COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS. COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS.

IN CAPUT VI DANIELIS IN CAPUT VI DANIELIS

COMMENTARIUS. COMMENTARIUS.

« Placuit Dario. » Hic tangitur ex- « Placuit Dario. » Hic tangitur ex- cellentia Prophetæ in regno Darii, sicut cellentia Prophetæ in regno Darii, sicut excellens fuit in regno Chaldæorum. excellens fuit in regno Chaldæorum. Dividitur autem in partes tres. In prima Dividitur autem in partes tres. In prima ponuntur ea, quæ incendunt invidiam. ponuntur ea, quæ incendunt invidiam. In secunda, quæ probant Prophetam, In secunda, quæ probant Prophetam, ibi, y. 19 «Tunc rex primo diluculo. » ibi, y. 19 «Tunc rex primo diluculo. » In tertia, describit procedentem in pecca- In tertia, describit procedentem in pecca- tores vindictam, ibi, y. 24 : « Jubente tores vindictam, ibi, y. 24 : « Jubente autem rege. » autem rege. »

Prima dividitur in tres, scilicet Da- Prima dividitur in tres, scilicet Da- nielis exaltationem: contra Danielem in- nielis exaltationem: contra Danielem in- vidorum machinationes, ibi, y. 4 : « Un- vidorum machinationes, ibi, y. 4 : « Un- de principes et satrapæ. Tertio, describit de principes et satrapæ. Tertio, describit periculi contra Prophetam intentationem, periculi contra Prophetam intentationem, ibi, y. 16: « Tunc rex præcepit, et addu- ibi, y. 16: « Tunc rex præcepit, et addu- xerunt Danielem. » xerunt Danielem. »

In prima tria sunt, scilicet provinciæ In prima tria sunt, scilicet provinciæ per principes dispositio, trium super per principes dispositio, trium super principes prælatio, Danielis in omni vir- principes prælatio, Danielis in omni vir- tute confirmatio. tute confirmatio.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Placuit Dario. » Josephus dicit, quod « Placuit Dario. » Josephus dicit, quod « Darius, superato regno Chaldæorum, « Darius, superato regno Chaldæorum, « tulit secum Danielem, et in eo honore, « tulit secum Danielem, et in eo honore, « quo Baltassar eum habuerat, habuit « quo Baltassar eum habuerat, habuit « eum » quia non est dubium, quin « eum » quia non est dubium, quin tunc audierit quod acciderat Baltassar, tunc audierit quod acciderat Baltassar, de scriptura, et interpretatione Danielis, de scriptura, et interpretatione Danielis, et. quomodo regnum Persarum et Medo- et. quomodo regnum Persarum et Medo- rum prædixerit : et ideo dicitur: « Pla- rum prædixerit : et ideo dicitur: « Pla- cuit Dario, et constituit super regnum, » cuit Dario, et constituit super regnum, » quod erat centum et viginti septem pro- quod erat centum et viginti septem pro- vinciarum, « satrapas centum et vigin- vinciarum, « satrapas centum et vigin- ti, »ut scilicet quælibet provincia habe- ti, »ut scilicet quælibet provincia habe- ret suum satrapam, septem autem quæ ret suum satrapam, septem autem quæ supererant, tribus superioribus deservi- supererant, tribus superioribus deservi- rent. Esther, 1, 1 : In diebus Assueri, qui rent. Esther, 1, 1 : In diebus Assueri, qui regnavit ab India usque Æthiopiam regnavit ab India usque Æthiopiam

537 537

super centum viginti septem provincias. super centum viginti septem provincias. Quare hoc fecerit, subdit: Quare hoc fecerit, subdit:

« Ut essent in toto regno suo,» hoc est, « Ut essent in toto regno suo,» hoc est, in omni parte regni, ut quælibet provin- in omni parte regni, ut quælibet provin- cia haberet, ad quem respiceret, ne longe cia haberet, ad quem respiceret, ne longe agente rege negotia periclitarentur. agente rege negotia periclitarentur. Exod. XVIII, 21 et 22: Constitue ex eis Exod. XVIII, 21 et 22: Constitue ex eis tribunos, et centuriones, et quinquagena- tribunos, et centuriones, et quinquagena- rios, et decanos, qui judicent populum rios, et decanos, qui judicent populum omni tempore. omni tempore.

« Et super eos principes tres, » sup- « Et super eos principes tres, » sup- ple, constituit: pauciores enim præesse ple, constituit: pauciores enim præesse non poterant, sicut præhabitum est, non poterant, sicut præhabitum est, unus enim curiæ, alter militibus sive unus enim curiæ, alter militibus sive exercitibus, tertius negotiis, seu judiciis exercitibus, tertius negotiis, seu judiciis præerat. II Reg. XXIII, 16: Irruperunt præerat. II Reg. XXIII, 16: Irruperunt ergo tres fortes castra Philistinorum, ergo tres fortes castra Philistinorum, qui erant cum David. « Ex quibus Da- Daniel cons- qui erant cum David. « Ex quibus Da- Daniel cons- niel unus erat, » de quo rex plus confi- niel unus erat, » de quo rex plus confi- debat, et intelligitur unus, unicus. Ge- debat, et intelligitur unus, unicus. Ge- nes. XLI, 44 Dixit rex ad Joseph: Ego nes. XLI, 44 Dixit rex ad Joseph: Ego sum Pharao absque tuo imperio non sum Pharao absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Ægypti. omni terra Ægypti.

Quare autem hoc fecerit, subdit : « Ut Quare autem hoc fecerit, subdit : « Ut Satrapæ, » Provinciarum scilicet præ- Satrapæ, » Provinciarum scilicet præ- fecti, « illis,» scilicet tribus, « redde- fecti, « illis,» scilicet tribus, « redde- rent rationem, » hoc est, computatio- rent rationem, » hoc est, computatio- nem de reditibus scilicet provinciarum, nem de reditibus scilicet provinciarum, et de expensis, et etiam de negotiis. et de expensis, et etiam de negotiis. Matth. XVIII, 23: Assimilatum est re- Matth. XVIII, 23: Assimilatum est re- gnum cælorum homini regi, qui voluit gnum cælorum homini regi, qui voluit rationem ponere cum servis suis. Ge- rationem ponere cum servis suis. Ge- nes. xxxi, 39: Ego damnum omne red- nes. xxxi, 39: Ego damnum omne red- debam: quidquid furto peribat, a me debam: quidquid furto peribat, a me exigebas. « Et rex non sustineret mole- exigebas. « Et rex non sustineret mole- stiam,» in auditu scilicet negotiorum, et stiam,» in auditu scilicet negotiorum, et causarum. Numer. xi, 10: Moysi into- causarum. Numer. xi, 10: Moysi into- leranda res visa est. Et, post pauca, leranda res visa est. Et, post pauca, . 12: Numquid ego concepi omnem hanc . 12: Numquid ego concepi omnem hanc multitudinem, vel genui eam, ut dicas multitudinem, vel genui eam, ut dicas mihi: Porta eos in sinu tuo, sicut portare mihi: Porta eos in sinu tuo, sicut portare solet nutrix infantulum. Laboriosa enim solet nutrix infantulum. Laboriosa enim res est multis utiliter intendere. res est multis utiliter intendere.

«< «<

Igitur Daniel superabat omnes prin- Igitur Daniel superabat omnes prin-

titutus tri- titutus tri-

umvir. umvir.

538 538

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cipes,» prudentia, honestate, et vir- cipes,» prudentia, honestate, et vir- tute. Eccli. XLV, 4: In fide et lenitate tute. Eccli. XLV, 4: In fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum, et elegit eum ipsius sanctum fecit illum, et elegit eum ex omni carne. « Et Satrapas, » ma- ex omni carne. « Et Satrapas, » ma- jores scilicet homines, qui cum rege jores scilicet homines, qui cum rege erant. « Quia spiritus Dei amplior erat erant. « Quia spiritus Dei amplior erat in eo. » Spiritus hic dicitur manifestatio in eo. » Spiritus hic dicitur manifestatio spiritus in donis. Joan. 111, 34: Non ad spiritus in donis. Joan. 111, 34: Non ad mensuram dat Deus spiritum. Eccli. mensuram dat Deus spiritum. Eccli. XLVI, 17 et 18 In fide sua probatus est XLVI, 17 et 18 In fide sua probatus est propheta et cognitus est in verbis suis propheta et cognitus est in verbis suis fidelis. fidelis.

