasse, ubi Laban comprehendit Ja- cob. Et propter hoc locus venerabilis cob. Et propter hoc locus venerabilis habebatur, et ideo ibi idolum erat quod habebatur, et ideo ibi idolum erat quod venerabantur decem tribus. Osee, VI, 8: venerabantur decem tribus. Osee, VI, 8: Galaad civitas operantium idolum, sup- Galaad civitas operantium idolum, sup- plantata sanguine. In hoc idolo frustra plantata sanguine. In hoc idolo frustra erant in Galgal bobus immolantes. » erant in Galgal bobus immolantes. » Galgal sive Galgala, civitas est duarum Galgal sive Galgala, civitas est duarum tribuum juxta Bethel, ubi etiam fuit tribuum juxta Bethel, ubi etiam fuit idolum quod duæ tribus venerabantur, idolum quod duæ tribus venerabantur, quod etiam frustra fuit, cum Deus nec quod etiam frustra fuit, cum Deus nec deesset in beneficiis, nec deesset in re- deesset in beneficiis, nec deesset in re- sponsis. Deuter. Iv, 7: Nec est alia natio sponsis. Deuter. Iv, 7: Nec est alia natio tam grandis, quæ habeat deos appro- tam grandis, quæ habeat deos appro- pinquantes sibi, sicut Deus noster adest pinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Osee, Ix, cunctis obsecrationibus nostris. Osee, Ix, 15: Omnes nequitiæ eorum in Galgal, 15: Omnes nequitiæ eorum in Galgal, quia ibi exosos habui eos: propter mali- quia ibi exosos habui eos: propter mali- tiam adinventionum eorum. Et dicit tiam adinventionum eorum. Et dicit bobus in derisionem et in signum bobus in derisionem et in signum concupiscentiæ. Bovem enim pro tauro concupiscentiæ. Bovem enim pro tauro ponit, qui lascivus est. Unde, Prov. vi, ponit, qui lascivus est. Unde, Prov. vi, 22, ubi de meretrice loquitur, subjun- 22, ubi de meretrice loquitur, subjun- git: Statim eam sequitur quasi bos du- git: Statim eam sequitur quasi bos du- clus ad victimam, et quasi agnus lasci- clus ad victimam, et quasi agnus lasci- viens. Hanc litteram Haymo aliter pun- viens. Hanc litteram Haymo aliter pun- ctuat, et legit sic : « Si, » hoc est, et si ctuat, et legit sic : « Si, » hoc est, et si « Galaad, » hoc est, in decem tribubus, « Galaad, » hoc est, in decem tribubus, « est idolum, » propter hoc scilicet, « est idolum, » propter hoc scilicet, quod nec templum, nec Prophetas : nec quod nec templum, nec Prophetas : nec Sacerdotes habuerunt. Et legit tamen Sacerdotes habuerunt. Et legit tamen pro ergo sic «Tamen frustra erant in pro ergo sic «Tamen frustra erant in Galgal,» hoc est, in duabus tribubus, Galgal,» hoc est, in duabus tribubus, « bobus immolantes. » Ibi enim erant « bobus immolantes. » Ibi enim erant Sacerdotes, et templum, et Prophetæ. Sacerdotes, et templum, et Prophetæ. Sed ne negare possint, convincit, sub- Sed ne negare possint, convincit, sub- dens « Nam et altaria eorum, » scilicet dens « Nam et altaria eorum, » scilicet decem et duarum tribuum, apparent decem et duarum tribuum, apparent « quasi acervi, » hoc est, tumuli arena- « quasi acervi, » hoc est, tumuli arena- rum vel lapidum, « super sulcos agri. » rum vel lapidum, « super sulcos agri. » Septuaginta: « Super desertum campi. » Septuaginta: « Super desertum campi. » Et tangit quod hostibus venientibus, Et tangit quod hostibus venientibus, villis et campis desertis, templa idolo- villis et campis desertis, templa idolo- rum fracta sunt, et tumuli ruinarum su- rum fracta sunt, et tumuli ruinarum su- per campum desertum apparuerunt. per campum desertum apparuerunt. Matth. xxiv, Matth. xxiv, 2 Non relinquetur hic 2 Non relinquetur hic

