312 312

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scilicet in me dixerunt. Psal. LXVIII, 10: scilicet in me dixerunt. Psal. LXVIII, 10: Opprobria exprobrantium tibi ceciderunt Opprobria exprobrantium tibi ceciderunt super me. « Omnes cogitationes eorum super me. « Omnes cogitationes eorum adversum me, » supple, audisti. Matth. adversum me, » supple, audisti. Matth. IX, 4 Ut quid cogitatis mala in cordi- IX, 4 Ut quid cogitatis mala in cordi- bus vestris? Isa. 1, 16: Auferte malum bus vestris? Isa. 1, 16: Auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis. cogitationum vestrarum ab oculis meis.

: :

62. SIN (V) 62. SIN (V)

« Labia insurgentium mihi. » Psal. « Labia insurgentium mihi. » Psal. XXI, 8 Locuti sunt labiis, et moverunt XXI, 8 Locuti sunt labiis, et moverunt caput. Isa. LIX, 13 et 14 Concepimus et caput. Isa. LIX, 13 et 14 Concepimus et locuti sumus de corde verba mendacii. Et locuti sumus de corde verba mendacii. Et conversum est retrorsum judicium, et conversum est retrorsum judicium, et justitia longe stetit. « Et meditationes justitia longe stetit. « Et meditationes eorum adversum me tota die. » Isa. LIX, eorum adversum me tota die. » Isa. LIX, 7 Cogitationes eorum cogitationes 7 Cogitationes eorum cogitationes inutiles, vastitas et contritio in viis inutiles, vastitas et contritio in viis

eorum. eorum.

63. SIN (V)) 63. SIN (V))

« Sessionem eorum, » ubi scilicet ut « Sessionem eorum, » ubi scilicet ut judices sederunt. Psal. LXVIII, 13: Ad- judices sederunt. Psal. LXVIII, 13: Ad- versum me loquebantur qui sedebant in versum me loquebantur qui sedebant in porta. Hi sedent in cathedra pestilen- porta. Hi sedent in cathedra pestilen- tiæ . «Et resurrectionem eorum vide, » tiæ . «Et resurrectionem eorum vide, » quando scilicet surrexerunt impetu furo- quando scilicet surrexerunt impetu furo- ris, ut me ad judicium pertraherent. ris, ut me ad judicium pertraherent. Psal. xxvi, 12: Insurrexerunt in me Psal. xxvi, 12: Insurrexerunt in me testes iniqui. testes iniqui.

« Ego sum psalmus eorum, » hoc « Ego sum psalmus eorum, » hoc est, canticum derisionis. Job, xvii, 6: est, canticum derisionis. Job, xvii, 6: Posuit me quasi in proverbium vulgi, Posuit me quasi in proverbium vulgi, et exemplum sum coram eis. et exemplum sum coram eis.

1 Cf. Psal. 1, 1 Cf. Psal. 1,

1. 1.

III, III,

64. THAU 64. THAU

« Redde eis vicem Domine. » Joel, « Redde eis vicem Domine. » Joel, 4 Cito velociter reddam vicissitudi- 4 Cito velociter reddam vicissitudi- nem vobis super caput vestrum. « Juxta nem vobis super caput vestrum. « Juxta opera manuum suarum. » Isa. I, 11: opera manuum suarum. » Isa. I, 11: Retributio manuum ejus fiet ei. Isa. Retributio manuum ejus fiet ei. Isa. XXVII, 8 In mensura contra mensuram, XXVII, 8 In mensura contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabit eam. cum abjecta fuerit, judicabit eam.

69. THAU 69. THAU

torion torion

alligar alligar

« Dabis eis scutum cordis. » Scuta Scuta « Dabis eis scutum cordis. » Scuta Scuta victoribus capite retro alligabantur, et capite victoribus capite retro alligabantur, et capite sic in equis niveis circumducebantur, ut solita sic in equis niveis circumducebantur, ut solita omnibus demonstraretur quanta virtute omnibus demonstraretur quanta virtute sustinuissent. Et per contrarium hic di- sustinuissent. Et per contrarium hic di- cit, ut istis scutum ad cor ligetur, ut in cit, ut istis scutum ad cor ligetur, ut in vituperium eorum cunctis demonstretur, vituperium eorum cunctis demonstretur, quanta pertinacia contra Dominum pu- quanta pertinacia contra Dominum pu- gnaverunt. Job, XLI, 6 Corpus illius gnaverunt. Job, XLI, 6 Corpus illius quasi scuta fusilia. Sancti tamen istud quasi scuta fusilia. Sancti tamen istud in bono exponunt vocantes laborem Do- in bono exponunt vocantes laborem Do- mini passionem Christi quæ datur pro mini passionem Christi quæ datur pro scuto cordis in defensionem. Ad Ephes. scuto cordis in defensionem. Ad Ephes. v1, 16: In omnibus sumentes scutum v1, 16: In omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequis- fidei, in quo possitis omnia tela nequis- simi ignea exstinguere. Psal. v, 13: simi ignea exstinguere. Psal. v, 13: Scuto bonæ voluntatis tuæ coronasti Scuto bonæ voluntatis tuæ coronasti

nos. nos.

66. THAU. (;)) 66. THAU. (;))

« Persequeris in furore tuo. » Psal. « Persequeris in furore tuo. » Psal. LXXXII, 16: Persequeris illos in tempe- LXXXII, 16: Persequeris illos in tempe- state tua, et in ira tua turbabis eos. state tua, et in ira tua turbabis eos. « Et conteres eos sub cœlis, Domine. » « Et conteres eos sub cœlis, Domine. »

CAP. IV THRENORUM. CAP. IV THRENORUM.

313 313

Eccli. xxxvi, 12: Contere caput princi- alius præter nos. Exod. xvii, 14 : Dele- Eccli. xxxvi, 12: Contere caput princi- alius præter nos. Exod. xvii, 14 : Dele- pum inimicorum, dicentium : Non est bo memoriam Amalec sub cœlo. pum inimicorum, dicentium : Non est bo memoriam Amalec sub cœlo.

CAPUT IV. CAPUT IV.

Peccata ducum, pastorum ac totius populi has miserias ediderunt. Peccata ducum, pastorum ac totius populi has miserias ediderunt.

Aleph. 1. Quomodo obscuratum est aurum, Aleph. 1. Quomodo obscuratum est aurum,

ВЕТН. ВЕТН.

mutatus est color optimus! mutatus est color optimus! dispersi sunt lapides sanctuarii dispersi sunt lapides sanctuarii

in capite omnium platearum! in capite omnium platearum!

2. Filii Sion inclyti, 2. Filii Sion inclyti,

et amicti auro primo, et amicti auro primo,

quomodo reputati sunt in vasa testea, quomodo reputati sunt in vasa testea,

opus manuum figuli! opus manuum figuli!

GHIMEL. 3. Sed et lamiæ nudaverunt mammam, GHIMEL. 3. Sed et lamiæ nudaverunt mammam, lactaverunt catulos suos : lactaverunt catulos suos :

filia populi mei crudelis filia populi mei crudelis

quasi struthio in deserto quasi struthio in deserto

DALETH. 4. Adhæsit lingua lactentis DALETH. 4. Adhæsit lingua lactentis

HE. HE.

VAU. VAU.

ZAIN. ZAIN.

ad palatum ejus in siti : ad palatum ejus in siti :

parvuli petierunt panem, parvuli petierunt panem,

et non erat qui frangeret eis. et non erat qui frangeret eis.

5. Qui vescebantur voluptuose, 5. Qui vescebantur voluptuose, interierunt in viis: interierunt in viis:

qui nutriebantur in croceis, qui nutriebantur in croceis,

amplexati sunt stercora. amplexati sunt stercora.

6. Et major effecta est iniquitas filiæ populi mei 6. Et major effecta est iniquitas filiæ populi mei peccato Sodomorum, peccato Sodomorum,

quæ subversa est in momento 1, quæ subversa est in momento 1, et non ceperunt in ea manus. et non ceperunt in ea manus.

7. Candidiores Nazaræi ejus nive, 7. Candidiores Nazaræi ejus nive, nitidiores lacte, nitidiores lacte,

rubicundiores ebore antiquo, rubicundiores ebore antiquo,

sapphiro pulchriores. sapphiro pulchriores.

1 Genes, xix, 24. 1 Genes, xix, 24.

314 314

HETH. HETH.

THETH. THETH.

IOD. IOD.

САРН. САРН.

LAMED. LAMED.

MEM. MEM.

NUN. NUN.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

8. Denigrata est super carbones facies eorum, 8. Denigrata est super carbones facies eorum, et non sunt cogniti in plateis : et non sunt cogniti in plateis : adhæsit cutis eorum ossibus, aruit, adhæsit cutis eorum ossibus, aruit,

et facta est quasi lignum. et facta est quasi lignum.

9. Melius fuit occisis gladio 9. Melius fuit occisis gladio

quam interfectis fame, quam interfectis fame,

quoniam isti extabuerunt consumpti quoniam isti extabuerunt consumpti a sterilitate terræ. a sterilitate terræ.

10. Manus mulierum misericordium 10. Manus mulierum misericordium coxerunt filios suos : coxerunt filios suos :

facti sunt cibus earum, facti sunt cibus earum,

in contritione filiæ populi mei. in contritione filiæ populi mei.

11. Complevit Dominus furorem suum, 11. Complevit Dominus furorem suum, effudit iram indignationis suæ : effudit iram indignationis suæ :

et succendit ignem in Sion, et succendit ignem in Sion,

et devoravit fundamenta ejus. et devoravit fundamenta ejus.