: :

« Porro rex, » Darius scilicet, « cogi- « Porro rex, » Darius scilicet, « cogi- tabat constituere eum super omne re- tabat constituere eum super omne re- gnum, » propter suam providentiam et gnum, » propter suam providentiam et fidem. Matth. xxiv, 45: Quis, putas, est fidem. Matth. xxiv, 45: Quis, putas, est fidelis servus et prudens, quem consti- fidelis servus et prudens, quem consti- tuit dominus suus super familiam tuit dominus suus super familiam suam. Moraliter Darius, qui fertilis vel suam. Moraliter Darius, qui fertilis vel augmentatus interpretatur, rationem in augmentatus interpretatur, rationem in regno vitæ significat, vel Prælatum in re- regno vitæ significat, vel Prælatum in re- gno Ecclesiæ. Satrapæ significant mem- gno Ecclesiæ. Satrapæ significant mem- bra, et potentias operativas, vel collate- bra, et potentias operativas, vel collate- rales in Ecclesia, qui centum sunt: cen- rales in Ecclesia, qui centum sunt: cen- tenarius enim quadratus numerus est: tenarius enim quadratus numerus est: sicut enim dicit Philosophus, « tales de- sicut enim dicit Philosophus, « tales de- << bent esse quadranguli ad virtutem. » << bent esse quadranguli ad virtutem. » Unde Ezech. XL et XLI, muri atriorum Unde Ezech. XL et XLI, muri atriorum templi mensurantur in quadro. Et, Apoc. templi mensurantur in quadro. Et, Apoc. XXI, 16 Civitas, scilicet coelestis, in XXI, 16 Civitas, scilicet coelestis, in quadro posita est. Viginti sunt, quia quadro posita est. Viginti sunt, quia decalogum gemina implent dilectione. decalogum gemina implent dilectione. Ad Roman, xu, 10: Plenitudo legis est Ad Roman, xu, 10: Plenitudo legis est dilectio. Daniel judicium, et verbum Dei dilectio. Daniel judicium, et verbum Dei significat, et lumen rationis: talis enim significat, et lumen rationis: talis enim omnes superat spiritu abundantiori quem omnes superat spiritu abundantiori quem accipit. Genes. XLI, 38: Num invenire accipit. Genes. XLI, 38: Num invenire poterimus talem virum, qui spiritu Dei poterimus talem virum, qui spiritu Dei plenus sit. Si sic disponitur regnum, plenus sit. Si sic disponitur regnum, rex, hoc est, ratio non sustinebit aliquam rex, hoc est, ratio non sustinebit aliquam peccati molestiam. Isa. xxxII, 1 et 2: peccati molestiam. Isa. xxxII, 1 et 2: Ecce in justitia regnabit rex, et princi- Ecce in justitia regnabit rex, et princi- pes in judicio præerunt. Et erit vir sicut pes in judicio præerunt. Et erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a qui absconditur a vento, et celat se a tempestate. Tunc enim nec sentit mole- tempestate. Tunc enim nec sentit mole-

* Cf. etiam Eccli. XLIV, 20 et 21. * Cf. etiam Eccli. XLIV, 20 et 21.

stiam venti in vanitate, nec molestiam stiam venti in vanitate, nec molestiam tempestatis in tentatione concupiscentiæ. tempestatis in tentatione concupiscentiæ.

consp consp

« Unde principes. » Tangitur hic de In U « Unde principes. » Tangitur hic de In U facibus invidiæ accensis in Prophetæ facibus invidiæ accensis in Prophetæ prosperitatem, et tangit quatuor, mali- prosperitatem, et tangit quatuor, mali- tiosam scilicet indagacitatem, occasionis tiosam scilicet indagacitatem, occasionis illius inventionem, et astutam machina- illius inventionem, et astutam machina- tionem, et regis ad consensum inclina- tionem, et regis ad consensum inclina- tionem, et hoc est : tionem, et hoc est :

« «

quid quid

Unde principes, et satrapæ,» principes Unde principes, et satrapæ,» principes scilicet duo præter Danielem, et satrapæ scilicet duo præter Danielem, et satrapæ centum viginti, « quærebant, « Glossa, centum viginti, « quærebant, « Glossa, « invidia stimulante, » ut invenirent oc- « invidia stimulante, » ut invenirent oc- casionem Danieli, » hoc est, contra Da- casionem Danieli, » hoc est, contra Da- nielem, « ex latere regis, » supple, exi- nielem, « ex latere regis, » supple, exi- stenti. Glossa: « Quia familiarem et col- stenti. Glossa: « Quia familiarem et col- « legam fecerat eum. » Hieronymus : « legam fecerat eum. » Hieronymus : « Hebræi suspicantur latus regis esse re- Latus « Hebræi suspicantur latus regis esse re- Latus ginam, vel concubinas, quæ ex latere ginam, vel concubinas, quæ ex latere « dormiunt. » Quærebant ergo, ut aiunt, « dormiunt. » Quærebant ergo, ut aiunt, occasionem in sermone, tactu, nutu, in- occasionem in sermone, tactu, nutu, in- terventione, et nullam poterant invenire, terventione, et nullam poterant invenire, quia, ut dicunt, eunuchus erat: hoc ta- quia, ut dicunt, eunuchus erat: hoc ta- men non est credibile. Attende autem, men non est credibile. Attende autem, quod occasio minus est quam causa per quod occasio minus est quam causa per accidens: causa enim per accidens cau- accidens: causa enim per accidens cau- sat per hoc accidens, quod est in ipsa : sat per hoc accidens, quod est in ipsa : occasio autem est quod nec per se, nec occasio autem est quod nec per se, nec per aliud quod in ipso est, malum est, per aliud quod in ipso est, malum est, sed est interpretatum ad malum. Pro- sed est interpretatum ad malum. Pro- verb. xvi, 1 Occasiones quærit qui verb. xvi, 1 Occasiones quærit qui vult recedere ab amico. « Nullamque vult recedere ab amico. « Nullamque causam, » veram scilicet, « et suspicio- causam, » veram scilicet, « et suspicio- nem,» hoc est, quæ alicujus posset in- nem,» hoc est, quæ alicujus posset in- venire suspicionem, a reperire poterant. » venire suspicionem, a reperire poterant. » Fecit enim quod dicitur, 1 Petr. 11, 15: Fecit enim quod dicitur, 1 Petr. 11, 15: Benefacientes obmutescere faciatis im- Benefacientes obmutescere faciatis im- prudentium hominum ignorantiam. Et prudentium hominum ignorantiam. Et hoc est quod sequitur: « Eo quod fide- hoc est quod sequitur: « Eo quod fide- lis esset. » Eccli. xxxi, 10: Qui probatus lis esset. » Eccli. xxxi, 10: Qui probatus est in illo, et perfectus est, etc. '. « Et est in illo, et perfectus est, etc. '. « Et omnis culpa,» scilicet peccati, « et suspi- omnis culpa,» scilicet peccati, « et suspi- cio non inveniretur in eo, » quæ aliquem cio non inveniretur in eo, » quæ aliquem scilicet movere posset. Eccli. xxxi, 8: scilicet movere posset. Eccli. xxxi, 8: Beatus vir qui inventus est sine macula. Beatus vir qui inventus est sine macula.

2 2

Vulg. habet dives. Vulg. habet dives.

k re- k re-

s. s.

san- san-

COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS. COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS.

« Dixerunt ergo viri illi, » strenui « Dixerunt ergo viri illi, » strenui

scilicet in malitia. Eccli. xv, 8: Viri scilicet in malitia. Eccli. xv, 8: Viri mendaces non erunt illius, hoc est, sa- mendaces non erunt illius, hoc est, sa- pientiæ, memores. « Non inveniemus Da- pientiæ, memores. « Non inveniemus Da- nieli huic,» scilicet tam sancto, et im- nieli huic,» scilicet tam sancto, et im-

maculato, « aliquam occasionem,» ac- maculato, « aliquam occasionem,» ac- cusationis scilicet, « nisi forte in lege cusationis scilicet, « nisi forte in lege Dei sui, » hoc est, nisi aliquid statua- Dei sui, » hoc est, nisi aliquid statua- mus, quod sit contra legem Dei sui: quia mus, quod sit contra legem Dei sui: quia tunc legi Dei sui adhærebit, et incidet in tunc legi Dei sui adhærebit, et incidet in legem hominis. Glossa: « Felix conver- legem hominis. Glossa: « Felix conver- « satio, in qua inimici culpam non repe- « satio, in qua inimici culpam non repe- << riunt, nisi in lege Dei quam custodit. >> << riunt, nisi in lege Dei quam custodit. >> II ad Corinth. 1, 12: Gloria nostra hæc II ad Corinth. 1, 12: Gloria nostra hæc est, testimonium conscientiæ nostræ, est, testimonium conscientiæ nostræ, quod in simplicitate cordis et sinceritate quod in simplicitate cordis et sinceritate Dei, et non in sapientia carnali, sed in Dei, et non in sapientia carnali, sed in gratia Dei, conversati sumus in hoc gratia Dei, conversati sumus in hoc

mundo. mundo.

« Tunc principes et satrapæ, » supple, « Tunc principes et satrapæ, » supple, malitiose, «surripuerunt regi, » hoc est, malitiose, «surripuerunt regi, » hoc est, subreptionem persuaserunt regi. Glossa: subreptionem persuaserunt regi. Glossa: < Latenter falsa sugesserunt. » Esther, < Latenter falsa sugesserunt. » Esther, XVI, 6 Aures principum simplices, et ex XVI, 6 Aures principum simplices, et ex sua natura alios æstimantes, callida sua natura alios æstimantes, callida

fraude decipiunt. « Et sic locuti sunt fraude decipiunt. « Et sic locuti sunt ei. » Glossa, « Quasi honorando regem, ei. » Glossa, « Quasi honorando regem, « Danieli moliuntur insidias.» « Dari rex, « Danieli moliuntur insidias.» « Dari rex, in æternum vive!» Vitam præsentem op- in æternum vive!» Vitam præsentem op- tant, qui aliam vitam non considerant. tant, qui aliam vitam non considerant. III Reg. 1, 3 Vivat dominus meus Da. III Reg. 1, 3 Vivat dominus meus Da. vid in æternum! vid in æternum!

