18 18

IN CAP. II OSEE ENARRATIO. IN CAP. II OSEE ENARRATIO.

non recordabitur ultra nominis eorum, » non recordabitur ultra nominis eorum, » idolorum scilicet. Isa. xxv1, 3: Vetus er- idolorum scilicet. Isa. xxv1, 3: Vetus er- ror abiit. Isa. LXV, 17: Non erunt in me- ror abiit. Isa. LXV, 17: Non erunt in me- moria priora, et non ascendent super cor. moria priora, et non ascendent super cor.

Et subdit de foederis confirmatione, et Et subdit de foederis confirmatione, et hoc est: hoc est:

« Et percutiam cum eis fœdus, » hoc « Et percutiam cum eis fœdus, » hoc est pactum confirmatum, « in die illa, » est pactum confirmatum, « in die illa, » claræ scilicet consolationis. Jerem. xxi, claræ scilicet consolationis. Jerem. xxi, 31 et 32 Feriam domui Israel et domui 31 et 32 Feriam domui Israel et domui Juda foedus novum: non secundum pa- Juda foedus novum: non secundum pa- ctum, quod pepigi cum patribus eorum. ctum, quod pepigi cum patribus eorum. Et post pauca, . 33: Hoc erit pactum, Et post pauca, . 33: Hoc erit pactum, quod feriam cum domo Israel post dies quod feriam cum domo Israel post dies illos, dicit Dominus: Dabo legem meam illos, dicit Dominus: Dabo legem meam in visceribus eorum, et in corde eorum in visceribus eorum, et in corde eorum scribam eam. scribam eam.

Et subdit de securitate pacis: Et subdit de securitate pacis:

« Cum bestia agri, » hoc est, cum eo qui « Cum bestia agri, » hoc est, cum eo qui modo est bestia, sed in mansuetudinem modo est bestia, sed in mansuetudinem mutabitur. Job, v, 23: Bestiæ terræ pa- mutabitur. Job, v, 23: Bestiæ terræ pa- cificæ erunt tibi, « Et cum volucre cœli, » cificæ erunt tibi, « Et cum volucre cœli, » hoc est, cum instabilibus et rectam viam hoc est, cum instabilibus et rectam viam non curantibus versis ad stabilitatem, et non curantibus versis ad stabilitatem, et per contemplationem ad cœlum volanti- per contemplationem ad cœlum volanti- bus, et dicentibus illud Apostoli ad Philip. bus, et dicentibus illud Apostoli ad Philip. 111, 20 Nostra conversatio in cælis est. 111, 20 Nostra conversatio in cælis est. « Et cum reptili terræ, » hoc est, cum « Et cum reptili terræ, » hoc est, cum dolosis et astutis ad simplicitatem con- dolosis et astutis ad simplicitatem con- versis. Isa. x1, 8 et 9: Super foramine versis. Isa. x1, 8 et 9: Super foramine aspidis, et in caverna reguli, qui abla- aspidis, et in caverna reguli, qui abla- ctatus fuerit, manum suam mittet. Non ctatus fuerit, manum suam mittet. Non nocebunt, et non occident in universo nocebunt, et non occident in universo monte sancto meo. Et hoc inducit Glossa. monte sancto meo. Et hoc inducit Glossa. « Et arcum » quod est instrumentum « Et arcum » quod est instrumentum longe feriens, « et gladium, » quod est longe feriens, « et gladium, » quod est instrumentum prope feriens, « et bel- instrumentum prope feriens, « et bel- lum » quod in ipsa impugnatione senti- lum » quod in ipsa impugnatione senti- tur, «conteram de terra. » Arcus autem tur, «conteram de terra. » Arcus autem signat insidiosos, Jerem. Ix, 8: Sagitta signat insidiosos, Jerem. Ix, 8: Sagitta vulnerans lingua eorum, dolum locuta vulnerans lingua eorum, dolum locuta est. Gladius, minaces et iracundos, Prov. est. Gladius, minaces et iracundos, Prov. xxx, 14 Generatio quæ pro dentibus xxx, 14 Generatio quæ pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus gladios habet, et commandit molaribus

1 Mich. IV, 3 Non sumet gens adversus gen- 1 Mich. IV, 3 Non sumet gens adversus gen-

• •

27 27

suis, ut comedat inopes de terra. Bellum, suis, ut comedat inopes de terra. Bellum, tumultuosos et schismaticos. Isa. 1, 4: tumultuosos et schismaticos. Isa. 1, 4: Non levabit gens contra gentem gladium, Non levabit gens contra gentem gladium, nec exercebuntur ultra ad prælium '. nec exercebuntur ultra ad prælium '. Psal. LXVII, 31: Dissipa gentes, quæ bella Psal. LXVII, 31: Dissipa gentes, quæ bella volunt. « Et dormire eos faciam >> hoc volunt. « Et dormire eos faciam >> hoc est, requiescere in bonis meis spirituali- est, requiescere in bonis meis spirituali- bus, et temporalibus, « fiducialiter, » sup- bus, et temporalibus, « fiducialiter, » sup- ple, timore malorum sublato. Psal.iv, 9: ple, timore malorum sublato. Psal.iv, 9: In pace in idipsum dormiam, et requie- In pace in idipsum dormiam, et requie- scam. Job, v, 24: Scies quod pacem ha- scam. Job, v, 24: Scies quod pacem ha- beat tabernaculum tuum. Jerem. XXIII, beat tabernaculum tuum. Jerem. XXIII, 6: In diebus illis salvabitur Juda, et Is- 6: In diebus illis salvabitur Juda, et Is- rael habitabit confidenter. rael habitabit confidenter.

19 19

Dei cum Dei cum

sistit in sistit in

Et subdit de desponsatione charitatis: Et subdit de desponsatione charitatis: « Et sponsabo te mihi in sempiternum,» « Et sponsabo te mihi in sempiternum,» charitatis scilicet conjunctione, quam vio- charitatis scilicet conjunctione, quam vio- lari non licet. II ad Corinth. x1, 2: De- lari non licet. II ad Corinth. x1, 2: De- spondi vos uni viro virginem castam exhi- spondi vos uni viro virginem castam exhi- bere Christo. Quæ desponsatio in quin- bere Christo. Quæ desponsatio in quin- que fit, quæ per ordinem subjungit, et Desponsatio que fit, quæ per ordinem subjungit, et Desponsatio hoc est « Et sponsabo te mihi in justi- anima con- hoc est « Et sponsabo te mihi in justi- anima con- tia, » quæ scilicet ad hanc vitam perti- quinque. tia, » quæ scilicet ad hanc vitam perti- quinque. net, et est observatio omnis virtutis cum net, et est observatio omnis virtutis cum impletione legis, ut scilicet nusquam ma- impletione legis, ut scilicet nusquam ma- culata sit in vita. Ad Ephes. v, 27 : Ut culata sit in vita. Ad Ephes. v, 27 : Ut exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam, exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam. non habentem maculam, aut rugam. « Et judicio, » hoc est, boni et mali dis- « Et judicio, » hoc est, boni et mali dis- cretione. Mich. VI, 8: Indicabo tibi, o cretione. Mich. VI, 8: Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus homo, quid sit bonum, et quid Dominus requirat a te: Utique facere judicium. requirat a te: Utique facere judicium. Psal. XVI, 2: De vultu tuo judicium Psal. XVI, 2: De vultu tuo judicium meum prodeat. « Et in misericordia, » meum prodeat. « Et in misericordia, » ad miserorum scilicet miseriam compas- ad miserorum scilicet miseriam compas- sione. Osee, VI, 6, et Matth. 1x, 13: Mi- sione. Osee, VI, 6, et Matth. 1x, 13: Mi- sericordiam volo, et non sacrificium.« Et sericordiam volo, et non sacrificium.« Et in miserationibus, » hoc est, effectibus in miserationibus, » hoc est, effectibus misericordiæ per opus. I Joan. III, 17: misericordiæ per opus. I Joan. III, 17: Qui habuerit substantiam hujus mundi, Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessitatem et viderit fratrem suum necessitatem habere, et clauserit viscera sua ab eo: habere, et clauserit viscera sua ab eo: quomodo Dei charitas manet in eo. quomodo Dei charitas manet in eo.

tem gladium: et non discent ultra belligerare. tem gladium: et non discent ultra belligerare.

20 20

21 21

22 22

28 28

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et sponsabo te mihi in fide, » ad « Et sponsabo te mihi in fide, » ad meipsum scilicet. Augustinus: << Fides meipsum scilicet. Augustinus: << Fides « componitur a fio, et dico: ut scilicet, « componitur a fio, et dico: ut scilicet, << dicta fiant, scilicet quæcumque dixit Deus << dicta fiant, scilicet quæcumque dixit Deus «præcipiendo, et quæ nos vovendo et pro- «præcipiendo, et quæ nos vovendo et pro- «<mittendo.»> Eccli. XLV, 4 : In fide et leni- «<mittendo.»> Eccli. XLV, 4 : In fide et leni- tate ipsius sanctum fecit illum. Apoc. tate ipsius sanctum fecit illum. Apoc. 11, 10 Esto fidelis usque ad mortem, 11, 10 Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitæ. « Et scies, » et dabo tibi coronam vitæ. « Et scies, » supple, in his beneficiis meis, « quia ego supple, in his beneficiis meis, « quia ego Dominus. » Exod. xx, 2 et 3 : Ego sum Dominus. » Exod. xx, 2 et 3 : Ego sum Dominus Deus tuus... Non habebis deos Dominus Deus tuus... Non habebis deos alienos coram me. alienos coram me.

