Prologus D. Hieronymi in librum Baruch. Prologus D. Hieronymi in librum Baruch.

Liber iste, qui Baruch nomine prænotatur, in Hebræo canone non habetur, Liber iste, qui Baruch nomine prænotatur, in Hebræo canone non habetur, sed tantum in Vulgata editione: similiter et epistola Jeremiæ '. Propter noti- sed tantum in Vulgata editione: similiter et epistola Jeremiæ '. Propter noti- tiam autem legentium hic scripta sunt, quia multa de Christo novissimisque tiam autem legentium hic scripta sunt, quia multa de Christo novissimisque temporibus indicant. temporibus indicant.

EXPOSITIO PROLOGI D. HIERONYMI IN EXPOSITIO PROLOGI D. HIERONYMI IN LIBRUM BARUCH. LIBRUM BARUCH.

Huic prophetiæ Hieronymus parvum Huic prophetiæ Hieronymus parvum præmittit prologum², in quo notatur hu- præmittit prologum², in quo notatur hu- jus scripturæ origo et utilitas. Origo, jus scripturæ origo et utilitas. Origo, cum dicitur « Liber iste qui Baruch, » cum dicitur « Liber iste qui Baruch, » genitivi casus, « nomine prænotatur. » genitivi casus, « nomine prænotatur. » Consuetum est enim Hebræis a nomini- Consuetum est enim Hebræis a nomini- bus Auctorum libros prænotare, sicut bus Auctorum libros prænotare, sicut dicitur liber Isaiæ, Jeremiæ, et aliorum, dicitur liber Isaiæ, Jeremiæ, et aliorum, ut ex nomine Auctorum et sanctitate ut ex nomine Auctorum et sanctitate fidem accipiat libri scriptura, ne alicu- fidem accipiat libri scriptura, ne alicu- jus pseudoprophetæ esse credatur. Exod. jus pseudoprophetæ esse credatur. Exod. XXXIII, 12 Novi te ex nomine, et inve- XXXIII, 12 Novi te ex nomine, et inve- nisti gratiam coram me. De aliis autem nisti gratiam coram me. De aliis autem dicitur in Psal. xv, 4: Nec memor ero dicitur in Psal. xv, 4: Nec memor ero nominum eorum per labia mea. « In nominum eorum per labia mea. « In Hebræo canone non habetur, » hoc est, Hebræo canone non habetur, » hoc est, in ordine Canonicæ Scripturæ. Nec ta- in ordine Canonicæ Scripturæ. Nec ta- men propter hoc veritas ejus refutata men propter hoc veritas ejus refutata est, quia Scripturæ Canonis conjungitur. est, quia Scripturæ Canonis conjungitur.

1 Cf. Baruch. vi, 1 et seq. 1 Cf. Baruch. vi, 1 et seq.

2 In epistola ad Paulam et Eustochium hæc 2 In epistola ad Paulam et Eustochium hæc ait D. Hieronymus: Librum Baruch, notarii ait D. Hieronymus: Librum Baruch, notarii « ejus (Jeremiæ), qui apud Hebræos nec legitur, « ejus (Jeremiæ), qui apud Hebræos nec legitur, « nec habetur, prætermisimus: pro his omni- « nec habetur, prætermisimus: pro his omni- << bus maledicta ab æmulis præstolantes, quibus << bus maledicta ab æmulis præstolantes, quibus << me necesse est per singula opuscula respon- << me necesse est per singula opuscula respon- « dere. Et hoc patior, quia vos me cogitis. « dere. Et hoc patior, quia vos me cogitis. « Cæterum ad compendium mali, rectius fuerat « Cæterum ad compendium mali, rectius fuerat << modum furori eorum silentio meo ponere, << modum furori eorum silentio meo ponere, « quam quotidie novi aliquid scriptitantem, « quam quotidie novi aliquid scriptitantem,

Non enim aliud hic traditur, nisi quod Non enim aliud hic traditur, nisi quod a Jeremia descriptum est, et propter hoc a Jeremia descriptum est, et propter hoc in eadem veritate cum prophetia Jere- in eadem veritate cum prophetia Jere- miæ conjungitur. Hebræi enim sub nu- miæ conjungitur. Hebræi enim sub nu- mero viginti duarum litterarum in Ca- mero viginti duarum litterarum in Ca- none Scripturæ viginti duos libros com- none Scripturæ viginti duos libros com- putant, vel viginti quatuor sub numero putant, vel viginti quatuor sub numero viginti quatuor seniorum. Adjunctos au- viginti quatuor seniorum. Adjunctos au- tem iis in eumdem supputant numerum, tem iis in eumdem supputant numerum, sicut Baruch adjunctus Jeremiæ, eo quod sicut Baruch adjunctus Jeremiæ, eo quod ex ore Jeremiæ accepit quidquid de- ex ore Jeremiæ accepit quidquid de- scripsit propter quod etiam Baruch sen- scripsit propter quod etiam Baruch sen- tentiis suis non præmittit: Hæc dicit Do- tentiis suis non præmittit: Hæc dicit Do- minus, quia ex dictis Jeremiæ potius minus, quia ex dictis Jeremiæ potius quam ex dictis Domini accepit: ita ta- quam ex dictis Domini accepit: ita ta- men quod tota hujus scripturæ veritas men quod tota hujus scripturæ veritas revelationi Dei, quæ ad Jeremiam facta revelationi Dei, quæ ad Jeremiam facta est, innititur qui, sicut dicitur in II Ma- est, innititur qui, sicut dicitur in II Ma- chab. II, 1 et seq., multas fecit descrip- chab. II, 1 et seq., multas fecit descrip- tiones, quas mandavit transmigratis, ne tiones, quas mandavit transmigratis, ne obliviscerentur præcepta Domini ³. obliviscerentur præcepta Domini ³.

Unde autem habitus hic liber, subjun- Unde autem habitus hic liber, subjun- gitur : « Sed tantum in Vulgata edi- gitur : « Sed tantum in Vulgata edi- tione. » Vulgata vero editio dicitur Liber tione. » Vulgata vero editio dicitur Liber legis et sacrorum voluminum ad omnes legis et sacrorum voluminum ad omnes in commune divulgatos, qui dicitur in- in commune divulgatos, qui dicitur in-

« invidorum insaniam provocare. » Cf. Migne, « invidorum insaniam provocare. » Cf. Migne, Opp. D. Hieronymi, t. IX, c. 904. Opp. D. Hieronymi, t. IX, c. 904.

3 II Machab. II, 1 et seq. : Invenitur autem in 3 II Machab. II, 1 et seq. : Invenitur autem in descriptionibus Jeremiæ prophetæ, quod jussit descriptionibus Jeremiæ prophetæ, quod jussit eos ignem accipere qui transmigrabant, ut si- eos ignem accipere qui transmigrabant, ut si- gnificatum est, et ut mandavit transmigratis. Et gnificatum est, et ut mandavit transmigratis. Et dedit illis legem ne obliviscerentur præcepta Domi- dedit illis legem ne obliviscerentur præcepta Domi- ni, et ut non exerrarent mentibus videntes simu- ni, et ut non exerrarent mentibus videntes simu- lacra aurea et argentea, et ornamenta earum : et lacra aurea et argentea, et ornamenta earum : et alia hujusmodi dicens, etc. alia hujusmodi dicens, etc.

358 358

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ventus fuisse in quodam muro templi ventus fuisse in quodam muro templi Jerusalem, qui inter parietina et ruinas Jerusalem, qui inter parietina et ruinas perseverat usque ad reditum Esdræ de perseverat usque ad reditum Esdræ de captivitate, ubi contutaverat eum Jere- captivitate, ubi contutaverat eum Jere- mias et Baruch, notarius ejus. Simile cu- mias et Baruch, notarius ejus. Simile cu- jus est, IV Reg. XXII, 8 et seq., ubi dici- jus est, IV Reg. XXII, 8 et seq., ubi dici- tur Helcias sacerdos ex improviso inve- tur Helcias sacerdos ex improviso inve- nisse Libros legis Domini, cum sarta nisse Libros legis Domini, cum sarta tecta templi instaurarentur¹. Et hoc tecta templi instaurarentur¹. Et hoc idem, Il Paralip. xxxiv, 14 et seq., con- idem, Il Paralip. xxxiv, 14 et seq., con- tinetur, et quod tali editione sancitum tinetur, et quod tali editione sancitum est et vulgatum, plenam continet verita- est et vulgatum, plenam continet verita- tem 2. tem 2.

<< Similiter et epistola Jeremiæ, » quæ << Similiter et epistola Jeremiæ, » quæ huic libro in fine annectitur. Sancta vero huic libro in fine annectitur. Sancta vero Ecclesia hic attendit quod dicitur, Joan. Ecclesia hic attendit quod dicitur, Joan. VI, 12 : Colligite quæ superaverunt frag- VI, 12 : Colligite quæ superaverunt frag- menta, ne pereant: et non tantum libros menta, ne pereant: et non tantum libros Prophetarum, sed etiam fragmenta di- Prophetarum, sed etiam fragmenta di- ligenter collegit, sciens hoc quod dicitur, ligenter collegit, sciens hoc quod dicitur, Deuter. VII, 3 Non in solo pane vivit Deuter. VII, 3 Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod progredi- homo, sed in omni verbo quod progredi- tur de ore Dei. tur de ore Dei.