« Consilium inierunt omnes principes « Consilium inierunt omnes principes regni tui. » Genes. XLIX, 6: In consilium regni tui. » Genes. XLIX, 6: In consilium eorum non veniat anima mea, et in cœtu eorum non veniat anima mea, et in cœtu illorum non sit gloria mea. « Magistra- illorum non sit gloria mea. « Magistra- tus, » qui scilicet officiis curiæ præerant, tus, » qui scilicet officiis curiæ præerant, « et satrapæ, » qui regis negotia ordina- « et satrapæ, » qui regis negotia ordina- bant, « senatores, » qui majoris erant di- bant, « senatores, » qui majoris erant di- gnitatis, « et judices, » qui causis præ- gnitatis, « et judices, » qui causis præ- erant. Matth. xxvII, 1: Consilium inie- erant. Matth. xxvII, 1: Consilium inie- runt principes sacerdotum, et seniores runt principes sacerdotum, et seniores populi adversus Jesum, ut eum morti populi adversus Jesum, ut eum morti traderent. Ut decretum imperatorium traderent. Ut decretum imperatorium exeat, » hoc est, decretale mandatum, exeat, » hoc est, decretale mandatum,

539 539

« et eḍictum, » hoc est, præcepto firma- « et eḍictum, » hoc est, præcepto firma- tum, et poena vallatum. Habacuc, I, tum, et poena vallatum. Habacuc, I, 4: Quia impius prævalet adversus ju- 4: Quia impius prævalet adversus ju- stum, propterea egreditur judicium per- stum, propterea egreditur judicium per- versum. « Ut omnis qui petierit aliquam versum. « Ut omnis qui petierit aliquam petitionem. » Callida fraude induxerunt petitionem. » Callida fraude induxerunt regem, ut magnificentiam regalem os- regem, ut magnificentiam regalem os- tenderet, et sub hoc Daniel periret. Es- tenderet, et sub hoc Daniel periret. Es- ther, 11, 18 Dona largitus est juxta ma- ther, 11, 18 Dona largitus est juxta ma- gnificentiam principalem. « A quocum- gnificentiam principalem. « A quocum- que deo, » quod injustum erat. Tob. iv, que deo, » quod injustum erat. Tob. iv, 20 Omni tempore benedic Deum, et 20 Omni tempore benedic Deum, et pete ab eo ut vias tuas dirigat. « Et ho- pete ab eo ut vias tuas dirigat. « Et ho- mine, » quod illicitum non erat. Pro- mine, » quod illicitum non erat. Pro- verb. xvIII, 19: Frater qui adjuvatur a verb. xvIII, 19: Frater qui adjuvatur a fratre, quasi civitas firma. « Usque ad fratre, quasi civitas firma. « Usque ad triginta dies, » qui super spatium men- triginta dies, » qui super spatium men- sis lunaris, et significant transgressio- sis lunaris, et significant transgressio- nem decalogi per tria quæ tanguntur, nem decalogi per tria quæ tanguntur, I Joan. II, 16: Omne quod est in mundo, I Joan. II, 16: Omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupi- concupiscentia carnis est, et concupi- scentia oculorum, et superbia vitæ. «Nisi scentia oculorum, et superbia vitæ. «Nisi a te, rex, » quod illicitum est. Psal. a te, rex, » quod illicitum est. Psal. 2 et 3 Nolite confidere in princi- 2 et 3 Nolite confidere in princi- pibus, in filiis hominum, in quibus non pibus, in filiis hominum, in quibus non est salus. «Mittatur in lacum leonum. » est salus. «Mittatur in lacum leonum. » Leones dæmones significant, lacus autem Leones dæmones significant, lacus autem profunditatem peccati. Psal. LXXXVII, 5 profunditatem peccati. Psal. LXXXVII, 5

CXLV, CXLV,

et 6: Estimatus sum cum descendenti- et 6: Estimatus sum cum descendenti- bus in lacum: factus sum sicut ho- bus in lacum: factus sum sicut ho- mo sine adjutorio, inter mortuos li- mo sine adjutorio, inter mortuos li- ber. ber.

« Nunc itaque, rex, » qui summæ au- « Nunc itaque, rex, » qui summæ au- ctoritatis es, « confirma sententiam. » ctoritatis es, « confirma sententiam. » Sententiam vocant id quod iniquo con- Sententiam vocant id quod iniquo con- silio decretum est. « Et scribe decre- silio decretum est. « Et scribe decre- tum. » Isa. x, 1 et 2: Væ qui condunt tum. » Isa. x, 1 et 2: Væ qui condunt leges iniquas, et scribentes injustitiam leges iniquas, et scribentes injustitiam scripserunt, ut opprimerent in judicio scripserunt, ut opprimerent in judicio pauperes! Scilicet,« ut non immutetur,» pauperes! Scilicet,« ut non immutetur,» supple, sed pertinaci malitia, tenea- supple, sed pertinaci malitia, tenea- tur, « quod statutum est a Medis et Per- tur, « quod statutum est a Medis et Per- sis. » Matth. xv, 6: Irritum fecistis sis. » Matth. xv, 6: Irritum fecistis mandatum Dei propter traditiones ve- mandatum Dei propter traditiones ve- stras. «Nec prævaricari cuiquam liceat,» stras. «Nec prævaricari cuiquam liceat,» supple, sine pœna. Ad Hebr. x, 28: supple, sine pœna. Ad Hebr. x, 28: Irritam quis faciens legem Moysi, sine Irritam quis faciens legem Moysi, sine

10 10

facie ad facie ad

orabant. orabant.

540 540

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ulla miseratione duobus vel tribus te- ulla miseratione duobus vel tribus te- stibus moritur. stibus moritur.

« Porro Darius rex, » fraude scilicet « Porro Darius rex, » fraude scilicet deceptus, «proposuit edictum, » verbo deceptus, «proposuit edictum, » verbo et scripto. Esther, xv1, 7: Ex his quæ et scripto. Esther, xv1, 7: Ex his quæ geruntur quotidie, supple, discimus, quo- geruntur quotidie, supple, discimus, quo- modo malis quorumdam suggestionibus modo malis quorumdam suggestionibus regum studia depraventur. regum studia depraventur.

« Quod cum Daniel comperisset. » « Quod cum Daniel comperisset. » Tangitur constantia Danielis in lege: Tangitur constantia Danielis in lege: « id est, constitutam legem, » contra « id est, constitutam legem, » contra divinum cultum scilicet, « ingressus est divinum cultum scilicet, « ingressus est domum suam, » ut se persecutoribus domum suam, » ut se persecutoribus subduceret, et etiam quietius oraret. subduceret, et etiam quietius oraret. Matth. x, 23 Cum persequentur vos in Matth. x, 23 Cum persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Matth. vi, civitate ista, fugite in aliam. Matth. vi, 6: Tu autem, cum oraveris, intra in cu- 6: Tu autem, cum oraveris, intra in cu- biculum tuum. « Et fenestris apertis in biculum tuum. « Et fenestris apertis in coenaculo suo,» ut scilicet ædificaret trans- coenaculo suo,» ut scilicet ædificaret trans- Judæi ab- euntes, et videntes. Matth. v, 16: Lu- Judæi ab- euntes, et videntes. Matth. v, 16: Lu- sentes versa ceat lux vestra coram hominibus, ut vi- sentes versa ceat lux vestra coram hominibus, ut vi- Jerusalem deant opera vestra bona. « Contra Jeru- Jerusalem deant opera vestra bona. « Contra Jeru- salem, » hoc est, contra templum quod salem, » hoc est, contra templum quod erat in Jerusalem, sicut præcepit Salo- erat in Jerusalem, sicut præcepit Salo- mon, III Reg. vII, 44 et 45: Si egressus mon, III Reg. vII, 44 et 45: Si egressus fuerit populus tuus ad bellum contra fuerit populus tuus ad bellum contra inimicos suos, per viam quocumque mi- inimicos suos, per viam quocumque mi- seris eos, orabunt te contra viam civita- seris eos, orabunt te contra viam civita- tis quam. elegisti, et contra domum tis quam. elegisti, et contra domum quam ædificavi nomini tuo, et exaudies quam ædificavi nomini tuo, et exaudies in cælo orationes eorum. Psal. v, 8: in cælo orationes eorum. Psal. v, 8: Adorabo ad templum sanctum tuum. Adorabo ad templum sanctum tuum. Tria tem- « Tribus temporibus in die. » Hic alludit Tria tem- « Tribus temporibus in die. » Hic alludit flectenda his quæ in Novo Testamento facta sunt. flectenda his quæ in Novo Testamento facta sunt. sunt genua, Glossa: « Hora tertia descendit super sunt genua, Glossa: « Hora tertia descendit super Apostolos Spiritus sanctus '. Sexta volens Apostolos Spiritus sanctus '. Sexta volens traditio in- Petrus comedere, in coenaculum ascen- traditio in- Petrus comedere, in coenaculum ascen- telligit. telligit. dit. Act. 111, 1: Petrus et Joannes as- dit. Act. 111, 1: Petrus et Joannes as- cendebant in templum ad horam oratio- cendebant in templum ad horam oratio- nis nonam. His tribus temporibus oravit nis nonam. His tribus temporibus oravit Daniel. Possemus etiam dicere sicut in Daniel. Possemus etiam dicere sicut in Psal. LIV, 18: Vespere, et mane, et me- Psal. LIV, 18: Vespere, et mane, et me-

pora quibus pora quibus

tertiam ho- tertiam ho-

ram, sextam ram, sextam et nonam, et nonam, ecclesiastica ecclesiastica

1 Cf. Act. II, 1 et seq. 1 Cf. Act. II, 1 et seq.

2 Cf. Act. x, 9 et 10. 2 Cf. Act. x, 9 et 10.

ridie narrabo et enuntiabo: in mane ridie narrabo et enuntiabo: in mane enim, et in meridie juge sacrificium offe- enim, et in meridie juge sacrificium offe- rebatur. In meridie autem peccavit rebatur. In meridie autem peccavit Adam, Genes. III, 8 et 9: Et cum au- Adam, Genes. III, 8 et 9: Et cum au- dissent vocem Domini Dei deambulantis dissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem,... in paradiso ad auram post meridiem,... vocavit Dominus Deus Adam, et dixit vocavit Dominus Deus Adam, et dixit ei: Ubi est ? « Flectebat genua sua, » ei: Ubi est ? « Flectebat genua sua, » sicut Salomon utrumque genu in terram sicut Salomon utrumque genu in terram fixerat. Ad Philip. II, 10: In nomine fixerat. Ad Philip. II, 10: In nomine Jesu omne genu flectatur cælestium, Jesu omne genu flectatur cælestium, terrestrium, et infernorum. « Et adora- terrestrium, et infernorum. « Et adora- bat. » Joan. IV, 23: Veri adoratores bat. » Joan. IV, 23: Veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate. adorabunt Patrem in spiritu et veritate.