Et subjungit de bonorum omnium Et subjungit de bonorum omnium prosperitate: prosperitate:

" "

« Et erit. » Nota certitudinis prophe- « Et erit. » Nota certitudinis prophe- talis est. Genes. XLI, 32: Firmitatis indi- talis est. Genes. XLI, 32: Firmitatis indi- cium est, eo quod fiat sermo Dei, et vo- cium est, eo quod fiat sermo Dei, et vo- locius impleatur. « In die illa, dicit Do- locius impleatur. « In die illa, dicit Do- minus, » claritatis meæ scilicet, quando minus, » claritatis meæ scilicet, quando demonstrabo me populo, « exaudiam demonstrabo me populo, « exaudiam coelos, » litteraliter et spiritualiter: a coelos, » litteraliter et spiritualiter: a virtutibus enim coeli terra fœcundatur et virtutibus enim coeli terra fœcundatur et litteraliter et spiritualiter. Deuter. xXXIII, litteraliter et spiritualiter. Deuter. xXXIII, 28 Coeli caligabunt rore. « Et illi, 28 Coeli caligabunt rore. « Et illi, scilicet coeli, « exaudient terram, » in- scilicet coeli, « exaudient terram, » in- fundendo ei scilicet germinandi virtutem fundendo ei scilicet germinandi virtutem et gratiam. Isa. XLV, 8: Rorate, cœli, de- et gratiam. Isa. XLV, 8: Rorate, cœli, de- super, et nubes pluant justum aperia- super, et nubes pluant justum aperia- tur terra, et germinet salvatorem. Isa. tur terra, et germinet salvatorem. Isa. LV, 10 et 11 Quomodo descendit imber, LV, 10 et 11 Quomodo descendit imber, et nix de cælo, et illuc ultra non rever- et nix de cælo, et illuc ultra non rever- titur, sed inebriat terram, et infundit titur, sed inebriat terram, et infundit eam, et germinare eam facit, et dat se- eam, et germinare eam facit, et dat se- men serenti, et panem comedenti: sic erit men serenti, et panem comedenti: sic erit verbum meum, quod egredietur de ore verbum meum, quod egredietur de ore meo non revertetur ad me vacuum, sed meo non revertetur ad me vacuum, sed faciet quæcumque volui, et prosperabi- faciet quæcumque volui, et prosperabi- tur in his, ad quæ misi illud. tur in his, ad quæ misi illud.

« Et terra exaudiet triticum, et vi- « Et terra exaudiet triticum, et vi- num, et oleum, » ut scilicet abundanter num, et oleum, » ut scilicet abundanter proferantur de terra et spiritualiter et proferantur de terra et spiritualiter et temporaliter, frumentum in refectione temporaliter, frumentum in refectione verbi, vinum in gaudio spirituali, oleum verbi, vinum in gaudio spirituali, oleum

19: 19:

in pinguedine devotionis. Joel, II, in pinguedine devotionis. Joel, II, Ecce ego mittam vobis frumentum, et Ecce ego mittam vobis frumentum, et vinum, et oleum, et replebimini eis. vinum, et oleum, et replebimini eis. Deut. xxxIII, 28 Oculus Jacob in terra Deut. xxxIII, 28 Oculus Jacob in terra frumenti, et vini. Psal. 1v, 8: A fructu frumenti, et vini. Psal. 1v, 8: A fructu frumenti, vini, et olei sui multiplicati frumenti, vini, et olei sui multiplicati sunt. Et hæc exaudient Jezrahel. » Jez- sunt. Et hæc exaudient Jezrahel. » Jez- rahel metropolis Samariæ, Samariam rahel metropolis Samariæ, Samariam signat Samaria per metonymiam, de- signat Samaria per metonymiam, de- cem tribus: per interpretationem nomi- cem tribus: per interpretationem nomi- nis, omnes conversos ad Dominum sig- nis, omnes conversos ad Dominum sig- nat. Jezrahel enim semen Dei interpre- nat. Jezrahel enim semen Dei interpre- tatur. Isa. Iv, 2: Erit germen Domini in tatur. Isa. Iv, 2: Erit germen Domini in magnificentia, et gloria, et fructus terræ magnificentia, et gloria, et fructus terræ sublimis. Psal. LXXXIV, 13: Dominus sublimis. Psal. LXXXIV, 13: Dominus dabit benignitatem et terra nostra dabit benignitatem et terra nostra dabit fructum suum. dabit fructum suum.

« Et seminabo eam mihi in terram, » « Et seminabo eam mihi in terram, » ubertate scilicet perpetua. Jerem. xxxi, ubertate scilicet perpetua. Jerem. xxxi, 27: Seminabo domum Israel et domum Ju- 27: Seminabo domum Israel et domum Ju- da semine hominum, et semine jumento- da semine hominum, et semine jumento- rum. Matth. x11,8: Alia, scilicet semina, rum. Matth. x11,8: Alia, scilicet semina, ceciderunt in terram bonam et dabant ceciderunt in terram bonam et dabant fructum, aliud centesimum, aliud sexa- fructum, aliud centesimum, aliud sexa- gesimum, aliud trigesimum. gesimum, aliud trigesimum.

Et subdit de cultu : Et subdit de cultu :

« Et miserabor ejus quæ fuit Absque « Et miserabor ejus quæ fuit Absque misericordia, » quæ populum captivum misericordia, » quæ populum captivum signabat, vel in peccatis, vel in Babylone. signabat, vel in peccatis, vel in Babylone. Isa. LIV, 8: In momento indignationis Isa. LIV, 8: In momento indignationis abscondi faciem meam parumper a te, abscondi faciem meam parumper a te, et in misericordia sempiterna misertus et in misericordia sempiterna misertus

sum tui. sum tui.

« Et dicam non populo meo: Populus « Et dicam non populo meo: Populus meus es tu. » Psal. xvII, 45 Populus, meus es tu. » Psal. xvII, 45 Populus, quem non cognovi, servivit mihi : in au- quem non cognovi, servivit mihi : in au- ditu auris obedivit mihi. « Et ipse di- ditu auris obedivit mihi. « Et ipse di- cet, » corde, et ore, et opere, « Deus cet, » corde, et ore, et opere, « Deus meus es tu » Psal. XLIV, 12: Ipse est meus es tu » Psal. XLIV, 12: Ipse est Dominus Deus tuus, et adorabunt eum. Dominus Deus tuus, et adorabunt eum. Apoc. XXI, 3 : Et ipsi populus ejus Apoc. XXI, 3 : Et ipsi populus ejus erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum Deus. Deus.

CAPUT III. CAPUT III.

Rursum jubetur propheta diligere adulteram, quæ tamen multis diebus illum Rursum jubetur propheta diligere adulteram, quæ tamen multis diebus illum exspectet, quia filios Israel multis diebus sine rege et sacrificio sedentes, tandem exspectet, quia filios Israel multis diebus sine rege et sacrificio sedentes, tandem ad Dominum dicit reversuros. ad Dominum dicit reversuros.

1. Et dixit Dominus ad me: Adhuc 1. Et dixit Dominus ad me: Adhuc vade, et dilige mulierem dile- vade, et dilige mulierem dile- ctam amico et adulteram, sicut ctam amico et adulteram, sicut diligit Dominus filios Israel, et diligit Dominus filios Israel, et ipsi respiciunt ad deos alienos, ipsi respiciunt ad deos alienos, et diligunt vinacia uvarum. et diligunt vinacia uvarum. 2. Et fodi eam mihi quindecim ar- 2. Et fodi eam mihi quindecim ar- genteis, et coro hordei, et dimi- genteis, et coro hordei, et dimi- dio coro hordei. dio coro hordei.

3. Et dixi ad eam : Dies multos ex- 3. Et dixi ad eam : Dies multos ex- spectabis me non fornicaberis, spectabis me non fornicaberis, et non eris viro: sed et ego ex- et non eris viro: sed et ego ex- spectabo te. spectabo te.

4. Quia dies multos sedebunt filii Is- 4. Quia dies multos sedebunt filii Is- rael sine rege, et sine principe, rael sine rege, et sine principe, et sine sacrificio, et sine altari, et sine sacrificio, et sine altari, et sine ephod, et sine theraphim. et sine ephod, et sine theraphim. 5. Et post hæc revertentur filii Is- 5. Et post hæc revertentur filii Is- rael, et quærent Dominum rael, et quærent Dominum Deum suum, et David regem Deum suum, et David regem suum : et pavebunt ad Domi- suum : et pavebunt ad Domi- num, et ad bonum ejus, in no- num, et ad bonum ejus, in no- vissimo dierum. vissimo dierum.