Et hoc est quod de causa hujus colle- Et hoc est quod de causa hujus colle- ctionis subjungitur: « Propter notitiam ctionis subjungitur: « Propter notitiam autem, » hoc est, peritiam, « legenti ³, » autem, » hoc est, peritiam, « legenti ³, » supple, acquirendam, « scripta sunt, » supple, acquirendam, « scripta sunt, »

hoc est, ut ex scriptura ista notitia Dei hoc est, ut ex scriptura ista notitia Dei habeatur. Ad Roman. xv, 4 : Quæcum- habeatur. Ad Roman. xv, 4 : Quæcum- que scripta sunt, ad nostram doctrinam que scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam, et con- scripta sunt, ut per patientiam, et con- solationem Scripturarum, spem habea- solationem Scripturarum, spem habea- mus. Habac. II, 2: Scribe visum, et ex- mus. Habac. II, 2: Scribe visum, et ex- plana eum super tabulas, ut percurrat plana eum super tabulas, ut percurrat qui legerit eum, hoc est, percurrendo qui legerit eum, hoc est, percurrendo intelligere possit. Maximus Episcopus, intelligere possit. Maximus Episcopus, et sacræ Scripturæ expositor: « Aucto- Auctori et sacræ Scripturæ expositor: « Aucto- Auctori << ritas est rationis reperta veritas, et ob << ritas est rationis reperta veritas, et ob « utilitatem posteritatis scripto commen- « utilitatem posteritatis scripto commen- «< data. >> «< data. >>

Et hoc est quod sequitur: « Quia mul- Et hoc est quod sequitur: « Quia mul- ta de Christo, » quantum scilicet ad in- ta de Christo, » quantum scilicet ad in- carnationem et divinitatem ejus, sicut carnationem et divinitatem ejus, sicut scilicet quod in terris visus est, et cum scilicet quod in terris visus est, et cum hominibus conversatus est 4, quod solus hominibus conversatus est 4, quod solus invenerit viam vitæ, quod solus sit Deus, invenerit viam vitæ, quod solus sit Deus, ad quem non æstimetur alius 5. « Novis- ad quem non æstimetur alius 5. « Novis- simisque temporibus indicant, » sicut simisque temporibus indicant, » sicut est id de resurrectione, quod in fine po- est id de resurrectione, quod in fine po- nitur Exue te, Jerusalem, stola luctuš nitur Exue te, Jerusalem, stola luctuš et vexationis tuæ et indue te decore, et et vexationis tuæ et indue te decore, et honore ejus, quæ a Deo tibi est, sempi- honore ejus, quæ a Deo tibi est, sempi- ternæ gloriæ et multa alia quæ in se- ternæ gloriæ et multa alia quæ in se- quentibus manifestabuntur. quentibus manifestabuntur.

quid. quid.

1 IV Reg. xx11, 8: Dixit Helcias pontifex ad 1 IV Reg. xx11, 8: Dixit Helcias pontifex ad Saphan, scribam: Librum legis reperi in domo Saphan, scribam: Librum legis reperi in domo Domini deditque volumen Helcias ad Saphan, Domini deditque volumen Helcias ad Saphan, qui et legit illud. qui et legit illud.

2 II Paralip. xxxiv, 14: Reperit Helcias sa- 2 II Paralip. xxxiv, 14: Reperit Helcias sa- cerdos Librum legis Domini per manum Moysi, cerdos Librum legis Domini per manum Moysi,

etc. etc.

3 Opp. D. Hieronymi, ed. Migne, t. IX, 3 Opp. D. Hieronymi, ed. Migne, t. IX, c. 985 et 986, habet: Propter notitiam autem le- c. 985 et 986, habet: Propter notitiam autem le- gentium hic scripta sunt. gentium hic scripta sunt.

Cf. Baruch, III, 38. Cf. Baruch, III, 38.

5 Cf. Baruch, iv et v, passim. 5 Cf. Baruch, iv et v, passim.

6 Baruch, v, I. 6 Baruch, v, I.

CAP. I BARUCH. CAP. I BARUCH.

359 359

CAPUT I. CAPUT I.

Judæi a Babylone mittunt ad eos qui erant in Jerusalem librum Baruch, una Judæi a Babylone mittunt ad eos qui erant in Jerusalem librum Baruch, una cum collectis pecuniis, ut oblatis holocaustis orent pro ipsis, et pro Nabucho- cum collectis pecuniis, ut oblatis holocaustis orent pro ipsis, et pro Nabucho- donosor, filioque ejus Baltassar, ac confitentur peccata sua. donosor, filioque ejus Baltassar, ac confitentur peccata sua.

1. Et hæc verba libri quæ scripsit 1. Et hæc verba libri quæ scripsit Baruch, filius Neriæ, filii Ma- Baruch, filius Neriæ, filii Ma- asiæ, filii Sedeciæ, filii Sedei, asiæ, filii Sedeciæ, filii Sedei, filii Helciæ, in Babylonia, filii Helciæ, in Babylonia,

2. In anno quinto, in septimo die 2. In anno quinto, in septimo die mensis, in tempore quo cepe- mensis, in tempore quo cepe- runt Chaldæi Jerusalem, et suc- runt Chaldæi Jerusalem, et suc- cenderunt eam igni. cenderunt eam igni.

3. Et legit Baruch verba libri hujus 3. Et legit Baruch verba libri hujus ad aures Jechoniæ, filii Joakim, ad aures Jechoniæ, filii Joakim, regis Juda, et ad aures uni- regis Juda, et ad aures uni- versi populi venientis ad li- versi populi venientis ad li- brum: brum:

4. Et ad aures potentium, filiorum 4. Et ad aures potentium, filiorum regum, et ad aures presbytero- regum, et ad aures presbytero- rum, et ad aures populi, a mi- rum, et ad aures populi, a mi- nimo usque ad maximum eo- nimo usque ad maximum eo- rum omnium habitantium in rum omnium habitantium in Babylonia, ad flumen Sodi. Babylonia, ad flumen Sodi. 5. Qui audientes plorabant, et jeju- 5. Qui audientes plorabant, et jeju- nabant, et orabant in conspectu nabant, et orabant in conspectu Domini. Domini.

6. Et collegerunt pecuniam, secun- 6. Et collegerunt pecuniam, secun- dum quod potuit uniuscujusque dum quod potuit uniuscujusque

manus, manus,

7. Et miserunt in Jerusalem ad Joa- 7. Et miserunt in Jerusalem ad Joa- kim, filium Helciæ, filii Salom, kim, filium Helciæ, filii Salom, sacerdotem, et ad sacerdotes, sacerdotem, et ad sacerdotes, et ad omnem populum qui in- et ad omnem populum qui in- venti sunt cum eo in Jerusa- venti sunt cum eo in Jerusa- lem: lem:

8. Cum acciperet vasa templi Domi- 8. Cum acciperet vasa templi Domi- ni, quæ ablata fuerant de tem- ni, quæ ablata fuerant de tem- plo, revocare in terram Juda, plo, revocare in terram Juda, decima die mensis Sivan, vasa decima die mensis Sivan, vasa argentea quæ fecit Sedecias, argentea quæ fecit Sedecias, filius Josie, rex Juda, filius Josie, rex Juda,

9. Posteaquam cepisset Nabuchodo- 9. Posteaquam cepisset Nabuchodo- nosor, rex Babylonis, Jecho- nosor, rex Babylonis, Jecho- niam, et principes, et cunctos niam, et principes, et cunctos potentes, et populum terræ, ab potentes, et populum terræ, ab Jerusalem, et duxit eos vinctos Jerusalem, et duxit eos vinctos in Babylonem. in Babylonem. 10. Et dixerunt: Ecce misimus ad 10. Et dixerunt: Ecce misimus ad vos pecunias, de quibus emite vos pecunias, de quibus emite holocautomata et thus et holocautomata et thus et facite manna, et offerte pro facite manna, et offerte pro peccato, ad aram Domini Dei peccato, ad aram Domini Dei nostri : nostri :

11. Et orate pro vita Nabuchodono- 11. Et orate pro vita Nabuchodono- sor, regis Babylonis, et pro vi- sor, regis Babylonis, et pro vi- ta Baltassar, filii ejus, ut sint ta Baltassar, filii ejus, ut sint dies eorum sicut dies coeli su- dies eorum sicut dies coeli su- per terram: per terram: 12. Et ut det Dominus virtutem no- 12. Et ut det Dominus virtutem no- bis, et illuminet oculos nostros, bis, et illuminet oculos nostros, ut vivamus sub umbra Nabu- ut vivamus sub umbra Nabu- chodonosor, regis Babylonis, et chodonosor, regis Babylonis, et sub umbra Baltassar, filii ejus, sub umbra Baltassar, filii ejus, et serviamus eis multis diebus, et serviamus eis multis diebus, et inveniamus gratiam in con- et inveniamus gratiam in con- spectu eorum. spectu eorum. 13. Et pro nobis ipsis orate ad Do- 13. Et pro nobis ipsis orate ad Do- minum Deum nostrum, quia minum Deum nostrum, quia peccavimus Domino Deo no- peccavimus Domino Deo no- stro, et non est aversus furor stro, et non est aversus furor ejus a nobis usque in hunc ejus a nobis usque in hunc diem. diem.

14. Et legite librum istum quem misi- 14. Et legite librum istum quem misi- mus ad vos recitari in templo mus ad vos recitari in templo Domini, in die solemni et in Domini, in die solemni et in die opportuno : die opportuno :

15. Et dicetis : Domino Deo nostro 15. Et dicetis : Domino Deo nostro

justitia, nobis autem confusio justitia, nobis autem confusio

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

faciei nostræ 1, sicut est dies faciei nostræ 1, sicut est dies hæc omni Juda, et habitantibus hæc omni Juda, et habitantibus in Jerusalem, in Jerusalem,

16. Regibus nostris, et principibus 16. Regibus nostris, et principibus nostris, et sacerdotibus nostris, nostris, et sacerdotibus nostris, et prophetis nostris, et patri- et prophetis nostris, et patri- bus nostris. bus nostris.

17. Peccavimus ante Dominum Deum 17. Peccavimus ante Dominum Deum nostrum 2, et non credidimus, nostrum 2, et non credidimus, diffidentes in eum : diffidentes in eum :

18. Et non fuimus subjectibiles illi, 18. Et non fuimus subjectibiles illi, et non audivimus vocem Domi- et non audivimus vocem Domi- ni Dei nostri, ut ambularemus ni Dei nostri, ut ambularemus in mandatis ejus, quæ dedit in mandatis ejus, quæ dedit nobis. nobis.