« «

Confitebaturque coram Deo suo, » Confitebaturque coram Deo suo, » confessione scilicet laudis, et gratiarum confessione scilicet laudis, et gratiarum actionis. Eccli. LI, 15: Laudabo nomen actionis. Eccli. LI, 15: Laudabo nomen tuum assidue, et collaudabo illud in tuum assidue, et collaudabo illud in confessione. « Sicut et ante facere con- confessione. « Sicut et ante facere con- sueverat. » Cultum enim Dei in consue- sueverat. » Cultum enim Dei in consue- tudinem traxerat. Psal. Lxx, 17: Deus, tudinem traxerat. Psal. Lxx, 17: Deus, docuisti me a juventute mea, et usque docuisti me a juventute mea, et usque nunc pronuntiabo mirabilia tua. nunc pronuntiabo mirabilia tua.

« Viri ergo illi. » Tangitur hic accu- « Viri ergo illi. » Tangitur hic accu- satio, scilicet in malitiosa compositione satio, scilicet in malitiosa compositione accusantium, in fatuo regis consensu, et accusantium, in fatuo regis consensu, et versutia malignorum, in contristatione versutia malignorum, in contristatione regis seducti, in peccati malitia pertina- regis seducti, in peccati malitia pertina- cium, in condemnatione innocentis. cium, in condemnatione innocentis.

Dicit ergo « Viri ergo illi, » in mali- Dicit ergo « Viri ergo illi, » in mali- tia viriles, « curiosius inquirentes. » tia viriles, « curiosius inquirentes. » Tullius Curiositas est superflua inve-Cu Tullius Curiositas est superflua inve-Cu stigatio rerum ad se non pertinen- stigatio rerum ad se non pertinen- « tium. » « Invenerunt Danielem oran- « tium. » « Invenerunt Danielem oran-

« «

tem, » juxta præceptum Apostoli, I ad tem, » juxta præceptum Apostoli, I ad Thessal. v, 17: Sine intermissione orate. Thessal. v, 17: Sine intermissione orate. « Et obsecrantem Deum suum. » Obse- « Et obsecrantem Deum suum. » Obse- cratio est ob sacrum adjurata petitio, ut, cratio est ob sacrum adjurata petitio, ut, « Per nativitatem tuam, libera nos, « Per nativitatem tuam, libera nos, Domine. » I ad Timoth. II, 1: Obsecro Domine. » I ad Timoth. II, 1: Obsecro igitur primum omnium fieri obsecratio- igitur primum omnium fieri obsecratio- nes, orationes, postulationes, gratiarum nes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus. actiones pro omnibus hominibus.

Cf. Levit. VI. Cf. Levit. VI.

* Cf. III Reg. vin, 34. * Cf. III Reg. vin, 34.

13 13

COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS. COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS.

« Et accedentes locuti sunt regi, » in « Et accedentes locuti sunt regi, » in

jes di- dolo scilicet et malitia, «super edicto, » jes di- dolo scilicet et malitia, «super edicto, »

opera opera

sicut sicut

bs. bs.

itatis itatis

quod ipsemet fecerat supra. Dicit enim quod ipsemet fecerat supra. Dicit enim Philosophus, quod « homines diligunt Philosophus, quod « homines diligunt « opera sua sicut filios. » Psal. XLIX, 19: « opera sua sicut filios. » Psal. XLIX, 19: Os tuum abundavit malitia, et lingua Os tuum abundavit malitia, et lingua tua concinnabat dolos. « Rex, numquid tua concinnabat dolos. « Rex, numquid non constituisti ? » Ac si dicant: Tene le- non constituisti ? » Ac si dicant: Tene le- gem quam ipse tulisti. « Ut omnis ho- gem quam ipse tulisti. « Ut omnis ho- mo, » sive civis, sive alienigena, « qui mo, » sive civis, sive alienigena, « qui us di- rogaret quemquam de diis, » eo quod us di- rogaret quemquam de diis, » eo quod ipse voluit rex divinum honorem sibi ipse voluit rex divinum honorem sibi attribui, «et hominibus, » eo quod so- attribui, «et hominibus, » eo quod so- lus voluit inter homines venerari, « us- lus voluit inter homines venerari, « us- que ad triginta dies, » qui motus lunæ que ad triginta dies, » qui motus lunæ sunt per circulum, « nisi te, rex, » vole- sunt per circulum, « nisi te, rex, » vole- bat enim Deus esse in terris omnibus bat enim Deus esse in terris omnibus sufficiens, « mitteretur in lacum leo- sufficiens, « mitteretur in lacum leo- num? » Ac si dicant: Patere legem num? » Ac si dicant: Patere legem quam ipse tuleris. Si enim ferocius ali- quam ipse tuleris. Si enim ferocius ali- quid excogitassent quam leones, illi Pro- quid excogitassent quam leones, illi Pro- phetam addixissent. Psal. x secundum He- phetam addixissent. Psal. x secundum He- bræos, 9: Insidiatur in abscondito, quasi bræos, 9: Insidiatur in abscondito, quasi leo in spelunca sua. leo in spelunca sua.

« Ad quos respondens rex, ait, » simpli- « Ad quos respondens rex, ait, » simpli- citate propria, et astutia illorum decep- citate propria, et astutia illorum decep- tus: « Verus est sermo juxta decretum tus: « Verus est sermo juxta decretum Medorum atque Persarum. » Contra Medorum atque Persarum. » Contra quod dicitur in Psal. xxv, 4: Non sedi quod dicitur in Psal. xxv, 4: Non sedi cum concilio vanitatis, et cum iniqua ge- cum concilio vanitatis, et cum iniqua ge- rentibus non introibo. « Quod prævari- rentibus non introibo. « Quod prævari- cari non licet. » Quod contra dicitur: In cari non licet. » Quod contra dicitur: In turpi voto recide fidem. Act. v,29: Obed- turpi voto recide fidem. Act. v,29: Obed- ire oportet Deo magis quam hominibus. ire oportet Deo magis quam hominibus.

« Tunc respondentes, » et regem scili- « Tunc respondentes, » et regem scili- cet in sermone capientes, « dixerunt co- cet in sermone capientes, « dixerunt co- ram rege, » hoc est, publice. Proverb. ram rege, » hoc est, publice. Proverb. V1, 2 Illaqueatus es verbis oris tui, et V1, 2 Illaqueatus es verbis oris tui, et captus propriis sermonibus. « Daniel, » captus propriis sermonibus. « Daniel, » supple, quem nobis præfecisti, « de filiis supple, quem nobis præfecisti, « de filiis captivitatis Juda, » cui scilicet vita captivitatis Juda, » cui scilicet vita sufficere deberet, « non curavit de lege sufficere deberet, « non curavit de lege tua. » Quasi dicant ex contemptu. Isa. tua. » Quasi dicant ex contemptu. Isa. I, 1 I, 1

Filios enutrivi et exaltavi, ipsi Filios enutrivi et exaltavi, ipsi autem spreverunt me. « Et de edicto autem spreverunt me. « Et de edicto quod constituisti, » supple, non curavit. quod constituisti, » supple, non curavit. Jerem. v, 28: Præterierunt sermones Jerem. v, 28: Præterierunt sermones

541 541

meos pessime. « Sed tribus temporibus meos pessime. « Sed tribus temporibus per diem orat obsecratione sua. » Ad per diem orat obsecratione sua. » Ad Coloss. IV, 2: Orationi instate, vigilan- Coloss. IV, 2: Orationi instate, vigilan- tes in ea in gratiarum actione. tes in ea in gratiarum actione.