1 1

IN CAPUT III OSEE IN CAPUT III OSEE

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et dixit Dominus ad me. » Simi- « Et dixit Dominus ad me. » Simi- litudo tangitur hic adulteræ ad duas tri- litudo tangitur hic adulteræ ad duas tri- bus. Dividitur autem in partes duas. In bus. Dividitur autem in partes duas. In prima tangit culpæ exprobrationem. In prima tangit culpæ exprobrationem. In secunda, populi poenitentis ad Deum re- secunda, populi poenitentis ad Deum re- versionem, ibi, y. 5 : « Et post hæc re- versionem, ibi, y. 5 : « Et post hæc re- vertentur. » vertentur. »

In prima duo sunt scilicet similitu- In prima duo sunt scilicet similitu- dinis positio, et ejusdem similitudinis dinis positio, et ejusdem similitudinis explanatio, ibi, y. 4 : « Quia dies mul- explanatio, ibi, y. 4 : « Quia dies mul- tos sedebunt filii Israel. » tos sedebunt filii Israel. »

In prima duo sunt, scilicet præcep- In prima duo sunt, scilicet præcep- tum Domini, et obedientia servi, ibi, tum Domini, et obedientia servi, ibi, « Et fodi eam mihi. » « Et fodi eam mihi. »

Dicit ergo: Dicit ergo: « Et dixit Dominus ad « Et dixit Dominus ad me, » in illuminatione scilicet prophe- me, » in illuminatione scilicet prophe- tali. Amos, 11, 8: Dominus Deus locu- tali. Amos, 11, 8: Dominus Deus locu- tus est, quis non prophetabit ? « Adhuc tus est, quis non prophetabit ? « Adhuc vade. » Adhuc dicit, quia similitudo vade. » Adhuc dicit, quia similitudo prima ad totam malitiam repræsentan- prima ad totam malitiam repræsentan- dam perfecta non fuit. Job, xxxvi, 2 : dam perfecta non fuit. Job, xxxvi, 2 : Adhuc enim habeo quad pro Deo lo- Adhuc enim habeo quad pro Deo lo- quar. Vade dicit, ut de intimis con- quar. Vade dicit, ut de intimis con- templationis ad exteriora denuntiationis templationis ad exteriora denuntiationis sive prædicationis ad populum exeat. sive prædicationis ad populum exeat. Isa. XXII, 15: Vade, ingredere ad eum... Isa. XXII, 15: Vade, ingredere ad eum... et dices ad eum. Amos, vi, 15: Tulit et dices ad eum. Amos, vi, 15: Tulit me Dominus cum sequerer gregem : et me Dominus cum sequerer gregem : et dixit Dominus ad me: Vade, propheta dixit Dominus ad me: Vade, propheta ad populum meum Israel. « Et dilige ad populum meum Israel. « Et dilige mulierem, » bene mulierem quæ ad mulierem, » bene mulierem quæ ad multos emollita est. Jerem. III, 1 : Tu multos emollita est. Jerem. III, 1 : Tu fornicata es cum amatoribus multis. fornicata es cum amatoribus multis. Dilige dicit, non cognosce vel con- Dilige dicit, non cognosce vel con- jungere. Ex cognitione enim et conjun- jungere. Ex cognitione enim et conjun- ctione malæ mulieris sordidatur vir, et ctione malæ mulieris sordidatur vir, et

1 Ezech. xxxiv, 23. 1 Ezech. xxxiv, 23.

30 30

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mulier similiter. I ad Corinth. vi, 16: mulier similiter. I ad Corinth. vi, 16: Qui adhæret meretici, unum corpus ef- Qui adhæret meretici, unum corpus ef- ficitur. Et ibidem, y. 15: Tollens ergo ficitur. Et ibidem, y. 15: Tollens ergo membra Christi, faciam membra mere- membra Christi, faciam membra mere- tricis? Absit. Ex dilectione enim sancti tricis? Absit. Ex dilectione enim sancti viri, sordida mulier attrahitur et san- viri, sordida mulier attrahitur et san- ctificatur. Jerem. xxx1, 3: In charitate ctificatur. Jerem. xxx1, 3: In charitate perpetua dilexi te, ideo attraxi te, mise- perpetua dilexi te, ideo attraxi te, mise- rans. Eccli. xxiv, 24: Ego mater pul- rans. Eccli. xxiv, 24: Ego mater pul- chræ dilectionis, et timoris, et agnitionis, chræ dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctæ spei. « Dilectam amico, » hoc et sanctæ spei. « Dilectam amico, » hoc est, ab amasio, soluto concubitu abu- est, ab amasio, soluto concubitu abu- tente ea. Unde Septuaginta: « Diligen- tente ea. Unde Septuaginta: « Diligen- tem mala, » et hæc est similitudo ad Sy- tem mala, » et hæc est similitudo ad Sy- nagogam ante primam Domini assump- nagogam ante primam Domini assump- tionem. Tunc ea luxuriabatur per ido tionem. Tunc ea luxuriabatur per ido la, quibus nulla lege conjungebatur. la, quibus nulla lege conjungebatur. Hoc significatum est, Ezech. vi, 14, ubi Hoc significatum est, Ezech. vi, 14, ubi mulieres domus Israel sedentes in tem- mulieres domus Israel sedentes in tem- plo, planxerunt Adonidem pulcherri- plo, planxerunt Adonidem pulcherri- mum Veneris amasium. « Et adulte- mum Veneris amasium. « Et adulte- ram. » Hoc dicitur, quantum ad simili- ram. » Hoc dicitur, quantum ad simili- tudinem duarum tribuum, quæ retento tudinem duarum tribuum, quæ retento templo tamquam thoro maritali, et re- templo tamquam thoro maritali, et re- tentis Sacerdotibus tamquam paranym- tentis Sacerdotibus tamquam paranym- phis, et retentis Prophetis tamquam phis, et retentis Prophetis tamquam nuntiis sponsi, et retenta lege tamquam nuntiis sponsi, et retenta lege tamquam pacto matrimonii, idola assumpserunt pacto matrimonii, idola assumpserunt in templum quæ omnia decem tribus in templum quæ omnia decem tribus projecerunt antequam idola assumerent, projecerunt antequam idola assumerent, sicut legitur, III Reg. xiv, 22 et seq., et sicut legitur, III Reg. xiv, 22 et seq., et ideo decem tribus fornicariæ, duæ vero ideo decem tribus fornicariæ, duæ vero adulteræ similantur. Ezech. xvi, 31, 32: adulteræ similantur. Ezech. xvi, 31, 32: Nec facta es quasi meretrix fastidio Nec facta es quasi meretrix fastidio augens pretium, sed quasi mulier adul- augens pretium, sed quasi mulier adul- tera, quæ super virum suum inducit tera, quæ super virum suum inducit alienos. Isa. LVII, 8: Juxta me discoo- alienos. Isa. LVII, 8: Juxta me discoo- peruisti, et suscepisti adulterum. « Sic- peruisti, et suscepisti adulterum. « Sic- ut, » hoc est, in similitudine, qua « di- ut, » hoc est, in similitudine, qua « di- ligit Dominus filios Israel, » amore scili- ligit Dominus filios Israel, » amore scili- cet casto et sanctificante. Deuter. xxxIII, cet casto et sanctificante. Deuter. xxxIII, 3 Dilexit populos, omnes sancti in 3 Dilexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. Hypallage hoc est, manu illius sunt. Hypallage hoc est, omnes qui sunt in manu illius, sunt omnes qui sunt in manu illius, sunt Sancti. « Et, » id est, quamvis « ipsi, » Sancti. « Et, » id est, quamvis « ipsi, » sicut ingrati tanto beneficio, « respi- sicut ingrati tanto beneficio, « respi- ciunt, » per intentionem scilicet cordis ciunt, » per intentionem scilicet cordis et cultus, «ad deos alienos, » hoc est, ad et cultus, «ad deos alienos, » hoc est, ad idola aliena a divinitate, contra hoc idola aliena a divinitate, contra hoc

quod dicitur, Exod. xx, 3: Non habebis quod dicitur, Exod. xx, 3: Non habebis deos alienos coram me. Deus enim in- deos alienos coram me. Deus enim in- communicabile nomen est, eo quod Deus communicabile nomen est, eo quod Deus non potest habere alium, nec consortem, non potest habere alium, nec consortem, nec comparem, nisi contrarium. Sap. nec comparem, nisi contrarium. Sap. XIV, 21 Incommunicabile nomen lapi- XIV, 21 Incommunicabile nomen lapi- dibus et lignis imposuerunt. Ad eos dibus et lignis imposuerunt. Ad eos « respiciunt, » quia nuntius cordis est « respiciunt, » quia nuntius cordis est oculus. Eccli. xiv, 10: Oculus malus ad oculus. Eccli. xiv, 10: Oculus malus ad mala. Matth. xx, 15: Oculus tuus ne- mala. Matth. xx, 15: Oculus tuus ne- quam est. Eccli. xxvi, 12: Fornicatio quam est. Eccli. xxvi, 12: Fornicatio mulieris in extollentia oculorum ejus. mulieris in extollentia oculorum ejus. « Et diligunt vinacia uvarum. » Vinacia Vina « Et diligunt vinacia uvarum. » Vinacia Vina sunt acini ab humore pietatis sicci, prava sunt acini ab humore pietatis sicci, prava voluntate foetidi, propter inutilitatem voluntate foetidi, propter inutilitatem projecti, propter irrationabilem furorem projecti, propter irrationabilem furorem acuti, tamen aliquando dulcedine amoris acuti, tamen aliquando dulcedine amoris fuerunt pleni. Hieronymus: « Per vina- Dæn fuerunt pleni. Hieronymus: « Per vina- Dæn « cia intelliguntur dæmones, qui creati comp « cia intelliguntur dæmones, qui creati comp «< sunt in magna pinguedine sancti Spi- «< sunt in magna pinguedine sancti Spi- « ritus, sed per superbiam arefacti de « ritus, sed per superbiam arefacti de « cœlo projecti sunt, » sicut dicitur, « cœlo projecti sunt, » sicut dicitur, Apocal. XII, 8 et 9: Non valuerunt, neque Apocal. XII, 8 et 9: Non valuerunt, neque locus inventus est eorum amplius in cœ- locus inventus est eorum amplius in cœ- lo. Et projectus est draco ille magnus, lo. Et projectus est draco ille magnus, serpens antiquus, qui vocatur diabolus, serpens antiquus, qui vocatur diabolus, et satanas. Hoc plangit Jeremias, Thren. et satanas. Hoc plangit Jeremias, Thren. IV, 5 Qui nutriebantur in croceis, am- IV, 5 Qui nutriebantur in croceis, am- plexati sunt stercora. Hoc sub eisdem plexati sunt stercora. Hoc sub eisdem auctoritatibus congrue refertur ad ani- auctoritatibus congrue refertur ad ani- mam per delectabilia luxuriantem, et a mam per delectabilia luxuriantem, et a Deo recedentem. Deo recedentem.