19. A die qua eduxit patres nostros 19. A die qua eduxit patres nostros de terra Ægypti, usque ad diem de terra Ægypti, usque ad diem hanc, eramus incredibiles ad hanc, eramus incredibiles ad

Dominum Deum nostrum et Dominum Deum nostrum et dissipati recessimus, ne audi- dissipati recessimus, ne audi- remus vocem ipsius: remus vocem ipsius:

20. Et adhæserunt nobis multa mala 20. Et adhæserunt nobis multa mala et maledictiones quæ consti- et maledictiones quæ consti- tuit Dominus Moysi, servo tuit Dominus Moysi, servo suo 3, qui eduxit patres nostros suo 3, qui eduxit patres nostros de terra Ægypti, dare nobis de terra Ægypti, dare nobis terram fluentem lac et mel, sic- terram fluentem lac et mel, sic- ut hodierna die. ut hodierna die.

21. Et non audivimus vocem Domini 21. Et non audivimus vocem Domini Dei nostri, secundum omnia Dei nostri, secundum omnia verba prophetarum quos misit verba prophetarum quos misit ad nos: ad nos:

22. Et abivimus unusquisque in sen- 22. Et abivimus unusquisque in sen- sum cordis nostri maligni, ope- sum cordis nostri maligni, ope- rari diis alienis, facientes mala rari diis alienis, facientes mala ante oculos Domini Dei nostri. ante oculos Domini Dei nostri.

IN CAPUT I BARUCH IN CAPUT I BARUCH

COMMENTARIUS. COMMENTARIUS.

« Et hæc verba libri, etc. » Liber iste « Et hæc verba libri, etc. » Liber iste in tres partes dividitur. Primo enim Au- in tres partes dividitur. Primo enim Au- ctor describitur. Secundo, fructus seu ctor describitur. Secundo, fructus seu utilitas libri subjungitur, ibi, y. 3 : utilitas libri subjungitur, ibi, y. 3 : « Et « Et legit Baruch. » Tertio vero subjungitur legit Baruch. » Tertio vero subjungitur instructio prophetalis, ibi, 11, 9: « Audi, instructio prophetalis, ibi, 11, 9: « Audi, Israel, mandata vitæ. » Israel, mandata vitæ. »

Descriptio Auctoris tripliciter fit, ge- Descriptio Auctoris tripliciter fit, ge- nere scilicet, loco, et tempore. Genere nere scilicet, loco, et tempore. Genere dupliciter, nomine scilicet, et patrua et dupliciter, nomine scilicet, et patrua et avita dignitate. avita dignitate.

De nomine dicitur: De nomine dicitur:

« Et hæc verba libri. » Compilatam « Et hæc verba libri. » Compilatam conjunctio associationem notat ad pro- conjunctio associationem notat ad pro- phetiam Jeremiæ. Ac si dicat: Omnibus phetiam Jeremiæ. Ac si dicat: Omnibus descriptis quæ Jeremias dixit, etiam hæc descriptis quæ Jeremias dixit, etiam hæc verba scripsit Baruch, quæ de eruditio- verba scripsit Baruch, quæ de eruditio- nibus Jeremiæ accepit. Jeremias enim nibus Jeremiæ accepit. Jeremias enim

Infra, 11, 6. Infra, 11, 6. 2 Daniel. ix, 5. 2 Daniel. ix, 5.

verba sua in ore Baruch dedit, sicut verba sua in ore Baruch dedit, sicut Deus verba sua in ore Jeremiæ dedit. Je- Deus verba sua in ore Jeremiæ dedit. Je- rem. xxxvi, 4: Scripsit Baruch ex ore rem. xxxvi, 4: Scripsit Baruch ex ore Jeremiæ omnes sermones Domini. Unde Jeremiæ omnes sermones Domini. Unde dicere potuit illud Psal. XLIV, 2: Lingua dicere potuit illud Psal. XLIV, 2: Lingua mea calamus scribæ, velociter scriben- mea calamus scribæ, velociter scriben- tis. tis.

Et hoc est «Quæ scripsit Baruch. » Et hoc est «Quæ scripsit Baruch. » Apocalyps. 1, 11: Quod vides, scribe in Apocalyps. 1, 11: Quod vides, scribe in libro. Baruch enim, qui benedictus Do- libro. Baruch enim, qui benedictus Do- mini interpretatur, nihil nisi benedictio- mini interpretatur, nihil nisi benedictio- nem Domini scribere potest: eo quod nem Domini scribere potest: eo quod ab ore benedicti non nisi benedictio pro- ab ore benedicti non nisi benedictio pro- cedit. Eccli. xXXIX, 9: Ipse tamquam cedit. Eccli. xXXIX, 9: Ipse tamquam imbres mittet eloquia sapientiæ suæ, et imbres mittet eloquia sapientiæ suæ, et in oratione confitebitur Domino. in oratione confitebitur Domino.

nealogia. nealogia.

De patre autem subjungit : « Filius Baruch ge De patre autem subjungit : « Filius Baruch ge Neriæ, » qui lucens Deo interpretatur: eo Neriæ, » qui lucens Deo interpretatur: eo quod omnis ista illuminatio ad honorem quod omnis ista illuminatio ad honorem Domini terminatur. Ad Philip. 11, 15: Domini terminatur. Ad Philip. 11, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria in Inter quos lucetis sicut luminaria in mundo. A luce ergo Domini benedictio mundo. A luce ergo Domini benedictio procedit, quia a luce veritatis nascitur procedit, quia a luce veritatis nascitur benedictio virtutis. Avus autem hujus benedictio virtutis. Avus autem hujus subjungitur: « Filii Maasiæ, » qui subjungitur: « Filii Maasiæ, » qui onus Domini vel assumptio Domini in- onus Domini vel assumptio Domini in-

3 Deuter. XXVII, 15. 3 Deuter. XXVII, 15.

COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH. COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH.

terpretatur eo quod onus Domini as- terpretatur eo quod onus Domini as- sumpsit, et ex onere obedientiæ ad lucem sumpsit, et ex onere obedientiæ ad lucem veritatis pervenit. Matth. x1, 30: Jugum veritatis pervenit. Matth. x1, 30: Jugum meum suave est, et onus meum leve. meum suave est, et onus meum leve. Non enim aliquis potest accipere intelle- Non enim aliquis potest accipere intelle- ctum veritatis, nisi prius cervicosa super- ctum veritatis, nisi prius cervicosa super- bia onere obedientiæ comprimatur, per bia onere obedientiæ comprimatur, per quam altitudo intellectus ad fidei reli- quam altitudo intellectus ad fidei reli- gionem captivetur. II ad Corinth. x, 5: gionem captivetur. II ad Corinth. x, 5: In captivitatem redigentes omnem intel- In captivitatem redigentes omnem intel- lectum in obsequium Christi. De atavo lectum in obsequium Christi. De atavo autem hujus subjungitur: « Filii Sede- autem hujus subjungitur: « Filii Sede- ciæ, » qui justificans Dominum inter- ciæ, » qui justificans Dominum inter- pretatur eo quod omnes justitias Domi- pretatur eo quod omnes justitias Domi- ni per justitiam fidei complevit, et osten- ni per justitiam fidei complevit, et osten- dit. Ad Roman. x, 4: Finis legis Chri- dit. Ad Roman. x, 4: Finis legis Chri- stus, ad justitiam omni credenti. De proa- stus, ad justitiam omni credenti. De proa- vo vero subditur: « Filii Sedei, » qui vo vero subditur: « Filii Sedei, » qui cibarium meum, interpretatur, vel ex cibarium meum, interpretatur, vel ex latere meo æneus: eo quod sermo gratiæ latere meo æneus: eo quod sermo gratiæ cibus ejus fuit. Sapient. XVI, 26: Non cibus ejus fuit. Sapient. XVI, 26: Non nativitatis fructus pascunt homines, sed nativitatis fructus pascunt homines, sed sermo tuus. Ezech. 111, 3: Fili hominis, sermo tuus. Ezech. 111, 3: Fili hominis, venter tuus comedet, et viscera tua com- venter tuus comedet, et viscera tua com- plebuntur volumine isto, quod ego do ti- plebuntur volumine isto, quod ego do ti- bi. Hic ex latere Dei fuit, eo quod sem- bi. Hic ex latere Dei fuit, eo quod sem- per Deo adstitit, expugnans omnia quæ per Deo adstitit, expugnans omnia quæ contra Dominum se erexerunt. Psal. XCIII, contra Dominum se erexerunt. Psal. XCIII, 16: Quis consurget mihi adversus mali- 16: Quis consurget mihi adversus mali- gnantes? aut quis stabit mecum adver- gnantes? aut quis stabit mecum adver- sus operantes iniquitatem? Unde et sus operantes iniquitatem? Unde et æneus dicitur propter inflexibilem con- æneus dicitur propter inflexibilem con- stantiam. Jerem. 1,18: Ego quippe dedi stantiam. Jerem. 1,18: Ego quippe dedi te hodie in civitatem munitam, et in co- te hodie in civitatem munitam, et in co- lumnam ferream, et in murum æreum, lumnam ferream, et in murum æreum, super omnem terram. De subavo vero super omnem terram. De subavo vero subditur: «Filii Helciæ, » qui pars Do- subditur: «Filii Helciæ, » qui pars Do- mini, vel vindicatus Domino interpreta- mini, vel vindicatus Domino interpreta- tur eo quod totus vindicatus, ut pars tur eo quod totus vindicatus, ut pars hæreditatis fuit Domino, et nullam in eo hæreditatis fuit Domino, et nullam in eo partem habuit diabolus. Deuteron. xxxii, partem habuit diabolus. Deuteron. xxxii, 9: Pars Domini, populus ejus: Jacob 9: Pars Domini, populus ejus: Jacob funiculus hæreditatis ejus. Isa. xix, 25 : funiculus hæreditatis ejus. Isa. xix, 25 : Hæreditas mea Israel. Cum autem dicit Hæreditas mea Israel. Cum autem dicit Hieronymus, quod « patres et avi in ti- Hieronymus, quod « patres et avi in ti- « tulis Prophetarum positi etiam Pro- « tulis Prophetarum positi etiam Pro- «phetæ fuerunt,» patet quanta paterna «phetæ fuerunt,» patet quanta paterna et avita dignitate iste præfulserit, qui ex et avita dignitate iste præfulserit, qui ex tot Prophetarum generatione processit. tot Prophetarum generatione processit.