12. Non crediderunt reges terræ, 12. Non crediderunt reges terræ,

et universi habitatores orbis, et universi habitatores orbis, quoniam ingrederetur hostis et inimicus quoniam ingrederetur hostis et inimicus per portas Jerusalem. per portas Jerusalem.

13. Propter peccata prophetarum ejus, 13. Propter peccata prophetarum ejus, et iniquitates sacerdotum ejus, et iniquitates sacerdotum ejus,

qui effuderunt in medio ejus qui effuderunt in medio ejus sanguinem justorum. sanguinem justorum.

14. Erraverunt cæci in plateis, 14. Erraverunt cæci in plateis,

polluti sunt in sanguine polluti sunt in sanguine

cumque non possent, cumque non possent,

tenuerunt lacinias suas. tenuerunt lacinias suas.

SAMECH. 15. Recedite, polluti, clamaverunt eis : SAMECH. 15. Recedite, polluti, clamaverunt eis :

РНЕ. РНЕ.

AIN. AIN.

recedite, abite, nolite tangere : recedite, abite, nolite tangere :

jurgati quippe sunt, et commoti, dixerunt inter gentes : jurgati quippe sunt, et commoti, dixerunt inter gentes : Non addet ultra ut habitet in eis. Non addet ultra ut habitet in eis.

16. Facies Domini divisit eos, 16. Facies Domini divisit eos,

non addet ut respiciat eos : non addet ut respiciat eos :

facies sacerdotum non erubuerunt, facies sacerdotum non erubuerunt,

neque senum miserti sunt. neque senum miserti sunt.

17. Cum adhuc subsisteremus, defecerunt oculi nostri 17. Cum adhuc subsisteremus, defecerunt oculi nostri ad auxilium nostrum vanum, ad auxilium nostrum vanum,

cum respiceremus attenti ad gentem, cum respiceremus attenti ad gentem,

quæ salvare non poterat. quæ salvare non poterat.

SADE. SADE.

COPH. COPH.

RES. RES.

SIN. SIN.

THAU. THAU.

COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM.

18. Lubricaverunt vestigia nostra 18. Lubricaverunt vestigia nostra

in itinere platearum nostrarum : in itinere platearum nostrarum :

appropinquavit finis noster, completi sunt dies nostri, appropinquavit finis noster, completi sunt dies nostri, quia venit finis noster. quia venit finis noster.

19. Velociores fuerunt persecutores nostri 19. Velociores fuerunt persecutores nostri

aquilis coli: aquilis coli:

super montes persecuti sunt nos, super montes persecuti sunt nos,

in deserto insidiati sunt nobis. in deserto insidiati sunt nobis.

20. Spiritus oris nostri, Christus Dominus, 20. Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, captus est in peccatis nostris,

cui diximus: In umbra tua cui diximus: In umbra tua vivemus in gentibus. vivemus in gentibus.

21. Gaude et lætare, filia Edom, 21. Gaude et lætare, filia Edom, quæ habitas in terra Hus! quæ habitas in terra Hus!

ad te quoque perveniet calix, inebriaberis, ad te quoque perveniet calix, inebriaberis, atque nudaberis. atque nudaberis.

22. Completa est iniquitas tua, filia Sion, 22. Completa est iniquitas tua, filia Sion, non addet ultra ut transmigret te. non addet ultra ut transmigret te. Visitavit iniquitatem tuam, filia Edom, Visitavit iniquitatem tuam, filia Edom, discooperuit peccata tua. discooperuit peccata tua.

315 315

IN CAPUT IV THRENORUM IN CAPUT IV THRENORUM

personis, ibi, *. 2 : « Filii Sion in- personis, ibi, *. 2 : « Filii Sion in- clyti. » clyti. » Dicit ergo: Dicit ergo:

COMMENTARIUS. COMMENTARIUS.

« Quomodo obscuratum est aurum ! » « Quomodo obscuratum est aurum ! » Tangit planctum ex comparatione trista- Tangit planctum ex comparatione trista- bilium præsentium ad ea quæ lætificant bilium præsentium ad ea quæ lætificant in præterito et dividitur in duas partes, in præterito et dividitur in duas partes, in quarum prima ponitur planctus : in quarum prima ponitur planctus : in secunda autem planctus consolatio, in secunda autem planctus consolatio, ibi, . 21: « Gaude et lætare, filia ibi, . 21: « Gaude et lætare, filia Edom. » Edom. »

Prima adhuc dividitur in duas, in Prima adhuc dividitur in duas, in quarum prima describitur malum quod quarum prima describitur malum quod plangitur in secunda autem mali istius plangitur in secunda autem mali istius raritas et incredibilitas, ibi, . 12: «Non raritas et incredibilitas, ibi, . 12: «Non crediderunt reges terræ. » crediderunt reges terræ. »

Prima harum adhuc in duas dividitur. Prima harum adhuc in duas dividitur. Plangitur enim malum in ædificiis quæ Plangitur enim malum in ædificiis quæ destructa sunt: in secunda autem in destructa sunt: in secunda autem in

1. ALEPH ( 8 ) 1. ALEPH ( 8 )

sapientiæ sapientiæ

« Quomodo obscuratum est aurum ! » « Quomodo obscuratum est aurum ! » quod scilicet erat in sanctuario Sancti quod scilicet erat in sanctuario Sancti sanctorum, ut arca scilicet, propitiato- sanctorum, ut arca scilicet, propitiato- rio, Cherub, mensa propositionis, cande- rio, Cherub, mensa propositionis, cande- labro, altari aureo, et aliis vasis de qui- labro, altari aureo, et aliis vasis de qui- bus dicitur, Exod. xxvi, 1 et seq. : et Aurum bus dicitur, Exod. xxvi, 1 et seq. : et Aurum significat aurum sapientiæ, quæ debet obscura significat aurum sapientiæ, quæ debet obscura esse in ministris Ecclesiæ. Aurum enim esse in ministris Ecclesiæ. Aurum enim splendore rubet, et sic sapientia divina, splendore rubet, et sic sapientia divina, et rubet charitate, et splendet veritate. et rubet charitate, et splendet veritate. Ad Hebr. ix, 2 et seq. Tabernaculum Ad Hebr. ix, 2 et seq. Tabernaculum factum est primum, in quo erant cande- factum est primum, in quo erant cande- labra, et mensa, et propositio panum, labra, et mensa, et propositio panum,

tum. tum.

316. 316.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quæ dicitur Sancta. Post velamentum quæ dicitur Sancta. Post velamentum autem secundum, tabernaculum, quod autem secundum, tabernaculum, quod dicitur Sancta sanctorum aureum ha- dicitur Sancta sanctorum aureum ha- bens thuribulum, et arcam Testamenti cir- bens thuribulum, et arcam Testamenti cir- cumtectam ex omni parte auro, in qua cumtectam ex omni parte auro, in qua urna aurea habens manna, et virga Aa- urna aurea habens manna, et virga Aa- ron quæ fronduerat, et tabulæ Testa- ron quæ fronduerat, et tabulæ Testa- menti: superque eam erant Cherubim menti: superque eam erant Cherubim gloriæ obumbrantia propitiatorium. gloriæ obumbrantia propitiatorium. Candelabrum in claritate scientiæ, men- Candelabrum in claritate scientiæ, men- sa in refectione gratiæ, propositio panum sa in refectione gratiæ, propositio panum in officio doctrinæ, Sancta sanctorum in in officio doctrinæ, Sancta sanctorum in excellenti sanctitate, aureum thuribulum excellenti sanctitate, aureum thuribulum in orationis devotione, arca Testamenti in orationis devotione, arca Testamenti in conscientia obedientiæ, circumtecta in conscientia obedientiæ, circumtecta autem auro in splendore summæ sapien- autem auro in splendore summæ sapien- tiæ, urna aurea habens manna in concep- tiæ, urna aurea habens manna in concep- tione consolationis divinæ, virga Aaron tione consolationis divinæ, virga Aaron in rectitudine vitæ, florens in honestatis in rectitudine vitæ, florens in honestatis conversatione et bonæ famæ opinione, conversatione et bonæ famæ opinione, tabulæ Testamenti in cordis per mandata tabulæ Testamenti in cordis per mandata Dei inscriptione, Cherubin in studii litte- Dei inscriptione, Cherubin in studii litte- rarum altitudine, in continua pro populo rarum altitudine, in continua pro populo intercessione. Istud est aurum ignitum de intercessione. Istud est aurum ignitum de quo dicitur, Apocal. II, 18: Suadeo tibi quo dicitur, Apocal. II, 18: Suadeo tibi emere a me aurum ignitum probatum, emere a me aurum ignitum probatum, ut locuples fias. Hoc autem hodie, heu ! ut locuples fias. Hoc autem hodie, heu ! obscuratum est per terrenorum denigra- obscuratum est per terrenorum denigra- tionem, et concupiscentiæ incensionem. tionem, et concupiscentiæ incensionem. Ad Roman. 1, 21 Obscuratum est in- Ad Roman. 1, 21 Obscuratum est in- sipiens cor eorum. Ad Ephes. IV, 18: sipiens cor eorum. Ad Ephes. IV, 18: Tenebris obscuratum habentes intelle- Tenebris obscuratum habentes intelle- ctum, alienati a vita Dei per ignorantiam ctum, alienati a vita Dei per ignorantiam quæ est in illis, propter cæcitatem cordis quæ est in illis, propter cæcitatem cordis ipsorum. Jerem. XIV, 2: Portæ ejus ipsorum. Jerem. XIV, 2: Portæ ejus corruerunt, et obscuratæ sunt. corruerunt, et obscuratæ sunt.