Et sequitur de obedientia servi sive Et sequitur de obedientia servi sive Prophetæ : « Et fodi eam mihi. » Prophetæ : « Et fodi eam mihi. »

Duo dicit, pactum scilicet, et pœnam Duo dicit, pactum scilicet, et pœnam pacti violati, ibi, « Et dixi ad eam. » pacti violati, ibi, « Et dixi ad eam. »

Et quia de vinaciis et uvis dixit, ideo Et quia de vinaciis et uvis dixit, ideo de metaphora adulteræ transit ad meta- de metaphora adulteræ transit ad meta- phoram vineæ. phoram vineæ.

« Et fodi eam, » ut vineam, « mihi, » « Et fodi eam, » ut vineam, « mihi, » hoc est, ut mihi fructus faceret. Isa. hoc est, ut mihi fructus faceret. Isa. v, 1 et 2 Vinea facta est dilecto meo v, 1 et 2 Vinea facta est dilecto meo in cornu filio olei. Et sepivit eam, et in cornu filio olei. Et sepivit eam, et lapides elegit ex ea, et plantavit vi- lapides elegit ex ea, et plantavit vi- neam electam. Palladius dicit in libro neam electam. Palladius dicit in libro de Agricultura, quod « fossio fit ut de Agricultura, quod « fossio fit ut « dulcedo coelestis a superficie terræ in « dulcedo coelestis a superficie terræ in << intima defluens, ad radices ponatur, et << intima defluens, ad radices ponatur, et

ving ving

tu tu

IN CAP. III OSEE ENARRATIO. IN CAP. III OSEE ENARRATIO.

a stirpes inebriet. » Unde, Luc. XIII, 8: a stirpes inebriet. » Unde, Luc. XIII, 8: Domine, dimitte illam, scilicet ficum, et Domine, dimitte illam, scilicet ficum, et hoc anno, usque dum fodiam circa illam, hoc anno, usque dum fodiam circa illam,

et mittam stercora. Unde Poeta : et mittam stercora. Unde Poeta :

Fossa dabit tellus optato tempore fructus. Fossa dabit tellus optato tempore fructus.

« Quindecim argenteis. » Argentei tin- « Quindecim argenteis. » Argentei tin- nuli sunt et candidi, et significant pla- nuli sunt et candidi, et significant pla- gas Egypti tinnulas in fama, candidas in gas Egypti tinnulas in fama, candidas in admiratione et splendore divinæ maje- admiratione et splendore divinæ maje- statis. Quindecim autem dicuntur propter statis. Quindecim autem dicuntur propter numerum temporis, quia quintodecimo numerum temporis, quia quintodecimo die mensis Nisan, hoc est, Martii vel die mensis Nisan, hoc est, Martii vel Aprilis, quo Pascha celebrabatur, perfe- Aprilis, quo Pascha celebrabatur, perfe- cta est plaga primogenitorum, qua educti cta est plaga primogenitorum, qua educti sunt de Ægypto, et in quatuordecim die- sunt de Ægypto, et in quatuordecim die- bus præcedentibus multæ de aliis plagis bus præcedentibus multæ de aliis plagis perfectæ sunt, quibus plagis quasi fossa perfectæ sunt, quibus plagis quasi fossa est Synagoga, ut intimis suis cœleste be- est Synagoga, ut intimis suis cœleste be- neficium reciperet et bonos fructus Deo neficium reciperet et bonos fructus Deo offerret, Prophetæ loco Dei conjunge- offerret, Prophetæ loco Dei conjunge- rentur. Unde Septuaginta habent : « Con- rentur. Unde Septuaginta habent : « Con- duxi eam mihi. » De his autem quinde- duxi eam mihi. » De his autem quinde- cim diebus habetur, Exod. XII et XIII. cim diebus habetur, Exod. XII et XIII.

Et subdit de alia conductione et fos- Et subdit de alia conductione et fos- sione «Et coro hordei, et dimidio coro sione «Et coro hordei, et dimidio coro hordei. » Hordeum signat, quod meretrix hordei. » Hordeum signat, quod meretrix et adultera non sunt dignæ pane delicato. et adultera non sunt dignæ pane delicato. Matth. xv, 26: Non est bonum sumere pa- Matth. xv, 26: Non est bonum sumere pa- nem filiorum, et mittere canibus. Concu- nem filiorum, et mittere canibus. Concu- piscentia enim carnalis hominem ad ju- piscentia enim carnalis hominem ad ju- mentum transfert, ut dicit Plato. Psal. mentum transfert, ut dicit Plato. Psal. XXXI, 9: Nolite fieri sicut equus et mulus, XXXI, 9: Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus. Daniel. IV, 13: quibus non est intellectus. Daniel. IV, 13: Cor ejus ab humano mutetur, et cor fe- Cor ejus ab humano mutetur, et cor fe- ræ detur ei. ræ detur ei.

Hordeum autem cibus est jumento- Hordeum autem cibus est jumento- rum, signat autem litteralem intelligen- rum, signat autem litteralem intelligen- tiam et temporales promissiones quibus tiam et temporales promissiones quibus animales homines nutriuntur. I ad Co- animales homines nutriuntur. I ad Co- rinth. 11, 14 Animalis homo non per- rinth. 11, 14 Animalis homo non per- cipit ea, quæ sunt Spiritus Dei. Et talia cipit ea, quæ sunt Spiritus Dei. Et talia Judæis exhibita sunt. Corus autem, ut Judæis exhibita sunt. Corus autem, ut dicitur Ezech. XLV, 11 et seq. 1, triginta dicitur Ezech. XLV, 11 et seq. 1, triginta modios habet, dimidius autem quinde- modios habet, dimidius autem quinde-

Ezech. XLV, 11: Ephi et batus æqualia et Ezech. XLV, 11: Ephi et batus æqualia et unius mensuræ: et capiat decimam partem cori unius mensuræ: et capiat decimam partem cori

31 31

cim, qui simul juncti, faciunt quadra- cim, qui simul juncti, faciunt quadra- ginta quinque, et signat, quod quadra- ginta quinque, et signat, quod quadra- gesimo quinto die ab exitu de Ægypto ad gesimo quinto die ab exitu de Ægypto ad montem Sina populus Israeliticus deve- montem Sina populus Israeliticus deve- nit, statimque voce præconis clamatum nit, statimque voce præconis clamatum est quadragesimo sexto die, ut sanctifica- est quadragesimo sexto die, ut sanctifica- rentur per tres dies ad acceptionem le- rentur per tres dies ad acceptionem le- gis, et quinquagesimo die Moyses in gis, et quinquagesimo die Moyses in montem ascendit et legem accepit,. qua montem ascendit et legem accepit,. qua populus sicut vero viro, Deo conjunctus populus sicut vero viro, Deo conjunctus est. In quadraginta quinque ergo diebus est. In quadraginta quinque ergo diebus semper modium divinæ gratiæ recepit, semper modium divinæ gratiæ recepit, scilicet in columna ignis et nubis, in di- scilicet in columna ignis et nubis, in di- visionibus maris, in submersione Ægyp- visionibus maris, in submersione Ægyp- tiorum, in dulcoratione aquæ, in admi- tiorum, in dulcoratione aquæ, in admi- nistratione mannatis et coturnicum, in nistratione mannatis et coturnicum, in victoria contra Amalec, et in aliis simi- victoria contra Amalec, et in aliis simi- libus quæ per singulos dies receperunt, libus quæ per singulos dies receperunt, et ideo quadraginta quinque modiis ad et ideo quadraginta quinque modiis ad conjunctionem viri conducta est. Hor- conjunctionem viri conducta est. Hor- deo autem, quia meliori digna non fuit. deo autem, quia meliori digna non fuit. III Reg. XXII, 27: Sustentate eum pane III Reg. XXII, 27: Sustentate eum pane tribulationis, et aqua angustiæ. Isa. xxx, tribulationis, et aqua angustiæ. Isa. xxx, 20 Dabit vobis Dominus panem ar- 20 Dabit vobis Dominus panem ar- ctum, et aquam brevem. ctum, et aquam brevem.

« Et dixi ad eam, » enarrando scilicet « Et dixi ad eam, » enarrando scilicet sæpe pœnam debitam : « Dies multo ex- sæpe pœnam debitam : « Dies multo ex- spectabis me, » per totum scilicet tem- spectabis me, » per totum scilicet tem- pus Babylonicæ et Romanæ captivitatis. pus Babylonicæ et Romanæ captivitatis. Dicit autem « exspectabis: » Septuagi- Dicit autem « exspectabis: » Septuagi- ta : « Sedebis, » quia (sicut ante di- ta : « Sedebis, » quia (sicut ante di- ctum est) idolis per totum tempus non ctum est) idolis per totum tempus non conjungentur, sed attendent ad miseri- conjungentur, sed attendent ad miseri- cordiam Dei revocantis. Thren. III, 24 : cordiam Dei revocantis. Thren. III, 24 : Pars mea Dominus, dixit anima mea, Pars mea Dominus, dixit anima mea, propterea exspectabo eum. Habacuc, II, propterea exspectabo eum. Habacuc, II, 3 Si moram fecerit, exspecta illum. 3 Si moram fecerit, exspecta illum. Et quia mulieri propter fornicationem a Et quia mulieri propter fornicationem a thoro viri separatæ, licentia fornicandi thoro viri separatæ, licentia fornicandi non datur, ideo sequitur: « Non forni- non datur, ideo sequitur: « Non forni- caberis. » Ad Ephes. v, 5 : Omnis forni- caberis. » Ad Ephes. v, 5 : Omnis forni- cator, aut immundus, aut avarus, quod cator, aut immundus, aut avarus, quod est idolorum servitus, non habet hæredi- est idolorum servitus, non habet hæredi- tatem in regno Christi, et Dei. Et quia tatem in regno Christi, et Dei. Et quia

batus, et decimam partem cori ephi : juxta batus, et decimam partem cori ephi : juxta mensuram cori erit æqua libratio eorum. mensuram cori erit æqua libratio eorum.