361 361

Eccli. XLIV, 7 et 8: Omnes isti in gene- Eccli. XLIV, 7 et 8: Omnes isti in gene- rationibus gentis suæ gloriam adepti rationibus gentis suæ gloriam adepti sunt, et in diebus suis habentur in lau- sunt, et in diebus suis habentur in lau- dibus. Qui de illis nati sunt, reliquerunt dibus. Qui de illis nati sunt, reliquerunt nomen narrandi laudes eorum. nomen narrandi laudes eorum.

De loco autem in quo scripsit, subjun- De loco autem in quo scripsit, subjun- gitur: « In Babylonia. » Propter utilita- gitur: « In Babylonia. » Propter utilita- tem enim et consolationem captivorum tem enim et consolationem captivorum in Babyloniam venit Propheta eo quod in Babyloniam venit Propheta eo quod hanc libertatem acceperat a Domino, ut hanc libertatem acceperat a Domino, ut salvus esset ad quemcumque locum per- salvus esset ad quemcumque locum per- geret. Jerem. XLV, 5: Dabo tibi animam geret. Jerem. XLV, 5: Dabo tibi animam tuam in salutem in omnibus locis, ad tuam in salutem in omnibus locis, ad quæcumque perrexeris. quæcumque perrexeris.

De tempore vero supponit, et in com- De tempore vero supponit, et in com- muni, et in speciali, et in singulari. muni, et in speciali, et in singulari. In communi quidem : In communi quidem :

« In anno quinto. » Vel a transmigra-. « In anno quinto. » Vel a transmigra-. tione Joakim de qua dicitur, IV Reg. tione Joakim de qua dicitur, IV Reg. XXIV, 1, et II Paralip. xxxvi, 6. Et hoc XXIV, 1, et II Paralip. xxxvi, 6. Et hoc probabilius est. Quidam tamen dicunt, probabilius est. Quidam tamen dicunt, quod in anno quinto a captivitate gene- quod in anno quinto a captivitate gene- rali. rali.

In speciali autem tempus describit, In speciali autem tempus describit, cum subdit « Septimo die mensis. » cum subdit « Septimo die mensis. » Et quia non additur secundi vel tertii vel Et quia non additur secundi vel tertii vel deinceps mensis, intelligitur mensis pri- deinceps mensis, intelligitur mensis pri- mi, qui est Aprilis, de quo dicitur, Exod. mi, qui est Aprilis, de quo dicitur, Exod.

Xll, Xll,

2 Mensis iste, vobis principium 2 Mensis iste, vobis principium mensium: primus erit in mensibus anni. mensium: primus erit in mensibus anni. In singulari vero addit: In tempore quo In singulari vero addit: In tempore quo ceperunt Chaldæi Jerusalem. » Et si in- ceperunt Chaldæi Jerusalem. » Et si in- telligitur de tempore transmigrationis, telligitur de tempore transmigrationis, sensus est, quo ceperunt, id est, quo ca- sensus est, quo ceperunt, id est, quo ca- pere cœperunt. Si vero de tempore gene- pere cœperunt. Si vero de tempore gene- ralis captivitatis, tunc littera plana, et hoc ralis captivitatis, tunc littera plana, et hoc innuitur per sequentem litteram. «< Et innuitur per sequentem litteram. «< Et succenderunt eam igni: » quod tamen succenderunt eam igni: » quod tamen secundum primum modum expositionis secundum primum modum expositionis intelligitur, succenderunt, id est, succen- intelligitur, succenderunt, id est, succen- dere cogitaverunt, maxime propter se- dere cogitaverunt, maxime propter se- quentia. Quia dicitur in auribus Jecho- quentia. Quia dicitur in auribus Jecho- niæ librum legisse, qui transmigratus et niæ librum legisse, qui transmigratus et non captivatus fuit de qua succensione, non captivatus fuit de qua succensione, Jerem Lu, 13, habitum est. Jerem Lu, 13, habitum est.

utilitas. utilitas.

362 362

» »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et legit Baruch. » Describit hic « Et legit Baruch. » Describit hic Hujus libri hujus libri fructum seu utilitatem, et di- Hujus libri hujus libri fructum seu utilitatem, et di- cit duo, verbum fructificans, et fructum, cit duo, verbum fructificans, et fructum, ibi, y. 5: «Qui audientes plorabant. » ibi, y. 5: «Qui audientes plorabant. » Dicit ergo: Dicit ergo: « Et legit Baruch, » qui « Et legit Baruch, » qui mentem scivit Dei et Jeremiæ. Benedi- mentem scivit Dei et Jeremiæ. Benedi- ctus legit explanando, « verba libri hu- ctus legit explanando, « verba libri hu- jus, verba, inquam, verberantia aures jus, verba, inquam, verberantia aures sono vocis, et verberantia mentes sensu sono vocis, et verberantia mentes sensu spiritus. Jerem. xxxvI, 18: Ex ore suo spiritus. Jerem. xxxvI, 18: Ex ore suo loquebatur quasi legens ad me omnes loquebatur quasi legens ad me omnes sermones istos. « Ad aures Jechoniæ, filii sermones istos. « Ad aures Jechoniæ, filii Joakim, » qui scilicet cum matre trans- Joakim, » qui scilicet cum matre trans- latus in Babyloniam fuit. In auribus latus in Babyloniam fuit. In auribus enim Sedeciæ legere non potuit, quia ille enim Sedeciæ legere non potuit, quia ille exoculatus carcere conclusus fuit. « Re- exoculatus carcere conclusus fuit. « Re- gis Juda,» jure scilicet successionis, gis Juda,» jure scilicet successionis, quamvis non haberet jurisdictionem po- quamvis non haberet jurisdictionem po- testatis. Per reges enim ad subditos ver- testatis. Per reges enim ad subditos ver- .bum Dei propalari debet. Sapient. VI, .bum Dei propalari debet. Sapient. VI, 2 Audite ergo, reges, et intelligite, di- 2 Audite ergo, reges, et intelligite, di- scite, judices finium terræ. Psal. 11, 10: scite, judices finium terræ. Psal. 11, 10: Et nunc, reges, intelligite erudimini, Et nunc, reges, intelligite erudimini, qui judicatis terram. « Ad aures univer- qui judicatis terram. « Ad aures univer- si populi venientis ad librum : » eo quod si populi venientis ad librum : » eo quod sine personarum acceptione omnibus sine personarum acceptione omnibus prodesse voluit. Ad Roman. 1, 14 et 15: prodesse voluit. Ad Roman. 1, 14 et 15: Sapientibus et insipientibus debitor Sapientibus et insipientibus debitor sum. Ita, quod in me, promptum est, sum. Ita, quod in me, promptum est, etc. Eccle. xu, 13: Finem loquendi pa- etc. Eccle. xu, 13: Finem loquendi pa- riter omnes audiamus. Marc. XVI, 15: riter omnes audiamus. Marc. XVI, 15: Prædicate Evangelium omni creaturæ. Prædicate Evangelium omni creaturæ. In hoc enim, quod dicit, venientis ad li- In hoc enim, quod dicit, venientis ad li- brum, devotio notatur audientium. Isa. brum, devotio notatur audientium. Isa. 11, 3 Venite, et ascendamus ad montem 11, 3 Venite, et ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Jacob, et do- Domini, et ad domum Dei Jacob, et do- cebit nos vias suas. cebit nos vias suas.

« Et ad aures potentium, filiorum re- « Et ad aures potentium, filiorum re- gum. » Filii regum dicuntur, qui ex gum. » Filii regum dicuntur, qui ex successionibus regalis prosapiæ processe- successionibus regalis prosapiæ processe- rant, et potentatus ante captivitatem rant, et potentatus ante captivitatem convenire consueverant obtinentes, ut convenire consueverant obtinentes, ut illis inclinatis ad librum, facilius alii in- illis inclinatis ad librum, facilius alii in-

1 I ad Corinth. xiv, 2: Qui loquitur lingua, 1 I ad Corinth. xiv, 2: Qui loquitur lingua, non hominibus loquitur, sed Deo: nemo enim au. non hominibus loquitur, sed Deo: nemo enim au. dit, etc. dit, etc.