Et sequitur de contristatione regis: Et sequitur de contristatione regis: « Quod verbum cum audisset rex, » « Quod verbum cum audisset rex, » quia scilicet tangeret Danielem, « satis quia scilicet tangeret Danielem, « satis contristatus est, » pro amico scilicet contristatus est, » pro amico scilicet quem speciali venerabatur affectu. Ad quem speciali venerabatur affectu. Ad Roman. Ix, 2: Tristitia mihi magna est, Roman. Ix, 2: Tristitia mihi magna est, et continuus dolor cordi meo, scilicet pro et continuus dolor cordi meo, scilicet pro fratribus meis. « Et pro Daniele posuit fratribus meis. « Et pro Daniele posuit cor, » hoc est, seipsum ex corde, « ut cor, » hoc est, seipsum ex corde, « ut liberaret eum. » Job, xxx, 24: Libera liberaret eum. » Job, xxx, 24: Libera eum, ut non descendat in corruptionem. eum, ut non descendat in corruptionem. « Et usque ad occasum solis, » hoc est, « Et usque ad occasum solis, » hoc est, per totum diem. Psal. xxxvII, 7: Tota per totum diem. Psal. xxxvII, 7: Tota die contristatus ingrediebar. « Labora- die contristatus ingrediebar. « Labora- bat ut erueret eum. » Proverb. xxiv, bat ut erueret eum. » Proverb. xxiv, 11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, 11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum, liberare et qui trahuntur ad interitum, liberare

ne cesses. ne cesses.

14 14

« Viri autem illi, » dolosi in malitia, 15 « Viri autem illi, » dolosi in malitia, 15 « intelligentes regem, » hoc est, inten- « intelligentes regem, » hoc est, inten- tionem regis de liberando Daniele, tionem regis de liberando Daniele, « dixerunt ei,» regi scilicet. Psal. v, 7: « dixerunt ei,» regi scilicet. Psal. v, 7: Virum sanguinum et dolosum abomina- Virum sanguinum et dolosum abomina- bitur Dominus. « Scito, rex. » Quasi di- bitur Dominus. « Scito, rex. » Quasi di- cant Expertis crede, « quod lex Medo- cant Expertis crede, « quod lex Medo- rum atque Persarum est, » supple, qui rum atque Persarum est, » supple, qui te juverunt ad regnum, sicut adhuc mali te juverunt ad regnum, sicut adhuc mali consiliarii dicunt Prælatis, « ut omne consiliarii dicunt Prælatis, « ut omne decretum quod constituerit rex, » decretum quod constituerit rex, » regia regia scilicet auctoritate, « non liceat immu- scilicet auctoritate, « non liceat immu- tari. » Esther, 111, 8: Optime nosti quod tari. » Esther, 111, 8: Optime nosti quod non expediat regno tuo ut insolescat per non expediat regno tuo ut insolescat per licentiam. licentiam.

« Tunc rex. » Ecce consensus regis, « Tunc rex. » Ecce consensus regis, qui timore principum condemnat ami-- qui timore principum condemnat ami-- cum et hoc est: « Præcepit, et addu- cum et hoc est: « Præcepit, et addu- xerunt Danielem, » famuli scilicet regis, xerunt Danielem, » famuli scilicet regis, et principum. Contra quod dicitur, Ge- et principum. Contra quod dicitur, Ge- nes. XVIII, 25 Absit a te ut rem hanc nes. XVIII, 25 Absit a te ut rem hanc

16 16

17 17

18 18

542 542

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

facias, et occidas justum cum impio, facias, et occidas justum cum impio, fiatque justus sicut impius, non est hoc fiatque justus sicut impius, non est hoc tuum, qui judicas omnem terram. « Et tuum, qui judicas omnem terram. « Et miserunt eum in lacum leonum, » ut miserunt eum in lacum leonum, » ut scilicet ferocitate leonum discerperetur. scilicet ferocitate leonum discerperetur. Psal. LXXIII, 19: Ne tradas bestiis ani- Psal. LXXIII, 19: Ne tradas bestiis ani- mas confitentes tibi. « Dixitque rex Da- mas confitentes tibi. « Dixitque rex Da- nieli. » Parva consolatio: ipse Prophe- nieli. » Parva consolatio: ipse Prophe- tam condemnat, et Deo defensionem tam condemnat, et Deo defensionem ejus committit. « Deus tuus, » quem ejus committit. « Deus tuus, » quem scilicet ad nutum habes. Psal. xxi, 11 et scilicet ad nutum habes. Psal. xxi, 11 et 12: De ventre matris meæ Deus meus es 12: De ventre matris meæ Deus meus es tu, ne discesseris a me, quoniam tribu- tu, ne discesseris a me, quoniam tribu- latio proxima est. « Quem colis sem- latio proxima est. « Quem colis sem- per, » sacrificiis scilicet, oratione, et per, » sacrificiis scilicet, oratione, et fide quæ tria, ut dicit Augustinus, sunt fide quæ tria, ut dicit Augustinus, sunt de cultu. Isa. xix, 21: Colent eum in de cultu. Isa. xix, 21: Colent eum in hostiis et in muneribus. « Ipse liberabit hostiis et in muneribus. « Ipse liberabit te. » Eccli. LI, 6: Liberasti me de per- te. » Eccli. LI, 6: Liberasti me de per- ditione, et eripuisti me de tempore iniquo. ditione, et eripuisti me de tempore iniquo.

« Allatusque est lapis unus, » magnus « Allatusque est lapis unus, » magnus scilicet, et positus est super os laci. » scilicet, et positus est super os laci. » Videtur quod crypta fuerit subterranea, Videtur quod crypta fuerit subterranea, in qua leones erant, cujus os grandi la- in qua leones erant, cujus os grandi la- pide claudebatur. Thren. 111, 53: Lapsa pide claudebatur. Thren. 111, 53: Lapsa est in lacum vita mea, et posuerunt est in lacum vita mea, et posuerunt lapidem super me. « Quem, » scilicet lapidem super me. « Quem, » scilicet lapidem, « obsignavit rex annulo suo, » lapidem, « obsignavit rex annulo suo, » plus confidens in sævitia bestiarum, plus confidens in sævitia bestiarum, quam in fraude hominum, « et annulo quam in fraude hominum, « et annulo optimatum suorum, » ut proprio sigillo optimatum suorum, » ut proprio sigillo postea convinceret eos. Jerem. 11, 19: postea convinceret eos. Jerem. 11, 19: Arguet te malitia tua, etc., et non ego. Arguet te malitia tua, etc., et non ego. « Ne quid fieret, » hoc est, fieri posset « Ne quid fieret, » hoc est, fieri posset machinatione hominum, « contra Da- machinatione hominum, « contra Da- nielem. » Matth. x, 17: Cavete autem nielem. » Matth. x, 17: Cavete autem ab hominibus. Isa. XXXII, 7: Fraudu- ab hominibus. Isa. XXXII, 7: Fraudu- lenti vasa pessima sunt: ipse enim cogi- lenti vasa pessima sunt: ipse enim cogi- tationes concinnavit ad perdendos mites. tationes concinnavit ad perdendos mites.

« Et abiit rex in domum suam. » Tan- « Et abiit rex in domum suam. » Tan- guntur signa tristitiæ regis, in hoc quod guntur signa tristitiæ regis, in hoc quod abiit in domum, dimittens curiæ regalis abiit in domum, dimittens curiæ regalis frequentiam. Isa. xxvi, 20: Vade, popu- frequentiam. Isa. xxvi, 20: Vade, popu- lus meus, intra in cubicula tua, claude lus meus, intra in cubicula tua, claude ostia tua super te. « Et dormivit. » Tri- ostia tua super te. « Et dormivit. » Tri-

stitia enim oculos gravat. Marc. xiv, 40: stitia enim oculos gravat. Marc. xiv, 40: Erant enim oculi eorum gravati, præ Erant enim oculi eorum gravati, præ tristitia scilicet. « Inconatus: » cibis tristitia scilicet. « Inconatus: » cibis enim delectari non potuit, in amici tri- enim delectari non potuit, in amici tri- stitia. Job, xxx, 20: Abominabilis ei stitia. Job, xxx, 20: Abominabilis ei sit in vita sua panis, et animæ illius ci- sit in vita sua panis, et animæ illius ci- bus ante desiderabilis. « Cibique nan bus ante desiderabilis. « Cibique nan sunt allati coram eo, » quia scilicet nec sunt allati coram eo, » quia scilicet nec ad mensam sedit, nolens delectari in ad mensam sedit, nolens delectari in cibis, in afflictione amici. Ad Roman. cibis, in afflictione amici. Ad Roman. XII, 15: Gaudere cum gaudentibus, flere XII, 15: Gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus. « Et somnus recessit ab cum flentibus. « Et somnus recessit ab eo. » Psal. CI, 8: Vigilavi, et factus eo. » Psal. CI, 8: Vigilavi, et factus sum sicut passer solitarius in tecto. Hie- sum sicut passer solitarius in tecto. Hie- ronymus: « Quanta benevolentia! nec Sin ronymus: « Quanta benevolentia! nec Sin « die cibum capit, nec nocte dormit, in « die cibum capit, nec nocte dormit, in « cum propheta periclitante quasi uno « cum propheta periclitante quasi uno « pendet affectu. Nos ergo pro peccatis « pendet affectu. Nos ergo pro peccatis « propriis, quanto magis debemus vigi- « propriis, quanto magis debemus vigi- «liis ac jejuniis Deum ad misericordiam «liis ac jejuniis Deum ad misericordiam «flectere, cum Deum nesciens hoc facit «flectere, cum Deum nesciens hoc facit << pro eo quem vult a periculo liberare. » << pro eo quem vult a periculo liberare. »

and and

« Tunc rex primo diluculo. » Tangit 1 « Tunc rex primo diluculo. » Tangit 1 hic quæ faciunt ad miraculi probatio- hic quæ faciunt ad miraculi probatio- nem, et fructum, ibi, ỳ. 23 : « Tunc Da- nem, et fructum, ibi, ỳ. 23 : « Tunc Da- rius rex scripsit. » rius rex scripsit. »