32 32

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

per totum tempus captivitatis, quod est per totum tempus captivitatis, quod est quasi tempus pœnitentiæ, vero Deo per quasi tempus pœnitentiæ, vero Deo per cultum legis et templi non conjungitur, cultum legis et templi non conjungitur, ideo sequitur: « Et non eris viro. » Hie- ideo sequitur: « Et non eris viro. » Hie- ronymus: «Nec mihi, a quo conducta ronymus: «Nec mihi, a quo conducta _« es, legitime conjungeris. _« es, legitime conjungeris. »Isa. LIV, 6: »Isa. LIV, 6: Ut mulierem derelictam et mærentem Ut mulierem derelictam et mærentem spiritu vocavit te Dominus, et uxorem ab spiritu vocavit te Dominus, et uxorem ab adolescentia abjectam. Et quia iterum adolescentia abjectam. Et quia iterum vir derelinquens uxorem non nubit al- vir derelinquens uxorem non nubit al- teri, sed exspectat reconciliationem, ut teri, sed exspectat reconciliationem, ut dicit Apostolus, I ad Corinth. VII, 11, dicit Apostolus, I ad Corinth. VII, 11, quod oportet eam manere innuptam, aut quod oportet eam manere innuptam, aut viro suo reconciliari, ideo sequitur : viro suo reconciliari, ideo sequitur : Sed et ego exspectabo te. » Isa. xxx, Sed et ego exspectabo te. » Isa. xxx, 18 Propterea exspectat Dominus ut mi- 18 Propterea exspectat Dominus ut mi- sereatur vestri : et ideo exaltabitur par- sereatur vestri : et ideo exaltabitur par- cens vobis: quia Deus judicii Dominus: cens vobis: quia Deus judicii Dominus: beati omnes qui exspectant eum. Hoc sub beati omnes qui exspectant eum. Hoc sub eisdem auctoribus refertur ad animam eisdem auctoribus refertur ad animam propter peccatum ab amplexibus viri se- propter peccatum ab amplexibus viri se- paratam in tristitia pœnitentiæ sedentem, paratam in tristitia pœnitentiæ sedentem, et viri reconciliationem præstolantem, et viri reconciliationem præstolantem, ut iterato ad dulcissimos amplexus ad- ut iterato ad dulcissimos amplexus ad- mittatur. mittatur.

« Quia dies multos. » Explanat hic « Quia dies multos. » Explanat hic quod dixit, « non eris viro. » « Quia quod dixit, « non eris viro. » « Quia dies multos, » utriusque scilicet captivi- dies multos, » utriusque scilicet captivi- tatis Babylonicæ et Romanæ. Hierony- tatis Babylonicæ et Romanæ. Hierony- mus in Epistola: « Ingressi in Babylo- mus in Epistola: « Ingressi in Babylo- « nem, eritis ibi annis plurimis, et in « nem, eritis ibi annis plurimis, et in « tempus longum. » « Sedebunt. » Glos- « tempus longum. » « Sedebunt. » Glos- sa, « Quasi contracti et moesti homines, sa, « Quasi contracti et moesti homines, « sicut pœnitentes sedere consueve- « sicut pœnitentes sedere consueve- « runt. » Mich. VII, 8 Cum sedero in « runt. » Mich. VII, 8 Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Thren. tenebris, Dominus lux mea est. Thren. III, 28 Sedebit solitarius, et tacebit: III, 28 Sedebit solitarius, et tacebit: quia levavit super se. « Filii Israel, » quia levavit super se. « Filii Israel, » ad Deum scilicet pertinentes. Jerem. 11, ad Deum scilicet pertinentes. Jerem. 11, 3 Sanctus Israel Domino, primitiæ 3 Sanctus Israel Domino, primitiæ frugum ejus. « Sine rege, » qui scilicet frugum ejus. « Sine rege, » qui scilicet in justitia regat, « et sine principe, in justitia regat, « et sine principe, qui scilicet in partem sollicitudinis sit qui scilicet in partem sollicitudinis sit vocatus. Isa. XXXII, 32: Ecce in justitia vocatus. Isa. XXXII, 32: Ecce in justitia regnabit rex, et principes in judicio regnabit rex, et principes in judicio præeunt. Et hoc quantum ad rempubli- præeunt. Et hoc quantum ad rempubli- cam, et quantum ad Deum, subdit : « Et cam, et quantum ad Deum, subdit : « Et

>>> >>>

Eph Eph

sine sacrificio, » quo scilicet expiari pos- sine sacrificio, » quo scilicet expiari pos- sint peccata. Daniel. III, 38 et 39: Non sint peccata. Daniel. III, 38 et 39: Non est in tempore hoc princeps, et dux, et est in tempore hoc princeps, et dux, et propheta, neque holocaustum, neque propheta, neque holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incen- sacrificium, neque oblatio, neque incen- sum, neque locus primitiaram coram te, sum, neque locus primitiaram coram te, ut possimus invenire misericordiam ut possimus invenire misericordiam tuam. Et sine altari. » Non enim ha- tuam. Et sine altari. » Non enim ha- bebant locum memorialis tituli in templo bebant locum memorialis tituli in templo vel altari. Thren. 11, 7: Repulit Dominus vel altari. Thren. 11, 7: Repulit Dominus altare suum, maledixit sanctificationi altare suum, maledixit sanctificationi suæ. Et sine ephod. » Hieronymus : suæ. Et sine ephod. » Hieronymus : « Ephod proprie super humerale dicitur, « Ephod proprie super humerale dicitur, «sed hic pro omni vestimento sacerdo- «sed hic pro omni vestimento sacerdo- « tali accipitur. Unde sensus est: sine « tali accipitur. Unde sensus est: sine « omnibus præparamentis sacerdotali- « omnibus præparamentis sacerdotali- « bus. » I Reg. 11, 18: Samuel autem « bus. » I Reg. 11, 18: Samuel autem ministrabat ante faciem Domini, puer, ministrabat ante faciem Domini, puer, accinctus ephod lineo, quod ephod mun- accinctus ephod lineo, quod ephod mun- ditiam conversationis et castitatis cor- ditiam conversationis et castitatis cor- poris signat, quo videmus Sacerdotes poris signat, quo videmus Sacerdotes nostri temporis esse destitutos. II Machab. nostri temporis esse destitutos. II Machab. IV, 14: Ita ut sacerdotes jam non circa IV, 14: Ita ut sacerdotes jam non circa altaris officia dediti essent, sed contempto altaris officia dediti essent, sed contempto templo, et sacrificiis neglectis, festina- templo, et sacrificiis neglectis, festina- rent participes fieri palæstræ, et præbi- rent participes fieri palæstræ, et præbi- tionis ejus injustæ, hoc est, militaribus tionis ejus injustæ, hoc est, militaribus se dabant rebus. « Et sine theraphim. » Terap se dabant rebus. « Et sine theraphim. » Terap Theraphim idem est quod figura, et signat Theraphim idem est quod figura, et signat omnes figuras ad ornatum templi perti- omnes figuras ad ornatum templi perti- nentes, sicut Cherubin et colatura pal- nentes, sicut Cherubin et colatura pal- marum, et figura boum sub mari æneo, marum, et figura boum sub mari æneo, et malogranatorum, et retiaculorum, et et malogranatorum, et retiaculorum, et aliorum quæ ad speciem anagliphi in aliorum quæ ad speciem anagliphi in templo facta sunt. Signant autem exem- templo facta sunt. Signant autem exem- pla Sanctorum quibus peccator destitui- pla Sanctorum quibus peccator destitui- tur, quia nullum Sanctorum imitatur, tur, quia nullum Sanctorum imitatur, sicut Jeremias conqueritur, Thren. 1, 6 : sicut Jeremias conqueritur, Thren. 1, 6 : Egressus est a filia Sion omnis decor Egressus est a filia Sion omnis decor ejus. Decor enim viri boni est, quod as- ejus. Decor enim viri boni est, quod as- similatus sit exemplis Sanctorum. similatus sit exemplis Sanctorum.

« Et post hæc. » Tangit hic reversio- « Et post hæc. » Tangit hic reversio- nem populi per poenitentiam, maxime nem populi per poenitentiam, maxime temporibus novissimis, quando videntes temporibus novissimis, quando videntes se deceptos in Antichristo, omnes re- se deceptos in Antichristo, omnes re- vertentur ad Christum. vertentur ad Christum.