ducerentur. Jerem. v, 5: Ibo. ad optima- ducerentur. Jerem. v, 5: Ibo. ad optima- tes, et loquar eis: ipsi enim cognoverunt tes, et loquar eis: ipsi enim cognoverunt viam Domini, judicium Dei sui. « Et viam Domini, judicium Dei sui. « Et aures presbyterorum. » pе Græce, aures presbyterorum. » pе Græce, Latine sonat senior, eo quod seniorum Latine sonat senior, eo quod seniorum est canam habere sapientiam, et intel- est canam habere sapientiam, et intel- lectum legis. Sapient. iv, 8: Cani sunt lectum legis. Sapient. iv, 8: Cani sunt sensus hominis, et ætas senectutis vita sensus hominis, et ætas senectutis vita immaculata. Job, x11, 12: In antiquis immaculata. Job, x11, 12: In antiquis est sapientia, et in multo tempore pru- est sapientia, et in multo tempore pru- dentia. « Et ad aures populi, a minimo dentia. « Et ad aures populi, a minimo usque ad maximum eorum. » Ad aures usque ad maximum eorum. » Ad aures legere dicitur, qui ad intellectum aurium legere dicitur, qui ad intellectum aurium legit, ut omnes intelligere possint. Unde legit, ut omnes intelligere possint. Unde Apostolus, I ad Corinth. xiv, 2, dicit Apostolus, I ad Corinth. xiv, 2, dicit eum non audire qui non intelligit, di- eum non audire qui non intelligit, di- cens: Nemo enim audit. Spiritus autem cens: Nemo enim audit. Spiritus autem loquitur mysteria¹. Sapient. v1, 8: Pu- loquitur mysteria¹. Sapient. v1, 8: Pu- sillum et magnum ipse fecit, et æquali- sillum et magnum ipse fecit, et æquali- ter cura est illi de omnibus. In uno vero ter cura est illi de omnibus. In uno vero sermone Scripturæ, et parvus accipit sermone Scripturæ, et parvus accipit eruditionem in historia, et maximus in eruditionem in historia, et maximus in mysterio spirituali. Propter quod dicit mysterio spirituali. Propter quod dicit Gregorius, quod « Scriptura est fluvius, Scrip Gregorius, quod « Scriptura est fluvius, Scrip « in quo agnus peditat, et elephas na- « in quo agnus peditat, et elephas na- «tat. » Et, Ezech. XLVII, 3 et seq., dici- tat, of «tat. » Et, Ezech. XLVII, 3 et seq., dici- tat, of tur, quod introductus propheta est in tur, quod introductus propheta est in flumen usque ad talos, et usque ad ge- flumen usque ad talos, et usque ad ge- nus, et usque ad renes, et tandem ad pro- nus, et usque ad renes, et tandem ad pro- funditatem quam non potest transvade- funditatem quam non potest transvade- re. « Omnium habitantium in Babylo- re. « Omnium habitantium in Babylo- nia, » ut nullus esset qui non instruere- nia, » ut nullus esset qui non instruere- tur. Nehem. vIII, 2 et 3: Attulit ergo tur. Nehem. vIII, 2 et 3: Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram multitu- Esdras sacerdos legem coram multitu- dine virorum et mulierum, cunctisque dine virorum et mulierum, cunctisque qui poterant intelligere, et legit in eo qui poterant intelligere, et legit in eo aperte. « Ad flumen Sodi. » Babylonia aperte. « Ad flumen Sodi. » Babylonia terra aquosa est, juxta cujus flumen quod terra aquosa est, juxta cujus flumen quod Chobar dicitur, captivi Judæi positi, sic- Chobar dicitur, captivi Judæi positi, sic- ut patet, Ezech. 1, 12. Psal. cxxxv1, 1: ut patet, Ezech. 1, 12. Psal. cxxxv1, 1: Super flumina Babylonis, illic sedimus Super flumina Babylonis, illic sedimus et flevimus. Hoc flumen Sodi vel Sudi et flevimus. Hoc flumen Sodi vel Sudi vocatum ab eventu, quia Sodi, vel Sudi vocatum ab eventu, quia Sodi, vel Sudi exclusio mea interpretatur, vel latus exclusio mea interpretatur, vel latus meum, eo quod in latere fluminis exclu- meum, eo quod in latere fluminis exclu-

2 Ezech. 1, 1 Et factum est,... cum essem in 2 Ezech. 1, 1 Et factum est,... cum essem in medio captivorum juxta fluvium Chobar, etc. Cf. medio captivorum juxta fluvium Chobar, etc. Cf. etiam, Ezech. III, 23 et x, 20. etiam, Ezech. III, 23 et x, 20.

est fir est fir

in q in q agnus agnus

phas phas

5 5

riplex. riplex.

COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH. COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH.

si a terra sua a rege Babylonis sunt po- si a terra sua a rege Babylonis sunt po- siti. Isa. xv, 7: Ad torrentem salicum siti. Isa. xv, 7: Ad torrentem salicum ducent eos. Psal. cxxxvI, 2: In salicibus ducent eos. Psal. cxxxvI, 2: In salicibus in medio ejus suspendimus organa no- in medio ejus suspendimus organa no-

stra. stra.

« Qui audientes plorabant. » Tangitur « Qui audientes plorabant. » Tangitur hic fructus lectionis in duobus, pœniten- hic fructus lectionis in duobus, pœniten- tia scilicet, et oratione, ibi, infra, 11, 11: tia scilicet, et oratione, ibi, infra, 11, 11: «Et nunc, Domine Deus Israel. » «Et nunc, Domine Deus Israel. » Poenitentia tripliciter describitur, com- Poenitentia tripliciter describitur, com- punctione scilicet cordis, afflictione cor- punctione scilicet cordis, afflictione cor- poris, et satisfactione operis. poris, et satisfactione operis.

De compunctione cordis dicit « Qui De compunctione cordis dicit « Qui audientes plorabant. » Ad devotionem audientes plorabant. » Ad devotionem enim cordis et compunctionem devene- enim cordis et compunctionem devene- runt per auditum. Ad Roman. x, 17: runt per auditum. Ad Roman. x, 17: Fides ex auditu, auditus autem per ver- Fides ex auditu, auditus autem per ver- bum Christi. Habacuc, III, 1: Domine, au- bum Christi. Habacuc, III, 1: Domine, au- divi auditionem tuum, et timui. Genes. divi auditionem tuum, et timui. Genes. III, 10: Vocem tuam audivi in paradiso: III, 10: Vocem tuam audivi in paradiso: et timui, eo quod nudus essem. II Paral. et timui, eo quod nudus essem. II Paral. XXXIV, 19 Josias cum audisset verba le- XXXIV, 19 Josias cum audisset verba le- gis, scidit vestimenta sua. Plorabant au- gis, scidit vestimenta sua. Plorabant au- tem ut lacrymæ delerent delictum : quia tem ut lacrymæ delerent delictum : quia « voce pudor erat confiteri, » ut dicit « voce pudor erat confiteri, » ut dicit Ambrosius. Isa. xxxvIII, 3: Flevit. Eze- Ambrosius. Isa. xxxvIII, 3: Flevit. Eze- chias fletu magno, ut scilicet deleret de- chias fletu magno, ut scilicet deleret de- lictum, et consolationem reciperet. lictum, et consolationem reciperet.

« Et jejunabant, » ut compunctioni « Et jejunabant, » ut compunctioni cordis adhiberetur afflictio corporis. cordis adhiberetur afflictio corporis. Joel, 11, 12 Convertimini ad me in toto Joel, 11, 12 Convertimini ad me in toto corde vestro in jejunio, et in fletu, et in corde vestro in jejunio, et in fletu, et in junium planctu. Est autem jejunium triplex, junium planctu. Est autem jejunium triplex, scilicet in abstinentia delectabilium cor- scilicet in abstinentia delectabilium cor- poris propter petulantiam exstinguen- poris propter petulantiam exstinguen- dam. Daniel. x, 3: Panem desiderabilem dam. Daniel. x, 3: Panem desiderabilem non comedi, et caro et vinum non introi- non comedi, et caro et vinum non introi- erunt in os meum, sed neque inguento erunt in os meum, sed neque inguento unctus sum. Est jejunium animalitatis unctus sum. Est jejunium animalitatis in abstinentia concupiscentiarum. Jonæ, in abstinentia concupiscentiarum. Jonæ, 111, 7: Pecora non gustent quidquam, 111, 7: Pecora non gustent quidquam, nec pascantur, et aquam non bibant. nec pascantur, et aquam non bibant. Pecora sunt pecorini motus animalitatis, Pecora sunt pecorini motus animalitatis, qui nihil concupiscentiarum gustare de- qui nihil concupiscentiarum gustare de- bent, nec pasci delectationibus sensibili- bent, nec pasci delectationibus sensibili- bus, nec bibere aquam insipidam carna- bus, nec bibere aquam insipidam carna- litatis. Tertium jejunium est rationis et litatis. Tertium jejunium est rationis et

363 363

voluntatis, ut scilicet inferior portio ra- voluntatis, ut scilicet inferior portio ra- tionis vetitum non gustet, et hoc vocatur tionis vetitum non gustet, et hoc vocatur jejunium sanctum. Joel, 11, 15: Sancti- jejunium sanctum. Joel, 11, 15: Sancti- ficate jejunium. Isa. LVIII, 6: Nonne hoc ficate jejunium. Isa. LVIII, 6: Nonne hoc est magis jejunium, quod elegi? dis- est magis jejunium, quod elegi? dis- solve colligationes impietatis, solve fa- solve colligationes impietatis, solve fa- sciculos deprimentes. Sic totus homo je- sciculos deprimentes. Sic totus homo je- junat. junat.

pars sanc- pars sanc-

« Et orabant in conspectu Domini. » Oratio est « Et orabant in conspectu Domini. » Oratio est Oratio pars sanctificationis est, et præci- tificationis. Oratio pars sanctificationis est, et præci- tificationis. pue illa oratio generalis qua homo corde, pue illa oratio generalis qua homo corde, ore et opere orat. I ad Thessal. v, 17: ore et opere orat. I ad Thessal. v, 17: Sine intermissione orate, ubi dicit Glos- Sine intermissione orate, ubi dicit Glos- sa, «Non desinit orare, qui non desinit sa, «Non desinit orare, qui non desinit « benefacere. » 1 ad Corinth. xiv, 15: « benefacere. » 1 ad Corinth. xiv, 15: Orabo spiritu, orabo et mente: psallam Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spiritu, psallam et mente. spiritu, psallam et mente.