Probatio miraculi in duobus, et inno- Probatio miraculi in duobus, et inno- centiæ commendatione, et contra pecca- centiæ commendatione, et contra pecca- tores ultione, ibi, y. 24: « Jubente autem tores ultione, ibi, y. 24: « Jubente autem rege. » rege. »

In primo tria sunt, regis scilicet visi- In primo tria sunt, regis scilicet visi- tatio, potentiæ Dei commendatio, et mi- tatio, potentiæ Dei commendatio, et mi- raculi examinatio. raculi examinatio.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Tunc rex primo diluculo consur- « Tunc rex primo diluculo consur- gens. » Quia credidit eum vivum quem gens. » Quia credidit eum vivum quem crediderat et commiserat Deo vivo. crediderat et commiserat Deo vivo. Cantic. 111, 2: Surgam, et circuibo civi- Cantic. 111, 2: Surgam, et circuibo civi- tatem: per vicos et plateas quæram tatem: per vicos et plateas quæram quem diligit anima mea. « Festinus ad quem diligit anima mea. « Festinus ad lacum leonum perrexit. » Proverb. vi, 3 lacum leonum perrexit. » Proverb. vi, 3 et 4 Discurre, festina, suscita amicum et 4 Discurre, festina, suscita amicum tuum: ne dederis somnum oculis tuis, tuum: ne dederis somnum oculis tuis, nec dormitent palpebræ tuæ. nec dormitent palpebræ tuæ.

« Appropinquansque lacui, » corpore « Appropinquansque lacui, » corpore

COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS. COMMENTARIUS IN CAP. VI DANIELIS.

scilicet et affectu. Matth. xxv, 43: Eram scilicet et affectu. Matth. xxv, 43: Eram in carcere, et non visitastis me. « Danie- in carcere, et non visitastis me. « Danie- lem voce lacrymabili inclamavit, » lem voce lacrymabili inclamavit, » affectum ostendens compassionis. Psal. affectum ostendens compassionis. Psal. XLI, 4 Fuerunt mihi lacrymæ meæ pa- XLI, 4 Fuerunt mihi lacrymæ meæ pa- nes die ac nocte. « Et affatus est eum. » nes die ac nocte. « Et affatus est eum. » Glossa: «Regii fastus oblitus. » Affatus Glossa: «Regii fastus oblitus. » Affatus autem sonat in dulcedinem. Cantic. IV, autem sonat in dulcedinem. Cantic. IV, 11 Mel et lac sub lingua tua. « Da- 11 Mel et lac sub lingua tua. « Da- niel, serve Dei viventis, » qui in se habet niel, serve Dei viventis, » qui in se habet vitam, et vitæ principium est, et in quo vitam, et vitæ principium est, et in quo vivunt qui in ipso sunt. Act. xvII, 28: vivunt qui in ipso sunt. Act. xvII, 28: In ipso vivimus, et movemur, et sumus. In ipso vivimus, et movemur, et sumus. Joan. 1, 4 In ipso vita erat, et vita erat Joan. 1, 4 In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. « Deus tuus, cui tu servis lux hominum. « Deus tuus, cui tu servis semper. » Matth. xxiv, 13: Qui perseve- semper. » Matth. xxiv, 13: Qui perseve- raverit usque in finem, hic salvus erit. raverit usque in finem, hic salvus erit. Semper servit, qui se et omnia sua Semper servit, qui se et omnia sua ad servitium Dei refert. Psal. I, 11: ad servitium Dei refert. Psal. I, 11: Servite Domino in timore. « Putas- Servite Domino in timore. « Putas- ne valuit te liberare a leonibus? » ne valuit te liberare a leonibus? » Jarius non Glossa: « Non dubitat, qui superius Jarius non Glossa: « Non dubitat, qui superius virtute dia dixit, Deus tuus liberabit te, sed in am- virtute dia dixit, Deus tuus liberabit te, sed in am-

lubitavit de lubitavit de

ina ad Da- ina ad Da-

randum. randum.

ielem libe- «biguo sententiam temperat, ut cum ielem libe- «biguo sententiam temperat, ut cum «Daniel incolumis apparuerit, quanto res «Daniel incolumis apparuerit, quanto res « est incredibilior, tanto adversus princi- « est incredibilior, tanto adversus princi- « pes justior sit indignatio. » Et David, « pes justior sit indignatio. » Et David, I Reg. XVII, 37: Dominus qui eripuit me I Reg. XVII, 37: Dominus qui eripuit me de manu leonis, et de manu ursi, de manu leonis, et de manu ursi, ipse liberavit me de manu Philisthæi ipse liberavit me de manu Philisthæi hujus. hujus.

31 31

modo ab modo ab

ibiti ne Da- ibiti ne Da-

rent? rent?

« Et Daniel regi respondens, ait, » ut « Et Daniel regi respondens, ait, » ut amicus scilicet amico: « Rex, in æter- amicus scilicet amico: « Rex, in æter- num vive! Glossa: « Honorantem se ho- num vive! Glossa: « Honorantem se ho- «< norat, et ei vitam orat. » III Reg. 1, 31: «< norat, et ei vitam orat. » III Reg. 1, 31: Vivat dominus meus David in æternum! Vivat dominus meus David in æternum!

22 « Deus meus misit Angelum suum..> 22 « Deus meus misit Angelum suum..> Bones quo- Malach. III, Bones quo- Malach. III, 1: Ecce ego mitto Ange- 1: Ecce ego mitto Ange- Ingelo pro- lum meum, et præparabit viam ante fa- Ingelo pro- lum meum, et præparabit viam ante fa- bieli noce- ciem meam. Psal. xc, 11: Angelis suis bieli noce- ciem meam. Psal. xc, 11: Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te. « Et mandavit de te, ut custodiant te. « Et conclusit ora leonum. » Glossa : « Non conclusit ora leonum. » Glossa : « Non « mutata ferocitate, aut rabie leonum, « mutata ferocitate, aut rabie leonum, << sed ab Angelo conclusa, quia præces- << sed ab Angelo conclusa, quia præces- « serant prophetæ bona opera, ut non « serant prophetæ bona opera, ut non

543 543

« tam gratia quam justitiæ retributio « tam gratia quam justitiæ retributio « in hac liberatione notetur. » Psal. « in hac liberatione notetur. » Psal. XXI, 22 Salva me de ore leonis. XXI, 22 Salva me de ore leonis. « Et non nocuerunt mihi. » Eccli. XLVII, « Et non nocuerunt mihi. » Eccli. XLVII, 3: Cum leonibus lusit quasi cum agnis, 3: Cum leonibus lusit quasi cum agnis, et in ursis similiter fecit. « Quia coram et in ursis similiter fecit. « Quia coram eo justitia inventa est in me, » in omni- eo justitia inventa est in me, » in omni- bus scilicet divitiis. Sapient. xv, 3: bus scilicet divitiis. Sapient. xv, 3: Nosse te, consummata justitia est: et Nosse te, consummata justitia est: et scire justitiam et virtutem tuam, radix scire justitiam et virtutem tuam, radix est immortalitatis. « Sed et coram te, est immortalitatis. « Sed et coram te, rex, » hoc est, in obsequiis tuis et rex, » hoc est, in obsequiis tuis et agendis, « delictum non feci: » non agendis, « delictum non feci: » non enim tantum custodivit se a commisso, enim tantum custodivit se a commisso, sed etiam a delicto, hoc est, omisso. sed etiam a delicto, hoc est, omisso. II ad Corinth. VII, 2: Capite nos. Nemi- II ad Corinth. VII, 2: Capite nos. Nemi- nem læsimus, neminem corrupimus, ne- nem læsimus, neminem corrupimus, ne- minem circumvenimus. Luc. 1, 6: Erant minem circumvenimus. Luc. 1, 6: Erant justi ambo ante Deum, incedentes in justi ambo ante Deum, incedentes in omnibus mandatis et justificationibus omnibus mandatis et justificationibus Domini sine querela. Domini sine querela.

« Tunc vehementer rex gravisus est « Tunc vehementer rex gravisus est super eo. » Genes. XLV, 26 et seq., se- super eo. » Genes. XLV, 26 et seq., se- cundum aliam translationem: Quo au- cundum aliam translationem: Quo au- dito Jacob,... revixit spiritus ejus, et dito Jacob,... revixit spiritus ejus, et ait: Sufficit mihi si adhuc Joseph filius ait: Sufficit mihi si adhuc Joseph filius meus vivit. « Et Danielem præcepit meus vivit. « Et Danielem præcepit educi de lacu. » Isa. LXI, 1 : Ut prædi- educi de lacu. » Isa. LXI, 1 : Ut prædi- carem captivis indulgentiam, et clausis carem captivis indulgentiam, et clausis apertionem. Et significat hic liberatio- apertionem. Et significat hic liberatio- nem sanctorum ab inferno. Zachar. IX, nem sanctorum ab inferno. Zachar. IX, 11 Tu quoque in sanguine testamenti 11 Tu quoque in sanguine testamenti tui emisisti vinctos tuos de lacu, in quo tui emisisti vinctos tuos de lacu, in quo non est aqua. « Eductusque est Daniel non est aqua. « Eductusque est Daniel de lacu. » Psal. CXLI, 8: Educ de cu- de lacu. » Psal. CXLI, 8: Educ de cu- stodia animam meam ad confitendum stodia animam meam ad confitendum nomini tuo. « Et nulla læsio inventa est nomini tuo. « Et nulla læsio inventa est in eo. in eo. » I Petr. II, 13: Quis est qui » I Petr. II, 13: Quis est qui vobis noceat, si boni æmulatores fueri- vobis noceat, si boni æmulatores fueri- tis? « Quia credidit Deo suo. » Glossa: tis? « Quia credidit Deo suo. » Glossa: « Fides vincit mundum. » I Joan. « Fides vincit mundum. » I Joan. v, 4 Hæc est victoria v, 4 Hæc est victoria quæ vincit quæ vincit mundum, fides nostra. Ad Hebr. xi, mundum, fides nostra. Ad Hebr. xi, 33 Sancti... per fidem vicerunt re- 33 Sancti... per fidem vicerunt re- gna. gna.