« Et post hæc, » scilicet tempora pœni- « Et post hæc, » scilicet tempora pœni-

OSEE CAPUT. IV OSEE CAPUT. IV

tentiæ, « revertentur filii Israel, » per tentiæ, « revertentur filii Israel, » per poenitentiam scilicet. Baruch, iv, 28: Si- poenitentiam scilicet. Baruch, iv, 28: Si- cut fuit sensus vester ut erraretis a Deo : cut fuit sensus vester ut erraretis a Deo : decies tantum iterum convertentes requi- decies tantum iterum convertentes requi- retis eum. Isa. Lv, 7: Derelinquat impius retis eum. Isa. Lv, 7: Derelinquat impius viam suam, et vir iniquus cogitationes viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et revertatur ad Dominum, et mise- suas, et revertatur ad Dominum, et mise- rebitur ejus. « Et quærent Dominum rebitur ejus. « Et quærent Dominum Deum suum » Dominum qui potestate Deum suum » Dominum qui potestate continet, divitiis remunerat, auctoritate continet, divitiis remunerat, auctoritate superpositionis legem ponit. Psal. XLIX, 1 : superpositionis legem ponit. Psal. XLIX, 1 : Deus deorum Dominus locutus est. Deum Deus deorum Dominus locutus est. Deum autem qui omnibus providet qui bonitate autem qui omnibus providet qui bonitate sua fruuntur. Deus enim a Θεος (θέαομαι sua fruuntur. Deus enim a Θεος (θέαομαι Oewuat, quod est video, vides) dicitur. Oewuat, quod est video, vides) dicitur. Psal. xxxix, 18: Dominus sollicitus est Psal. xxxix, 18: Dominus sollicitus est mei. Ad Roman. x, 12: Idem Dominus mei. Ad Roman. x, 12: Idem Dominus omnium, dives in omnes, qui invocant il- omnium, dives in omnes, qui invocant il- lum. « Et David regem suum, » supple, lum. « Et David regem suum, » supple, quærent, quod quia litteraliter, nisi fabu- quærent, quod quia litteraliter, nisi fabu- lose, intelligi non potest, ad Christum lose, intelligi non potest, ad Christum referimus. Ad Roman. 1, 3: De Filio suo, referimus. Ad Roman. 1, 3: De Filio suo, qui factus est ei ex semine David secun- qui factus est ei ex semine David secun- dum carnem. Jerem. XXIII, 4: Suscitabo dum carnem. Jerem. XXIII, 4: Suscitabo

33 33

David germen justum et regnabit rex, David germen justum et regnabit rex, et sapiens erit. « Et pavebunt, » hoc est, et sapiens erit. « Et pavebunt, » hoc est, stupebunt præ admiratione mirabilium, stupebunt præ admiratione mirabilium, Domini scilicet, et ideo addidit « ad Do- Domini scilicet, et ideo addidit « ad Do- minum. » Jerem. v, 30: Stupor et mira- minum. » Jerem. v, 30: Stupor et mira- bilia facta sunt in terra. « Et ad bonum bilia facta sunt in terra. « Et ad bonum ejus. » Bonum enim Filium misit in car- ejus. » Bonum enim Filium misit in car- nem ad sanctificandum naturam, bonum nem ad sanctificandum naturam, bonum etiam Spiritum sanctum in mentem ad etiam Spiritum sanctum in mentem ad sanctificandam animam, et bona præpa- sanctificandam animam, et bona præpa- ravit ad remunerandum meritum. Jerem. ravit ad remunerandum meritum. Jerem. XXXI, 12 Confluent undique ad bona XXXI, 12 Confluent undique ad bona Domini. Psal. xxvi, 13: Credo videre Domini. Psal. xxvi, 13: Credo videre bona Domini. Isa. LV, 2: Audite au- bona Domini. Isa. LV, 2: Audite au- dientes me, et comedite bonum. Jerem. dientes me, et comedite bonum. Jerem. xxx1, 14 Populus meus adimplebitur xxx1, 14 Populus meus adimplebitur bonis. In novissimo dierum, » hoc est, bonis. In novissimo dierum, » hoc est, vel in novissimo temporum post Anti- vel in novissimo temporum post Anti- christum, vel quando lux hujus sæculi christum, vel quando lux hujus sæculi occumbit ab appetitu. Isa. II, 2 : Erit in occumbit ab appetitu. Isa. II, 2 : Erit in novissimis diebus præparatus mons do- novissimis diebus præparatus mons do- mus Domini. Et post pauca: Et fluent mus Domini. Et post pauca: Et fluent ad eum omnes gentes. ad eum omnes gentes.

CAPUT IV. CAPUT IV.

Minatur terræ Israel, propter multa populi peccata, qui et scientiam repulit, et Minatur terræ Israel, propter multa populi peccata, qui et scientiam repulit, et idololatriæ fuit deditus: dicit se relicturum Israel in peccatis suis, cupiens ne idololatriæ fuit deditus: dicit se relicturum Israel in peccatis suis, cupiens ne Juda ipsum imitetur. Juda ipsum imitetur.

1. Audite verbum Domini, filii Israel, 1. Audite verbum Domini, filii Israel, quia judicium Domino cum ha- quia judicium Domino cum ha- bitatoribus terræ: non est enim bitatoribus terræ: non est enim veritas, et non est misericordia, veritas, et non est misericordia, et non est scientia Dei in terra. et non est scientia Dei in terra. 2. Maledictum, et mendacium, et ho- 2. Maledictum, et mendacium, et ho- micidium, et furtum, et adulte- micidium, et furtum, et adulte- rium inundaverunt, et sanguis rium inundaverunt, et sanguis sanguinem tetigit.. sanguinem tetigit..

3. Propter hoc lugebit terra, et infir- 3. Propter hoc lugebit terra, et infir- mabitur omnis qui habitat in ea, mabitur omnis qui habitat in ea, in bestia agri, et in volucre in bestia agri, et in volucre coeli sed et pisces maris con- coeli sed et pisces maris con- gregabuntur. gregabuntur.

XIX XIX

4. Verumtamen unusquisque non ju- 4. Verumtamen unusquisque non ju- dicet, et non arguatur vir: po- dicet, et non arguatur vir: po- pulus enim tuus sicut hi qui pulus enim tuus sicut hi qui contradicunt sacerdoti. contradicunt sacerdoti.

5. Et corrues hodie, et corruet etiam 5. Et corrues hodie, et corruet etiam propheta tecum. Nocte tacere propheta tecum. Nocte tacere feci matrem tuam. feci matrem tuam. 6. Conticuit populus meus, eo quod 6. Conticuit populus meus, eo quod non habuerit scientiam. Quia tu non habuerit scientiam. Quia tu scientiam repulisti, repellam te, scientiam repulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi : et ne sacerdotio fungaris mihi : et oblita es legis Dei tui, obliviscar oblita es legis Dei tui, obliviscar filiorum tuorum et ego. filiorum tuorum et ego. 7. Secundum multitudinem eorum 7. Secundum multitudinem eorum

3 3

34 34

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sic peccaverunt mihi: gloriam sic peccaverunt mihi: gloriam eorum in ignominiam commu- eorum in ignominiam commu- tabo. tabo.

8. Peccata populi mei comedent, et 8. Peccata populi mei comedent, et ad iniquitatem eorum subleva- ad iniquitatem eorum subleva- bunt animas eorum. bunt animas eorum.

9. Et erit sicut populus, sic sacerdos¹: 9. Et erit sicut populus, sic sacerdos¹: et visitabo super eum vias ejus, et visitabo super eum vias ejus, et cogitationes ejus reddam et cogitationes ejus reddam ei. ei.

10: Et comedent, et non saturabun- 10: Et comedent, et non saturabun- tur fornicati sunt, et non ces- tur fornicati sunt, et non ces- saverunt, quoniam Dominum saverunt, quoniam Dominum dereliquerunt in non custo- dereliquerunt in non custo- diendo. diendo.

11. Fornicatio, et vinum, et ebrietas 11. Fornicatio, et vinum, et ebrietas auferunt cor. auferunt cor.

12. Populus meus in ligno suo inter- 12. Populus meus in ligno suo inter-

rogavit, et baculus ejus annun- rogavit, et baculus ejus annun- tiavit ei spiritus enim forni- tiavit ei spiritus enim forni- cationum decepit eos, et forni- cationum decepit eos, et forni- cati sunt a Deo suo. cati sunt a Deo suo.

13. Super capita montium sacrifica- 13. Super capita montium sacrifica- bant, et super colles accende- bant, et super colles accende- bant thymiama: subtus quer- bant thymiama: subtus quer- cum, et populum, et terebin- cum, et populum, et terebin- thum, quia bona erat umbra thum, quia bona erat umbra ejus ideo fornicabuntur filiæ ejus ideo fornicabuntur filiæ

: :

IN CAPUT IV OSEE IN CAPUT IV OSEE

ENARRATIO. ENARRATIO.

«Audite verbum Domini, filii Israel.» «Audite verbum Domini, filii Israel.» Post similitudines inductas inducit pro- Post similitudines inductas inducit pro- phetiam juxta similitudinem sumptam, phetiam juxta similitudinem sumptam, et more Prophetali dividitur in duas par- et more Prophetali dividitur in duas par- tes. In prima ponit terrorem peccantium : tes. In prima ponit terrorem peccantium : in secunda consolationem pœnitentium, in secunda consolationem pœnitentium, infra, xiv, 2, ibi, « Convertere, Israel. » infra, xiv, 2, ibi, « Convertere, Israel. » Anterior pars in duas dividitur, in Anterior pars in duas dividitur, in quarum prima ostendit fornicationem in quarum prima ostendit fornicationem in abundantia peccatorum: in secunda spe- abundantia peccatorum: in secunda spe-

1 Isa. XXIV, 1 Isa. XXIV,

2. 2.

vestræ, et sponsæ vestræ adul- vestræ, et sponsæ vestræ adul-

teræ erunt. teræ erunt.

14. Non visitabo super filias vestras 14. Non visitabo super filias vestras cum fuerint fornicatæ, et super cum fuerint fornicatæ, et super

sponsas vestras cum adultera- sponsas vestras cum adultera- verint, quoniam ipsi cum me- verint, quoniam ipsi cum me- retricibus conversabantur, et retricibus conversabantur, et cum effæminatis sacrificabant: cum effæminatis sacrificabant: et populus non intelligens vapu- et populus non intelligens vapu- labit. labit.