Et hanc tripliciter explicat, scilicet Et hanc tripliciter explicat, scilicet eleemosyna, ibi, y. 6: Et collegerunt eleemosyna, ibi, y. 6: Et collegerunt pecunium. Intercessorum supplicatione, pecunium. Intercessorum supplicatione, ibi, y. 10: « Ecce misimus ad vos. » ibi, y. 10: « Ecce misimus ad vos. » Et vocali oratione, ibi, infra, 11, 11: Et vocali oratione, ibi, infra, 11, 11: « Et nunc, Domine Deus Israel. » « Et nunc, Domine Deus Israel. »

Quod autem dicit, « in conspectu Do- Quod autem dicit, « in conspectu Do- mini, » notat quod intentio orantis debet mini, » notat quod intentio orantis debet esse ut soli Deo placeat, non ut captet esse ut soli Deo placeat, non ut captet favorem hominum. Matth. vi, 6 : Tu favorem hominum. Matth. vi, 6 : Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum in abscondito et Pater tuus qui videt in in abscondito et Pater tuus qui videt in abscondito, reddet tibi. Judith, 1x, 1: abscondito, reddet tibi. Judith, 1x, 1: Judith ingressa est oratorium suum : et Judith ingressa est oratorium suum : et induens se cilicio, posuit cinerem super induens se cilicio, posuit cinerem super caput suum, et prosternens se Domino, caput suum, et prosternens se Domino, clamabat ad Dominum. Ingressa enim clamabat ad Dominum. Ingressa enim est oratorium ut favorem populi fuge- est oratorium ut favorem populi fuge- ret. « Oratio enim, ut dicit Augustinus, ret. « Oratio enim, ut dicit Augustinus, «< pius est affectus in Dominum erectus, «< pius est affectus in Dominum erectus, « quem favor populi auferre non debet. >> « quem favor populi auferre non debet. >> Psal. xxxiv, 13: Oratio mea in sinu Psal. xxxiv, 13: Oratio mea in sinu

meo convertetur. meo convertetur.

De eleemosyna autem subdit: De eleemosyna autem subdit:

commenda- commenda-

natur. natur.

« Et collegerunt pecuniam, secundum Eleemosyna « Et collegerunt pecuniam, secundum Eleemosyna quod potuit uniuscujusque manus. » tur et ordi- quod potuit uniuscujusque manus. » tur et ordi- Collegerunt dicit, ut parvum quod unus- Collegerunt dicit, ut parvum quod unus- quisque dabat collectum ad utilitatem quisque dabat collectum ad utilitatem pauperum et ministrorum Ecclesiæ per- pauperum et ministrorum Ecclesiæ per-

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

venire posset. II ad Corinth. VIII, 7: venire posset. II ad Corinth. VIII, 7: Sicut in omnibus abundatis fide, et ser- Sicut in omnibus abundatis fide, et ser- mone, et scientia, et omni sollicitudine, mone, et scientia, et omni sollicitudine, insuper et charitate vestra in nos, ut et insuper et charitate vestra in nos, ut et in hac gratia abundetis, collectionis in hac gratia abundetis, collectionis scilicet in pauperes. Quod autem dicit, scilicet in pauperes. Quod autem dicit, « secundum quod potuit uniuscujusque « secundum quod potuit uniuscujusque manus, » id est, cum eo quod potuit manus, » id est, cum eo quod potuit facultas cujuslibet in bonis. II ad Co- facultas cujuslibet in bonis. II ad Co- rinth. v, 12: Si voluntas prompta est, rinth. v, 12: Si voluntas prompta est, secundum quod habet, accepta est, non secundum quod habet, accepta est, non secundum quod non habet. Ideo dicitur, secundum quod non habet. Ideo dicitur, Luc. XI, 41 Quod superest, date ele- Luc. XI, 41 Quod superest, date ele- emosynam. Superest autem quod excre- emosynam. Superest autem quod excre- scit super necessitatem. Tob. IV, 9: Si scit super necessitatem. Tob. IV, 9: Si multum tibi fuerit, abundanter tribue : multum tibi fuerit, abundanter tribue : si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum libenter impertiri stude. Propter hoc, libenter impertiri stude. Propter hoc, Marc. XII, 42 et seq., oblatio viduæ quæ Marc. XII, 42 et seq., oblatio viduæ quæ duo minuta obtulit, omnibus præfertur, duo minuta obtulit, omnibus præfertur, quia totum victum suum obtulit. quia totum victum suum obtulit.

Quo autem, et quibus obtulerunt, se- Quo autem, et quibus obtulerunt, se- quitur : quitur :

« Et miserunt in Jerusalem, » ad « Et miserunt in Jerusalem, » ad templum scilicet, quod Ecclesiam signi- templum scilicet, quod Ecclesiam signi- ficat extra enim Ecclesiam non valet ficat extra enim Ecclesiam non valet oblatio. II Machab. oblatio. II Machab. Xll, 42 et 43 Fortis- Xll, 42 et 43 Fortis- simus Judas,... facta collatione, duo- simus Judas,... facta collatione, duo- decim millia drachmas argenti misit decim millia drachmas argenti misit Jerosolymam offerri pro peccatis mor- Jerosolymam offerri pro peccatis mor- tuorum sacrificium. Sic II ad Corinth. tuorum sacrificium. Sic II ad Corinth. VIII, 1 et seq., collectionem præcepit VIII, 1 et seq., collectionem præcepit fieri Apostolus, in pauperes sanctorum, fieri Apostolus, in pauperes sanctorum, qui fuerunt in Jerusalem '. Quibus au- qui fuerunt in Jerusalem '. Quibus au- tem miserunt, sequitur: « Ad Joakim, tem miserunt, sequitur: « Ad Joakim, filium Helciæ, filii Salom. Sacerdoti filium Helciæ, filii Salom. Sacerdoti enim si pauper est, principaliter debetur enim si pauper est, principaliter debetur oblatio, præcipue si bonus est: quod vi- oblatio, præcipue si bonus est: quod vi- detur per nominis interpretationem, et detur per nominis interpretationem, et paternam et avitam successionem. Joa- paternam et avitam successionem. Joa- kim præparatus Domino interpretatur, kim præparatus Domino interpretatur, Helcias pater vindicatus Domino dicitur, Helcias pater vindicatus Domino dicitur, Salomon vero pacificus meus interpre- Salomon vero pacificus meus interpre- tatur, et significat eum qui in pace con- tatur, et significat eum qui in pace con-

2 2

1 Cf. etiam, I ad Corinth. xvi, 1: De collectis 1 Cf. etiam, I ad Corinth. xvi, 1: De collectis autem, quæ fiunt in sanctos, etc. autem, quæ fiunt in sanctos, etc.

: :

scientiæ, voto obedientiæ Deo vindicatus scientiæ, voto obedientiæ Deo vindicatus est, et omni merito justitiæ præparatus, est, et omni merito justitiæ præparatus, ut digne possit offerre pro populo. Job, ut digne possit offerre pro populo. Job, XLII, 8 Ite ad servum meum Job, et of- XLII, 8 Ite ad servum meum Job, et of- ferte holocaustum pro vobis: Job autem ferte holocaustum pro vobis: Job autem servus meus orabit pro vobis: faciem ejus servus meus orabit pro vobis: faciem ejus suscipiam. Propter hoc, Deuter. XII, 19, suscipiam. Propter hoc, Deuter. XII, 19, præcipitur: Cave ne derelinquas levitem, præcipitur: Cave ne derelinquas levitem, in omni tempore quo versaris in terra. in omni tempore quo versaris in terra. « Et ad sacerdotes, » quia etiam minori- « Et ad sacerdotes, » quia etiam minori- bus ministris subveniendum. Proverb. bus ministris subveniendum. Proverb. III, 9 Honora Dominum de tua sub- III, 9 Honora Dominum de tua sub- stantia, et de primitiis omnium frugum stantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da ei, dando scilicet pauperibus. tuarum da ei, dando scilicet pauperibus. « Et ad omnem populum. » Nota ordi- « Et ad omnem populum. » Nota ordi- nem prius enim majori si indiget sub- nem prius enim majori si indiget sub- veniendum est, deinde ministris inferio- veniendum est, deinde ministris inferio- ribus, deinde communiter pauperibus. ribus, deinde communiter pauperibus. Luc. vi, 30 Omni petenti te, tribue. Luc. vi, 30 Omni petenti te, tribue. Tob. iv, 7: Noli avertere faciem tuam ab Tob. iv, 7: Noli avertere faciem tuam ab ullo paupere. Recoluerunt autem dicti ullo paupere. Recoluerunt autem dicti David Beatus vir qui intelligit super David Beatus vir qui intelligit super egenum et pauperem in die mala libe- egenum et pauperem in die mala libe- rabit eum Dominus 3. Non enim conden- rabit eum Dominus 3. Non enim conden- dæ sunt divitiæ, sed ministris altaris tri- dæ sunt divitiæ, sed ministris altaris tri- buendæ, et in pauperes, qui in forma buendæ, et in pauperes, qui in forma Christi veniunt, erogandæ. Isa. xxIII, 18: Christi veniunt, erogandæ. Isa. xxIII, 18: Erunt negotiationes ejus, scilicet Tyri, Erunt negotiationes ejus, scilicet Tyri, et mercedes ejus sanctificatæ Domino : et mercedes ejus sanctificatæ Domino : non condentur neque reponentur, quia non condentur neque reponentur, quia his qui habitaverint coram Domino erit his qui habitaverint coram Domino erit negotiatio ejus, ut manducent in saturi- negotiatio ejus, ut manducent in saturi- tatem, et vestiantur usque ad vetustatem. tatem, et vestiantur usque ad vetustatem. Tob. IV, 11: Eleemosyna ab omni pecca- Tob. IV, 11: Eleemosyna ab omni pecca- to et a morte liberat, et non patietur to et a morte liberat, et non patietur animam ire in tenebras. animam ire in tenebras.