« Mutatus est color optimus, » in op- « Mutatus est color optimus, » in op- timo scilicet exemplo, quia quilibet ocu- timo scilicet exemplo, quia quilibet ocu- lus desideranter intuebatur. Eccli. XLIII, lus desideranter intuebatur. Eccli. XLIII, 20 Pulchritudinem candoris ejus admi- 20 Pulchritudinem candoris ejus admi- rabitur oculus. Judith, x, 4: Cui etiam rabitur oculus. Judith, x, 4: Cui etiam Dominus contulit splendorem: quoniam Dominus contulit splendorem: quoniam omnis ista compositio non ex libidine, omnis ista compositio non ex libidine, sed ex virtute pendebat. Hic color muta- sed ex virtute pendebat. Hic color muta- tus est, et colorem inferni assumpsit. tus est, et colorem inferni assumpsit. Unde, infra, 7. 8 Denigrata est super Unde, infra, 7. 8 Denigrata est super carbones facies eorum. Nahum, II, 10: carbones facies eorum. Nahum, II, 10: Facies omnium eorum sicut nigredo Facies omnium eorum sicut nigredo

ollæ. ollæ.

« Dispersi sunt lapides sanctuarii, » « Dispersi sunt lapides sanctuarii, » hoc est, ex quibus sanctuarium constru- hoc est, ex quibus sanctuarium constru- ctum erat tam in templo quam in atrio, ctum erat tam in templo quam in atrio, et significant viros solidos per constan- et significant viros solidos per constan- tiam, « quadrangulos ad virtutem, » ut tiam, « quadrangulos ad virtutem, » ut dicit Philosophus. Isa. xxvIII, 16 Ecce dicit Philosophus. Isa. xxvIII, 16 Ecce ego mittam in fundamentis Sion lapidem, ego mittam in fundamentis Sion lapidem, lapidem probatum, angularem, pretio- lapidem probatum, angularem, pretio- sum, in fundamento fundatum. Isa. Liv, sum, in fundamento fundatum. Isa. Liv, 11 et 12 Ecce ego sternam per ordinem 11 et 12 Ecce ego sternam per ordinem lapides tuos, et fundabo te in sapphiris, lapides tuos, et fundabo te in sapphiris, et ponam jaspidem propugnacula tua, et et ponam jaspidem propugnacula tua, et portas tuas in lapides sculptos, et omnes portas tuas in lapides sculptos, et omnes terminos tuos in lapides desiderabiles. terminos tuos in lapides desiderabiles. Strati sunt lapides consensu et unani- Strati sunt lapides consensu et unani- mitate, sapphiri cœlesti conversatione, mitate, sapphiri cœlesti conversatione, jaspides fidei virore, sculpti Crucifixi et jaspides fidei virore, sculpti Crucifixi et Sanctorum imagine, desiderabiles virtu- Sanctorum imagine, desiderabiles virtu- tum pretiositate. Hi hodie dispersi sunt tum pretiositate. Hi hodie dispersi sunt schismatum et discordiarum varietate. schismatum et discordiarum varietate. Psal. XLII, 12 In gentibus dispersisti Psal. XLII, 12 In gentibus dispersisti nos. I ad Corinth. 1, 10 Obsecro,... ut nos. I ad Corinth. 1, 10 Obsecro,... ut non sint in vobis schismata. Exod. v, non sint in vobis schismata. Exod. v, 12 Dispersus est populus ad colli- 12 Dispersus est populus ad colli- gendas paleas. Ezech. xxxiv, 6 Dis- gendas paleas. Ezech. xxxiv, 6 Dis- persi sunt greges mei. « In capite om- persi sunt greges mei. « In capite om- nium platearum, » hoc est, latarum nium platearum, » hoc est, latarum viarum: Tható Græce, Latine latum si- viarum: Tható Græce, Latine latum si- gnificat: latas enim vias ambulant ad gnificat: latas enim vias ambulant ad mortem. Matth. vu, 13: Lata porta, et mortem. Matth. vu, 13: Lata porta, et spatiosa via est, quæ ducit ad perditio- spatiosa via est, quæ ducit ad perditio- nem, et multi sunt qui intrant per eam. nem, et multi sunt qui intrant per eam. Ezech. XVI, 21 et seq. Fecisti tibi pro- Ezech. XVI, 21 et seq. Fecisti tibi pro- stibulum in cunctis plateis, ad omne ca- stibulum in cunctis plateis, ad omne ca- put viæ, etc. put viæ, etc.

2. BETH 2. BETH

« Filii Sion. » Deplorat deturpationem « Filii Sion. » Deplorat deturpationem personarum tripliciter, primo scilicet in- personarum tripliciter, primo scilicet in- clytarum et miserabilium. Secundo, clytarum et miserabilium. Secundo, voluptuose enutritarum, ibi, y. 5 : « Qui voluptuose enutritarum, ibi, y. 5 : « Qui vescebantur voluptuose. » Tertio, san- vescebantur voluptuose. » Tertio, san- ctitate florentium, ibi, y. 7 : « Candidio- ctitate florentium, ibi, y. 7 : « Candidio- res nive. » res nive. »

Prima habet duo, inclytos scilicet et Prima habet duo, inclytos scilicet et

COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM.

317 317

parvulos miserabiles, ibi, « Sed et la- parvulos miserabiles, ibi, « Sed et la-

miæ. » miæ. »

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Filii Sion inclyti. » « Inclytus est, « Filii Sion inclyti. » « Inclytus est, « ut dicit Eustratius, felicitate divitiarum, « ut dicit Eustratius, felicitate divitiarum, « et gloriæ amicorum præfulgens : qua- « et gloriæ amicorum præfulgens : qua- « les fuerunt Patres Veteris et Novi Te- « les fuerunt Patres Veteris et Novi Te- << stamenti a principio, qui divites fuerunt << stamenti a principio, qui divites fuerunt « virtute, gloriosi virtutis opere, caterva « virtute, gloriosi virtutis opere, caterva « Angelorum et Sanctorum vallati. » « Angelorum et Sanctorum vallati. » Eccli. XLIV, 1 Laudemus viros gloriosos, Eccli. XLIV, 1 Laudemus viros gloriosos, et parentes nostros in generatione sua. et parentes nostros in generatione sua. I Machab. II, 17: Princeps, et clarissi- I Machab. II, 17: Princeps, et clarissi- mus, et magnus es in hac civitate, et or- mus, et magnus es in hac civitate, et or- natus filiis et fratribus. Genes. xxı, 6: natus filiis et fratribus. Genes. xxı, 6: Princeps Dei es apud nos. « Amicti auro Princeps Dei es apud nos. « Amicti auro primo, » hoc est, summæ sapientiæ ve- primo, » hoc est, summæ sapientiæ ve- stitu. Ezech. xxVIII, 13: Aurum opus de- stitu. Ezech. xxVIII, 13: Aurum opus de- coris tui. Ezech. xvi, 13: Ornata es auro coris tui. Ezech. xvi, 13: Ornata es auro et argento, et vestita es bysso, et poly- et argento, et vestita es bysso, et poly- mito, et multicoloribus. Primum enim mito, et multicoloribus. Primum enim aurum sapientiæ divinæ splendor est, eo aurum sapientiæ divinæ splendor est, eo quod illa sapientia cæteris nobilior est. quod illa sapientia cæteris nobilior est. Genes. 11, 12: Aurum terræ illius opti- Genes. 11, 12: Aurum terræ illius opti- mum est. Argentum vero tinnitus sacri mum est. Argentum vero tinnitus sacri eloquii, byssus candor innocentiæ, poly- eloquii, byssus candor innocentiæ, poly- mitum diversitas est splendorum in gra- mitum diversitas est splendorum in gra- tiis Angelorum, multi autem colores tiis Angelorum, multi autem colores sunt picturæ virtutum. sunt picturæ virtutum.

" Quomodo reputati sunt in vasa te- " Quomodo reputati sunt in vasa te- stea? » Hoc enim videmus hodie, quod stea? » Hoc enim videmus hodie, quod nihil apparet in personis Ecclesiasticis nihil apparet in personis Ecclesiasticis nisi lutum. Daniel. XIV, 6: Iste est in- nisi lutum. Daniel. XIV, 6: Iste est in- trinsecus luteus. Psal. xvn, 43: Ut lu- trinsecus luteus. Psal. xvn, 43: Ut lu- tum platearum delebo eos. Sapient. xv, tum platearum delebo eos. Sapient. xv, 7: De eodem luto fingit quæ munda sunt 7: De eodem luto fingit quæ munda sunt in usum vasa, et similiter quæ his sunt in usum vasa, et similiter quæ his sunt contraria. contraria.

«Opus manuum figuli. » Gregorius: «Opus manuum figuli. » Gregorius: « Luti compositores figulos vocamus. » « Luti compositores figulos vocamus. » Compositores luti sunt qui tales sibi Præ- Compositores luti sunt qui tales sibi Præ- latos fingunt, in quibus nihil nisi lutum latos fingunt, in quibus nihil nisi lutum est. Sap. xv, 8 Cum labore vano deum est. Sap. xv, 8 Cum labore vano deum fingit de eodem luto, ille qui paulo ante fingit de eodem luto, ille qui paulo ante de terra factus fuerat, et post pusillum re- de terra factus fuerat, et post pusillum re- ducit se unde acceptus est. Et, post pauca, ducit se unde acceptus est. Et, post pauca,

: :

. 10 Cinis est cor ejus, et terra super- . 10 Cinis est cor ejus, et terra super- vacua spes illius, et luto vilior vita vacua spes illius, et luto vilior vita ejus. ejus.