15. Si fornicaris tu, Israel, non de- 15. Si fornicaris tu, Israel, non de- linquat saltem Juda: et nolite linquat saltem Juda: et nolite ingredi in Galgala, et ne ascen- ingredi in Galgala, et ne ascen- deritis in Bethaven, neque ju- deritis in Bethaven, neque ju- raveritis Vivit Dominus ! raveritis Vivit Dominus ! 16. Quoniam sicut vacca lasciviens de- 16. Quoniam sicut vacca lasciviens de- clinavit Israel: nunc pascet eos clinavit Israel: nunc pascet eos Dominus, quasi agnum in lati- Dominus, quasi agnum in lati-

tudine. tudine.

17. Particeps idolorum Ephraim: di- 17. Particeps idolorum Ephraim: di- mitte eum. mitte eum.

18. Separatum est convivium eorum: 18. Separatum est convivium eorum: fornicatione fornicati sunt: di- fornicatione fornicati sunt: di- lexerunt afferre ignominiam lexerunt afferre ignominiam protectores ejus. protectores ejus. 19. Ligavit eum spiritus in alis suis, 19. Ligavit eum spiritus in alis suis, et confundentur a sacrificiis et confundentur a sacrificiis suis. suis.

cialiter reprehendit auctores alios indu- cialiter reprehendit auctores alios indu- centes in peccatum, infra, v, 1, ibi, « Au- centes in peccatum, infra, v, 1, ibi, « Au- dite hoc, sacerdotes. » dite hoc, sacerdotes. »

Prima adhuc in duas. In prima exag- Prima adhuc in duas. In prima exag- gerat reprehensionem a multitudine pec- gerat reprehensionem a multitudine pec- catorum in secunda coaptat hoc ad si- catorum in secunda coaptat hoc ad si- militudinem fornicationum, ibi, y. 10: militudinem fornicationum, ibi, y. 10: « Fornicati sunt, et non cessaverunt. » « Fornicati sunt, et non cessaverunt. » Prima adhuc in duas. In prima tangit Prima adhuc in duas. In prima tangit peccatorum multitudinem in secunda, peccatorum multitudinem in secunda, peccantium incorrigibilitatem, ibi, y. 4 : peccantium incorrigibilitatem, ibi, y. 4 : « Verumtamen unusquisque non judi- « Verumtamen unusquisque non judi-

cet. » cet. »

: :

In prima duo sunt, provocatio scilicet In prima duo sunt, provocatio scilicet ad judicium, et causa judicii, ibi, « Non ad judicium, et causa judicii, ibi, « Non est enim veritas. » est enim veritas. »

IN CAP. IV OSEE ENARRATIO. IN CAP. IV OSEE ENARRATIO.

Dicit ergo: Dicit ergo: « Audite verbum Domi- « Audite verbum Domi- ni.» Audite, inquam, intus ad percep- ni.» Audite, inquam, intus ad percep- tionem. Matth. XIII, 9: Qui habet aures tionem. Matth. XIII, 9: Qui habet aures audiendi, audiat. Isa. LV, 2: Audite au- audiendi, audiat. Isa. LV, 2: Audite au- dientes me. « Verbum, » quod fons sa- dientes me. « Verbum, » quod fons sa- pientiæ est ad intellectus illuminationem. pientiæ est ad intellectus illuminationem. Eccli. I, 5: Fons sapientiæ verbum Dei Eccli. I, 5: Fons sapientiæ verbum Dei in excelsis. « Domini, » qui auctoritatem in excelsis. « Domini, » qui auctoritatem habet Dominus enim audiendus est. habet Dominus enim audiendus est. Isa. 1, 2: Audite, cæli, et auribus percipe, Isa. 1, 2: Audite, cæli, et auribus percipe, terra, quoniam Dominus locutus est. terra, quoniam Dominus locutus est. « Filii Israel, » ut scilicet tanti patris « Filii Israel, » ut scilicet tanti patris vos probetis esse imitatores. Israel enim vos probetis esse imitatores. Israel enim et vidit et audivit Dominum. Genes. XXXII, et vidit et audivit Dominum. Genes. XXXII, 30 Vidi Deum facie ad faciem, et salva 30 Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. Isa. XLIV, 1: Et facta est anima mea. Isa. XLIV, 1: Et nunc audi, Jacob, serve meus, et Israel, nunc audi, Jacob, serve meus, et Israel, quem elegi. quem elegi.

Et subjungit causam quare audiendus Et subjungit causam quare audiendus sit : « Quia judicium Domino, » supple, sit : « Quia judicium Domino, » supple, est, et judicium discussionis, et convi- est, et judicium discussionis, et convi- ctionis. Mich. vi, 1: Audite quæ Dominus ctionis. Mich. vi, 1: Audite quæ Dominus loquitur: Surge, contende judicio ad- loquitur: Surge, contende judicio ad- versum montes, et audiant colles vocem versum montes, et audiant colles vocem tuam. Cum habitatoribus terræ, » id tuam. Cum habitatoribus terræ, » id est, contra habitatores terræ et dicun- est, contra habitatores terræ et dicun- tur terræ habitatores, terrenorum ama- tur terræ habitatores, terrenorum ama- tores. Mich. vi, 2: Audiant montes ju- tores. Mich. vi, 2: Audiant montes ju- dicium Domini, et fortia fundamenta dicium Domini, et fortia fundamenta terræ quia judicium Domini terræ quia judicium Domini populo suo, et cum Israel dijudicabitur. populo suo, et cum Israel dijudicabitur. Isa. xxiv, 17: Formido, et fovea, et la- Isa. xxiv, 17: Formido, et fovea, et la- queus super te, qui habitator es terræ. queus super te, qui habitator es terræ.

cum cum

Et subdit causam quia judicanda est. Et subdit causam quia judicanda est. Primo in speciali peccato cordis, et oris, Primo in speciali peccato cordis, et oris, et operis. Et secundo in generali, deinde et operis. Et secundo in generali, deinde populo convicto interminatur pœnam. populo convicto interminatur pœnam.

Peccatum cordis exaggerat tripliciter, Peccatum cordis exaggerat tripliciter, scilicet in defectu veritatis rectificantis, scilicet in defectu veritatis rectificantis, et defectu misericordiæ ad proximum in- et defectu misericordiæ ad proximum in- clinantis, et defectu scientiæ ad Deum clinantis, et defectu scientiæ ad Deum ordinantis. ordinantis.

« Non est enim veritas. » Veritas hic « Non est enim veritas. » Veritas hic dicitur rectitudo rectificans omnia, quia dicitur rectitudo rectificans omnia, quia ad vitam, et ad judicium, et ad doctrinam ad vitam, et ad judicium, et ad doctrinam pertinent. Dicit enim Augustinus, quod pertinent. Dicit enim Augustinus, quod ■ veritas est rectitudo sola mente percep‐ ■ veritas est rectitudo sola mente percep‐ « tibilis,» qua scilicet mens quæ a mensu- « tibilis,» qua scilicet mens quæ a mensu-

35 35

Struthio Struthio nec suis nec suis

rando dicitur, omnia deducit ad rectum. rando dicitur, omnia deducit ad rectum. Isa. xXXVIII, 3: Obsecro, Domine, me- Isa. xXXVIII, 3: Obsecro, Domine, me- mento, quæso, quomodo ambulaverim co- mento, quæso, quomodo ambulaverim co- ram te in veritate. Joan. VIII, 31 et 32 : ram te in veritate. Joan. VIII, 31 et 32 : Si vos manseritis in sermone meo, vere Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis: et cognoscetis ve- discipuli mei eritis: et cognoscetis ve- ritatem, et veritas liberabit vos. Joan. ritatem, et veritas liberabit vos. Joan. III, 21; Qui facit veritatem, venit ad lu- III, 21; Qui facit veritatem, venit ad lu- cem, ut manifestentur opera ejus, quia cem, ut manifestentur opera ejus, quia in Deo sunt facta. « Et non est miseri- in Deo sunt facta. « Et non est miseri- cordia,» inclinans scilicet ad compas- cordia,» inclinans scilicet ad compas- sionem sui vel proximi. Jerem. vi, 23: sionem sui vel proximi. Jerem. vi, 23: Crudelis est, et non miserebitur. Thren. Crudelis est, et non miserebitur. Thren. IV, 3: Filia populi mei crudelis, quasi ovis parcit. IV, 3: Filia populi mei crudelis, quasi ovis parcit. struthio in deserto, cujus naturæ dicitur struthio in deserto, cujus naturæ dicitur esse, quod etiam propriis ovis non mise- esse, quod etiam propriis ovis non mise- retur. Job, xxxIx, 14 et 15: Struthio... retur. Job, xxxIx, 14 et 15: Struthio... derelinquit ova sua in terra. Oblivisci- derelinquit ova sua in terra. Oblivisci- tur quod pes conculcet ea, aut bestia tur quod pes conculcet ea, aut bestia agri conterat. « Et non est scientia Dei agri conterat. « Et non est scientia Dei in terra. » Scientia dicitur habitus et vir- in terra. » Scientia dicitur habitus et vir- tus faciens scire quæ ad Deum justa tus faciens scire quæ ad Deum justa sunt, hæc non est in terra, hoc est, in sunt, hæc non est in terra, hoc est, in terrenis cordibus. Job, xx1, 14: Dixe- terrenis cordibus. Job, xx1, 14: Dixe- runt Deo Recede a nobis, et scientiam runt Deo Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus. Jerem. ix, 6: viarum tuarum nolumus. Jerem. ix, 6: Renuerunt scire me. Econtra dicit Apo- Renuerunt scire me. Econtra dicit Apo- stolus, I ad Corinth. 11, 2: Non adjudicavi stolus, I ad Corinth. 11, 2: Non adjudicavi me scire aliquid inter vos, nisi Jesum me scire aliquid inter vos, nisi Jesum Christum, et hunc crucifixum. Christum, et hunc crucifixum.