Causam autem paupertatis subjungit Causam autem paupertatis subjungit dicens «Qui inventi sunt cum eo, » dicens «Qui inventi sunt cum eo, » hoc est, cum sacerdote, « in Jerusalem. » hoc est, cum sacerdote, « in Jerusalem. » Multis enim cum Jechonia et matre Multis enim cum Jechonia et matre transmigratis, pauperes remanserunt spo- transmigratis, pauperes remanserunt spo- liati, ita quod etiam multi propter penu- liati, ita quod etiam multi propter penu- riam dispersi sunt et significant cos qui riam dispersi sunt et significant cos qui vitæ merito intra Ecclesiam inveniuntur. vitæ merito intra Ecclesiam inveniuntur. Eccli. iv, 1: Fili, eleemosynam paupe- Eccli. iv, 1: Fili, eleemosynam paupe- ris ne defraudes, et oculos tuos ne trans- ris ne defraudes, et oculos tuos ne trans-

2 2

© Vulg. habet Salom. © Vulg. habet Salom.

3 Psal XL, 2. 3 Psal XL, 2.

COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH. COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH.

vertas a paupere. Eccli. vII, 33 et 34: vertas a paupere. Eccli. vII, 33 et 34: Honorifica sacerdotes, et propurga te Honorifica sacerdotes, et propurga te cum brachiis. Da illis partem, sicut cum brachiis. Da illis partem, sicut mandatum est tibi, primitiarum. Et post mandatum est tibi, primitiarum. Et post pauca, y. 36 Pauperi porrige manum pauca, y. 36 Pauperi porrige manum tuam, ut perficiatur propitiatio et bene- tuam, ut perficiatur propitiatio et bene- dictio tua. dictio tua.

Quando autem sic spoliati, et depau- Quando autem sic spoliati, et depau- perati fuerunt, subdit: perati fuerunt, subdit:

1 1

« Cum acciperent, » supple, Chaldæi, « Cum acciperent, » supple, Chaldæi, « vasa templi Domini. » Quia cum Je- « vasa templi Domini. » Quia cum Je- chonia ¹ et matre sua et thesauris regis chonia ¹ et matre sua et thesauris regis et populi, in Chaldæam translata sunt, et populi, in Chaldæam translata sunt, sicut legitur, IV Reg. xxiv, 15, et II Pa- sicut legitur, IV Reg. xxiv, 15, et II Pa- ral. xxxvi, 10. Quæ translatio ministro- ral. xxxvi, 10. Quæ translatio ministro- rum Ecclesiæ significat translationem et rum Ecclesiæ significat translationem et spoliationem. Et hoc est : « Quæ oblata spoliationem. Et hoc est : « Quæ oblata fuerant de templo. » De templo enim au- fuerant de templo. » De templo enim au- feruntur, quando animæ fideles et bona feruntur, quando animæ fideles et bona Ecclesiarum ad usus sæculares adhiben- Ecclesiarum ad usus sæculares adhiben- tur. Tales similes sunt Antiocho qui tur. Tales similes sunt Antiocho qui spoliare templum ausus fuit 2. spoliare templum ausus fuit 2.

Propter quid autem offerebant, sub- Propter quid autem offerebant, sub- jungitur, cum dicitur: « Revocare in ter- jungitur, cum dicitur: « Revocare in ter- ram Juda, » hoc est, ut Dominus vasa ram Juda, » hoc est, ut Dominus vasa translata in terram Juda revocaret, sicut translata in terram Juda revocaret, sicut et legitur factum esse, I Esdræ, 1, 7: Rex et legitur factum esse, I Esdræ, 1, 7: Rex Cyrus protulit vasa templi Domini, quæ Cyrus protulit vasa templi Domini, quæ tulerat Nabuchodonosor de Jerusalem, et tulerat Nabuchodonosor de Jerusalem, et referri fecit in Jerusalem. Quando autem referri fecit in Jerusalem. Quando autem hæc oblatio facta fuit, ostendit subdens: hæc oblatio facta fuit, ostendit subdens: « Decima die mensis Sivan, » quod con- « Decima die mensis Sivan, » quod con- versio interpretatur, eo quod tropicus versio interpretatur, eo quod tropicus mensis fuit, quoniam solis conversio mensis fuit, quoniam solis conversio gratiæ conversionem significabat. Ma- gratiæ conversionem significabat. Ma- lach. IV, 2 Orietur vobis timentibus lach. IV, 2 Orietur vobis timentibus nomen meum Sol justitiæ, et sanitas in nomen meum Sol justitiæ, et sanitas in pennis ejus. pennis ejus.

De spoliatione autem adhuc ulterius De spoliatione autem adhuc ulterius subdit «Vasa argentea quæ fecit Sede- subdit «Vasa argentea quæ fecit Sede- cias, filius Josie, rex Juda, » qui scilicet cias, filius Josie, rex Juda, » qui scilicet erat patruus Jechoniæ, qui transmigra- erat patruus Jechoniæ, qui transmigra- verat, quem loco sui Nabuchodonosor in verat, quem loco sui Nabuchodonosor in

1 Idem est ac Joachin, filius Joakin, de quo 1 Idem est ac Joachin, filius Joakin, de quo agitur, IV Reg. xxiv, 8-16. agitur, IV Reg. xxiv, 8-16.

2 Cf. II Machab. v, 16 et seq. 2 Cf. II Machab. v, 16 et seq.

365 365

regem præfecerat, et in principio regni regem præfecerat, et in principio regni sui loco vasorum aureorum quæ Salo- sui loco vasorum aureorum quæ Salo- mon fecerat et Chaldæi abstraxerant, mon fecerat et Chaldæi abstraxerant, quædam vasa argentea restituerat, ne quædam vasa argentea restituerat, ne cultus templi periret, quæ tamen etiam a cultus templi periret, quæ tamen etiam a Chaldæis postea abstracta sunt. Chaldæis postea abstracta sunt.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Posteaquam cepisset Nabuchodono- « Posteaquam cepisset Nabuchodono- sor, rex Babylonis, »in transmigratione sor, rex Babylonis, »in transmigratione « et « et scilicet, « Jechoniam 3, » regem, scilicet, « Jechoniam 3, » regem, » secundo loco a rege diffe- » secundo loco a rege diffe- principes, principes, rentes, « et cunctos potentes, » hoc est, rentes, « et cunctos potentes, » hoc est, potentatus obtinentes sub rege et princi- potentatus obtinentes sub rege et princi- pibus, et populum terræ, » hoc est pibus, et populum terræ, » hoc est multos de populo artifices et inclusores, multos de populo artifices et inclusores, «ab Jerusalem, » abstrahendo scilicet, «ab Jerusalem, » abstrahendo scilicet, « et duxit eos vinctos in Babylonem, » « et duxit eos vinctos in Babylonem, » Tunc enim in Tunc enim in transmigratos scilicet. transmigratos scilicet. magna paupertate erant constituti. magna paupertate erant constituti.

་་ ་་

10 10

« Et dixerunt,» ad sacerdotes scilicet, « Et dixerunt,» ad sacerdotes scilicet, quando eis pecuniam hanc attulerunt : quando eis pecuniam hanc attulerunt : « Ecce misimus ad vos. » Tangit hic de « Ecce misimus ad vos. » Tangit hic de intercessione et oblatione. Dixit enim Intercessor est potentis intercessione et oblatione. Dixit enim Intercessor est potentis ala. ala. Ptolemæus, quod « intercessor est peten- Ptolemæus, quod « intercessor est peten- tis ala. » Oblatio autem per hoc placet, tis ala. » Oblatio autem per hoc placet, quod est signum figurativum oblationis quod est signum figurativum oblationis Christi in cruce. Psal. L, 21: Tunc ac- Christi in cruce. Psal. L, 21: Tunc ac- ceptabis sacrificium justitiæ, oblationes ceptabis sacrificium justitiæ, oblationes et holocausta. Ad Hebr. 1x, 14: Sanguis et holocausta. Ad Hebr. 1x, 14: Sanguis Christi, qui per Spiritum sanctum semet- Christi, qui per Spiritum sanctum semet- ipsum obtulit immaculatum Deo, emun- ipsum obtulit immaculatum Deo, emun- dabit conscientiam nostram ab operibus dabit conscientiam nostram ab operibus mortuis, ad serviendum Deo viventi. Et mortuis, ad serviendum Deo viventi. Et ideo duo hic dicuntur, scilicet pro quibus ideo duo hic dicuntur, scilicet pro quibus est offerendum et orandum, et qualiter est offerendum et orandum, et qualiter hæc ædificatio in alios est propalanda, hæc ædificatio in alios est propalanda, ibi, y. 14: « Et legite librum istum. » ibi, y. 14: « Et legite librum istum. »

In primo duo dicit, qualiter scilicet In primo duo dicit, qualiter scilicet offerendum pro principe, qui est persona offerendum pro principe, qui est persona publica, et qualiter offerendum pro ipsis, publica, et qualiter offerendum pro ipsis, ibi, y. 13: « Et pro nobis ipsis. ibi, y. 13: « Et pro nobis ipsis.

» »

3 Cf. superius quæ diximus ad y. 8, not. 1 3 Cf. superius quæ diximus ad y. 8, not. 1 de hoc nomine. de hoc nomine.

366 366

Dicit ergo: Dicit ergo:

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Ecce misimus ad vos pecunias. » Eo « Ecce misimus ad vos pecunias. » Eo quod per pecuniam omnia habentur quod per pecuniam omnia habentur quæcumque necessaria sunt. Eccle. 1x, quæcumque necessaria sunt. Eccle. 1x, 19 Pecuniæ obediunt omnia. Aristoteles 19 Pecuniæ obediunt omnia. Aristoteles Numisma in V Ethicorum: « Numisma seu pecu- Numisma in V Ethicorum: « Numisma seu pecu-

est fidejus. est fidejus.

necessitatis. necessitatis.