3. GHIMEL 3. GHIMEL

« Sed et lamiæ. » Tangit hic destru- « Sed et lamiæ. » Tangit hic destru- ctionem miserabilium personarum in ma- ctionem miserabilium personarum in ma- tribus et parvulis, ibi, y. 4 : « Adhæsit tribus et parvulis, ibi, y. 4 : « Adhæsit lingua. » lingua. »

In matribus ostendit, quod etiam mi- In matribus ostendit, quod etiam mi- sericordia lamiæ non est inventa in eis. sericordia lamiæ non est inventa in eis. Lamia enim etsi devorat alienos, tamen Lamia enim etsi devorat alienos, tamen lactat suos, sed matres illius populi suos lactat suos, sed matres illius populi suos abjecerunt, sicut struthiones : et hoc abjecerunt, sicut struthiones : et hoc

est: est:

Prælatorum Prælatorum

et struthio- et struthio-

ne. ne.

« Sed et lamiæ. » Lamiæ innubia « Sed et lamiæ. » Lamiæ innubia sunt, et genera dicuntur esse simiarum, sunt, et genera dicuntur esse simiarum, et dicuntur habere caput virgineum, et dicuntur habere caput virgineum, corpus porcinum, et pedes equinos, et corpus porcinum, et pedes equinos, et sicut tradunt historiographi, crudelissi- sicut tradunt historiographi, crudelissi- mum est, et specialiter delectatur præ- mum est, et specialiter delectatur præ- scindere uteros prægnantium, et devorare scindere uteros prægnantium, et devorare embria: significat Prælatos et synagogæ comparatio embria: significat Prælatos et synagogæ comparatio et Ecclesiæ, qui conceptos in utero Ec- cum lamiis et Ecclesiæ, qui conceptos in utero Ec- cum lamiis clesiæ præscindunt et devorant, et suos clesiæ præscindunt et devorant, et suos fautores lactant ad peccatum. Isa. xxxiv, fautores lactant ad peccatum. Isa. xxxiv, 14 Ibi cubavit lamia, et invenit sibi 14 Ibi cubavit lamia, et invenit sibi requiem. Isa. III, 15: Quare facies pau- requiem. Isa. III, 15: Quare facies pau- perum commolitis ? Devorant enim et perum commolitis ? Devorant enim et molunt inter dentes. Matth. XXIII, 14 : molunt inter dentes. Matth. XXIII, 14 : Væ vobis... quia comeditis domos vidua- Væ vobis... quia comeditis domos vidua- rum, orationes longas orantes, hoc est, rum, orationes longas orantes, hoc est, orare se promittentes. Proverb. xxx, 14 : orare se promittentes. Proverb. xxx, 14 : Generatio quæ pro dentibus gladios ha- Generatio quæ pro dentibus gladios ha- bet, et commandit molaribus suis, ut com- bet, et commandit molaribus suis, ut com- edat inopes de terra, et pauperes ex edat inopes de terra, et pauperes ex hominibus. « Nudaverunt mammas. » hominibus. « Nudaverunt mammas. » Nudare est apertum corruptionis exem- Nudare est apertum corruptionis exem- plum præbere. Mamma autem lactatio est plum præbere. Mamma autem lactatio est et enutritio ad peccati dulcedinem. Pro- et enutritio ad peccati dulcedinem. Pro- verb. VII, 18 Inebriemur uberibus, et verb. VII, 18 Inebriemur uberibus, et fruamur cupitis amplexibus. « Lactave- fruamur cupitis amplexibus. « Lactave- runt catulos suos, » hoc est, invitatores runt catulos suos, » hoc est, invitatores suos. Proverb. 1, 10: Fili mi, si te la- suos. Proverb. 1, 10: Fili mi, si te la- ctaverint peccatores, ne acquiescat eis. ctaverint peccatores, ne acquiescat eis.

« Filia populi mei crudelis, » supple, Struth ionis « Filia populi mei crudelis, » supple, Struth ionis plus quam lamia: quia lamia suos nutrit, crudelitas in plus quam lamia: quia lamia suos nutrit, crudelitas in struthio autem suos abjicit, et significat struthio autem suos abjicit, et significat

pullos. pullos.

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tyrannos, qui et suos et alienos devorant. tyrannos, qui et suos et alienos devorant. Job, xxxix, 13: Penna struthionis simi- Job, xxxix, 13: Penna struthionis simi- lis est pennis herodii, et accipitris. Hero- lis est pennis herodii, et accipitris. Hero- dius et accipiter veros principes signifi- dius et accipiter veros principes signifi- cant, quibus tyrannus similari quærit in cant, quibus tyrannus similari quærit in sola dominatus elevatione: sed crudelis sola dominatus elevatione: sed crudelis in deserto habitans, quia sibi commissos in deserto habitans, quia sibi commissos deducit ad desertum per depopulationem. deducit ad desertum per depopulationem. Job, xxxix, 16 Duratur ad filios suos Job, xxxix, 16 Duratur ad filios suos quasi non sint sui. Isa. xiv, 20: Tu quasi non sint sui. Isa. xiv, 20: Tu terram tuam disperdidisti, tu populum terram tuam disperdidisti, tu populum tuum occidisti. Et hoc est quod dicit : tuum occidisti. Et hoc est quod dicit : « Quasi struthio in deserto. » « Quasi struthio in deserto. »

4. DALETH ( 7 ) 4. DALETH ( 7 )

« Adhæsit lingua lactentis, » hoc est, « Adhæsit lingua lactentis, » hoc est, parvuli lac sugentis, « ad palatum ejus parvuli lac sugentis, « ad palatum ejus in siti, » quæ sitis ex defectu lactis nu- in siti, » quæ sitis ex defectu lactis nu- trientis proveniebat, eo quod mater fame trientis proveniebat, eo quod mater fame consumpta fuerat, et lac in uberibus non consumpta fuerat, et lac in uberibus non habebat, sicut etiam in Ecclesia lac doc- habebat, sicut etiam in Ecclesia lac doc- trinæ infantulis et parvulis non exhibetur. trinæ infantulis et parvulis non exhibetur. Osee, 1x, 13 et 14 Ephraim educet ad Osee, 1x, 13 et 14 Ephraim educet ad interfectorem filios suos. Da eis, Domine. interfectorem filios suos. Da eis, Domine. Quid dabis eis ? Da eis vulvam sine li- Quid dabis eis ? Da eis vulvam sine li- beris, et ubera arentia. De his dicitur, beris, et ubera arentia. De his dicitur, Cantic. VIII, 8: Soror nostra parva est, Cantic. VIII, 8: Soror nostra parva est, et ubera non habet. Propter hoc dicitur, et ubera non habet. Propter hoc dicitur, I ad Corinth. 111, 1 et 2 : Tamquam par- I ad Corinth. 111, 1 et 2 : Tamquam par- vulis in Christo lac vobis potum dedi, vulis in Christo lac vobis potum dedi, non escam. I Petr. 11, 2: Sicut modo ge- non escam. I Petr. 11, 2: Sicut modo ge- niti infantes, rationabile, sine dolo lac niti infantes, rationabile, sine dolo lac concupiscite, ut in eo crescatis. concupiscite, ut in eo crescatis.

14: 14:

« Parvuli petierunt panem, » gran- « Parvuli petierunt panem, » gran- diusculi scilicet et jam ablactati, solidio- diusculi scilicet et jam ablactati, solidio- rem cibum appetentes : et significant eos rem cibum appetentes : et significant eos qui mysteria Scripturæ capere possent, qui mysteria Scripturæ capere possent, si eis proponerentur. Ad Hebr. V, si eis proponerentur. Ad Hebr. V, Perfectorum autem est solidus cibus: Perfectorum autem est solidus cibus: eorum qui pro consuetudine exercitatos eorum qui pro consuetudine exercitatos habent sensus ad discretionem boni ac habent sensus ad discretionem boni ac mali. Matth. VI, 11 Panem nostrum mali. Matth. VI, 11 Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie. supersubstantialem da nobis hodie.

1 Matth. xxiv, 45. 1 Matth. xxiv, 45.

«< Et non erat qui frangeret eis, » mi- «< Et non erat qui frangeret eis, » mi- nistro scilicet doctore fideli et prudente, nistro scilicet doctore fideli et prudente, quem constituit Dominus super familiam quem constituit Dominus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore 1, suam, ut det illis cibum in tempore 1, penitus deficiente. Isa. III, 7: Non sum penitus deficiente. Isa. III, 7: Non sum medicus, et in domo mea non est panis, medicus, et in domo mea non est panis, nec vestimentum nolite me constituere nec vestimentum nolite me constituere principem populi. Jerem. XXXVIII, 9: principem populi. Jerem. XXXVIII, 9: Non sunt panes ultra in civitate: fran- Non sunt panes ultra in civitate: fran- gere enim panem est verbum Dei per gere enim panem est verbum Dei per mysteria dividere. Isa. LVIII, 7: Frange mysteria dividere. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti panem tuum. esurienti panem tuum.