23 23

24 24

544 544

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Jubente autem rege. >> « Jubente autem rege. >> Tangit hic Tangit hic vindictam peccatorum: et hoc est quod vindictam peccatorum: et hoc est quod dicit: dicit:

« Jubente autem rege, » hoc est, im- « Jubente autem rege, » hoc est, im- perium regis qui jam audaciam accepe- perium regis qui jam audaciam accepe- rat a viso miraculo, et illi in timiditatem rat a viso miraculo, et illi in timiditatem conversi fuerant. Proverb. xx, 8: Rex conversi fuerant. Proverb. xx, 8: Rex qui sedet in solio judicii, dissipat omne qui sedet in solio judicii, dissipat omne malum intuitu suo. « Adducti sunt viri malum intuitu suo. « Adducti sunt viri illi,» forte vincti. Job, XL, 7: Respice illi,» forte vincti. Job, XL, 7: Respice cunctos superbos, et confunde eos, et cunctos superbos, et confunde eos, et contere impios in loco suo. « Qui accu- contere impios in loco suo. « Qui accu- saverant Danielem, » falsa scilicet dela- saverant Danielem, » falsa scilicet dela- tione. Apocal. XII, 10: Projectus est tione. Apocal. XII, 10: Projectus est accusator fratrum nostrorum, qui accu- accusator fratrum nostrorum, qui accu- sabat illos ante conspectum Dei nostri sabat illos ante conspectum Dei nostri die ac nocte. Ad Roman. i, 29 et 30 : die ac nocte. Ad Roman. i, 29 et 30 : Susurrones, detractores, Deo odibiles. Susurrones, detractores, Deo odibiles. « Et in lacum leonum missi sunt. » « Et in lacum leonum missi sunt. » Glossa: «Nec enim ulla lex æquior est, Glossa: «Nec enim ulla lex æquior est, ulla, quam quam necis artificem arte perire sua. » ulla, quam quam necis artificem arte perire sua. »

Non est Non est

lex æquior lex æquior

necis artifi- necis artifi-

perire sua. perire sua.

cem arte Psal. xxxvi, 15: Gladius eorum intret cem arte Psal. xxxvi, 15: Gladius eorum intret in corda ipsorum. Item, Psal. LVI, 7: in corda ipsorum. Item, Psal. LVI, 7: Foderunt ante faciem meam foveam, et Foderunt ante faciem meam foveam, et inciderunt in eam. Sic suspensus est inciderunt in eam. Sic suspensus est Aman in patibulo quod paraverat Mar- Aman in patibulo quod paraverat Mar- dochæo. « Ipsi, et filii, et uxores eo- dochæo. « Ipsi, et filii, et uxores eo- rum, » quos ministros, et incentores rum, » quos ministros, et incentores scelerum habebant. Isa. xiv, 20 et 21: scelerum habebant. Isa. xiv, 20 et 21: Non vocabitur in æternum semen pessi- Non vocabitur in æternum semen pessi- morum. Præparate filios ejus occisioni morum. Præparate filios ejus occisioni in iniquitate patrum suorum: non con- in iniquitate patrum suorum: non con- surgent. Et non pervenerunt usque ad surgent. Et non pervenerunt usque ad pavimentum laci. Forsitan ibi erant pavimentum laci. Forsitan ibi erant gradus. Isa. xxiv, 22: Congregabuntur gradus. Isa. xxiv, 22: Congregabuntur congregatione unius fascis in lacum. congregatione unius fascis in lacum. « Donec arriperent eos leones, » feritate « Donec arriperent eos leones, » feritate scilicet in eos insilientes: dæmones enim scilicet in eos insilientes: dæmones enim significant, sicut lacus infernum. Psal. significant, sicut lacus infernum. Psal. XXI, 14 Sicut leo rapiens, et rugiens. XXI, 14 Sicut leo rapiens, et rugiens.

« «

Et omnia ossa eorum comminue- Et omnia ossa eorum comminue- runt. » Isa. xxXVIII, 13: Quasi leo sic runt. » Isa. xxXVIII, 13: Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea. Comminuunt contrivit omnia ossa mea. Comminuunt enim ossa, ut dulcedinem sugant me- enim ossa, ut dulcedinem sugant me- dullæ. Propter hoc dicitur, Psal. LXXIII, dullæ. Propter hoc dicitur, Psal. LXXIII, 19: Ne tradas bestiis animas confitentes 19: Ne tradas bestiis animas confitentes tibi. tibi.

1 Esther, VII, 10. 1 Esther, VII, 10.

Et subjungit de fructu miraculi: Et subjungit de fructu miraculi: « Tunc rex Darius, » cujus scilicet « Tunc rex Darius, » cujus scilicet auctoritas fuit, « scripsit, » in perpe- auctoritas fuit, « scripsit, » in perpe- tuam rei memoriam, « universis populis, tuam rei memoriam, « universis populis, tribubus, et linguis. » Daniel. vII, 14: tribubus, et linguis. » Daniel. vII, 14: Omnes populi, tribus, et linguæ ipsi Omnes populi, tribus, et linguæ ipsi servient. « Et habitantibus in universa servient. « Et habitantibus in universa terra. » Psal. LXV, 4: Omnis terra ado- terra. » Psal. LXV, 4: Omnis terra ado- ret te, Deus. ret te, Deus.

« Pax vobis multiplicetur, » pectoris « Pax vobis multiplicetur, » pectoris scilicet et temporis et æternitatis! Es- scilicet et temporis et æternitatis! Es- ther, x, 2: Ut absque ullo terrore ther, x, 2: Ut absque ullo terrore vitam silentio transigentes, optata cun- vitam silentio transigentes, optata cun- ctis mortalibus pace fruerentur. Luc. 1, ctis mortalibus pace fruerentur. Luc. 1, 14: In terra pax hominibus bonæ vo- 14: In terra pax hominibus bonæ vo- luntatis. luntatis.

« A me, » ut pax vobis multiplicetur, « A me, » ut pax vobis multiplicetur, «< constitutum est decretum, » hoc est, «< constitutum est decretum, » hoc est, firmiter sancitum. Psal. cxvi, 106: Ju- firmiter sancitum. Psal. cxvi, 106: Ju- ravi, et statui custodire judicia justitiæ ravi, et statui custodire judicia justitiæ tuæ. Ut in universo imperio. » Impe- tuæ. Ut in universo imperio. » Impe- rium vocat regna quæ subjecerat. « Et rium vocat regna quæ subjecerat. « Et regno meo: » regnum suum vocat re- regno meo: » regnum suum vocat re- gnum Medorum, a quo processit. Psal. 11, gnum Medorum, a quo processit. Psal. 11, 10 et 11 Et nunc, reges, intelligite: 10 et 11 Et nunc, reges, intelligite: erudimini, qui judicatis terram. Servite erudimini, qui judicatis terram. Servite Domino in timore. « Tremiscant, » reve- Domino in timore. « Tremiscant, » reve- rentia scilicet corporis, « et paveant, » rentia scilicet corporis, « et paveant, » reverentia scilicet cordis, « Deum Da- reverentia scilicet cordis, « Deum Da- nielis. » Glossa: « Hic est miraculorum nielis. » Glossa: « Hic est miraculorum « fuctus, ut nomen Domini exaltetur. >> « fuctus, ut nomen Domini exaltetur. >> Isa. vi, 13 et 14: Dominum exercituum Isa. vi, 13 et 14: Dominum exercituum ipsum sanctificate: ipse pavor vester, ipsum sanctificate: ipse pavor vester, et ipse terror vester. Et erit vobis in et ipse terror vester. Et erit vobis in sanctificationem. Et subjungit rationem: sanctificationem. Et subjungit rationem: « Ipse est enim Deus vivens, » in se « Ipse est enim Deus vivens, » in se scilicet et in aliis. Act. XVII, 25: Cum scilicet et in aliis. Act. XVII, 25: Cum ipse det omnibus vitam, et inspiratio- ipse det omnibus vitam, et inspiratio- nem, et omnia. « Et æternus, » hoc est, nem, et omnia. « Et æternus, » hoc est, immutabilis, ut dicit Augustinus. I ad immutabilis, ut dicit Augustinus. I ad Timoth. vi, 16: Qui solus habet immor- Timoth. vi, 16: Qui solus habet immor- talitatem, et lucem inhabitat inaccessi- talitatem, et lucem inhabitat inaccessi- bilem. «In sæcula, » hoc est, in omnia bilem. «In sæcula, » hoc est, in omnia spatia ævi, et æternitatis. Psal. cI, 28: spatia ævi, et æternitatis. Psal. cI, 28: Tu autem idem ipse es, et anni tui non Tu autem idem ipse es, et anni tui non

27 27

CAP. VII DANIELIS. CAP. VII DANIELIS.

deficient. « Et regnum ejus non dissipa- deficient. « Et regnum ejus non dissipa- bitur, in decore scilicet justitiæ. Luc. bitur, in decore scilicet justitiæ. Luc. 1, 32 et 33: Regnabit in domo Jacob in 1, 32 et 33: Regnabit in domo Jacob in æternum, et regni ejus non erit finis. æternum, et regni ejus non erit finis. Psal. CXLIV, 13: Regnum tuum, regnum Psal. CXLIV, 13: Regnum tuum, regnum omnium sæculorum. « Et potestas ejus omnium sæculorum. « Et potestas ejus usque in æternum. » Sapient. XVI, 13: usque in æternum. » Sapient. XVI, 13: Tu es, Domine, qui vitæ et mortis habes Tu es, Domine, qui vitæ et mortis habes potestatem. Matth. xxvш, 18: Data est potestatem. Matth. xxvш, 18: Data est mihi omnis potestas in cœlo et in terra. mihi omnis potestas in cœlo et in terra.