» »

sor future «nia fidejussor est futuræ necessitatis. » sor future «nia fidejussor est futuræ necessitatis. » Et hoc est quod sequitur : « De quibus Et hoc est quod sequitur : « De quibus emite holocautomata, » quæ scilicet tota emite holocautomata, » quæ scilicet tota incendebantur, ab o quod est totum, incendebantur, ab o quod est totum, et zaupa quod est incendium, dicta, et et zaupa quod est incendium, dicta, et significant cor, et animalitatem huma- significant cor, et animalitatem huma- nam, quæ in toto igne pœnitentiæ et de- nam, quæ in toto igne pœnitentiæ et de- votionis cremari debent. Daniel. 111, 39 votionis cremari debent. Daniel. 111, 39 et 40 In animo contrito, et spiritu hu- et 40 In animo contrito, et spiritu hu- militatis suscipiamur: sicut in holocau- militatis suscipiamur: sicut in holocau- sto arietum, et taurorum, et sicut in mil- sto arietum, et taurorum, et sicut in mil- libus agnorum pinguium. « Et thus, libus agnorum pinguium. « Et thus, quod redolentiam significat devotionis. quod redolentiam significat devotionis. Cantic. III, 6 Quæ est ista quæ ascen- Cantic. III, 6 Quæ est ista quæ ascen- ait per desertum sicut virgula fumi ex ait per desertum sicut virgula fumi ex aromatibus myrrhæ et thuris? « Et fa- aromatibus myrrhæ et thuris? « Et fa- cite manna, » quod interpretatur munus, cite manna, » quod interpretatur munus, vel consolatio, seu sacrificium, vel holo- vel consolatio, seu sacrificium, vel holo- caustum, hoc est, offerte munera in ho- caustum, hoc est, offerte munera in ho- locaustum, et consolationem nostram. Et locaustum, et consolationem nostram. Et hoc significat eleemosynam quæ est mu- hoc significat eleemosynam quæ est mu- nus Deo oblatum. I Paral. xxix, 17: nus Deo oblatum. I Paral. xxix, 17: Populum tuum, qui hic repertus est, Populum tuum, qui hic repertus est, vidi cum ingenti gaudio tibi offerre do- vidi cum ingenti gaudio tibi offerre do- naria. Et offerte pro peccato, » hoc est, naria. Et offerte pro peccato, » hoc est, pro redemptione peccati. Ad Hebr. VIII, pro redemptione peccati. Ad Hebr. VIII, 3: Omnis pontifex ad offerenda munera 3: Omnis pontifex ad offerenda munera et hostias constituitur. Significant autem et hostias constituitur. Significant autem hæc oblationem Christi in cruce pro to- hæc oblationem Christi in cruce pro to- tius mundi redemptione. Ad Hebr. 1x, tius mundi redemptione. Ad Hebr. 1x, 26 Christus semel in consummatione 26 Christus semel in consummatione sæculorum, ad destitutionem peccati, per sæculorum, ad destitutionem peccati, per hostiam suam apparuit. Et post pauca, hostiam suam apparuit. Et post pauca, . 28 Christus semel oblatus est ad . 28 Christus semel oblatus est ad multorum exhaurienda peccata. Isa. LIII, multorum exhaurienda peccata. Isa. LIII, 8 Propter scelus populi mei percussi 8 Propter scelus populi mei percussi eum. Joan. xvII, 19 Pro eis ego sancti- eum. Joan. xvII, 19 Pro eis ego sancti- fico meipsum. Chrysostomus, hoc est, fico meipsum. Chrysostomus, hoc est,

" "

sacrifico.» «Ad aram Domini Dei no- sacrifico.» «Ad aram Domini Dei no- stri, » quæ significat incensionem cordis stri, » quæ significat incensionem cordis humani. Ara enim ab ardendo dicitur. humani. Ara enim ab ardendo dicitur. Levit. vi, 12 Ignis in altari semper ar- Levit. vi, 12 Ignis in altari semper ar- debit. debit.

« Et orate pro vita Nabuchodonosor, « Et orate pro vita Nabuchodonosor, regis Babylonis, » cui nunc concessa regis Babylonis, » cui nunc concessa fuit gubernatio Reipublicæ. Turbatio fuit gubernatio Reipublicæ. Turbatio enim vitæ illius causa fuisset turbationis enim vitæ illius causa fuisset turbationis omnium subditorum: in turbatione au- omnium subditorum: in turbatione au- tem quiete Deo servire nemo potest. « Et tem quiete Deo servire nemo potest. « Et pro vita Ballassar, filii ejus : » quia pro vita Ballassar, filii ejus : » quia usque ad illius tempora duravit captivi- usque ad illius tempora duravit captivi- tas. Jerem. XXIX, 7 Quærite pacem ci- tas. Jerem. XXIX, 7 Quærite pacem ci- vitatis ad quam transmigrare vos feci, vitatis ad quam transmigrare vos feci, et orate pro ea ad Dominum, quia in et orate pro ea ad Dominum, quia in pace illius erit pax vobis. I ad Timoth. pace illius erit pax vobis. I ad Timoth. II, 1 et 2 Obsecro primum omnium fieri II, 1 et 2 Obsecro primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus homini- gratiarum actiones pro omnibus homini- bus pro regibus et omnibus qui in su- bus pro regibus et omnibus qui in su- blimitate sunt, ut quietam, et tranquil- blimitate sunt, ut quietam, et tranquil- lam vitam agamus in omni pietate et lam vitam agamus in omni pietate et castitate. « Ut sint dies ipsorum, » qui- castitate. « Ut sint dies ipsorum, » qui- bus scilicet regere habent provincias, bus scilicet regere habent provincias, « sicut dies cœli super terram, » quiete « sicut dies cœli super terram, » quiete scilicet et ordinate sibi succedentes, se- scilicet et ordinate sibi succedentes, se- cundum quod in cœlo ordinatum est : cundum quod in cœlo ordinatum est : sicut etiam, Matth. vi, 10, dicitur: Fiat sicut etiam, Matth. vi, 10, dicitur: Fiat voluntas tua, sicut in cœlo et in terra. voluntas tua, sicut in cœlo et in terra. Psal. cxvII, 91: Ordinatione tua perse- Psal. cxvII, 91: Ordinatione tua perse- verat dies quoniam omnia serviunt verat dies quoniam omnia serviunt tibi. tibi.

« Et ut det Dominus virtutem nobis, » « Et ut det Dominus virtutem nobis, » patientiæ scilicet, qua sustinere possi- patientiæ scilicet, qua sustinere possi- mus peccatorum purgationem. Eccli. mus peccatorum purgationem. Eccli. XXXVI, 16 Reple Sion inenarrabilibus XXXVI, 16 Reple Sion inenarrabilibus verbis tuis, et gloria tua populum tuum. verbis tuis, et gloria tua populum tuum. « Et illuminet oculos nostros, » ut sal- « Et illuminet oculos nostros, » ut sal- tem per tribulationes cognoscamus quod tem per tribulationes cognoscamus quod in culpa cæci cognoscere non valuimus. in culpa cæci cognoscere non valuimus. Apoc. I, 18 Collyrio inunge oculos Apoc. I, 18 Collyrio inunge oculos tuos ut videas. Collyrium amarissimum tuos ut videas. Collyrium amarissimum est, sed illuminat oculos. Gregorius : est, sed illuminat oculos. Gregorius :

« «

Sæpe fit, quod oculos quos culpa clau- Sæpe fit, quod oculos quos culpa clau- «< sit, amaritudo pœnæ aperit. » « Ut vi- «< sit, amaritudo pœnæ aperit. » « Ut vi- vamus sub umbra Nabuchodonosor, re- vamus sub umbra Nabuchodonosor, re- gis Babylonis. » Umbra protectionem gis Babylonis. » Umbra protectionem significat. Isa. XLIX, 2: In umbra manus significat. Isa. XLIX, 2: In umbra manus suæ protexit me. « Et sub umbra Bal- suæ protexit me. « Et sub umbra Bal- tassar, filii ejus. " Sub iis enim duo- tassar, filii ejus. " Sub iis enim duo- bus purgata fuit iniquitas populi. « Et bus purgata fuit iniquitas populi. « Et

19 19

Umbra Umbra

protect protect

13 13

COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH. COMMENTARIUS IN CAP. I BARUCH.

serviamus eis multis diebus, » septua- serviamus eis multis diebus, » septua- ginta scilicet annis: servitus enim illo- ginta scilicet annis: servitus enim illo- rum, flagellum nostræ purgationis fuit, rum, flagellum nostræ purgationis fuit, sicut dicitur, Genes. xv, 13: Scito præ- sicut dicitur, Genes. xv, 13: Scito præ- noscens quod peregrinum futurum sit noscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua, et subji- semen tuum in terra non sua, et subji- cient eos servituti, et affligent quadrin- cient eos servituti, et affligent quadrin- gentis annis. « Et inveniamus gratiam gentis annis. « Et inveniamus gratiam in conspectu eorum, » supple, orate ne in conspectu eorum, » supple, orate ne scilicet crudeliter interficiant, sed gra- scilicet crudeliter interficiant, sed gra- tiose sustineant. Simile est, Exod. xi, tiose sustineant. Simile est, Exod. xi, 3 Dabit Dominus gratiam populo suo 3 Dabit Dominus gratiam populo suo coram Egyptiis. Tob. 1, 13 et 14: De- coram Egyptiis. Tob. 1, 13 et 14: De- dit illi Deus gratiam in conspectu Sal- dit illi Deus gratiam in conspectu Sal- manasar regis, et dedit illi potestatem manasar regis, et dedit illi potestatem quocumque vellet ire, habens libertatem quocumque vellet ire, habens libertatem quæcumque facere voluisset. Hæc enim quæcumque facere voluisset. Hæc enim gratia servis Dei necessaria est, quia ali- gratia servis Dei necessaria est, quia ali- ter a multis bonis impedirentur. Eccli. ter a multis bonis impedirentur. Eccli. XLV, 1 Dilectus Deo et hominibus XLV, 1 Dilectus Deo et hominibus Moyses, cujus memoria in benedictione Moyses, cujus memoria in benedictione