Et ne credatur hoc in pauperibus Et ne credatur hoc in pauperibus esse factum, subdit de divitibus et vo- esse factum, subdit de divitibus et vo- luptuosis: luptuosis:

5. HE (1) 5. HE (1)

« Qui vescebantur voluptuose. » Et di- « Qui vescebantur voluptuose. » Et di- cit duo descriptionem miseriæ, et com- cit duo descriptionem miseriæ, et com- parationem, ibi, y. 6 : « Et major effecta parationem, ibi, y. 6 : « Et major effecta

est. » est. »

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Qui vescebantur voluptuose, » pin- « Qui vescebantur voluptuose, » pin- gues et splendidas mensas habentes. gues et splendidas mensas habentes. Luc. XVI, 19 Epulabatur quotidie splen- Luc. XVI, 19 Epulabatur quotidie splen- dide. Eccli. xxxI, 28: Splendidum in dide. Eccli. xxxI, 28: Splendidum in panibus benedicent tabia multorum. panibus benedicent tabia multorum. « Interierunt in viis, » circumeuntes « Interierunt in viis, » circumeuntes scilicet ostia mendicando. Psal. LVIII, 7: scilicet ostia mendicando. Psal. LVIII, 7: Famem patientur ut canes, et circuibunt Famem patientur ut canes, et circuibunt civitatem. Hoc videmus accidere in Reli- civitatem. Hoc videmus accidere in Reli- giosis, qui pingues in spiritu habebant giosis, qui pingues in spiritu habebant consolationes, et voluptates. Sapient. consolationes, et voluptates. Sapient. XVI, 20 Paratum panem de cœlis præ- XVI, 20 Paratum panem de cœlis præ- stitisti illis sine labore, omne delectamen- stitisti illis sine labore, omne delectamen- tum in se habentem, et omnis saporis sua- tum in se habentem, et omnis saporis sua- vitatem. Modo autem interierunt in viis: vitatem. Modo autem interierunt in viis: vias enim sæcularium negotiatorum in vias enim sæcularium negotiatorum in mercationibus et aliis negotiis assumpse- mercationibus et aliis negotiis assumpse- runt, destituti cibo spirituali. Luc. xv, runt, destituti cibo spirituali. Luc. xv, 17, dixit filius qui de domo patris egres- 17, dixit filius qui de domo patris egres- sus, custodivit porcos: Quanti mercena- sus, custodivit porcos: Quanti mercena- rii in domo patris mei abundant pani- rii in domo patris mei abundant pani- bus, ego autem hic fame pereo ! bus, ego autem hic fame pereo !

COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM.

« Qui nutriebantur in croceis. » Cro- « Qui nutriebantur in croceis. » Cro- cea nutrimenta pulchritudinem coloris cea nutrimenta pulchritudinem coloris efficiunt, et carnis euechiam, et signifi- efficiunt, et carnis euechiam, et signifi- cant eos qui dulcissima et pulcherrima cant eos qui dulcissima et pulcherrima felicitatis æternæ studia habuerunt. Cant. felicitatis æternæ studia habuerunt. Cant. IV, 14 Cypri cum nardo, nardus et cro- IV, 14 Cypri cum nardo, nardus et cro- cus, fistula et cinnamomum cum univer- cus, fistula et cinnamomum cum univer- sis lignis Libani. Cypri in calore charita- sis lignis Libani. Cypri in calore charita- tis, nardus in odore virtutis, crocus in tis, nardus in odore virtutis, crocus in pulchritudine conversationis, fistula in pulchritudine conversationis, fistula in concavo humilitatis, cinnamomum in concavo humilitatis, cinnamomum in condimento spiritualis conversationis, condimento spiritualis conversationis, lignis Libani in candore castitatis. Ezech. lignis Libani in candore castitatis. Ezech. XVI, 13 Similam, et mel, et oleum com- XVI, 13 Similam, et mel, et oleum com- edisti, et decora facta es vehementer ni- edisti, et decora facta es vehementer ni- mis. Similam in puritate virtutis, mel in mis. Similam in puritate virtutis, mel in dulcedine divinitatis, oleum in pinguedi- dulcedine divinitatis, oleum in pinguedi- ne devotionis. Hi tales « amplexati sunt ne devotionis. Hi tales « amplexati sunt stercora, » stercora pro deliciis compu- stercora, » stercora pro deliciis compu- tantes, hoc est, temporalia. Ezech. IV, tantes, hoc est, temporalia. Ezech. IV, 12 et 13 Stercore quod egreditur de 12 et 13 Stercore quod egreditur de homine, operies illud, scilicet subcineri- homine, operies illud, scilicet subcineri- cium panem hordeaceum, in oculis eo- cium panem hordeaceum, in oculis eo- rum. Et dixit Dominus: Sic comedent rum. Et dixit Dominus: Sic comedent filii Israel panem suum pollutum inter filii Israel panem suum pollutum inter gentes. Contra quod dicitur, ad Philip. gentes. Contra quod dicitur, ad Philip. III, 7 et 8 Quæ mihi fuerunt lucra, hæc III, 7 et 8 Quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitror... ut stercora, ut Christum lu- arbitror... ut stercora, ut Christum lu- crifaciam. crifaciam.

6. VAU (7) 6. VAU (7)

« Et major effecta est. » Facit com- « Et major effecta est. » Facit com- parationem. « Iniquitas filiæ populi parationem. « Iniquitas filiæ populi mei, » hoc est, populi qui mihi est pro mei, » hoc est, populi qui mihi est pro filia eo quod ad imaginem meam for- filia eo quod ad imaginem meam for- mata est, et a me fœcundanda: et vide- mata est, et a me fœcundanda: et vide- tur clerum notare, qui plus iniquus est tur clerum notare, qui plus iniquus est quam simplex populus. « Peccato So- quam simplex populus. « Peccato So- domorum. » Sodoma silens interpreta- domorum. » Sodoma silens interpreta- tur, et laicos significat et idiotas, quo- tur, et laicos significat et idiotas, quo- rum est silere in Ecclesia. « Quæ sub- rum est silere in Ecclesia. « Quæ sub- versa est in momento. » Idiota enim cito versa est in momento. » Idiota enim cito subvertitur, quia facile persuadetur. Isa. subvertitur, quia facile persuadetur. Isa. 111, 12 Popule meus, qui te beatum 111, 12 Popule meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt, et viam gres- dicunt, ipsi te decipiunt, et viam gres-

319 319

suum tuorum dissipant. Ezech. xv1, 52: suum tuorum dissipant. Ezech. xv1, 52: Justificatæ sunt, scilicet Sodoma et Justificatæ sunt, scilicet Sodoma et aliæ urbes, ex te. Sodoma enim legem aliæ urbes, ex te. Sodoma enim legem non habuit scriptam: Magistri autem non habuit scriptam: Magistri autem Ecclesiæ et synagogæ legem se scire Ecclesiæ et synagogæ legem se scire gloriantur. Ad Roman. II, 23: Qui in gloriantur. Ad Roman. II, 23: Qui in lege gloriaris, per prævaricationem legis lege gloriaris, per prævaricationem legis Deum inhonoras. « Et non ceperunt in Deum inhonoras. « Et non ceperunt in ea manus, » hoc est, manus violentæ ea manus, » hoc est, manus violentæ non ceperunt Sodomam obsidendo, fame non ceperunt Sodomam obsidendo, fame afficiendo, peste corrumpendo, gladio in- afficiendo, peste corrumpendo, gladio in- terficiendo, et in captivitatem trahendo. terficiendo, et in captivitatem trahendo. Glossa tamen dicit: « Non ceperunt, Glossa tamen dicit: « Non ceperunt, « id est, non acceperunt aliquid ele- « id est, non acceperunt aliquid ele- «< emosynæ manus pauperum. » Ezech. «< emosynæ manus pauperum. » Ezech. XVI, 49 Ecce hæc fuit iniquitas Sodo- XVI, 49 Ecce hæc fuit iniquitas Sodo- mæ, sororis tuæ : superbia, saturitas pa- mæ, sororis tuæ : superbia, saturitas pa- nis et abundantia, et otium ipsius, nis et abundantia, et otium ipsius, et filiarum ejus : et manum egeno et et filiarum ejus : et manum egeno et pauperi non porrigebant. Eccli. Iv 36: pauperi non porrigebant. Eccli. Iv 36: Non sit porrecta manus tua ad acci- Non sit porrecta manus tua ad acci- piendum, et ad dandum collecta. piendum, et ad dandum collecta.

7. ZAIN (7) 7. ZAIN (7)

« Candidiores. » Circa deturpationem « Candidiores. » Circa deturpationem sanctorum tria dicit: miseriæ descrip- sanctorum tria dicit: miseriæ descrip- tionem comparationem, ibi, . 9: tionem comparationem, ibi, . 9: « Melius fuit occisis gladio. » Et iræ « Melius fuit occisis gladio. » Et iræ Dei magnitudinem, ibi, y. 11: « Com- Dei magnitudinem, ibi, y. 11: « Com- plevit Dominus. » plevit Dominus. »

In prima dicit antiquæ sanctitatis de- In prima dicit antiquæ sanctitatis de- scriptionem, et ejusdem superinductam scriptionem, et ejusdem superinductam deturpationem, ibi, y. 8: Denigrata deturpationem, ibi, y. 8: Denigrata

est. » est. »

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Candidiores Nazarai ejus nive. » « Candidiores Nazarai ejus nive. » Nazaræi florentes interpretantur, et flo- Nazaræi florentes interpretantur, et flo- rentes in sanctitate significant. Eccli. rentes in sanctitate significant. Eccli. XXIV, 23: Flores mei fructus honoris XXIV, 23: Flores mei fructus honoris et honestatis. Florent enim intus in et honestatis. Florent enim intus in conscientia pulchritudine virtutis, ger- conscientia pulchritudine virtutis, ger- minant in opere honestate conversa- minant in opere honestate conversa- tionis, fructificant autem verbo præ- tionis, fructificant autem verbo præ- dicationis. Cantic. 1, 15: Lectulus no- dicationis. Cantic. 1, 15: Lectulus no- ster floridus. Hi sunt candidiores nive. ster floridus. Hi sunt candidiores nive.

Nazarai Nazarai florentes. florentes.

Ebur rube- Ebur rube- scit. scit.