«Ipse liberator,» supple, in tribulationi- «Ipse liberator,» supple, in tribulationi- bus. Genes. xv, 1: Noli timere, Abram, bus. Genes. xv, 1: Noli timere, Abram, ego protector tuus sum.« Atque salva- ego protector tuus sum.« Atque salva- tor, » in periculis scilicet. Psal. XLIII, 8: tor, » in periculis scilicet. Psal. XLIII, 8: Salvasti nos ex affligentibus nos, et odien- Salvasti nos ex affligentibus nos, et odien- tes nos confudisti. Sapient. x, 13 et 14: tes nos confudisti. Sapient. x, 13 et 14: Venditum justum non dereliquit, sed a Venditum justum non dereliquit, sed a peccatoribus liberavit eum, descenditque peccatoribus liberavit eum, descenditque cum illo in foveam, et in vinculis non cum illo in foveam, et in vinculis non dereliquit illum. « Faciens signa, » di- dereliquit illum. « Faciens signa, » di- vinæ potentiæ demonstrativa, « et mi- vinæ potentiæ demonstrativa, « et mi- rabilia,» homines scilicet in stuporem rabilia,» homines scilicet in stuporem convertentia, « in cœlo et in terra. » convertentia, « in cœlo et in terra. » Glossa «In quo probatur verus Deus, Glossa «In quo probatur verus Deus, «< coeli et terræ Dominus. » Joel, 11, 30: «< coeli et terræ Dominus. » Joel, 11, 30:

: :

Dabo prodigia in cœlo et in Dabo prodigia in cœlo et in

545 545

terra 1. terra 1.

« Qui liberavit Danielem de lacu leo- « Qui liberavit Danielem de lacu leo- nis. » Quod significat liberationem san- nis. » Quod significat liberationem san- ctorum de lacu dæmonum.Psal. xxi, 22: ctorum de lacu dæmonum.Psal. xxi, 22: Salva me de ore leonis. Amos, III, 12: Salva me de ore leonis. Amos, III, 12: Quomodo si eruat pastor de ore leonis Quomodo si eruat pastor de ore leonis duo crura, aut extremum auriculæ, sic duo crura, aut extremum auriculæ, sic eruentur filii Israel. eruentur filii Israel.

« Porro Daniel perseveravit. » Glossa: « Porro Daniel perseveravit. » Glossa: « In Chaldæa in summo honore. » Ad « In Chaldæa in summo honore. » Ad Hebr. xII, 7 In disciplina perseverate. Hebr. xII, 7 In disciplina perseverate. Tamquam filiis vobis offert se Deus. Tamquam filiis vobis offert se Deus. « Usque ad regnum Darii, » qui scilicet « Usque ad regnum Darii, » qui scilicet regnavit in Media, « regnumque Cyri regnavit in Media, « regnumque Cyri Persæ, quia scilicet in Perside regnavit. Persæ, quia scilicet in Perside regnavit. Tunc enim a Chaldæa in Mediam trans- Tunc enim a Chaldæa in Mediam trans- latus est in summo honore. Eccli. XLV, latus est in summo honore. Eccli. XLV, 3: Glorificavit illum in conspectu re- 3: Glorificavit illum in conspectu re- gum. Hieronymus: « Perspicuum est gum. Hieronymus: « Perspicuum est « unum regnum fuisse sub Dario, et « unum regnum fuisse sub Dario, et « Cyro Medorum atque Persarum: « Cyro Medorum atque Persarum: « quia Cyrus nepos fuit Darii ex filia: « quia Cyrus nepos fuit Darii ex filia: << unde Daniel modo sub hoc, modo sub << unde Daniel modo sub hoc, modo sub «< illo fuisse dicitur. » «< illo fuisse dicitur. »

CAPUT VII. CAPUT VII.

Visio Danielis de quatuor bestiis quatuor regna designantibus: de antiquo dierum Visio Danielis de quatuor bestiis quatuor regna designantibus: de antiquo dierum et throno ejus ac ministris, quo judicante perierunt bestia: ad hunc accedens filius et throno ejus ac ministris, quo judicante perierunt bestia: ad hunc accedens filius hominis accipit potestatem æternam et incorruptibile regnum: declarantur re- hominis accipit potestatem æternam et incorruptibile regnum: declarantur re- gna per bestias designata, et maxime quæ per quartam bestiam et ejus cornua gna per bestias designata, et maxime quæ per quartam bestiam et ejus cornua designentur, quæ regnabit usque ad tempus et tempora et dimidium temporis. designentur, quæ regnabit usque ad tempus et tempora et dimidium temporis.

1. Anno primo Baltassar, regis Baby- 1. Anno primo Baltassar, regis Baby-

lonis, Daniel somnium vidit : lonis, Daniel somnium vidit : visio autem capitis ejus in cubi- visio autem capitis ejus in cubi- li suo et somnium scribens li suo et somnium scribens brevi sermone comprehendit, brevi sermone comprehendit, summatimque perstringens, ait: summatimque perstringens, ait: 2. Videbam in visione mea nocte, et 2. Videbam in visione mea nocte, et

1 Act. 11, 19: Dabo prodigia in cælo sursum, et 1 Act. 11, 19: Dabo prodigia in cælo sursum, et

XVIII XVIII

ecce quatuor venti coeli pugna- ecce quatuor venti coeli pugna- bant in mari magno, bant in mari magno,

3. Et quatuor bestiæ grandes ascen- 3. Et quatuor bestiæ grandes ascen- debant de mari diversæ inter se. debant de mari diversæ inter se. 4. Prima quasi leæna, et alas habebat 4. Prima quasi leæna, et alas habebat aquilæ : adspiciebam donec aquilæ : adspiciebam donec evulsæ sunt alæ ejus et subla- evulsæ sunt alæ ejus et subla-

signa in terra deorsum. signa in terra deorsum.

35 35

546 546

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ta est de terra, et super pedes ta est de terra, et super pedes quasi homo stetit, et cor homi- quasi homo stetit, et cor homi- nis datum est ei. nis datum est ei.

5. Et ecce bestia alia similis urso in 5. Et ecce bestia alia similis urso in parte stetit et tres ordines parte stetit et tres ordines erant in ore ejus, et in denti- erant in ore ejus, et in denti- bus ejus, et sic dicebant ei: Sur- bus ejus, et sic dicebant ei: Sur- ge, comede carnes plurimas. ge, comede carnes plurimas. 6. Post hæc adspiciebam, et ecce alia 6. Post hæc adspiciebam, et ecce alia quasi pardus et alas habebat quasi pardus et alas habebat quasi avis, quatuor super se : quasi avis, quatuor super se : et quatuor capita crant in be- et quatuor capita crant in be- stia, et potestas data est ei. stia, et potestas data est ei. 7. Post hæc adspiciebam in visione 7. Post hæc adspiciebam in visione noctis, et ecce bestia quarta ter- noctis, et ecce bestia quarta ter- ribilis, atque mirabilis, et fortis ribilis, atque mirabilis, et fortis nimis dentes ferreos habebat nimis dentes ferreos habebat magnos, comedens atque com- magnos, comedens atque com- minuens, et reliqua pedibus minuens, et reliqua pedibus suis conculcans: dissimilis au- suis conculcans: dissimilis au- tem erat cæteris bestiis quas tem erat cæteris bestiis quas videram ante eam, et habebat videram ante eam, et habebat cornua decem. cornua decem. 8. Considerabam cornua, et ecce cor- 8. Considerabam cornua, et ecce cor- nu aliud parvulum ortum est de nu aliud parvulum ortum est de medio eorum: et tria de corni- medio eorum: et tria de corni- bus primis evulsa sunt a facie bus primis evulsa sunt a facie ejus et ecce oculi, quasi oculi ejus et ecce oculi, quasi oculi hominis, erant in cornu isto, hominis, erant in cornu isto, et os loquens ingentia. et os loquens ingentia. 9. Adspiciebam donec throni positi 9. Adspiciebam donec throni positi sunt, et antiquus dierum sedit. sunt, et antiquus dierum sedit. Vestimentum ejus candidum Vestimentum ejus candidum quasi nix, et capilli capitis ejus quasi nix, et capilli capitis ejus quasi lana munda: thronus ejus quasi lana munda: thronus ejus flammæ ignis, rotæ ejus ignis flammæ ignis, rotæ ejus ignis