1 Cf. Genes. XXXII, 23. 1 Cf. Genes. XXXII, 23.

« Fugit Jacob in regionem Syriæ : » « Fugit Jacob in regionem Syriæ : » quod fugit, erat metus ratione fratris quod fugit, erat metus ratione fratris sui, qui dixit, Genes. xxvi, 41: Venient sui, qui dixit, Genes. xxvi, 41: Venient dies luctus patris mei, et occidam, Jacob dies luctus patris mei, et occidam, Jacob fratrem meum. Quod autem in Syriam fratrem meum. Quod autem in Syriam fugit, consilium fuit matris, quæ noluit fugit, consilium fuit matris, quæ noluit ut de filiabus Heth uxorem duceret, sicut ut de filiabus Heth uxorem duceret, sicut ibidem dicitur, cap. xxvi, 1 et 2: Noli ibidem dicitur, cap. xxvi, 1 et 2: Noli accipere conjugem de genere Chanaan: accipere conjugem de genere Chanaan: sed vade, et proficiscere in Mesopota- sed vade, et proficiscere in Mesopota- miam Syriæ, ad domum Bathuel, patris miam Syriæ, ad domum Bathuel, patris matris tuæ, et accipe tibi inde uxorem matris tuæ, et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban, avunculi tui. Et hoc de filiabus Laban, avunculi tui. Et hoc tangit hic. «Et servivit Israel, » Laban tangit hic. «Et servivit Israel, » Laban scilicet avunculo suo, « in uxorem » scilicet avunculo suo, « in uxorem » habendam, Genes. xxix, 18: Serviam habendam, Genes. xxix, 18: Serviam tibi pro Rachel filia tua minore, septem tibi pro Rachel filia tua minore, septem annis « et in uxorem servivit 2, » Liam annis « et in uxorem servivit 2, » Liam scilicet aliis septem annis, ut ibidem scilicet aliis septem annis, ut ibidem dicitur: et sic Deus ordinatione uxorum, dicitur: et sic Deus ordinatione uxorum, et procreatione filiorum, et multiplica- et procreatione filiorum, et multiplica- tione possessionum domum construxit tione possessionum domum construxit Jacob. Ruth, 1v, 11: Faciat Dominus Jacob. Ruth, 1v, 11: Faciat Dominus hanc mulierem, quæ ingreditur. domum hanc mulierem, quæ ingreditur. domum tuam, sicut Rachel, et Liam, quæ ædifi- tuam, sicut Rachel, et Liam, quæ ædifi- caverunt domum Israel: ut sit exemplum caverunt domum Israel: ut sit exemplum virtutis in Ephrata. Signat autem hoc virtutis in Ephrata. Signat autem hoc in spiritualibus fugam a sæculari con- in spiritualibus fugam a sæculari con- versatione in regionem Syriæ, quæ su- versatione in regionem Syriæ, quæ su- blimis interpretatur, hoc est, in subli- blimis interpretatur, hoc est, in subli- mitatem pœnitentiæ vel religionis. Je- mitatem pœnitentiæ vel religionis. Je- rem. XLVIII, 28: Estote quasi columba rem. XLVIII, 28: Estote quasi columba nidificans in summo ore foraminis. nidificans in summo ore foraminis.

Et subdit de illuminatione Prophetæ : Et subdit de illuminatione Prophetæ : « In propheta autem, » Moyse scilicet et « In propheta autem, » Moyse scilicet et Aaron et Maria et aliis septuaginta duo- Aaron et Maria et aliis septuaginta duo-

2 Vulg. habet, servavit. 2 Vulg. habet, servavit.

13 13

14 14

108 108

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD..

bus, qui Numer. x1, 25, prophetabant : bus, qui Numer. x1, 25, prophetabant : eduxit Dominus Israel de Æqgpto, » eduxit Dominus Israel de Æqgpto, » ne scilicet incertas promissiones seque- ne scilicet incertas promissiones seque- rentur. II Petr. 1, 16: Non doctas fabu- rentur. II Petr. 1, 16: Non doctas fabu- las secuti notam fecimus vobis Domini las secuti notam fecimus vobis Domini nostri Jesu Christi virtutem. « Et in nostri Jesu Christi virtutem. « Et in

propheta servatus est, » hoc est, in suc- propheta servatus est, » hoc est, in suc- cessione prophetali, ita quod Doctor ju. cessione prophetali, ita quod Doctor ju. stitiæ numquam defuit. Eccli. xxIV, 46: stitiæ numquam defuit. Eccli. xxIV, 46: Adhuc doctrinam quasi prophetiam ef- Adhuc doctrinam quasi prophetiam ef- fundam, et relinquam illam quærenti- fundam, et relinquam illam quærenti- bus sapientiam, et non desinam in pro- bus sapientiam, et non desinam in pro- genies illorum usque in ævum sanctum. genies illorum usque in ævum sanctum.