320 320

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Glossa. « Candore contemplationis, et Glossa. « Candore contemplationis, et « albedine castitatis. » Eccli. XLIII, 19: « albedine castitatis. » Eccli. XLIII, 19: Sicut avis deponens ad sedendum, as- Sicut avis deponens ad sedendum, as- pergit nivem. Isa. LV, 10: Descendit im- pergit nivem. Isa. LV, 10: Descendit im- ber, et nix de cœlo. Nix enim in mente ber, et nix de cœlo. Nix enim in mente candor æternæ sapientiæ est in contem- candor æternæ sapientiæ est in contem- platione, et nix in corpore albedinem platione, et nix in corpore albedinem castitatis significat. Sapient. vII, 26 : castitatis significat. Sapient. vII, 26 : Candor est lucis æternæ, et speculum Candor est lucis æternæ, et speculum sine macula. Ecce nix in mente. Psal. sine macula. Ecce nix in mente. Psal. CXLVII, 16 Qui dat nivem sicut lanam: CXLVII, 16 Qui dat nivem sicut lanam: lanam, inquam, Agni immaculati, ecce lanam, inquam, Agni immaculati, ecce nix in corpore. nix in corpore.

« Nitidiores lacte. » Lac dulcedinem « Nitidiores lacte. » Lac dulcedinem consolationis, et albedinem significat consolationis, et albedinem significat innocentiæ et puritatis. Genes. XLIX, 12: innocentiæ et puritatis. Genes. XLIX, 12: Dentes ejus lacte candidiores. Dentes Dentes ejus lacte candidiores. Dentes qui conterunt cibum, Doctores signifi- qui conterunt cibum, Doctores signifi-

cant. cant.

« Rubicundiores ebore antiquo. » « Rubicundiores ebore antiquo. » Ebur quamvis candidissimum sit, tamen Ebur quamvis candidissimum sit, tamen in antiquitate rubescit, et significat pu- in antiquitate rubescit, et significat pu- rissimæ charitatis castitatem ex longa rissimæ charitatis castitatem ex longa consuetudine confirmatam. Cantic. v, consuetudine confirmatam. Cantic. v, 10 Dilectus meus candidus et rubi- 10 Dilectus meus candidus et rubi- cundus, electus ex millibus. Ad Ephes. cundus, electus ex millibus. Ad Ephes. III, 17 et 18: In charitate radicati et III, 17 et 18: In charitate radicati et fundati, ut possitis comprehendere cum fundati, ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis. omnibus sanctis.

« Sapphiro pulchriores, » qui sereni « Sapphiro pulchriores, » qui sereni coeli habet colorem, et coeleste deside- coeli habet colorem, et coeleste deside- rium in Sanctis significat, in quo liben- rium in Sanctis significat, in quo liben- ter Deus sicut in throno requiescit. ter Deus sicut in throno requiescit. Ezechiel. 1, 26: Super firmamentum Ezechiel. 1, 26: Super firmamentum quod erat imminens capiti eorum, quasi quod erat imminens capiti eorum, quasi adspectus lapidis sapphiri, similitudo adspectus lapidis sapphiri, similitudo throni. throni.

8. HETH () 8. HETH ()

« Denigrata est super carbones facies « Denigrata est super carbones facies eorum, » qui lacte scilicet fuerant candi- eorum, » qui lacte scilicet fuerant candi- diores et hoc factum est igne concu- diores et hoc factum est igne concu- piscentiæ. Isa. XIII, 8: Facies combustæ piscentiæ. Isa. XIII, 8: Facies combustæ vultus eorum. Joel, II, 6: Omnes vul- vultus eorum. Joel, II, 6: Omnes vul- tus redigentur in ollam. « Non sunt tus redigentur in ollam. « Non sunt

cogniti in plateis. » Qui scilicet erant ni- cogniti in plateis. » Qui scilicet erant ni- tidiores lacte, jam in tantum deformati tidiores lacte, jam in tantum deformati sunt, ut in platea Sanctorum nihil si- sunt, ut in platea Sanctorum nihil si- mile inveniant. Matth. VII, 23: Num- mile inveniant. Matth. VII, 23: Num- quam novi vos. Joan. x, 5: Non nove- quam novi vos. Joan. x, 5: Non nove- runt vocem alienorum. runt vocem alienorum.

« Adhæsit cutis eorum ossibus. » Qui « Adhæsit cutis eorum ossibus. » Qui ebore antiquo rubicundiores erant, mo- ebore antiquo rubicundiores erant, mo- do arida cute ossibus adhærente pallue- do arida cute ossibus adhærente pallue- runt. Job, vII, 5: Cutis mea aruit, et runt. Job, vII, 5: Cutis mea aruit, et contracta est. Hoc autem significat tur- contracta est. Hoc autem significat tur- pitudinem exterioris conversationis. Job, pitudinem exterioris conversationis. Job, XVI, 9: Rugæ meæ testimonium dicunt XVI, 9: Rugæ meæ testimonium dicunt contra me. Job, xix, 20 Pelli meæ, contra me. Job, xix, 20 Pelli meæ, consumptis carnibus, adhæsit os meum. consumptis carnibus, adhæsit os meum. Omnis enim humor pietatis exsiccatus Omnis enim humor pietatis exsiccatus est in eis. « Aruit et facta est quasi lig- est in eis. « Aruit et facta est quasi lig- num, » quæ sapphiro pulchrior fuit et num, » quæ sapphiro pulchrior fuit et nitidior: aridum enim lignum nigrum nitidior: aridum enim lignum nigrum est, et infructuosum, et semiputridum. est, et infructuosum, et semiputridum. Epist. cath. Judæ, y. 12: Arbores autum- Epist. cath. Judæ, y. 12: Arbores autum- nales, infructuosæ, bis mortuæ, eradi- nales, infructuosæ, bis mortuæ, eradi- catæ. Jerem. XVII, 16: Erit quasi my- catæ. Jerem. XVII, 16: Erit quasi my- ricæ in deserto, et non videbit cum ve- ricæ in deserto, et non videbit cum ve- nerit bonum, sed habitabit in siccitate in nerit bonum, sed habitabit in siccitate in deserto, in terra salsuginis et inhabita- deserto, in terra salsuginis et inhabita-

bili. bili.

9. THET 9. THET

« Melius fuit occisis gladio, etc. » « Melius fuit occisis gladio, etc. » Hic comparat pœnas patientium, et pro- Hic comparat pœnas patientium, et pro- bat comparationem per verbum se- bat comparationem per verbum se- quentem et hoc est quod dicit : quentem et hoc est quod dicit :

« Melius fuit, » hoc est, minus ma- « Melius fuit, » hoc est, minus ma- lum, « occisis gladio, » ad litteram inter- lum, « occisis gladio, » ad litteram inter- fectione hostis, « quam interfectis fa- fectione hostis, « quam interfectis fa- me,» id est, destitutis interiori inedia. me,» id est, destitutis interiori inedia. Ezech. xxi, 14: Hic est gladius occisio- Ezech. xxi, 14: Hic est gladius occisio- nis magnæ, qui obstupescere eos facit. nis magnæ, qui obstupescere eos facit. Osee, XIV, 1: Pereat Samaria, quoniam Osee, XIV, 1: Pereat Samaria, quoniam ad iracundiam concitavit Dominum ad iracundiam concitavit Dominum suum! in gladio pereant, parvuli eorum suum! in gladio pereant, parvuli eorum elidantur, et fatæ ejus discindantur. elidantur, et fatæ ejus discindantur. In quo autem sit comparatio secundum In quo autem sit comparatio secundum litteram, subjungit dicens : « Quoniam litteram, subjungit dicens : « Quoniam

COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM.

isti, scilicet mortui fame extabuerunt isti, scilicet mortui fame extabuerunt visceribus suis intus consumptis. Psal. visceribus suis intus consumptis. Psal. XXXVIII, 12: Tabescere fecisti sicut ara- XXXVIII, 12: Tabescere fecisti sicut ara- neam animam ejus. Aranea enim tabe- neam animam ejus. Aranea enim tabe- scit visceribus suis consumptis. « Con- scit visceribus suis consumptis. « Con- sumpti a sterilitate terræ: »edaci enim sumpti a sterilitate terræ: »edaci enim fame calore digerente intus consumpti fame calore digerente intus consumpti sunt, eo quod non haberent aliud in sunt, eo quod non haberent aliud in quod agerent nisi in natura propter quod agerent nisi in natura propter terræ sterilitatem, per quam esculenter terræ sterilitatem, per quam esculenter et poculenter totum consumptum est. et poculenter totum consumptum est. Genes. XLI, 6 et 7: Aliæ quoque totidem Genes. XLI, 6 et 7: Aliæ quoque totidem spicæ tenues, et percussæ uredine orie- spicæ tenues, et percussæ uredine orie- bantur, devorantes omnem priorum pul- bantur, devorantes omnem priorum pul- chritudinem. Et, ibidem post aliqua, chritudinem. Et, ibidem post aliqua, yy. 20 et 21 Devoratis et consumptis yy. 20 et 21 Devoratis et consumptis prioribus, nullum saturitatis dedere prioribus, nullum saturitatis dedere vestigium, sed simili macie et squalore vestigium, sed simili macie et squalore torpebant. Significat autem spiritualiter torpebant. Significat autem spiritualiter illud quod qui in Religionibus, vel in illud quod qui in Religionibus, vel in Ecclesiis destitutione verbi Dei et gratia Ecclesiis destitutione verbi Dei et gratia destituuntur, pejus consumuntur quam destituuntur, pejus consumuntur quam illi qui gladio diaboli consumuntur in illi qui gladio diaboli consumuntur in ctum Au- apertis peccatis. Unde Augustinus dicit, ctum Au- apertis peccatis. Unde Augustinus dicit, quod « sicut nusquam meliores sunt quod « sicut nusquam meliores sunt « quam illi qui profecerunt in religione, « quam illi qui profecerunt in religione, « ita nusquam pejores sunt quam illi qui « ita nusquam pejores sunt quam illi qui « in religione defecerunt: super illos « in religione defecerunt: super illos « enim omnes dæmones requiescunt. » « enim omnes dæmones requiescunt. » Deuteron. xxx11, 24: Consumentur fame, Deuteron. xxx11, 24: Consumentur fame, et devorabunt eos aves morsu amarissi- et devorabunt eos aves morsu amarissi- mo. Hæc enim fames significat sitim et mo. Hæc enim fames significat sitim et esuriem delectationum carnalium : et esuriem delectationum carnalium : et sicut in corporalibus qui multum esu- sicut in corporalibus qui multum esu- riunt, non tamen desiderant comedere, riunt, non tamen desiderant comedere, sed superadimpleri, ita tales numquam sed superadimpleri, ita tales numquam possunt a carnalibus delectationibus sa- possunt a carnalibus delectationibus sa- tiari. Aggæi, I, 6: Comedistis, et non tiari. Aggæi, I, 6: Comedistis, et non estis satiati bibistis, et non estis ine- estis satiati bibistis, et non estis ine- briati. Proverb. XXIII, 35: Quando evi- briati. Proverb. XXIII, 35: Quando evi- gilabo, et rursus vina reperiam ? gilabo, et rursus vina reperiam ? Eccle. 1, 25 Quis ita devorabit, et Eccle. 1, 25 Quis ita devorabit, et deliciis affluet ut ego? « Insatiabilita- deliciis affluet ut ego? « Insatiabilita- << tis enim, ut dicit Aristoteles, semper << tis enim, ut dicit Aristoteles, semper << desiderium est superadimpleri. << desiderium est superadimpleri.