: :

« Maledictum. » Tangit peccata verbi, « Maledictum. » Tangit peccata verbi, maledictum scilicet, et mendacium. Ma- Maledictum. maledictum scilicet, et mendacium. Ma- Maledictum. ledictum est idem quod male dictum, et ledictum est idem quod male dictum, et est perversus actus in verbo. « Et menda- est perversus actus in verbo. « Et menda- cium, » quod est perversus actus in ver- cium, » quod est perversus actus in ver- bo cum injuria proximi. Ad Ephes. iv, bo cum injuria proximi. Ad Ephes. iv, 29: Omnis sermo malus ex ore vestro non 29: Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat: sed si quis bonus est ad ædifica- procedat: sed si quis bonus est ad ædifica- tionem fidei, ut det gratiam audientibus. tionem fidei, ut det gratiam audientibus. Mendacium autem quia deceptio est, Mendacium Mendacium autem quia deceptio est, Mendacium cum injuria proximi est. Ad Ephes. Iv, cum injuria proximi est. Ad Ephes. Iv, 25: Propter quod deponentes menda- 25: Propter quod deponentes menda- cium, loquimini veritatem unusquisque cium, loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo. cum proximo suo.

Et subdit de peccatis operis : « Et ho- Et subdit de peccatis operis : « Et ho- micidium, » quod est injuria proximi in micidium, » quod est injuria proximi in substantia individui. Exod. xx, 13: Non substantia individui. Exod. xx, 13: Non

non nisi non nisi luctum luctum parit. parit.

36 36

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

occides. « Et furtum, » quod est injuria occides. « Et furtum, » quod est injuria proximi in eo quod sustentat substan- proximi in eo quod sustentat substan- tiam individui. Exod. xx, 15: Non fur- tiam individui. Exod. xx, 15: Non fur- tum facies. «Et adulterium inundave- tum facies. «Et adulterium inundave- runt. » Adulterium, quod est injuria pro- runt. » Adulterium, quod est injuria pro- ximi in eo quod est ordinatum ad propa- ximi in eo quod est ordinatum ad propa- gationem speciei. Exod. xx, 14: Non gationem speciei. Exod. xx, 14: Non mochaberis. mochaberis.

Et subjungit generaliter: « Et san- Et subjungit generaliter: « Et san- guis sanguinem tetigit. » Sanguis hic di- guis sanguinem tetigit. » Sanguis hic di- citur corruptio sanguinis. Unde quia de citur corruptio sanguinis. Unde quia de corruptione sanguinis peccata oriuntur, corruptione sanguinis peccata oriuntur, idem est dicere, quod corruptela peccati idem est dicere, quod corruptela peccati peccatum attraxit. Psal. L, 16: Libera peccatum attraxit. Psal. L, 16: Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis me de sanguinibus, Deus, Deus salutis

meæ. meæ.

Terreno Terreno

homin homin tres a tres a

congregabuntur. » Tres sunt fines terre- congregabuntur. » Tres sunt fines terre- norum, divitiæ, deliciæ, et honores. Per norum, divitiæ, deliciæ, et honores. Per avaros enim qui divitias concupiscunt si- speci avaros enim qui divitias concupiscunt si- speci gnantur bestiæ, quia omnia vastant : gnantur bestiæ, quia omnia vastant : volucres ambitiosos signant, quia subli- volucres ambitiosos signant, quia subli- mia petunt. Matth. XII, 4: Venerunt po- mia petunt. Matth. XII, 4: Venerunt po- lucres cæli, et comederunt ea. Pisces au- lucres cæli, et comederunt ea. Pisces au- tem signant voluptuosos qui deliciis in- tem signant voluptuosos qui deliciis in- tendunt. Psal. VI, 9: Volucres cæli, et tendunt. Psal. VI, 9: Volucres cæli, et pisces maris, qui perambulant semitas pisces maris, qui perambulant semitas maris. In aquis enim voluptatum nu- maris. In aquis enim voluptatum nu- triuntur. triuntur.

« Verumtamen. » Hic tangit de incor- « Verumtamen. » Hic tangit de incor- rigibilitate. « Verumtamen unusquisque rigibilitate. « Verumtamen unusquisque non judicet,» sanctus scilicet impium, non judicet,» sanctus scilicet impium, quoniam correptionem non suscipit, et quoniam correptionem non suscipit, et

Et exaggerat in pœna hic quod dixit ideo correptio desperata est, propter Et exaggerat in pœna hic quod dixit ideo correptio desperata est, propter in culpa. in culpa.

« Propter hoc lugebit terra, » per « Propter hoc lugebit terra, » per Peccatum metonymiam, hoc est, terreni. Peccatum Peccatum metonymiam, hoc est, terreni. Peccatum enim non nisi luctum afferre potest. Ad enim non nisi luctum afferre potest. Ad Roman. vi, 26 Quem fructum habui- Roman. vi, 26 Quem fructum habui- stis tunc in illis, in quibus nunc erube- stis tunc in illis, in quibus nunc erube- scitis. Jerem. vi, 26: Luctum unigeniti scitis. Jerem. vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum, ut scilicet in fac tibi, planctum amarum, ut scilicet in poenis lugeant, qui in deliciis, in malis poenis lugeant, qui in deliciis, in malis gaudiis vixerunt. Matth. v, 5: Beati, qui gaudiis vixerunt. Matth. v, 5: Beati, qui lugent quoniam ipsi consolabuntur. lugent quoniam ipsi consolabuntur. « Et infirmabitur omnis qui habitat in « Et infirmabitur omnis qui habitat in ea. » Dupliciter infirmabitur: uno qui- ea. » Dupliciter infirmabitur: uno qui- dem modo, quia cum hæc ad usum ho- dem modo, quia cum hæc ad usum ho- mini creata sint, deficiente habitatore et mini creata sint, deficiente habitatore et ipsa deficient, et hæc est sententia Au- ipsa deficient, et hæc est sententia Au- gustini. Glossa: « Naturale est, ut ha- gustini. Glossa: « Naturale est, ut ha- «bitatore sublato, bestiæ quoque et vo- «bitatore sublato, bestiæ quoque et vo- « lucres coeli et pisces deficiant, hæc enim « lucres coeli et pisces deficiant, hæc enim « propter hominem creata sunt, et ho- « propter hominem creata sunt, et ho- « mine deficiente deficiunt. » « In bestia « mine deficiente deficiunt. » « In bestia agri, et in volucre coeli. » Bestiæ dicuntur agri, et in volucre coeli. » Bestiæ dicuntur quasi vastiæ, et signant tyrannos volu- quasi vastiæ, et signant tyrannos volu- cres autem quasi volubiles dictæ, leves cres autem quasi volubiles dictæ, leves signant et ambitiosos. Psal. CXLVIII, 10: signant et ambitiosos. Psal. CXLVIII, 10: Bestiæ, et universa pecora ; serpentes, et Bestiæ, et universa pecora ; serpentes, et volucres pennatæ. « Sed et pisces maris volucres pennatæ. « Sed et pisces maris

1 Psal. XIII, 1 Non est qui faciat bonum, non 1 Psal. XIII, 1 Non est qui faciat bonum, non est usque ad unum Et ibidem, &. 3: Omnes de- est usque ad unum Et ibidem, &. 3: Omnes de-

quod judicium correptionis inutile est. quod judicium correptionis inutile est. Eccli. xx1, 7: Qui odit correptionem, Eccli. xx1, 7: Qui odit correptionem, vestigium est peccatoris. « Et non ar- vestigium est peccatoris. « Et non ar- guatur vir, » vires scilicet habens in guatur vir, » vires scilicet habens in peccatis, quia redargutionem non susci- peccatis, quia redargutionem non susci- pit. Contra quod dicitur, Eccli. xx, 1 : pit. Contra quod dicitur, Eccli. xx, 1 : Quam bonum est arguere, quam irasci! Quam bonum est arguere, quam irasci! Psal. CXL, 5: Corripiet me justus in mi- Psal. CXL, 5: Corripiet me justus in mi- sericordia, et increpabit me. sericordia, et increpabit me.

revel revel

di di

Et subjungit causam : « Populus enim Et subjungit causam : « Populus enim tuus, » non meus, « sicut hi qui contra- tuus, » non meus, « sicut hi qui contra- dicunt sacerdoti. » Sacerdos enim san- dicunt sacerdoti. » Sacerdos enim san- ctitate et reverentia audiendus erat, et Sac ctitate et reverentia audiendus erat, et Sac contradicere sibi nefas erat. Thren. v, 12: est au contradicere sibi nefas erat. Thren. v, 12: est au Facies senum non erubuerunt. Isa. XXIV, Facies senum non erubuerunt. Isa. XXIV, 2: Et erit sicut populus, sic sacerdos. Ita 2: Et erit sicut populus, sic sacerdos. Ita enim facile contradicitur Sacerdoti sicut enim facile contradicitur Sacerdoti sicut uni de populo, cujus ratio redditur in Psal. uni de populo, cujus ratio redditur in Psal. XIII, 1 et seq., quia scilicet Sacerdotes XIII, 1 et seq., quia scilicet Sacerdotes declinant in consensum peccati populi¹. declinant in consensum peccati populi¹.