Et subjungit de aversione populi a Et subjungit de aversione populi a tantis beneficiis et suppletur, et tamen tantis beneficiis et suppletur, et tamen « Ad iracundiam me provocavit E- « Ad iracundiam me provocavit E- phraim,» hoc est, regnum decem tri- phraim,» hoc est, regnum decem tri- buum, vel in mundo fructificantes. Isa. buum, vel in mundo fructificantes. Isa. xxx, 30: Terrorem brachii sui ostendet xxx, 30: Terrorem brachii sui ostendet in comminatione furoris, et flamma in comminatione furoris, et flamma ignis devorantis. « In amaritudinibus ignis devorantis. « In amaritudinibus suis, hoc est, peccatis, quæ me pium suis, hoc est, peccatis, quæ me pium

et dulcem ad amaritudinem provocant. et dulcem ad amaritudinem provocant. Jerem. II, 21: Quomodo conversa es Jerem. II, 21: Quomodo conversa es mihi in pravum vinea aliena? Deut. mihi in pravum vinea aliena? Deut. xxxII, 33: Fel draconum vinum eorum. xxxII, 33: Fel draconum vinum eorum.

Ex omni ista disputatione triplici quæ Ex omni ista disputatione triplici quæ proposita est, infert sententiam: « Et » proposita est, infert sententiam: « Et » supple, ideo, « Sanguis ejus, » hoc est, supple, ideo, « Sanguis ejus, » hoc est, causa sanguinis sive mortis, « super causa sanguinis sive mortis, « super eum veniet: » ipse enim per peccatum eum veniet: » ipse enim per peccatum sibi causa mortis est. II Reg. 1, 16: sibi causa mortis est. II Reg. 1, 16: Sanguis tuus super caput tuum : OS Sanguis tuus super caput tuum : OS enim tuum locutum est adversum te. enim tuum locutum est adversum te. « Et opprobrium ejus restituet ei Do- « Et opprobrium ejus restituet ei Do- minus suus. » Opprobrium vocat pro- minus suus. » Opprobrium vocat pro- brosum peccatum, quod restituitur, d brosum peccatum, quod restituitur, d quando. congrue punitur. Deuter. xxv, quando. congrue punitur. Deuter. xxv, 2: Pro mensura peccati erit et plaga- 2: Pro mensura peccati erit et plaga- rum modus. Isa. xxvII, 8: In mensura rum modus. Isa. xxvII, 8: In mensura contra mensuram, cum abjecta fuerit, contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabis eam. Isa. III, 11: Væ impio judicabis eam. Isa. III, 11: Væ impio in malum: retributio enim manuum in malum: retributio enim manuum ejus fiet ei! ejus fiet ei!

CAPUT XIII. CAPUT XIII.

Abominationes Israel ostendit, propter quas ipsi minatur exitium : Dominus Abominationes Israel ostendit, propter quas ipsi minatur exitium : Dominus dicit se solum esse Deum et liberatorem, arguens Israel ingratitudinis de be- dicit se solum esse Deum et liberatorem, arguens Israel ingratitudinis de be- neficiis in deserto acceptis, gravemque ob id vindictam illis comminatur : neficiis in deserto acceptis, gravemque ob id vindictam illis comminatur : addens se eos de morte liberaturum, devictis morte et inferno. addens se eos de morte liberaturum, devictis morte et inferno.

1. Loquente Ephraim, horror invasit 1. Loquente Ephraim, horror invasit Israel et deliquit in Baal, et Israel et deliquit in Baal, et

mortuus est. mortuus est.

2. Et nunc addiderunt ad peccan- 2. Et nunc addiderunt ad peccan- dum feceruntque sibi conflatile dum feceruntque sibi conflatile de argento suo quasi similitu- de argento suo quasi similitu- dinem idolorum, factura artifi- dinem idolorum, factura artifi- cum totum est: his ipsi dicunt : cum totum est: his ipsi dicunt : Immolate, homines vitulos Immolate, homines vitulos adorantes. adorantes.

3. Idcirco erunt quasi nubes matu- 3. Idcirco erunt quasi nubes matu-

1 Isa. XLIII, 11. 1 Isa. XLIII, 11.

tina, et sicut ros matutinus tina, et sicut ros matutinus præteriens, sicut pulvis turbine præteriens, sicut pulvis turbine raptus ex area, et sicut fumus raptus ex area, et sicut fumus de fumario.. de fumario..

4. Ego autem Dominus Deus tuus, 4. Ego autem Dominus Deus tuus, ex terra Ægypti : et Deum ex terra Ægypti : et Deum absque me nescies, et salvator absque me nescies, et salvator non est præter me. non est præter me.

5. Ego cognovi te in deserto, in terra 5. Ego cognovi te in deserto, in terra solitudinis. solitudinis.

6. Juxta pascua sua adimpleti sunt et 6. Juxta pascua sua adimpleti sunt et

IN CAP. XIII OSEE ENARRATIO. IN CAP. XIII OSEE ENARRATIO.

saturati sunt : et levaverunt cor saturati sunt : et levaverunt cor suum, et obliti sunt mei. suum, et obliti sunt mei.

7. Et ego ero eis quasi leæna, sicut 7. Et ego ero eis quasi leæna, sicut pardus in via Assyriorum. pardus in via Assyriorum.

8. Occurram eis quasi ursa, raptis 8. Occurram eis quasi ursa, raptis

catulis et dirumpam interiora catulis et dirumpam interiora jecoris eorum, et consumam jecoris eorum, et consumam eos ibi quasi leo, bestia agri eos ibi quasi leo, bestia agri scindet eos. scindet eos.

9. Perditio tua, Israel: tantummodo 9. Perditio tua, Israel: tantummodo in me auxilium tuum. in me auxilium tuum. 10. Ubi est rex tuus ? maxime nunc 10. Ubi est rex tuus ? maxime nunc salvet te in omnibus urbibus salvet te in omnibus urbibus tuis et judices tui, de quibus tuis et judices tui, de quibus dixisti Da mihi regem, et dixisti Da mihi regem, et principes 1. principes 1.

11. Dabo tibi regem in furore meo, et 11. Dabo tibi regem in furore meo, et auferam in indignatione mea. auferam in indignatione mea.

IN CAPUT XIII OSEE IN CAPUT XIII OSEE

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Laqueute Ephraim. » Secundum « Laqueute Ephraim. » Secundum superius inductam divisionem duo in- superius inductam divisionem duo in- tendit hic Propheta, peccati scilicet, et tendit hic Propheta, peccati scilicet, et vanitatis accumulationem et condemna- vanitatis accumulationem et condemna- tionem, et. Prophetæ contristationem, tionem, et. Prophetæ contristationem, ibi,y. 14: «De manu mortis liberabo eos.» ibi,y. 14: «De manu mortis liberabo eos.» In prima parte duo sunt: peccati ac- In prima parte duo sunt: peccati ac- cumulatio, et peccati accumulati colli- cumulatio, et peccati accumulati colli- gatio ad condemnandum, ibi, y. 12: gatio ad condemnandum, ibi, y. 12: ་ Colligata est iniquitas. ་ Colligata est iniquitas.

» »

In prima adhuc duo sunt, scilicet, ac- In prima adhuc duo sunt, scilicet, ac- cumulatio idololatriæ, et accumulatio in- cumulatio idololatriæ, et accumulatio in- gratitudinis ibi, ỳ. 4 : « Ego autem Do- gratitudinis ibi, ỳ. 4 : « Ego autem Do-

minus Deus tuus. » minus Deus tuus. »

In primo quatuor sunt, scilicet pec- In primo quatuor sunt, scilicet pec- cati principium, peccati additamentum, cati principium, peccati additamentum, et quam sit irrationabile peccatum, et et quam sit irrationabile peccatum, et qualiter sit puniendum. qualiter sit puniendum.

' I Reg, vill, 5. ' I Reg, vill, 5.

I ad Corinth. xv, 54; ad Hebr. 11, 14. I ad Corinth. xv, 54; ad Hebr. 11, 14.

109 109

12. Colligata est iniquitas Ephraim : 12. Colligata est iniquitas Ephraim : absconditum peccatum ejus. absconditum peccatum ejus.

13. Dolores parturientis venient ei : 13. Dolores parturientis venient ei : ipse filius non sapiens : nunc ipse filius non sapiens : nunc enim non stabit in contritione enim non stabit in contritione filiorum. filiorum.

14. De manu mortis liberabo eos, de 14. De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos: ero mors morte redimam eos: ero mors

tua, o mors! morsus tuus ero, tua, o mors! morsus tuus ero, inferne 2 consolatio abscondita inferne 2 consolatio abscondita est ab oculis meis. est ab oculis meis.

15. Quia ipse inter fratres dividet: 15. Quia ipse inter fratres dividet: adducet urentem ventum Domi- adducet urentem ventum Domi- nus de deserto ascendentem³ : nus de deserto ascendentem³ : et siccabit venas ejus, et deso- et siccabit venas ejus, et deso- labit fontem ejus : et ipse diri- labit fontem ejus : et ipse diri- piet thesaurum omnis vasis de- piet thesaurum omnis vasis de- siderabilis. siderabilis.

» »

Dicit ergo « Loquente Ephraim, Dicit ergo « Loquente Ephraim, rege scilicet decem tribuum Jeroboam, rege scilicet decem tribuum Jeroboam, qui fuit de Ephraim: et intelligit, lo- qui fuit de Ephraim: et intelligit, lo- quente, hoc est, præcipiente. Ezech. quente, hoc est, præcipiente. Ezech. XXXIV, 4 et 5: Cum austeritate impera- XXXIV, 4 et 5: Cum austeritate impera- batis eis, et potentia. Et dispersæ sunt batis eis, et potentia. Et dispersæ sunt oves meæ, eo quod non esset pastor. oves meæ, eo quod non esset pastor. « Horror invasit Israel, » hoc est, hor- « Horror invasit Israel, » hoc est, hor- rendum peccatum idololatriæ. Job, 1v, rendum peccatum idololatriæ. Job, 1v, 15 Cum spiritus me præsente transiret, 15 Cum spiritus me præsente transiret, inhorruerunt pili carnis meæ. Eccli. inhorruerunt pili carnis meæ. Eccli. XXVII, 15 Loquela multum jurans, XXVII, 15 Loquela multum jurans, horripilationem capiti statuet. Austera horripilationem capiti statuet. Austera enim præcipientes multum jurare con- enim præcipientes multum jurare con- sueverunt. « Et deliquit in Baal, » qui sueverunt. « Et deliquit in Baal, » qui vel superior vel devorator interpretatur. vel superior vel devorator interpretatur. Maxime enim hoc competit libidinosis et Maxime enim hoc competit libidinosis et ambitiosis. « Et mortuus est, » hoc est, ambitiosis. « Et mortuus est, » hoc est, causam mortis accepit. Genes. 11, 17: causam mortis accepit. Genes. 11, 17: Quocumque die comederis ex eo, morte Quocumque die comederis ex eo, morte morieris. Hoc sub eodem sensu ad Præ- morieris. Hoc sub eodem sensu ad Præ- latos refertur, qui Ephraim sunt propter latos refertur, qui Ephraim sunt propter temporalium fructificationem, et verbo temporalium fructificationem, et verbo et opere loquuntur ad populi subversio- et opere loquuntur ad populi subversio- nem. I ad Corinth. xv, 33: Corrum- nem. I ad Corinth. xv, 33: Corrum- punt mores bonos colloquia mala. Psal. punt mores bonos colloquia mala. Psal.

3 Ezech. xix, 12. 3 Ezech. xix, 12.

110 110

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

XLIX, 19 Os tuum abundavit malitia: XLIX, 19 Os tuum abundavit malitia: et lingua tua concinnabat dolos. Et sic et lingua tua concinnabat dolos. Et sic horrendum peccatum invadit subditos. horrendum peccatum invadit subditos. Isa. xxi, 3 et 4: Corrui cum audirem, Isa. xxi, 3 et 4: Corrui cum audirem, conturbatus sum cum viderem. Emarcuit conturbatus sum cum viderem. Emarcuit cor meum, tenebræ stupefecerunt me. cor meum, tenebræ stupefecerunt me. « Et deliquit in Baal, » hoc est, per « Et deliquit in Baal, » hoc est, per luxuriam et avaritiam et superbiam.Baal luxuriam et avaritiam et superbiam.Baal enim, ut superior superbiam, ut vero de- enim, ut superior superbiam, ut vero de- vorator avaritiam, et quia colebatur per vorator avaritiam, et quia colebatur per libidinem, luxuriam signat. Colebatur libidinem, luxuriam signat. Colebatur enim in idolo Phegor. I Joan. II, 16: enim in idolo Phegor. I Joan. II, 16: Omne, quod est in mundo, concupiscen- Omne, quod est in mundo, concupiscen- tia carnis est, et concupiscentia oculo- tia carnis est, et concupiscentia oculo- rum, et superbia vitæ. Et sic moritur rum, et superbia vitæ. Et sic moritur populus, sicut supra dictum est : « E- populus, sicut supra dictum est : « E- phraim educet ad interfectorem filios phraim educet ad interfectorem filios

suos¹. » suos¹. »

Et subdit de additamento peccati: Et subdit de additamento peccati: « Et nunc addiderunt ad peccan- « Et nunc addiderunt ad peccan- dum, » per novas scilicet inventiones dum, » per novas scilicet inventiones idolorum. Psal. Lõvin, 28 : Appone ini- idolorum. Psal. Lõvin, 28 : Appone ini- quitatem super iniquitatem eorum. In quitatem super iniquitatem eorum. In quo autem addiderint, subdit : « Fece_ quo autem addiderint, subdit : « Fece_ runtque sibi conflatile, » scilicet vitu- runtque sibi conflatile, » scilicet vitu- lum, «de argento suo, » hoc est, de lum, «de argento suo, » hoc est, de pretiosissimis quæ habebant. Osee, 11, pretiosissimis quæ habebant. Osee, 11, 8 Ego argentum multiplicavi ei, et 8 Ego argentum multiplicavi ei, et aurum quæ fecerunt Baal. « Quasi si- aurum quæ fecerunt Baal. « Quasi si- militudinem idolorum. » Quasi dicit, militudinem idolorum. » Quasi dicit, quia non erat vera similitudo, quia quia non erat vera similitudo, quia ad id quod nihil est non potest esse si- ad id quod nihil est non potest esse si- militudo. I ad Corinth. vII, 4 Scimus militudo. I ad Corinth. vII, 4 Scimus quia nihil est idolum in mundo. Istud quia nihil est idolum in mundo. Istud moraliter refertur ad eos qui nova pec- moraliter refertur ad eos qui nova pec- cata veteribus addunt. Isa. xxx, 1 et 2 : cata veteribus addunt. Isa. xxx, 1 et 2 : nova veteri. Ut adderetis peccatum super peccatum, nova veteri. Ut adderetis peccatum super peccatum, bus non qui ambulatis ut descendatis in Ægyp- bus non qui ambulatis ut descendatis in Ægyp-

Peccata Peccata

tum. Ambulat enim in Ægyptum qui tum. Ambulat enim in Ægyptum qui semper proficit in peccatis. Hi faciunt semper proficit in peccatis. Hi faciunt conflatile, desideriis enim et studiis de- conflatile, desideriis enim et studiis de- lectabilia conflant sibi et de argento fa- lectabilia conflant sibi et de argento fa- ciunt, quia eloquia ad hoc componunt. ciunt, quia eloquia ad hoc componunt. Judic. xvi, 3: Consecravi et vovi hoc Judic. xvi, 3: Consecravi et vovi hoc argentum Domino, ut de manu mea argentum Domino, ut de manu mea

1 Cf. Osee, 1x, 13. 1 Cf. Osee, 1x, 13.

suscipiat filius meus, et faciat sculptile suscipiat filius meus, et faciat sculptile atque conflatile. Dicit autem quasi si- atque conflatile. Dicit autem quasi si- militudinem, quia quidquid in vita di- militudinem, quia quidquid in vita di- ligitur, potius umbra quam veritas est. ligitur, potius umbra quam veritas est. Judic. 1x, 36: Umbras montium vides Judic. 1x, 36: Umbras montium vides quasi capita hominum, et hoc errore de- quasi capita hominum, et hoc errore de- ciperis. ciperis.

Et subdit de peccati irrationabilitate. Et subdit de peccati irrationabilitate. « Factura artificum totum est. » Ar- « Factura artificum totum est. » Ar- tifex autem non potest dare substantiam. tifex autem non potest dare substantiam. Sap. XIII, 10: Infelices autem sunt, et Sap. XIII, 10: Infelices autem sunt, et inter mortuos spes illorum est, qui ap- inter mortuos spes illorum est, qui ap- pellaverunt deos opera manuum homi- pellaverunt deos opera manuum homi- num, aurum et argentum, artis inven- num, aurum et argentum, artis inven- tionem. « His, » idolis scilicet, « ipsi, » tionem. « His, » idolis scilicet, « ipsi, » Principes scilicet et Sacerdotes, « di- Principes scilicet et Sacerdotes, « di- cunt, hoc est, præcipiunt : « Immo- cunt, hoc est, præcipiunt : « Immo- late, » cum inutile sit talibus immo- late, » cum inutile sit talibus immo- lare. Sap. xi, 17 et 18: Non erubescit lare. Sap. xi, 17 et 18: Non erubescit loqui cum illo, qui sine anima est: et loqui cum illo, qui sine anima est: et pro sanitate quidem infirmum depreca- pro sanitate quidem infirmum depreca- tur, et pro vita rogat mortuum, et in tur, et pro vita rogat mortuum, et in adjutorium inutilem invocat. Et sub- adjutorium inutilem invocat. Et sub- dit : « Homines vitulos adorantes. » dit : « Homines vitulos adorantes. » Glossa vult, quod homines, possit Glossa vult, quod homines, possit esse vocativi vel nominativi casus. Si esse vocativi vel nominativi casus. Si est vocativi casus, refertur ad præce- est vocativi casus, refertur ad præce- 'dens, et est sensus, quod Sacerdotes 'dens, et est sensus, quod Sacerdotes dicunt: 0 homines, immolate vitulis. dicunt: 0 homines, immolate vitulis. Si nominativi est, refertur ad sequens Si nominativi est, refertur ad sequens sub hoc sensu : Cum sint homines, sunt sub hoc sensu : Cum sint homines, sunt adorantes vitulos. Deposita enim ra- adorantes vitulos. Deposita enim ra- tione, magis bruti quam etiam ipsi vi- tione, magis bruti quam etiam ipsi vi- tuli efficiuntur. Isa. XLIV, 18 et 19: tuli efficiuntur. Isa. XLIV, 18 et 19: Obliti sunt ne videant oculi eorum, et Obliti sunt ne videant oculi eorum, et ne intelligant corde suo. Non recogitant ne intelligant corde suo. Non recogitant in mente sua, nec cognoscunt, neque in mente sua, nec cognoscunt, neque sentiunt, ut dicant: Medietatem ejus sentiunt, ut dicant: Medietatem ejus combussi igni, et coxi super carbones combussi igni, et coxi super carbones ejus panes : coxi carnes et comedi, et de ejus panes : coxi carnes et comedi, et de reliquo ejus idolum faciam, ante trun- reliquo ejus idolum faciam, ante trun- cum ligni procidam. Psal. XLVIII, 13: cum ligni procidam. Psal. XLVIII, 13: Homo cum in honore esset, non intelle- Homo cum in honore esset, non intelle- xit: comparatus est jumentis insipienti- xit: comparatus est jumentis insipienti- bus. Hæc eadem dicuntur de Prælato bus. Hæc eadem dicuntur de Prælato qui fit ab hominibus et non ex Deo. qui fit ab hominibus et non ex Deo.

Hulina. Hulina.

IN CAP. XIII OSEE ENARRATIO. IN CAP. XIII OSEE ENARRATIO.

Zach. xL, 17 : 0 pastor, et idolum, derelin Zach. xL, 17 : 0 pastor, et idolum, derelin quens gregem. Hic enim in figura vituli quens gregem. Hic enim in figura vituli ad libidines et lasciviam populi vel au- ad libidines et lasciviam populi vel au- gendam vel dissimulandam formatus est. gendam vel dissimulandam formatus est. Psal. cv, 20 Mutaverunt gloriam suam Psal. cv, 20 Mutaverunt gloriam suam in similitudinem vituli. Hic enim nihil in similitudinem vituli. Hic enim nihil venerabile habet, nisi pompam sæculi. venerabile habet, nisi pompam sæculi. Propter quod laudatur Mardochæus, Propter quod laudatur Mardochæus, quod talem adorare noluit ', ne hono- quod talem adorare noluit ', ne hono- rem divinum impenderet illi, quem Deus rem divinum impenderet illi, quem Deus non constituerat. non constituerat.

Subdit autem de pœna per quatuor Subdit autem de pœna per quatuor comparationes comprehendens eam, et comparationes comprehendens eam, et est communis expositio ad litteram et est communis expositio ad litteram et

ad mores. ad mores.

Primo, ponit comparationem vitæ, Primo, ponit comparationem vitæ, dicens: «Idcirco erunt quasi nubes ma- dicens: «Idcirco erunt quasi nubes ma- tutina. » Nubes matutina vapor est fri- tutina. » Nubes matutina vapor est fri- giditate noctis compressus, et radiis so- giditate noctis compressus, et radiis so- lis incontinenti dissolutus, et ita est de lis incontinenti dissolutus, et ita est de vita præsenti, quæ radiis solis justitiæ vita præsenti, quæ radiis solis justitiæ quando judicium demonstrat, statim dis- quando judicium demonstrat, statim dis- solvitur. Jacob. IV, 15: Quæ est enim solvitur. Jacob. IV, 15: Quæ est enim vita vestra? vapor est ad modicum pa- vita vestra? vapor est ad modicum pa- rens, et deinceps exterminabitur. Judas rens, et deinceps exterminabitur. Judas in epistola, . 12: Hi sunt nubes sine in epistola, . 12: Hi sunt nubes sine aqua, quæ a ventis circumferuntur. aqua, quæ a ventis circumferuntur.

Et subdit de profectu vitæ et prosperi- Et subdit de profectu vitæ et prosperi- tate « Et sicut ros matutinus præter- tate « Et sicut ros matutinus præter- iens. » Ros enim fœcundat sicut pro- iens. » Ros enim fœcundat sicut pro- speritas sed sicut ros mane, sole statim speritas sed sicut ros mane, sole statim exsiccatur, ita prosperitas stultorum ta- exsiccatur, ita prosperitas stultorum ta- cta luce justitiæ Dei in nihilum redigitur. cta luce justitiæ Dei in nihilum redigitur. Prov. 1, 32 Aversio parvulorum inter- Prov. 1, 32 Aversio parvulorum inter- ficiet eos, et prosperitas stultorum per- ficiet eos, et prosperitas stultorum per- det illos. Osee, VI, 4: Misericordia ve- det illos. Osee, VI, 4: Misericordia ve- stra quasi nubes matutina, et quasi ros stra quasi nubes matutina, et quasi ros mane pertransiens. Eccli. XLIII, 24: Ros mane pertransiens. Eccli. XLIII, 24: Ros obvians ab ardore venienti humilem effi- obvians ab ardore venienti humilem effi- ciet eum. ciet eum.

Et subdit de corpore: « Sicut pulvis Et subdit de corpore: « Sicut pulvis turbine raptus ex area. » In area enim turbine raptus ex area. » In area enim ut seges contrita est et triturata, multus ut seges contrita est et triturata, multus consuevit esse pulvis, qui turbine primo consuevit esse pulvis, qui turbine primo involutus et elevatus dissipatur, ita et involutus et elevatus dissipatur, ita et

1 Cf. Esther, v, 9. 1 Cf. Esther, v, 9.

111 111

homo post semina et labores hujus vitæ homo post semina et labores hujus vitæ in pulverem revertitur et dissipatur : in pulverem revertitur et dissipatur : corpus enim non est nisi pulvis compa- corpus enim non est nisi pulvis compa- ctus et in pelle una conglutinatus. Job, ctus et in pelle una conglutinatus. Job, VII, 21: Ecce, nunc in pulvere dormiam, VII, 21: Ecce, nunc in pulvere dormiam, et si mane me quæsieris, non subsi- et si mane me quæsieris, non subsi- stam. I Machab. 11, 63: Hodie extollitur, stam. I Machab. 11, 63: Hodie extollitur, et cras non invenietur: quia conversus et cras non invenietur: quia conversus est in terram suam, et cogitatio ` ejus est in terram suam, et cogitatio ` ejus periit. Psal. CXLV, 4: Exibit spiritus periit. Psal. CXLV, 4: Exibit spiritus ejus, et revertetur in terram suam, ejus, et revertetur in terram suam, supple, corpus in illa die peribunt. supple, corpus in illa die peribunt.