gustini. gustini.

» »

Hoc autem probat a signo, subdens : Hoc autem probat a signo, subdens :

10. IOD (7) 10. IOD (7)

321 321

« Manus mulierum misericordium co- « Manus mulierum misericordium co- xerunt filios suos. » Mulier magis pia xerunt filios suos. » Mulier magis pia est in filium quam vir, eo quod mollio- est in filium quam vir, eo quod mollio- rem habet affectum. Quoniam autem rem habet affectum. Quoniam autem misericordes sunt, tunc magis mirum misericordes sunt, tunc magis mirum est quod devorant filios. Isa. XLIX, 15: est quod devorant filios. Isa. XLIX, 15: Numquid oblivisci potest mulier infan- Numquid oblivisci potest mulier infan- tem suum, ut non misereatur filio uteri tem suum, ut non misereatur filio uteri sui? « Coxerunt filios,» in sui dele- sui? « Coxerunt filios,» in sui dele- ctationem, et filiorum pœnam. ctationem, et filiorum pœnam. « Facti « Facti sunt cibi earum, » contra naturalem sunt cibi earum, » contra naturalem pietatem devorati, « in contritione filiæ pietatem devorati, « in contritione filiæ populi mei. » Tanta enim fuit obsidio populi mei. » Tanta enim fuit obsidio et tanta fames, quod viscera in propriis et tanta fames, quod viscera in propriis filiis cogebantur devorare. IV Reg. vi, filiis cogebantur devorare. IV Reg. vi, 28 et 29: Mulier ista dixit mihi: Da 28 et 29: Mulier ista dixit mihi: Da filium tuum ut comedamus eum hodie, filium tuum ut comedamus eum hodie, et filium meum comedemus cras. Co- et filium meum comedemus cras. Co- ximus ergo filium meum, et comedimus. ximus ergo filium meum, et comedimus. Spiritualiter autem hoc significat Præ- Spiritualiter autem hoc significat Præ- latos, qui in Ecclesiis se exhibere debe- latos, qui in Ecclesiis se exhibere debe- rent matres. Ad Galat. iv, 19: Filioli rent matres. Ad Galat. iv, 19: Filioli mei, quos iterum parturio, donec for- mei, quos iterum parturio, donec for- metur Christus in vobis. Qui misericor- metur Christus in vobis. Qui misericor- des esse dicuntur, quia misericordes des esse dicuntur, quia misericordes esse debent. Luc. VI, 36: Estote ergo esse debent. Luc. VI, 36: Estote ergo misericordes, sicut et Pater vester mise- misericordes, sicut et Pater vester mise- ricors est. Hi filios suos, id est, subditos ricors est. Hi filios suos, id est, subditos suos coquunt igne libidinis et afflictio- suos coquunt igne libidinis et afflictio- nise. Osee, VII, 6: Tota nocte dormivit, nise. Osee, VII, 6: Tota nocte dormivit, supple, per libidinem, coquens eos : supple, per libidinem, coquens eos : mane ipse succensus quasi ignis flammæ. mane ipse succensus quasi ignis flammæ. Mich. III, 3 Qui comederunt carnem Mich. III, 3 Qui comederunt carnem populi mei, et pellem eorum desuper populi mei, et pellem eorum desuper excoriaverunt, et ossa eorum confrege- excoriaverunt, et ossa eorum confrege- runt, et conciderunt sicut in lebete, et runt, et conciderunt sicut in lebete, et quasi carnem in medio ollæ. Hoc enim quasi carnem in medio ollæ. Hoc enim factum est in contritione Ecclesiæ ad factum est in contritione Ecclesiæ ad tantum enim malum deductum est, tantum enim malum deductum est, quod Prælati hodie non insidiantur quod Prælati hodie non insidiantur nisi devorationi subditorum. Deuteron. nisi devorationi subditorum. Deuteron. XXVIII, 54 et 55: Homo delicatus in te, XXVIII, 54 et 55: Homo delicatus in te, et luxuriosus valde, invidebit fratri suo, et luxuriosus valde, invidebit fratri suo,

: :

XVIII XVIII

21 21

322 322

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et uxori, quæ cubat in sinu suo, ne det et uxori, quæ cubat in sinu suo, ne det eis de carnibus filiorum suorum, quas eis de carnibus filiorum suorum, quas comedet: eo quod nihil aliud habeat in comedet: eo quod nihil aliud habeat in obsidione et penuria, qua vastaverint te obsidione et penuria, qua vastaverint te inimici tui. inimici tui.

11. CAPH ( ) ) 11. CAPH ( ) )

« Complevit Dominus furorem suum. » « Complevit Dominus furorem suum. » Tangit hic quod etiam adsunt adversa Tangit hic quod etiam adsunt adversa quæ ab humana virtute perfici non pos- quæ ab humana virtute perfici non pos- sent, et hoc est quod dicit: sent, et hoc est quod dicit:

« Complevit Dominus, » id est, pecca- « Complevit Dominus, » id est, pecca- tis nostris ad plenitudinem deductis, tis nostris ad plenitudinem deductis, non potuit continere Dominus sicut ju- non potuit continere Dominus sicut ju- stus judex, quin fureret in nos. II Para- stus judex, quin fureret in nos. II Para- lip. xxxiv, .21: Magnus furor Domini lip. xxxiv, .21: Magnus furor Domini stillavit super nos, eo quod non custo- stillavit super nos, eo quod non custo- dierinl patres nostri verba Domini, ut dierinl patres nostri verba Domini, ut facerent omnia quæ scripta sunt in isto facerent omnia quæ scripta sunt in isto volumine. «Effudit iram indignationis volumine. «Effudit iram indignationis suæ, » ut tota scilicet super nos inunda- suæ, » ut tota scilicet super nos inunda- ret. Isa. xxx, 27: Ardens furor ejus, et ret. Isa. xxx, 27: Ardens furor ejus, et gravis ad portandum. Isa. XXVII, 4: gravis ad portandum. Isa. XXVII, 4: Indignatio non est mihi. Quasi diceret: Indignatio non est mihi. Quasi diceret: Sic est, et non possum non indignari: Sic est, et non possum non indignari: non enim possum sustinere malum. non enim possum sustinere malum.

« Et succendit ignem in Sion, » id « Et succendit ignem in Sion, » id est, succendi fecit. Deuter. xxxII, 22: est, succendi fecit. Deuter. xxxII, 22: Ignis succensus est in furore meo. «Ig- Ignis succensus est in furore meo. «Ig- nem in Sion. » Ad litteram iræ ignem et nem in Sion. » Ad litteram iræ ignem et æternæ condemnationis. Matth. xxv, æternæ condemnationis. Matth. xxv, 41 Discedite a me, maledicti, in ignem 41 Discedite a me, maledicti, in ignem æternum. « Et devoravit fundamenta æternum. « Et devoravit fundamenta ejus,» id est, bonum naturale quod erat ejus,» id est, bonum naturale quod erat in eis multum ademit, etsi in toto con- in eis multum ademit, etsi in toto con- sumi non potuit. Job, xxx1, 12: Ignis sumi non potuit. Job, xxx1, 12: Ignis est usque ad perditionem devorans, et est usque ad perditionem devorans, et omnia eradicans genimina. Dominus omnia eradicans genimina. Dominus enim ad tempus exspectat, sed in finem enim ad tempus exspectat, sed in finem devolutis peccatis cum furore condem- devolutis peccatis cum furore condem- nat. I ad Corinth. 111, 13: Uniuscujusque nat. I ad Corinth. 111, 13: Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. Sapient. opus quale sit, ignis probabit. Sapient. IV, 19: Commovebit illos a fundamen- IV, 19: Commovebit illos a fundamen- tis, et usque ad supremum desolabun- tis, et usque ad supremum desolabun-

tur. tur.

12. LAMED (5) 12. LAMED (5)

«Non crediderunt reges terræ. » Tan- «Non crediderunt reges terræ. » Tan- git istius raritatem et incredibilitatem, et git istius raritatem et incredibilitatem, et exaggerat illam quatuor modis, scilicet exaggerat illam quatuor modis, scilicet ex contaminatione sanctorum, ex pec- ex contaminatione sanctorum, ex pec- cato Prælatorum et Doctorum, ex divi- cato Prælatorum et Doctorum, ex divi- sione hostium, et ex sanctificatione per- sione hostium, et ex sanctificatione per- secutorum. Et hoc est quod dicit : secutorum. Et hoc est quod dicit :

«Non crediderunt reges terræ. » Incre- «Non crediderunt reges terræ. » Incre- dibile fuit regibus terræ, quantumcum- dibile fuit regibus terræ, quantumcum- que essent peccatores. « Et omnes ha- que essent peccatores. « Et omnes ha- bitatores orbis, » supple, non credide- bitatores orbis, » supple, non credide- runt, qui scilicet succenderunt magnalia runt, qui scilicet succenderunt magnalia templi. II Paralip. ix, 22: Magnificatus templi. II Paralip. ix, 22: Magnificatus est igitur Salomon super omnes reges est igitur Salomon super omnes reges terræ præ divitiis et gloria. « Quoniam terræ præ divitiis et gloria. « Quoniam ingrederetur hostis, » id est, quod in- ingrederetur hostis, » id est, quod in- gredi posset, vel auderet, vel præsume- gredi posset, vel auderet, vel præsume- ret, in Sancta sanctorum. « Per portas ret, in Sancta sanctorum. « Per portas Jerusalem, » ad templi scilicet et civita- Jerusalem, » ad templi scilicet et civita- tis dissipationem. Thren. I, 10: Vidit tis dissipationem. Thren. I, 10: Vidit gentes ingressas sanctuarium suum, de gentes ingressas sanctuarium suum, de quibus præceperas ne intrarent in ec- quibus præceperas ne intrarent in ec- clesiam tuam. Hoc autem in Ecclesia clesiam tuam. Hoc autem in Ecclesia completum vidimus. Regibus enim an- completum vidimus. Regibus enim an- tiquis, sed et patronis Ecclesiarum in- tiquis, sed et patronis Ecclesiarum in- credibile fuit, quod tales in Ecclesia de- credibile fuit, quod tales in Ecclesia de- berent introduci, quales modo vidimus. berent introduci, quales modo vidimus. Illi enim vere reges fuerunt. Psal. II, Illi enim vere reges fuerunt. Psal. II, 6: Ego autem constitutus sum Rex ab 6: Ego autem constitutus sum Rex ab eo super Sion montem sanctum ejus. eo super Sion montem sanctum ejus. Illi etiam orbis fuerunt rectores, non Illi etiam orbis fuerunt rectores, non dissipatores. Psal. xxi, 1: Domini est dissipatores. Psal. xxi, 1: Domini est terra, et plenitudo ejus: orbis terrarum, terra, et plenitudo ejus: orbis terrarum, et universi qui habitant in eo. « Quo- et universi qui habitant in eo. « Quo- niam ingrederetur hostis, » simoniacus, niam ingrederetur hostis, » simoniacus, vel malus. Unde Rex noster, Act. VIII, vel malus. Unde Rex noster, Act. VIII, 20, dixit Simoni mago: Pecunia tua 20, dixit Simoni mago: Pecunia tua tecum sit in perditionem, id est, non tecum sit in perditionem, id est, non erit nisi, etc. Hostis enim omnis boni erit nisi, etc. Hostis enim omnis boni simoniacus et inimicus manifestus pec- simoniacus et inimicus manifestus pec- cator est. Matth. xx1, 12: Ejiciebat ven- cator est. Matth. xx1, 12: Ejiciebat ven- dentes et ementes de templo. Ezech. dentes et ementes de templo. Ezech. XLIV, 6 et 7: Sufficiant vobis omnia XLIV, 6 et 7: Sufficiant vobis omnia

COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. IV THRENORUM.

scelera vestra, domus Israel: eo quod scelera vestra, domus Israel: eo quod inducitis filios alienos incircumcisos cor- inducitis filios alienos incircumcisos cor- de. «In sanctuarium Domini. » Jeru- de. «In sanctuarium Domini. » Jeru- salem enim visio pacis interpretatur, et salem enim visio pacis interpretatur, et significat Ecclesiam quæ per tales de- significat Ecclesiam quæ per tales de- structa est. Isa. LXIV, 10: Jerusalem de- structa est. Isa. LXIV, 10: Jerusalem de- solata est. Isa. I, 21: Quomodo facta es solata est. Isa. I, 21: Quomodo facta es meretrix civitas fidelis, plena judicii ? meretrix civitas fidelis, plena judicii ?

Subdit autem de exaggeratione pec- Subdit autem de exaggeratione pec- cati, propter quod hoc malum inductum cati, propter quod hoc malum inductum est, et hoc est : est, et hoc est :

323 323

ordinata sunt ad nutrimentum sanguinis: ordinata sunt ad nutrimentum sanguinis: et certum est, quia illud Prælati aufe- et certum est, quia illud Prælati aufe- runt a pauperibus. Jerem. 11, 34: In alis runt a pauperibus. Jerem. 11, 34: In alis tuis inventus est sanguis animarum tuis inventus est sanguis animarum pauperum. Proverb. xxx, 15: Sangui- pauperum. Proverb. xxx, 15: Sangui- sugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, sugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, affer. Tenacitas et rapacitas quæ exsu- affer. Tenacitas et rapacitas quæ exsu- gunt sanguinem pauperum, una sugen- gunt sanguinem pauperum, una sugen- do, rapacitas scilicet, altera retinendo a do, rapacitas scilicet, altera retinendo a pauperibus, scilicet tenacitas. 1 Joan. 111, pauperibus, scilicet tenacitas. 1 Joan. 111, 17 Qui habuerit substantiam hujus 17 Qui habuerit substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum necessi- mundi, et viderit fratrem suum necessi- tatem habere, et clauserit viscera sua ab tatem habere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo? eo, quomodo charitas Dei manet in eo?

Quod in Quod in ynagoga ynagoga rophetæ rophetæ fuerunt, fuerunt,

13. MEM (D)) 13. MEM (D))

« Propter peccata prophetarum ejus. » « Propter peccata prophetarum ejus. » Quod in synagoga prophetæ fuerunt, in Quod in synagoga prophetæ fuerunt, in ein E- Ecclesia doctores sunt. Prælatorum au- ein E- Ecclesia doctores sunt. Prælatorum au- res sunt. tem officium est ad docendum, ex quo- res sunt. tem officium est ad docendum, ex quo-

lesia Doc- lesia Doc-

rum peccatis totum descendit malum rum peccatis totum descendit malum in populum. Et hoc est : « Peccata pro- in populum. Et hoc est : « Peccata pro- phetarum ejus. » I Esdr. ix, 2: Ma- phetarum ejus. » I Esdr. ix, 2: Ma- nus principum et magistratuum fuit nus principum et magistratuum fuit in transgressione hac prima. Isa. ix, 15: in transgressione hac prima. Isa. ix, 15: Propheta docens mendacium, ipse est Propheta docens mendacium, ipse est cauda. Etenim magis efficax est in mo- cauda. Etenim magis efficax est in mo- ribus doctrina facti quam doctrina ribus doctrina facti quam doctrina verbi. verbi.

« Et iniquitates sacerdotum ejus. » « Et iniquitates sacerdotum ejus. » Qui enim sacra dare deberent, profana Qui enim sacra dare deberent, profana dant in exemplis, aliquando etiam in ver- dant in exemplis, aliquando etiam in ver- bis. Jerem. v, 31: Prophetæ propheta bis. Jerem. v, 31: Prophetæ propheta bant mendacium, et sacerdotes applau- bant mendacium, et sacerdotes applau- debant manibus suis et populus meus debant manibus suis et populus meus dilexit talia, a doctoribus enim et sa- dilexit talia, a doctoribus enim et sa- cerdotibus esse malum cœpit in Eccle- cerdotibus esse malum cœpit in Eccle- sia. Jerem. vi, 28: Omnes isti princi- sia. Jerem. vi, 28: Omnes isti princi- pes declinantes, ambulantes fraudulen- pes declinantes, ambulantes fraudulen- ter. « Qui effuderunt sanguinem justo- ter. « Qui effuderunt sanguinem justo- rum in medio ejus, » maxime tempore rum in medio ejus, » maxime tempore Manasses. IV Reg. xxiv, 4: Propter san- Manasses. IV Reg. xxiv, 4: Propter san- guinem innoxium quem effudit, et im- guinem innoxium quem effudit, et im- plevit Jerusalem cruore innocentium. plevit Jerusalem cruore innocentium. Sanguis justorum non est tantum qui est Sanguis justorum non est tantum qui est in visceribus eorum, sed etiam ea quæ in visceribus eorum, sed etiam ea quæ

Jerem. LII, 8: Rex Babylonis... oculos Sede- Jerem. LII, 8: Rex Babylonis... oculos Sede-

14. NUN (3) 14. NUN (3)

« Erraverunt cæci in plateis. » Tangit « Erraverunt cæci in plateis. » Tangit qualiter populum seduxerunt, dicens qualiter populum seduxerunt, dicens quod ipsi in se cæci fuerunt, et alios er- quod ipsi in se cæci fuerunt, et alios er- rare fecerunt, sicut etiam in Ecclesia, rare fecerunt, sicut etiam in Ecclesia, et hoc est: et hoc est: