COMMENTARIUS IN CAP. I THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. I THRENORUM.

pœnitudo mea. « Quoniam amaritudine pœnitudo mea. « Quoniam amaritudine plena sum, » ita quod nihil in me dulce plena sum, » ita quod nihil in me dulce est. Thren. III, 15: Replevit me amari- est. Thren. III, 15: Replevit me amari- tudinibus, inebriavit me absynthio. Pro- tudinibus, inebriavit me absynthio. Pro- verb. xx, 32: In novissimo mordebit ut verb. xx, 32: In novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet. coluber, et sicut regulus venena diffundet. Unde autem causetur hoc, subdit : Unde autem causetur hoc, subdit : « Foris interficiet gladius, » hostis scili- « Foris interficiet gladius, » hostis scili- cet et persecutoris. Tob. II, 3: Nuntia- cet et persecutoris. Tob. II, 3: Nuntia- vit ei, filius scilicet Tobiæ patri suo, vit ei, filius scilicet Tobiæ patri suo, unum ex filiis Israel jugulatum jacere unum ex filiis Israel jugulatum jacere in platea. Gladio enim in platea interfi- in platea. Gladio enim in platea interfi- citur, quia malo exemplo occiditur. citur, quia malo exemplo occiditur. II Paralip. xx, 23: In semetipsos versi, II Paralip. xx, 23: In semetipsos versi, mutuis concidere vulneribus. « Et domi mutuis concidere vulneribus. « Et domi mors similis est, » destitutione scilicet, mors similis est, » destitutione scilicet, fame et peste. Deuter. xxx11, 25: Foris fame et peste. Deuter. xxx11, 25: Foris vastabit eos gladius, et intus pavor. vastabit eos gladius, et intus pavor. Ezech. iv, 16 et 17: Ecce ego conteram Ezech. iv, 16 et 17: Ecce ego conteram baculum panis in Jerusalem et come- baculum panis in Jerusalem et come- dent panem in pondere et in sollicitu- dent panem in pondere et in sollicitu- dine, et aquam in mensura et in an- dine, et aquam in mensura et in an- gustia bibent, ut deficientibus pane et gustia bibent, ut deficientibus pane et aqua, corruat unusquisque ad fratrem aqua, corruat unusquisque ad fratrem suum, et contabescant in iniquitatibus suum, et contabescant in iniquitatibus

suis. suis.

Est autem hic locus conquestionis de- Est autem hic locus conquestionis de- cimus quintus, vel quintus et melius cimus quintus, vel quintus et melius quintus, quia singula incommoda quasi quintus, quia singula incommoda quasi præ oculis ponit. præ oculis ponit.

21. SIN (V) 21. SIN (V)

SIN dentes vel dentium interpretatur : SIN dentes vel dentium interpretatur : quia dolor dentes commovit ut excide- quia dolor dentes commovit ut excide- rent. Est enim naturale ut homini are- rent. Est enim naturale ut homini are- facto fame et tristitia decidant dentes. facto fame et tristitia decidant dentes. Thren. III, 16 Fregit ad numerum den- Thren. III, 16 Fregit ad numerum den- tes meos, cibavit me cinere. tes meos, cibavit me cinere.

« Audierunt quia ingemisco ego,» sup- « Audierunt quia ingemisco ego,» sup- ple, inimici mei. Psal. vi, 7 : Laboravi in ple, inimici mei. Psal. vi, 7 : Laboravi in gemitu meo. « Et non est qui consoletur gemitu meo. « Et non est qui consoletur me. » Psal. LXVII, 21: Sustinui qui me. » Psal. LXVII, 21: Sustinui qui simul contristaretur, et non fuit: et qui simul contristaretur, et non fuit: et qui consolaretur, et non inveni, etc., eo quod consolaretur, et non inveni, etc., eo quod verum consolatorem offenderam. verum consolatorem offenderam.

267 267

Et quod dicit, subjungit apertius : Et quod dicit, subjungit apertius : « Omnes inimici mei audierunt malum « Omnes inimici mei audierunt malum meum, » patula scilicet aure. Sapient. 1, meum, » patula scilicet aure. Sapient. 1, 10 Auris zeli audit omnia. « Lætati 10 Auris zeli audit omnia. « Lætati sunt, » tam dæmones quam homines. sunt, » tam dæmones quam homines. Eccli. xn, 8: Non agnoscetur in bonis Eccli. xn, 8: Non agnoscetur in bonis amicus, et non abscondetur in malis ini- amicus, et non abscondetur in malis ini- micus. Et, ibidem, y. 17: Si incurrerint micus. Et, ibidem, y. 17: Si incurrerint tibi mala, invenies eum, scilicet inimi- tibi mala, invenies eum, scilicet inimi- cum, illic priorem. II Reg. 1, 20: Nolite cum, illic priorem. II Reg. 1, 20: Nolite annuntiare in Geth, neque annuntietis annuntiare in Geth, neque annuntietis in compitis Ascalonis, ne forte lætentur in compitis Ascalonis, ne forte lætentur filiæ Philistiim, ne exsultent filiæ in- filiæ Philistiim, ne exsultent filiæ in- circumcisorum. « Quoniam tu fecisti, » circumcisorum. « Quoniam tu fecisti, » id est, fieri permisisti. Amos, 111, 6: Si id est, fieri permisisti. Amos, 111, 6: Si erit malum in civitate, quod Dominus erit malum in civitate, quod Dominus non fecerit ? non fecerit ?

» »

« Adduxisti diem consolationis, « Adduxisti diem consolationis, jam scilicet in præordinatione præscien- jam scilicet in præordinatione præscien- tiæ, et adduces in opere, quando scilicet tiæ, et adduces in opere, quando scilicet redimes a captivitate. Isa. LXVI, 13: redimes a captivitate. Isa. LXVI, 13: Quomodo si cui mater blandiatur, ita Quomodo si cui mater blandiatur, ita ego consolabor vos. Tristitia enim mea ego consolabor vos. Tristitia enim mea convertetur in gaudium. « Et fient si- convertetur in gaudium. « Et fient si- miles mei. » Me enim consolato depri- miles mei. » Me enim consolato depri- mes illos, sicut factum est in Babylone. mes illos, sicut factum est in Babylone. Sapient. XII, 22: Cum ergo das nobis Sapient. XII, 22: Cum ergo das nobis disciplinam, inimicos nostros multipli- disciplinam, inimicos nostros multipli- citer flagellas, ut bonitatem tuam co- citer flagellas, ut bonitatem tuam co- gitemus judicantes: et cum de no- gitemus judicantes: et cum de no- bis judicatur, speremus misericordiam bis judicatur, speremus misericordiam

tuam. tuam.

: :

Et est hic secundus indignationis lo- Et est hic secundus indignationis lo- cus ostendit enim ad quem res ista cus ostendit enim ad quem res ista præcipue pertineat, hoc est, ad ipsum præcipue pertineat, hoc est, ad ipsum Dominum, qui in suis despicitur et ad Dominum, qui in suis despicitur et ad eumdem locum sequens versus refertur, eumdem locum sequens versus refertur, qui tamen etiam ad decimum quintum qui tamen etiam ad decimum quintum locum indignationis referri potest, ma- locum indignationis referri potest, ma- xime propter illud quod dicit, « Vinde- xime propter illud quod dicit, « Vinde- mia eos. » mia eos. »

22. THAU 22. THAU

THAU signa interpretatur. Petit enim THAU signa interpretatur. Petit enim signari ad salutem, ut per poenitentiam signari ad salutem, ut per poenitentiam

268 268

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

salutem stabilem consequatur. THAU (♫) salutem stabilem consequatur. THAU (♫) enim figura crucis est. Ezech. IX, 4: enim figura crucis est. Ezech. IX, 4: Signa Thau super frontes virorum ge- Signa Thau super frontes virorum ge- mentium, et dolentium super cunctis abo- mentium, et dolentium super cunctis abo- minationibus, quæ fiunt in medio ejus. minationibus, quæ fiunt in medio ejus.

« Ingrediatur omne malum eorum co- « Ingrediatur omne malum eorum co- ram te, » quod scilicet mihi intulerunt. ram te, » quod scilicet mihi intulerunt. Psal. LXXVIII, 11: Introeat in conspectu Psal. LXXVIII, 11: Introeat in conspectu tuo gemitus compeditorum. Genes. xxxi, tuo gemitus compeditorum. Genes. xxxi, 12 Vidi omnia quæ fecit tibi Laban. 12 Vidi omnia quæ fecit tibi Laban. « Et vindemia eos, sicut vindemiasti « Et vindemia eos, sicut vindemiasti » Ita ut nec surculus remaneat. » Ita ut nec surculus remaneat. Apocal. xiv, 18 Mitte falcem tuam Apocal. xiv, 18 Mitte falcem tuam acutam, et devindemia botros vineæ ter- acutam, et devindemia botros vineæ ter- ræ. Luc. XIII, 7: Succide illam : ut ræ. Luc. XIII, 7: Succide illam : ut quid etiam terram occupat? « Propter quid etiam terram occupat? « Propter iniquitates meas. » Eccli. x, 8: Reg- iniquitates meas. » Eccli. x, 8: Reg-

me. me.

num a gente in gentem transfertur num a gente in gentem transfertur propter injustitias, et injurias, et con- propter injustitias, et injurias, et con- tumelias, et diversos dolos. tumelias, et diversos dolos.

« Multi enim gemitus mei, » supple, « Multi enim gemitus mei, » supple, sunt, hoc est, de multis enim gemo. sunt, hoc est, de multis enim gemo. Psal. xxxvII, 10 Gemitus meus a te Psal. xxxvII, 10 Gemitus meus a te non est absconditus. « Et cor meum mæ- non est absconditus. « Et cor meum mæ- rens, » moestum scilicet de peccato po- rens, » moestum scilicet de peccato po- tius quam de poena. Tob. 11, 5: Man- tius quam de poena. Tob. 11, 5: Man- ducavit panem cum luctu et tremore. ducavit panem cum luctu et tremore. Job, 111, 24: Antequam comedam, su- Job, 111, 24: Antequam comedam, su- spiro et tamquam inundantes aquæ, sic spiro et tamquam inundantes aquæ, sic rugitus meus. rugitus meus.

Ulterius litteras non exponemus, nec Ulterius litteras non exponemus, nec locos conquestionis, vel indignationis locos conquestionis, vel indignationis assignabimus prudens enim lector fa- assignabimus prudens enim lector fa- cile quodlibet cuilibet poterit adaptare. cile quodlibet cuilibet poterit adaptare.

CAPUT II. CAPUT II.

Jerusalem ab irato Domino funditus eversa. Jerusalem ab irato Domino funditus eversa.

ALEPH. I. Quomodo obtexit caligine in furore suo ALEPH. I. Quomodo obtexit caligine in furore suo Dominus filiam Sion: Dominus filiam Sion:

BETH. 2. BETH. 2.

projecit de coelo in terram projecit de coelo in terram

inclytam Israel, inclytam Israel,

et non est recordatus scabelli pedum suorum et non est recordatus scabelli pedum suorum in die furoris sui! in die furoris sui!

Præcipitavit Dominus, nec pepercit, Præcipitavit Dominus, nec pepercit,

omnia speciosa Jacob. omnia speciosa Jacob.

Destruxit in furore suo Destruxit in furore suo

munitiones virginis Juda, munitiones virginis Juda,

et dejecit in terram : et dejecit in terram :

polluit regnum et principes ejus. polluit regnum et principes ejus.

GHIMEL. 3. Confregit in ira furoris sui GHIMEL. 3. Confregit in ira furoris sui

omne cornu Israel. omne cornu Israel.

Avertit retrorsum dexteram suam Avertit retrorsum dexteram suam

a facie inimici, a facie inimici,

et succendit in Jacob quasi ignem et succendit in Jacob quasi ignem flammæ devorantis in gyro. flammæ devorantis in gyro.

CAP. II THRENORUM. CAP. II THRENORUM.

DALETH. 4. Tetendit arcum suum quasi inimicus, DALETH. 4. Tetendit arcum suum quasi inimicus, firmavit dexteram suam quasi hostis, firmavit dexteram suam quasi hostis,

et occidit omne quod pulchrum erat visu et occidit omne quod pulchrum erat visu in tabernaculo filiæ Sion: in tabernaculo filiæ Sion:

effudit quasi ignem effudit quasi ignem

indignationem suam. indignationem suam.

HE. 5. Factus est Dominus velut inimicus, HE. 5. Factus est Dominus velut inimicus, præcipitavit Israel : præcipitavit Israel : præcipitavit omnia monita ejus, præcipitavit omnia monita ejus, dissipavit munitiones ejus, dissipavit munitiones ejus,

et replevit in filia Juda et replevit in filia Juda

humiliatum et humiliatam. humiliatum et humiliatam.

VAU. 6. Et dissipavit quasi hortum tentorium suum: VAU. 6. Et dissipavit quasi hortum tentorium suum: demolitus est tabernaculum suum. demolitus est tabernaculum suum.

Oblivioni tradidit Dominus in Sion Oblivioni tradidit Dominus in Sion

festivitatem et sabbatum: festivitatem et sabbatum:

et in opprobrium, et in indignationem furoris sui, et in opprobrium, et in indignationem furoris sui, regem et sacerdotem. regem et sacerdotem.

ZAIN. 7. Repulit Dominus altare suum, ZAIN. 7. Repulit Dominus altare suum,

maledixit sanctificationi suæ : maledixit sanctificationi suæ :

tradidit in manu inimici tradidit in manu inimici

muros turrium ejus : muros turrium ejus :

vocem dederunt in domo Domini vocem dederunt in domo Domini sicut in die solemni. sicut in die solemni.

HETH. 8. Cogitavit Dominus dissipare HETH. 8. Cogitavit Dominus dissipare

murum filiæ Sion: murum filiæ Sion:

tetendit funiculum suum, tetendit funiculum suum,

et non avertit manum suam a perditione : et non avertit manum suam a perditione :

luxitque antemurale, luxitque antemurale,

et murus pariter dissipatus est. et murus pariter dissipatus est.

THETH. 9. Defixæ sunt in terra portæ ejus, THETH. 9. Defixæ sunt in terra portæ ejus, perdidit, et contrivit vectes ejus, perdidit, et contrivit vectes ejus,

regem ejus et principes ejus in gentibus: regem ejus et principes ejus in gentibus: non est lex, non est lex,

et prophetæ ejus non invenerunt et prophetæ ejus non invenerunt visionem a Domino. visionem a Domino.

IOD. 10. Sederunt in terra, conticuerunt IOD. 10. Sederunt in terra, conticuerunt senes filiæ Sion: senes filiæ Sion:

consperserunt cinere capita sua, consperserunt cinere capita sua, accincti sunt ciliciis : accincti sunt ciliciis :

abjecerunt in terram capita sua abjecerunt in terram capita sua virgines Jerusalem. virgines Jerusalem.

269 269

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPH. 11. Defecerunt præ lacrymis oculi mei, CAPH. 11. Defecerunt præ lacrymis oculi mei, conturbata sunt viscera mea : conturbata sunt viscera mea : effusum est in terra jecur meum effusum est in terra jecur meum

super contritione filiæ populi mei, super contritione filiæ populi mei, cum deficeret parvulus et lactens cum deficeret parvulus et lactens in plateis oppidi. in plateis oppidi.

LAMED. 12. Matribus suis dixerunt: LAMED. 12. Matribus suis dixerunt:

Ubi est triticum et vinum? Ubi est triticum et vinum? cum deficerent quasi vulnerati cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitatis, in plateis civitatis,

cum exhalarent animas suas cum exhalarent animas suas

in sinu matrum suarum. in sinu matrum suarum.

MEM. 13. Cui comparabo te? vel cui assimilabo te, MEM. 13. Cui comparabo te? vel cui assimilabo te, filia Jerusalem? filia Jerusalem?

cui exæquabo te, et consolabor te, cui exæquabo te, et consolabor te,

virgo, filia Sion? virgo, filia Sion?

magna est enim velut mare contritio tua : magna est enim velut mare contritio tua : quis medebitur tui? quis medebitur tui?

NUM. 14. Prophetæ tui viderunt tibi NUM. 14. Prophetæ tui viderunt tibi

falsa et stulta: falsa et stulta:

nec aperiebant iniquitatem tuam, nec aperiebant iniquitatem tuam,

ut te ad poenitentiam provocarent: ut te ad poenitentiam provocarent: viderunt autem tibi assumptiones falsas, viderunt autem tibi assumptiones falsas, et ejectiones. et ejectiones.

SAMECH. 15. Plauserunt super te manibus SAMECH. 15. Plauserunt super te manibus

omnes transeuntes per viam : omnes transeuntes per viam : sibilaverunt, et moverunt caput suum sibilaverunt, et moverunt caput suum super filiam Jerusalem: super filiam Jerusalem:

Hæccine est urbs, dicentes, perfecti decoris, Hæccine est urbs, dicentes, perfecti decoris, gaudium universæ terræ? gaudium universæ terræ?

PHE. 16. Aperuerunt super te os suum PHE. 16. Aperuerunt super te os suum omnes inimici tui: omnes inimici tui:

sibilaverunt, et fremuerunt dentibus: sibilaverunt, et fremuerunt dentibus: et dixerunt Devorabimus: et dixerunt Devorabimus:

en ista est dies quam exspectabamus : en ista est dies quam exspectabamus : invenimus, vidimus. invenimus, vidimus.

AIN. 17. Fecit Dominus quæ cogitavit 1: AIN. 17. Fecit Dominus quæ cogitavit 1: complevit sermonem suum, complevit sermonem suum,

quem præceperat a diebus antiquis : quem præceperat a diebus antiquis :

1 Levit. xxvi, 14; Deuter. xxvIII, 15. 1 Levit. xxvi, 14; Deuter. xxvIII, 15.

CAP. II THRENORUM. CAP. II THRENORUM.

destruxit, et non pepercit, destruxit, et non pepercit,

et lætificavit super te inimicum, et lætificavit super te inimicum,

et exaltavit cornu hostium tuorum. et exaltavit cornu hostium tuorum.

SADE. 18. Clamavit cor eorum ad Dominum SADE. 18. Clamavit cor eorum ad Dominum

super muros filiæ Sion: super muros filiæ Sion:

Deduc quasi torrentem Deduc quasi torrentem

lacrymas per diem et noctem 1: lacrymas per diem et noctem 1:

non des requiem tibi, non des requiem tibi,

neque taceat pupilla oculi tui. neque taceat pupilla oculi tui.

COPH. 19. Consurge, lauda in nocte COPH. 19. Consurge, lauda in nocte

in principio vigiliarum : in principio vigiliarum : effunde sicut aquam cor tuum effunde sicut aquam cor tuum

ante conspectum Domini: ante conspectum Domini:

leva ad eum manus tuas leva ad eum manus tuas

pro anima parvulorum tuorum, pro anima parvulorum tuorum,

qui defecerunt in fame qui defecerunt in fame

in capite omnium compitorum. in capite omnium compitorum.

RES. 20. Vide, Domine, et considera RES. 20. Vide, Domine, et considera

quem vindemiaveris ita. quem vindemiaveris ita.

Ergone comedent mulieres fructum suun: Ergone comedent mulieres fructum suun: parvulos ad mensuram palmæ? parvulos ad mensuram palmæ?

Si occiditur in sanctuario Domini' Si occiditur in sanctuario Domini' sacerdos et Propheta? sacerdos et Propheta?

SIN. 21. Jacuerunt in terra foris SIN. 21. Jacuerunt in terra foris

puer et senex : puer et senex :

virgines meæ et juvenes mei virgines meæ et juvenes mei

ceciderunt in gladio : ceciderunt in gladio : interfecisti in die furoris tui, interfecisti in die furoris tui,

percussisti, nec misertus es. percussisti, nec misertus es.

THAU. 22. Vocasti quasi ad diem solemnem, THAU. 22. Vocasti quasi ad diem solemnem, qui terrerent me de circuitu : qui terrerent me de circuitu :

et non fuit in die furoris Domini qui effugeret, et non fuit in die furoris Domini qui effugeret, et relinqueretur : et relinqueretur :

quos quos

educavi et enutrivi, educavi et enutrivi,

inimicus meus consumpsit eos. inimicus meus consumpsit eos.

1 Jerem. xiv, 17; Supra, 1, 16, 1 Jerem. xiv, 17; Supra, 1, 16,

271 271

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT II THRENORUM IN CAPUT II THRENORUM

COMMENTARIUS. COMMENTARIUS.

« Quomodo obtexit. » Hic agitur de « Quomodo obtexit. » Hic agitur de depositione a gloria pristina. depositione a gloria pristina.

Dividitur autem in tres partes. Primo Dividitur autem in tres partes. Primo enim ostendit dejectionem. Secundo, do- enim ostendit dejectionem. Secundo, do- loris de dejectione incomparabilitatem, loris de dejectione incomparabilitatem, ibi, . 13 « Cui comparabo te ? » Ter- ibi, . 13 « Cui comparabo te ? » Ter- tio, in oratione ad Dominum, ostendit tio, in oratione ad Dominum, ostendit quod dolor nullum habet exemplum, quod dolor nullum habet exemplum, ibi, . 20 « Vide, Domine, et consi- ibi, . 20 « Vide, Domine, et consi- dera. » dera. »

Prima dividitur in duas. Primo enim Prima dividitur in duas. Primo enim ostendit dejectionem in communi in ædi- ostendit dejectionem in communi in ædi- ficiis. Secundo in speciali in personis, ficiis. Secundo in speciali in personis, ibi, y. 10 « Sederunt in terra. » ibi, y. 10 « Sederunt in terra. »

Adhuc prima in duas dividitur, in Adhuc prima in duas dividitur, in quarum prima inducitur Dominus desti- quarum prima inducitur Dominus desti- tuens. In secunda autem cum inimico tuens. In secunda autem cum inimico oppugnans, ibi, y. 4 « Tetendit arcum oppugnans, ibi, y. 4 « Tetendit arcum

suum. » suum. »

Prima adhuc habet duo, ita quod pri- Prima adhuc habet duo, ita quod pri- mo plangit destitutionem. Secundo, in mo plangit destitutionem. Secundo, in quo destituta est, ibi, ý. 2 : « Præcipi- quo destituta est, ibi, ý. 2 : « Præcipi-

tavit Dominus. » tavit Dominus. » Dicit ergo: Dicit ergo:

1. ALEPH (8) 1. ALEPH (8)

« Quomodo obtexit caligine in furore « Quomodo obtexit caligine in furore suo Dominus filiam Sion? » hoc est, suo Dominus filiam Sion? » hoc est, filiam quæ est Sion : et quod dicit, Quo- filiam quæ est Sion : et quod dicit, Quo- modo,compassionis et teneritudinis amo- modo,compassionis et teneritudinis amo- ris significativum est, sicut ibi, Thren. ris significativum est, sicut ibi, Thren. IV, 1 Quomodo obscuratum est au- IV, 1 Quomodo obscuratum est au- rum? Et, Jerem. LI, 41: Quomodo capta rum? Et, Jerem. LI, 41: Quomodo capta est Sesach, et comprehensa inclyta uni- est Sesach, et comprehensa inclyta uni- versæ terræ ? Non ergo ignorantis, nec versæ terræ ? Non ergo ignorantis, nec admirantis, sed compatientis et diligen- admirantis, sed compatientis et diligen-

et m et m

tis exclamatio est. Caligo autem est bona Cali tis exclamatio est. Caligo autem est bona Cali et mala. Bona quidem triplex, superex- et mala. Bona quidem triplex, superex- cellentis lucis, quæ reverberando visus cellentis lucis, quæ reverberando visus nostros caliginem inducit, sicut dicitur, nostros caliginem inducit, sicut dicitur, Exod. xxxiv, 4, quod Moyses ascendit Exod. xxxiv, 4, quod Moyses ascendit ad Dominum in caligine: quod, sicut ad Dominum in caligine: quod, sicut Dionysius dicit, « superexcellentiam lu- Dionysius dicit, « superexcellentiam lu- << minis demonstrat. » Est caligo allego- << minis demonstrat. » Est caligo allego- riarum in Scriptura, de qua dicitur in riarum in Scriptura, de qua dicitur in Psal. XVII, 10 Caligo sub pedibus ejus: Psal. XVII, 10 Caligo sub pedibus ejus: quia in talibus allegoriis vestigia verita- quia in talibus allegoriis vestigia verita- tis deprehenduntur. Est caligo devotionis tis deprehenduntur. Est caligo devotionis et tristitiæ pœnitentium, de qua dicitur, et tristitiæ pœnitentium, de qua dicitur, Genes. xv, 17: Cum occubuisset sol, Genes. xv, 17: Cum occubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et apparuit facta est caligo tenebrosa, et apparuit clibanus fumans. Hæc enim caligo ob- clibanus fumans. Hæc enim caligo ob- scuritatem humiliationis significat, quæ scuritatem humiliationis significat, quæ est in pœnitentibus, quando cor devo- est in pœnitentibus, quando cor devo- tione succenditur. Et est etiam caligo tione succenditur. Et est etiam caligo mala, quæ est caligo erroris et ignoran- mala, quæ est caligo erroris et ignoran- tiæ qua percussit Dominus Ægyptum, tiæ qua percussit Dominus Ægyptum, Exod. x, 23: Tribus diebus nemo vidit Exod. x, 23: Tribus diebus nemo vidit fratrem suum, nec movit se de loco in fratrem suum, nec movit se de loco in quo erat. Est caligo quæ pœna est, hoc quo erat. Est caligo quæ pœna est, hoc est, obscuratio vultus per tristitiam et est, obscuratio vultus per tristitiam et per confusionem, et de hac hic loquitur. per confusionem, et de hac hic loquitur. Job, xxi, 17 Non perii propter immi- Job, xxi, 17 Non perii propter immi- nentes tenebras, nec faciem meam ope- nentes tenebras, nec faciem meam ope- ruit caligo. Est etiam caligo æternæ ruit caligo. Est etiam caligo æternæ damnationis, de qua dicitur, Job, x, 21: damnationis, de qua dicitur, Job, x, 21: Antequam vadam, et non revertar, ad Antequam vadam, et non revertar, ad terram tenebrosam, et opertam mortis ca- terram tenebrosam, et opertam mortis ca- ligine. Et de hac posset loqui, quia pec- ligine. Et de hac posset loqui, quia pec- cati caligo signum est æternæ damnatio- cati caligo signum est æternæ damnatio- nis, maxime cum hic dicatur, quod Do- nis, maxime cum hic dicatur, quod Do- minus fecit in furore suo: furor enim minus fecit in furore suo: furor enim fervens ira est in magnam vindictam. fervens ira est in magnam vindictam. Hoc est ergo quod dicit: « Quomodo Hoc est ergo quod dicit: « Quomodo obtexit, » hoc est, obtegi permisit? « In obtexit, » hoc est, obtegi permisit? « In furore suo Dominus filiam Sion, » hoc furore suo Dominus filiam Sion, » hoc est, filiam quæ est Sion, Ecclesiam, vel est, filiam quæ est Sion, Ecclesiam, vel synagogam caligine tantæ tristitiæ, et synagogam caligine tantæ tristitiæ, et tantæ confusionis. Thren. III, 2: Me mi- tantæ confusionis. Thren. III, 2: Me mi- navit et adduxit in tenebras, et non in navit et adduxit in tenebras, et non in lucem. lucem.

Et quod dixit, exponit: Et quod dixit, exponit:

cœlo, cœlo,

« Projecit de cœlo in terram inclytam Projic « Projecit de cœlo in terram inclytam Projic Israel.» «Inclytus est, ut dicit Eustra- Israel.» «Inclytus est, ut dicit Eustra- « tius, illustris et claræ dignitatis, gene- « tius, illustris et claræ dignitatis, gene-

beilum beilum

in; Dei. in; Dei.

COMMENTARIUS IN CAP. 11 THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. 11 THRENORUM.

273 273

4: 4:

« re, divitiis, et gloria. » De cœlo autem ror fuit Domini, quod nec loco, nec « re, divitiis, et gloria. » De cœlo autem ror fuit Domini, quod nec loco, nec projicitur, quando de cœlesti conversa- habitatoribus pepercit. Jerem. VII, tione, lumine, et ministerio projicitur, quando de cœlesti conversa- habitatoribus pepercit. Jerem. VII, tione, lumine, et ministerio deponitur. Nolite confidere in verbis mendacii, Coelestis deponitur. Nolite confidere in verbis mendacii, Coelestis conversatio est in virtute, Ad dicentes Templum Domini, templum Philip. 1, 20 conversatio est in virtute, Ad dicentes Templum Domini, templum Philip. 1, 20 Nostra conversatio in cœ- Domini, templum Domini est. Et, post lis est. Nostra conversatio in cœ- Domini, templum Domini est. Et, post lis est. Lumen in veritatis cognitione, pauca, . 11: Numquid ergo spe- Eccli. xxiv, 6 Ego Lumen in veritatis cognitione, pauca, . 11: Numquid ergo spe- Eccli. xxiv, 6 Ego feci in cælis ut ori- lunca latronum facta est domus ista, feci in cælis ut ori- lunca latronum facta est domus ista, retur lumen indeficiens. Ministerium au- in qua invocatum est nomen meum in retur lumen indeficiens. Ministerium au- in qua invocatum est nomen meum in tem est in gradu Ecclesiastico, qui de oculis vestris ? Et, infra, y. 14 et 15: tem est in gradu Ecclesiastico, qui de oculis vestris ? Et, infra, y. 14 et 15: coelo descendit, Apocalyps. xxi, 2: Vidi Faciam domui huic, in qua invocatum sanctam coelo descendit, Apocalyps. xxi, 2: Vidi Faciam domui huic, in qua invocatum sanctam civitatem novam, descendentem est nomen meum, et in qua vos habetis civitatem novam, descendentem est nomen meum, et in qua vos habetis de cœlo. In terram autem projicitur, fiduciam, et loco quem dedi vobis et de cœlo. In terram autem projicitur, fiduciam, et loco quem dedi vobis et quando hæc omnia in terrenum affe- patribus vestris, sicut feci Silo : et pro- quando hæc omnia in terrenum affe- patribus vestris, sicut feci Silo : et pro- ctum commutantur. Ezechiel. xxVIII, 17: jiciam vos a facie mea. Hoc tota die vi- ctum commutantur. Ezechiel. xxVIII, 17: jiciam vos a facie mea. Hoc tota die vi- In terram projeci te. Inclytam Israel di- demus in Ecclesiis projectis propter ma- In terram projeci te. Inclytam Israel di- demus in Ecclesiis projectis propter ma- cit quondam inclytam, modo confusione litiam inhabitantium. Psal. LXXVII, 60 : cit quondam inclytam, modo confusione litiam inhabitantium. Psal. LXXVII, 60 : plenam. Isa. Lx, 2: Ecce tenebræ ope- Repulit tabernaculum Silo, tabernacu- plenam. Isa. Lx, 2: Ecce tenebræ ope- Repulit tabernaculum Silo, tabernacu- rient terram, et caligo populos: super lum suum, ubi habitavit in homini- rient terram, et caligo populos: super lum suum, ubi habitavit in homini- te autem orietur Dominus, et gloria bus. te autem orietur Dominus, et gloria bus. ejus in te videbitur. Tunc inclyta fuit, ejus in te videbitur. Tunc inclyta fuit, modo autem confusa sedet in caligine. modo autem confusa sedet in caligine. Isa. LIX, 10 Impegimus meridie quasi Isa. LIX, 10 Impegimus meridie quasi in tenebris, in caliginosis quasi mor- in tenebris, in caliginosis quasi mor- tui. tui.

Plesia « Et non est recordatus scabellum Plesia « Et non est recordatus scabellum pedum suorum, » ut scilicet saltem loco pedum suorum, » ut scilicet saltem loco suo reverentiam exhiberet. In templo suo reverentiam exhiberet. In templo enim vel in Ecclesia maxime vestigia enim vel in Ecclesia maxime vestigia suæ majestatis apparent in distributione suæ majestatis apparent in distributione sanctitatis et sacramentorum. Ezechiel. sanctitatis et sacramentorum. Ezechiel. XLIII, 7: Locus solii mei et locus vesti- XLIII, 7: Locus solii mei et locus vesti- giorum pedum meorum, ubi habito in giorum pedum meorum, ubi habito in medio filiorum Israel in æternum. Hu- medio filiorum Israel in æternum. Hu- jus enim recordatus fuit, Exod. II, 5, jus enim recordatus fuit, Exod. II, 5, quando dixit: Solve calceamentum de quando dixit: Solve calceamentum de pedibus tuis locus enim in quo stas, pedibus tuis locus enim in quo stas, terra sancta est. Et, Genes. xxvIII, 17 et terra sancta est. Et, Genes. xxvIII, 17 et 16, quando dixit Jacob: Non est hic 16, quando dixit Jacob: Non est hic aliud nisi Domus Dei, et porta cæli. aliud nisi Domus Dei, et porta cæli. Vere Dominus est in loco isto. Nunc au- Vere Dominus est in loco isto. Nunc au- tem ad modum non recordantis se ha- tem ad modum non recordantis se ha- buit. Cujus causa redditur, II Machab. buit. Cujus causa redditur, II Machab. v, 20 Locus particeps factus est popu- v, 20 Locus particeps factus est popu- li malorum. Et ideo propter malitiam li malorum. Et ideo propter malitiam populi projectus est. populi projectus est.

« In die furoris sui. » Tantus fu- « In die furoris sui. » Tantus fu-

1 Psal. XLIV, 3. 1 Psal. XLIV, 3.

2 Ibid. XLIV, 5. 2 Ibid. XLIV, 5.

XVIII XVIII

2. BETH 2. BETH

« Præcipitavit Dominus. » Tangit in « Præcipitavit Dominus. » Tangit in speciali primo speciositatis, secundo speciali primo speciositatis, secundo fortitudinis dejectionem : et hoc est : fortitudinis dejectionem : et hoc est :

« Præcipitavit Dominus, » de alto in « Præcipitavit Dominus, » de alto in imum scilicet, « nec pepercit, » quia mi- imum scilicet, « nec pepercit, » quia mi- sericordiæ indigni fuerunt. Ezech. 1x, 5 : sericordiæ indigni fuerunt. Ezech. 1x, 5 : Non parcat oculus vester, neque miserea- Non parcat oculus vester, neque miserea- mini. « Omnia speciosa Jacob. » Jacob mini. « Omnia speciosa Jacob. » Jacob ponitur pro tota synagoga et Ecclesia ponitur pro tota synagoga et Ecclesia quantum ad perfectionem operis et vir- quantum ad perfectionem operis et vir- tutis, quia luctator interpretatur. De tutis, quia luctator interpretatur. De hoc enim dicitur: Speciosus forma præ hoc enim dicitur: Speciosus forma præ filiis hominum ¹. Et iterum: Specie tua filiis hominum ¹. Et iterum: Specie tua et pulchritudine tua. Et adhuc : Elegit et pulchritudine tua. Et adhuc : Elegit nobis hæreditatem suam speciem Jacob nobis hæreditatem suam speciem Jacob quam dilexit 3. Hæc autem præcipitata quam dilexit 3. Hæc autem præcipitata sunt sicut in synagoga, ita in Ecclesia. sunt sicut in synagoga, ita in Ecclesia. Joel, 1, 19: Ignis comedit speciosa de- Joel, 1, 19: Ignis comedit speciosa de- serti. Jerem. ix, 10: Super speciosa de- serti. Jerem. ix, 10: Super speciosa de- serti assumam planctum. Desertum dici- serti assumam planctum. Desertum dici- tur ad quod mundus penetrare non tur ad quod mundus penetrare non valet. Speciosa autem fuerunt pulchritu- chritudo valet. Speciosa autem fuerunt pulchritu- chritudo

3 Psal. XLVI, 5. 3 Psal. XLVI, 5.

18 18

Speciosa Speciosa Jacob, pul- Jacob, pul-

virtutis, virtutis,

274 274

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

splendor do virtutis, splendor veritatis, et honor splendor do virtutis, splendor veritatis, et honor at honor conversationis. at honor conversationis.

veritatis, veritatis,

conversa- conversa- tionis. tionis.

ficat potes- ficat potes-

tatem. tatem.

« Destruxit in furore suo munitio- « Destruxit in furore suo munitio- nes, » hoc est, munimenta, « virginis nes, » hoc est, munimenta, « virginis Juda, » hoc est, Juda confitentis et lau- Juda, » hoc est, Juda confitentis et lau- dantis, quæ virgineam mentem habere dantis, quæ virgineam mentem habere debuerat. Munimenta autem sunt arma debuerat. Munimenta autem sunt arma virtutum, scientiarum, et sacramento- virtutum, scientiarum, et sacramento- rum. Habac. I, 10: Ipse super omnem rum. Habac. I, 10: Ipse super omnem munitionem ridebit, diabolus scilicet, munitionem ridebit, diabolus scilicet, et comportabit aggerem, hoc est terre- et comportabit aggerem, hoc est terre- num affectum, et capiet eam. « Et deje- num affectum, et capiet eam. « Et deje- cit in terram, » hoc est, in conculcatio- cit in terram, » hoc est, in conculcatio- nem terrenorum. Nahum, 111, 12: Omnes nem terrenorum. Nahum, 111, 12: Omnes munitiones tuæ sicut ficus cum grossis munitiones tuæ sicut ficus cum grossis suis si concussæ fuerint, cadent in os suis si concussæ fuerint, cadent in os comedentis. Quæ autem fuerunt illæ mu- comedentis. Quæ autem fuerunt illæ mu- nitiones, subdens determinat: << Polluit,» nitiones, subdens determinat: << Polluit,» hoc est, pollutum ostendit, « regnum et hoc est, pollutum ostendit, « regnum et principes ejus, » pollutis scilicet operi- principes ejus, » pollutis scilicet operi- bus ostendendo inquinatum. Isa. LII, 11: bus ostendendo inquinatum. Isa. LII, 11: Pollutum nolite tangere: exite de medio Pollutum nolite tangere: exite de medio ejus; mundamini, qui fertis vasa Domini. ejus; mundamini, qui fertis vasa Domini. Thren. Iv,15: Recedite, polluti, clamave- Thren. Iv,15: Recedite, polluti, clamave- runt eis. Hoc enim modo pollutum fuit runt eis. Hoc enim modo pollutum fuit regnum quantum ad omnes in regno ha- regnum quantum ad omnes in regno ha- bitantes, paucis exceptis. Unde, Eze- bitantes, paucis exceptis. Unde, Eze- chiel. xxi, 25, rex profanus et impius chiel. xxi, 25, rex profanus et impius dicitur. Tunc de principibus, Isa. 1, 23: dicitur. Tunc de principibus, Isa. 1, 23: Principes tui infideles, socii furum. Hoc Principes tui infideles, socii furum. Hoc autem magis apparet in Ecclesia. autem magis apparet in Ecclesia.

3. GHIMEL 3. GHIMEL

« Confregit in ira furoris sui omne « Confregit in ira furoris sui omne cornu Israel. » Tangit depositionem cornu Israel. » Tangit depositionem fortitudinis. Cornu enim potestatem si- fortitudinis. Cornu enim potestatem si- Cornu signi- gnificat: unde in mitra Episcopi duo Cornu signi- gnificat: unde in mitra Episcopi duo cornua sunt, veritatis scilicet in in- cornua sunt, veritatis scilicet in in- tellectu ad ventilandum errorem, et vir- tellectu ad ventilandum errorem, et vir- tutis in affectu ad ventilandam malitiam. tutis in affectu ad ventilandam malitiam. Hæc cornua confregit, hoc est, confringi Hæc cornua confregit, hoc est, confringi permisit: quoniam veritas errori, virtus permisit: quoniam veritas errori, virtus

1 Ezechiel. XXI, 25: Tu autem, profane, im- 1 Ezechiel. XXI, 25: Tu autem, profane, im- pie dux Israel, etc. pie dux Israel, etc.

LXXIV, LXXIV,

11: 11:

autem cedit malitiæ. Psal. autem cedit malitiæ. Psal. Omnia cornua peccatorum confringam, Omnia cornua peccatorum confringam, et exallabuntur cornua justi. Et attende, et exallabuntur cornua justi. Et attende, quod nullum animal cornutum præda- quod nullum animal cornutum præda- tivum est, sed simplici pascitur et com- tivum est, sed simplici pascitur et com- muni germine, cum tamen cornuti nostri muni germine, cum tamen cornuti nostri prædones sint, et omnia diripiant. Ezech. prædones sint, et omnia diripiant. Ezech. XIX, 6: Factus est leo: et didicit præ- XIX, 6: Factus est leo: et didicit præ- dam capere, et homines devorare. Hoc dam capere, et homines devorare. Hoc autem ideo est, quia non ex naturali autem ideo est, quia non ex naturali pietate, sed in fortitudine propria sibi pietate, sed in fortitudine propria sibi sumpserunt cornua. Amos, vi, 13 et 14: sumpserunt cornua. Amos, vi, 13 et 14: Convertistis in amaritudinem judicium, Convertistis in amaritudinem judicium, et fructum justitiæ in absynthium. Qui et fructum justitiæ in absynthium. Qui lætamini in nihilo: qui dicitis: Num- lætamini in nihilo: qui dicitis: Num- quid non in fortitudine nostra assumpsi- quid non in fortitudine nostra assumpsi- mus nobis cornua? Adhuc attende, quod mus nobis cornua? Adhuc attende, quod cornua ad læsionem animalis induran- cornua ad læsionem animalis induran- tur, si oleo aliquando non inungantur. tur, si oleo aliquando non inungantur. Propter quod dicitur, I Reg. xvi, 1: Propter quod dicitur, I Reg. xvi, 1: Imple cornu tuum oleo. Pietas enim et Imple cornu tuum oleo. Pietas enim et misericordia semper cum potestate esse misericordia semper cum potestate esse debent et aliter confringitur cornu. Nec debent et aliter confringitur cornu. Nec umquam aliquis legitur cornua ferrea umquam aliquis legitur cornua ferrea assumpsisse nisi pseudopropheta Sede- assumpsisse nisi pseudopropheta Sede- cias 2. Hæc ergo dura cornua confringit cias 2. Hæc ergo dura cornua confringit Dominus. Eccli. XLVII, 8: Contrivit cornu Dominus. Eccli. XLVII, 8: Contrivit cornu ipsorum usque in æternum. Ezechiel. ipsorum usque in æternum. Ezechiel. XXXIV, 21 Cornibus vestris ventilabatis XXXIV, 21 Cornibus vestris ventilabatis omnia infirma pecora, donec disperge- omnia infirma pecora, donec disperge- rentur foras. rentur foras.

« Avertit retrorsum dexteram suam, » « Avertit retrorsum dexteram suam, » in qua virtus erat impugnandi inimi- in qua virtus erat impugnandi inimi- cum et aversa est, quoniam infirma cum et aversa est, quoniam infirma facta est. Et hoc est quod sequitur : « A facta est. Et hoc est quod sequitur : « A facie inimici,» hoc est, a præsentia vio- facie inimici,» hoc est, a præsentia vio- lentiæ peccati. Zachar. xı, 17: Brachium lentiæ peccati. Zachar. xı, 17: Brachium ejus ariditate siccabitur, et o culus dex- ejus ariditate siccabitur, et o culus dex- ter ejus tenebrescens obscurabitur. Dex- ter ejus tenebrescens obscurabitur. Dex- ter enim est ad æterna, sinister autem ter enim est ad æterna, sinister autem ad temporalia ad æterna autem totam ad temporalia ad æterna autem totam virtutem perdiderunt. virtutem perdiderunt.

« Et succendit in Jacob quasi ignem « Et succendit in Jacob quasi ignem flammæ, » hoc est, succendi permisit, flammæ, » hoc est, succendi permisit, qui ignis significat ignem libidinis et cu- qui ignis significat ignem libidinis et cu- piditatis. Isa. L, 11: Ecce vos omnes: piditatis. Isa. L, 11: Ecce vos omnes:

2 III Reg. xxII, 11: Fecit sibi Sedeeias, filius 2 III Reg. xxII, 11: Fecit sibi Sedeeias, filius Chanaana, cornua ferrea, etc. Chanaana, cornua ferrea, etc.

Judicii Judicii

Dei cum Dei cum

paratio. paratio.

COMMENTARIUS IN CAP. II THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. II THRENORUM.

accendentes ignem accincti flammis, am- accendentes ignem accincti flammis, am- bulate in lumine ignis vestri, et in flam- bulate in lumine ignis vestri, et in flam- mis quas succendistis. Osee, VII, 4: Om- mis quas succendistis. Osee, VII, 4: Om- nes adulterantes, quasi clibanus succen- nes adulterantes, quasi clibanus succen- sus a coquente. « Devorantis in gyro, » sus a coquente. « Devorantis in gyro, » hoc est, omnia bona consumentis. Job, hoc est, omnia bona consumentis. Job, XXXI, 12 Ignis usque ad perditionem XXXI, 12 Ignis usque ad perditionem devorans, et omnia eradicans gemini- devorans, et omnia eradicans gemini-

na.. na..

4. DALETH 4. DALETH

« Tetendit arcum suum. » Tangit hic « Tetendit arcum suum. » Tangit hic reu com- Domini impugnationem. Arcus autem de reu com- Domini impugnationem. Arcus autem de longe et de occulto ferit: quia Domini longe et de occulto ferit: quia Domini judicium longe peccator recordatur, et de judicium longe peccator recordatur, et de occulto, dum non speratur, percutit. Job, occulto, dum non speratur, percutit. Job, XXIX, 20 Arcus meus in manu mea in- XXIX, 20 Arcus meus in manu mea in- staurabitur. Job, xx, 24: Irruet in ar- staurabitur. Job, xx, 24: Irruet in ar- cum æreum, peccator scilicet. Hic ar- cum æreum, peccator scilicet. Hic ar- cus tenditur, dum continue judicium cus tenditur, dum continue judicium contra se provocatur. Sapient. v, 22: contra se provocatur. Sapient. v, 22: Ibunt directe emissiones fulgurum: et Ibunt directe emissiones fulgurum: et tamquam a bene curvato arcu nubium tamquam a bene curvato arcu nubium exterminabuntur, et ad certum locum exterminabuntur, et ad certum locum insilient. Tangit enim peccatores. Job, insilient. Tangit enim peccatores. Job, VI, 4: Sagittæ Domini in me sunt, qua- VI, 4: Sagittæ Domini in me sunt, qua- rum indignatio ebibit spiritum meum. rum indignatio ebibit spiritum meum. « Quasi inimicus. » Non enim inimicus « Quasi inimicus. » Non enim inimicus est affectu. Sapient. x1, 25: Diligis om- est affectu. Sapient. x1, 25: Diligis om- nia quæ sunt, et nihil odisti eorum quæ nia quæ sunt, et nihil odisti eorum quæ fecisti. Secundum effectum habet se ut fecisti. Secundum effectum habet se ut inimicus dum punit. Job, xxx, 21 : Muta- inimicus dum punit. Job, xxx, 21 : Muta- tus es mihi in crudelem, et in duritia tus es mihi in crudelem, et in duritia manus tuæ adversaris mihi. Psal. xvn, manus tuæ adversaris mihi. Psal. xvn, 27: Cum perverso perverteris. Cum enim 27: Cum perverso perverteris. Cum enim naturaliter amicus sit, in effectu perver- naturaliter amicus sit, in effectu perver- titur a perverso, et habet se ut inimicus. titur a perverso, et habet se ut inimicus. «Firmavit dexteram suam quasi ho- «Firmavit dexteram suam quasi ho- stis, » ut firmam plagam det percutiens. stis, » ut firmam plagam det percutiens. Isa. LI, 9: Induere fortitudinem, brachium Isa. LI, 9: Induere fortitudinem, brachium Domini! consurge sicut in diebus anti- Domini! consurge sicut in diebus anti- quis, in generationibus sæculorum. Num. quis, in generationibus sæculorum. Num. quid non tu percussisti superbum, vul- quid non tu percussisti superbum, vul-

1 IV Reg. ix, 33. 1 IV Reg. ix, 33.

275 275

nerasti draconem? Isa. LXIII, 5 et 6: Sal- nerasti draconem? Isa. LXIII, 5 et 6: Sal- vavit mihi brachium meum, et indigna- vavit mihi brachium meum, et indigna- tio mea ipsa auxiliata est mihi. Et con- tio mea ipsa auxiliata est mihi. Et con- culcavi populos in furore meo. « Et oc- culcavi populos in furore meo. « Et oc- cidit omne quod pulchrum erat visu, » cidit omne quod pulchrum erat visu, » hoc est, quod splendorem mundi præ- hoc est, quod splendorem mundi præ- tendebat. Isa. 11, 12 et 17: Dies Domini. tendebat. Isa. 11, 12 et 17: Dies Domini. super omne quod visu pulchrum est.... super omne quod visu pulchrum est.... Et incurvabitur sublimitas hominum, Et incurvabitur sublimitas hominum, et humiliabitur altitudo virorum. Pro- et humiliabitur altitudo virorum. Pro- verb. xxxi, 30: Fallax gratia, et vana verb. xxxi, 30: Fallax gratia, et vana est pulchritudo. « In tabernaculis filiæ est pulchritudo. « In tabernaculis filiæ Sion, »in quibus multa pulchra erant Sion, »in quibus multa pulchra erant sicut in Ecclesiasticis personis. Judic. sicut in Ecclesiasticis personis. Judic. VII, 13: Cum pervenisset ad tabernacu- VII, 13: Cum pervenisset ad tabernacu- lum, percussit illud, atque subvertit, et lum, percussit illud, atque subvertit, et terræ funditus coæquavit. Jerem. iv, terræ funditus coæquavit. Jerem. iv, Repente vastata sunt tabernacula mea, Repente vastata sunt tabernacula mea, subito pelles meæ. Tabernaculum enim subito pelles meæ. Tabernaculum enim militantium est, et pulchra in taberna- militantium est, et pulchra in taberna- culo armamenta sunt virtutum. culo armamenta sunt virtutum.

« «

20: 20:

31: 31:

Effudit quasi ignem indignationem Effudit quasi ignem indignationem suam. » Ignis dicitur quia consumptivam suam. » Ignis dicitur quia consumptivam habebat virtutem. Ezech. XXII, habebat virtutem. Ezech. XXII, Effudi super eos indignationem meam, Effudi super eos indignationem meam, et in igne iræ meæ consumpsi eos. et in igne iræ meæ consumpsi eos.

5. HE 5. HE

« Factus est Dominus velut inimicus. » « Factus est Dominus velut inimicus. » Velut dicit, quia etiam quando punit, ut Velut dicit, quia etiam quando punit, ut amicus punit, ut corrigat. Thren. III, 33: amicus punit, ut corrigat. Thren. III, 33: Non enim humiliavit ex corde suo, et Non enim humiliavit ex corde suo, et abjecit filios hominum. Et tangit hic de abjecit filios hominum. Et tangit hic de destructione moniorum: et hoc est: destructione moniorum: et hoc est:

« «

Præcipitavit Israel, » ex alto scilicet Præcipitavit Israel, » ex alto scilicet in casum. Isa. XIV, 11: Detracta est ad in casum. Isa. XIV, 11: Detracta est ad inferos superbia tua. Job, xxx, inferos superbia tua. Job, xxx, 22: 22: Elevasti me, et quasi super ventum po- Elevasti me, et quasi super ventum po- nens elisisti me valide. Sic Jezabel præ- nens elisisti me valide. Sic Jezabel præ- cipitata est de turri '. Jezabel enim cipitata est de turri '. Jezabel enim fluxus sterquilini interpretatur. fluxus sterquilini interpretatur.

In quo autem præcipitavit, subdit: In quo autem præcipitavit, subdit: « Præcipitavit omnia mania, » de- « Præcipitavit omnia mania, » de-

276 276

D. ALB. MAG ORD. PRÆD. D. ALB. MAG ORD. PRÆD.

struendo scilicet ædificia regalia, et ædi- struendo scilicet ædificia regalia, et ædi- ficia magnorum in civitate. Jerem. Lii, ficia magnorum in civitate. Jerem. Lii, 13 Incendit domum Domini et domum 13 Incendit domum Domini et domum regis, et omnes domos Jerusalem, et om- regis, et omnes domos Jerusalem, et om- domum magnam igne combus- domum magnam igne combus- sit. Hoc videmus factum in Ecclesia, sit. Hoc videmus factum in Ecclesia, in qua habitacula Domini destructa in qua habitacula Domini destructa

nem nem

Cur humi- Cur humi- liatus voca- liatus voca-

vitio pollu- vitio pollu- tur ? tur ?

sunt. sunt.

v, v,

« Dissipavit munitiones, » hoc est, « Dissipavit munitiones, » hoc est, personas munientes populum, sicut viros personas munientes populum, sicut viros litteratos, et zelum Domini habentes. Mu- litteratos, et zelum Domini habentes. Mu- nitiones etiam sunt munimenta virtutum, nitiones etiam sunt munimenta virtutum, quæ annihilantur et destruuntur. Genes. quæ annihilantur et destruuntur. Genes. XLII, 9: Exploratores estis: ut videatis XLII, 9: Exploratores estis: ut videatis infirmiora terræ venistis. Et post pauca, infirmiora terræ venistis. Et post pauca, ibidem, . 12: Immunita terræ hujus ibidem, . 12: Immunita terræ hujus considerare venistis. I ad Thessal. 3: considerare venistis. I ad Thessal. 3: Cum dixerint: Pax et securitas, tunc re- Cum dixerint: Pax et securitas, tunc re- pentinus eis superveniet interitus. Qui pentinus eis superveniet interitus. Qui enim securi sunt, non muniunt, nec ha- enim securi sunt, non muniunt, nec ha- bent munitiones, et idcirco deprehendun- bent munitiones, et idcirco deprehendun- tur. Judic. XVIII, 27 et 28: Urbem incen- tur. Judic. XVIII, 27 et 28: Urbem incen- dio tradiderunt, nullo penitus ferente dio tradiderunt, nullo penitus ferente præsidium. Job, xxx, 14: Quasi rupto præsidium. Job, xxx, 14: Quasi rupto muro et aperta janua irruerunt super muro et aperta janua irruerunt super me, et ad meas miserias devoluti sunt. me, et ad meas miserias devoluti sunt. Numer. xiv, 9:. Sicut panem, ita eos Numer. xiv, 9:. Sicut panem, ita eos possumus devorare? Recessit ab eis omne possumus devorare? Recessit ab eis omne præsidium. præsidium.

« Et replevit in filia Juda humiliatum « Et replevit in filia Juda humiliatum tur ephebio et humiliatam. » Litteraliter humiliatum tur ephebio et humiliatam. » Litteraliter humiliatum vocat ephebio vitio pollutum, eo quod a vocat ephebio vitio pollutum, eo quod a dignitate conditionis humanæ depositus dignitate conditionis humanæ depositus est. Thren. v, 13: Adolescentibus impu- est. Thren. v, 13: Adolescentibus impu- dice abusi sunt. Joel, III, 3: Posuerunt dice abusi sunt. Joel, III, 3: Posuerunt puerum in prostibulo. II Machab. 1v, puerum in prostibulo. II Machab. 1v, 9: Iniquissimus Jason promittebat cen- 9: Iniquissimus Jason promittebat cen- tum quinquaginta talenta, si potestati tum quinquaginta talenta, si potestati ejus concederetur gymnasium, et ephe- ejus concederetur gymnasium, et ephe- biam sibi constituere. Humiliatam vero biam sibi constituere. Humiliatam vero dicit, vel quæ adulterio polluta est, vel dicit, vel quæ adulterio polluta est, vel quæ illicita defloratione polluta est, si quæ illicita defloratione polluta est, si virgo fuit, vel etiam indebito vase non virgo fuit, vel etiam indebito vase non cognita. Thren. III, 11: Mulieres in Sion cognita. Thren. III, 11: Mulieres in Sion humiliaverunt. Spiritualiter autem hu- humiliaverunt. Spiritualiter autem hu- miliati et humiliatæ sunt hypocritæ, qui miliati et humiliatæ sunt hypocritæ, qui aliud exhibent, et aliud sunt, quibus tota aliud exhibent, et aliud sunt, quibus tota repletur Ecclesia. Eccli. xix, 23: Est qui repletur Ecclesia. Eccli. xix, 23: Est qui nequiter humiliat se, et interiora ejus nequiter humiliat se, et interiora ejus

plena sunt dolo. II ad Timoth. 111, 5: plena sunt dolo. II ad Timoth. 111, 5: Habentes speciem quidem pietatis, virtu- Habentes speciem quidem pietatis, virtu- tem autem ejus abnegantes. Ad Coloss. tem autem ejus abnegantes. Ad Coloss. 11, 18 et 19 Nemo vos seducat, volens 11, 18 et 19 Nemo vos seducat, volens in humilitate, et religione Angelorum, in humilitate, et religione Angelorum, quæ non vidit ambulans, frustra infla- quæ non vidit ambulans, frustra infla- tus sensu carnis suæ, et non tenens caput, tus sensu carnis suæ, et non tenens caput, hoc est, non tenens caput Christum. hoc est, non tenens caput Christum. I ad Corinth. x1, 3: Omnis viri caput I ad Corinth. x1, 3: Omnis viri caput Christus est. Christus est.

6. VAU (7) 6. VAU (7)

« Et dissipavit quasi hortum tento- « Et dissipavit quasi hortum tento- rium suum. » Post destructionem muni- rium suum. » Post destructionem muni- tionum et moniorum, inducit destructio- tionum et moniorum, inducit destructio- nem templi, et regni, et eorum quæ per- nem templi, et regni, et eorum quæ per- tinent ad utrumque, et est sensus litte- tinent ad utrumque, et est sensus litte- ræ, quod dissipavit regnum et sacerdo- ræ, quod dissipavit regnum et sacerdo- tium quasi esset hortus communis et vi- tium quasi esset hortus communis et vi- lis et infructuosus, et unctione sacra non lis et infructuosus, et unctione sacra non esset consecratum et sanctificatum. Isa. 1, esset consecratum et sanctificatum. Isa. 1, 8: Derelinquetur filia Sion sicut umbra- 8: Derelinquetur filia Sion sicut umbra- culum in vinea, et sicut tugurium in cu- culum in vinea, et sicut tugurium in cu- cumerario, et sicut civitas quæ vastatur. cumerario, et sicut civitas quæ vastatur. Tentorium autem vocat regnum, eo quod Tentorium autem vocat regnum, eo quod erat umbraculum quietis omnium eorum erat umbraculum quietis omnium eorum qui erant sub ipso, quamdiu per justitiam qui erant sub ipso, quamdiu per justitiam gubernabatur. Isa. xxx, 1 et 2: Ecce gubernabatur. Isa. xxx, 1 et 2: Ecce in justitia regnabit rex, et principes in justitia regnabit rex, et principes in judicio præerunt. Et erit vir sicut qui in judicio præerunt. Et erit vir sicut qui absconditur a vento, et celat se a tempe- absconditur a vento, et celat se a tempe- state. Eo modo dicitur regnum et sacer- state. Eo modo dicitur regnum et sacer- dotium tabernaculum, quia ex utroque dotium tabernaculum, quia ex utroque procedebant populi defensores et propu- procedebant populi defensores et propu- gnatores. Numer. xxiv, 5: Quam pul- gnatores. Numer. xxiv, 5: Quam pul- chra tabernacula tua, Jacob, et tentoria chra tabernacula tua, Jacob, et tentoria tua, Israel! Eisdem proprietatibus Eccle- Ex tua, Israel! Eisdem proprietatibus Eccle- Ex sia dicitur tentorium, et tabernaculum. tabe sia dicitur tentorium, et tabernaculum. tabe Ad ipsam confugimus ut umbra ejus re- ho Ad ipsam confugimus ut umbra ejus re- ho frigeremur. Psal. LV1, 2: In umbra ala- frigeremur. Psal. LV1, 2: In umbra ala- rum tuarum sperabo. Isa. XLIX, 2: In rum tuarum sperabo. Isa. XLIX, 2: In umbra manus suæ protexit me. Ex ipsa umbra manus suæ protexit me. Ex ipsa etiam habemus propugnatores contra etiam habemus propugnatores contra hostes. Apocal. xxxi, 3: Ecce taberna- hostes. Apocal. xxxi, 3: Ecce taberna- culum Dei cum hominibus, et habitabit culum Dei cum hominibus, et habitabit

tem tem

COMMENTARIUS IN CAP. II THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. II THRENORUM.

cum eis. De utroque istorum simul dici- cum eis. De utroque istorum simul dici- tur, Isa. 1v, 5 et 6: Super omnem glo- tur, Isa. 1v, 5 et 6: Super omnem glo- riam protectio. Et tabernaculum erit in riam protectio. Et tabernaculum erit in umbraculum diei ab æstu, et in securi- umbraculum diei ab æstu, et in securi- tatem, et absconsionem a turbine, et a tatem, et absconsionem a turbine, et a pluvia. Sed nunc hoc tentorium et ta- pluvia. Sed nunc hoc tentorium et ta- bernaculum dissipatum est quasi esset bernaculum dissipatum est quasi esset hortus dissipatio enim est sepis irruptio hortus dissipatio enim est sepis irruptio et dejectio: sepes enim fuerunt statuta et dejectio: sepes enim fuerunt statuta patrum, statuta conciliorum, observatio- patrum, statuta conciliorum, observatio- nes mandatorum, præsidia Angelorum, nes mandatorum, præsidia Angelorum, custodiæ et sollicitudines Prælatorum. custodiæ et sollicitudines Prælatorum. Psal. LXXXVIII, 41: Destruxisti omnes se- Psal. LXXXVIII, 41: Destruxisti omnes se- pes ejus pes ejus posuisti firmamentum ejus posuisti firmamentum ejus fortitudinem. Isa. v, 5: Auferam sepem fortitudinem. Isa. v, 5: Auferam sepem ejus, et erit in direptionem: diruam ma- ejus, et erit in direptionem: diruam ma- ceriam ejus, et erit in conculcationem. ceriam ejus, et erit in conculcationem. Sicut enim hortus diripitur destructa Sicut enim hortus diripitur destructa sepe, ita diripitur Ecclesia sepibus talibus sepe, ita diripitur Ecclesia sepibus talibus destructis, quia dictum est, Eccli. xxxvi, destructis, quia dictum est, Eccli. xxxvi, 27: Ubi non est sepes, diripietur posses- 27: Ubi non est sepes, diripietur posses- sio. Comparatur tamen Ecclesia horto: sio. Comparatur tamen Ecclesia horto: quia ab oriendo dicitur, eo quod omnis quia ab oriendo dicitur, eo quod omnis generis delectabilia oriuntur in ipso. generis delectabilia oriuntur in ipso. Eccle. 11, 5: Feci hortos et pomaria, et Eccle. 11, 5: Feci hortos et pomaria, et consevi ea cuncti generis arboribus. In consevi ea cuncti generis arboribus. In his enim hortis sponsa habitat et deam- his enim hortis sponsa habitat et deam- bulat cum dilecto. Cantic. VIII, 13: Quæ bulat cum dilecto. Cantic. VIII, 13: Quæ habitas in hortis, amici auscultant. Et habitas in hortis, amici auscultant. Et ante, v, 1 Veniat dilectus meus in hor- ante, v, 1 Veniat dilectus meus in hor- tum suum. Et adhuc, ibidem: Veni in tum suum. Et adhuc, ibidem: Veni in hortum meum, soror mea sponsa: mes- hortum meum, soror mea sponsa: mes- sui myrrham meam cum aromatibus sui myrrham meam cum aromatibus meis. Sed dissipatus est pecorinis homi- meis. Sed dissipatus est pecorinis homi- nibus et jumentinis intrantibus per eum. nibus et jumentinis intrantibus per eum. Isa. VII, 25: Erit in pascua bovis, et in Isa. VII, 25: Erit in pascua bovis, et in conculcationem pecoris. « Demolitus est conculcationem pecoris. « Demolitus est tabernaculum, » hoc est, in minima re- tabernaculum, » hoc est, in minima re- degit, ita ut in pulverem redigatur, sicut degit, ita ut in pulverem redigatur, sicut etiam videmus quod minima scintilla etiam videmus quod minima scintilla non adhæret in personis Ecclesiasticis. non adhæret in personis Ecclesiasticis. Joel, 1, 17: Demolita sunt horrea. Hoc Joel, 1, 17: Demolita sunt horrea. Hoc est quod dicitur, Job, xxx, 19: Com- est quod dicitur, Job, xxx, 19: Com- paratus sum luto, et assimilatus sum paratus sum luto, et assimilatus sum favillæ et cineri. favillæ et cineri.

« Oblivioni tradidit Dominus. » Tan- « Oblivioni tradidit Dominus. » Tan- git destructionem pertinentium ad sa- git destructionem pertinentium ad sa- cerdotium et ad regnum, et hoc est: cerdotium et ad regnum, et hoc est:

« Oblivioni tradidit Dominus in Sion « Oblivioni tradidit Dominus in Sion

277 277

festivitatem, » hoc est, ad modum obli- festivitatem, » hoc est, ad modum obli- viscentis se habuit: quia ad cor miseri- viscentis se habuit: quia ad cor miseri- cordiæ non reduxit, ac si numquam in- cordiæ non reduxit, ac si numquam in- stituisset. Ezech. III, 20: Si conversus stituisset. Ezech. III, 20: Si conversus justus a justitia sua fuerit, et fecerit justus a justitia sua fuerit, et fecerit iniquitatem,... non erunt in memoria ju- iniquitatem,... non erunt in memoria ju- stitiæ ejus quas fecit. Indignatur enim stitiæ ejus quas fecit. Indignatur enim multum cor Domini quod malos in corde multum cor Domini quod malos in corde suo ponat per memoriam. Habac. 1, 13: suo ponat per memoriam. Habac. 1, 13: Mundi sunt oculi tui, ne videas malum, Mundi sunt oculi tui, ne videas malum, et respicere ad iniquitatem non poteris. et respicere ad iniquitatem non poteris. Psal. LXXXVII, 6: Sicut vulnerati dor- Psal. LXXXVII, 6: Sicut vulnerati dor- mientes in sepulcris, quorum non es me- mientes in sepulcris, quorum non es me- mor amplius: et ipsi de manu tua re- mor amplius: et ipsi de manu tua re- pulsi sunt. Job, xvi, 17: Memoria pulsi sunt. Job, xvi, 17: Memoria illius pereat de terra, et non celebretur illius pereat de terra, et non celebretur nomen ejus in plateis. Horum talium nomen ejus in plateis. Horum talium festivitas et sabbata non curantur: exte- festivitas et sabbata non curantur: exte- rius enim faciunt, et interius diabolo rius enim faciunt, et interius diabolo serviunt. Isa. 1, 13 et 14: Neomeniam serviunt. Isa. 1, 13 et 14: Neomeniam et sabbatum, et festivitates alias non fe- et sabbatum, et festivitates alias non fe- ram... Calendas vestras, et solemni- ram... Calendas vestras, et solemni- tates vestras odivit anima mea: facta tates vestras odivit anima mea: facta sunt mihi molesta. « Et sabbatum in sunt mihi molesta. « Et sabbatum in opprobrium. » Quia ad litteram cum opprobrium. » Quia ad litteram cum Deo vacare deberent, vacant turpitu- Deo vacare deberent, vacant turpitu- dinibus et spectaculis. I Machab. 1, 41 : dinibus et spectaculis. I Machab. 1, 41 : Dies festi ejus conversi sunt in luctum, Dies festi ejus conversi sunt in luctum, sabbata ejus in opprobrium. Thren. 1, 7: sabbata ejus in opprobrium. Thren. 1, 7: Viderunt eam hostes, et deriserunt sab- Viderunt eam hostes, et deriserunt sab- bata ejus. « Et in indignationem furo- bata ejus. « Et in indignationem furo- ris sui,» supple, tradidit « regem et sacer- ris sui,» supple, tradidit « regem et sacer- dotem. » Ad idem refertur, quia sacerdo- dotem. » Ad idem refertur, quia sacerdo- tium regale est: sed rex dicitur regendo tium regale est: sed rex dicitur regendo subditos, sacerdos vero sacra dans. Thren. subditos, sacerdos vero sacra dans. Thren. IV, 20: Spiritus oris nostri, Christus Do- IV, 20: Spiritus oris nostri, Christus Do- minus, hoc est, rex unctus, sub quo tra- minus, hoc est, rex unctus, sub quo tra- ximus spiritum, captus est in peccatis ximus spiritum, captus est in peccatis nostris. Et in oratione Jeremiæ, v, 16: nostris. Et in oratione Jeremiæ, v, 16: Cecidit corona capitis nostri: væ nobis, Cecidit corona capitis nostri: væ nobis, quia peccavimus! Ezech. xx1, 26 et 27: quia peccavimus! Ezech. xx1, 26 et 27: Aufer cidarim, tolle coronam. Cidaris Aufer cidarim, tolle coronam. Cidaris fuit sacerdotis, corona regis. Unde sequi- fuit sacerdotis, corona regis. Unde sequi- tur: Nonne hæc est quæ humilem su- tur: Nonne hæc est quæ humilem su- blevavit, et sublimem humiliavit? Ini- blevavit, et sublimem humiliavit? Ini- quitatem, iniquitatem, iniquitatem po- quitatem, iniquitatem, iniquitatem po- nam eam. Corona enim et cidaris positæ nam eam. Corona enim et cidaris positæ humilem exaltant, et depositæ subli- humilem exaltant, et depositæ subli- men humiliant. Et hoc quoniam ad ini- men humiliant. Et hoc quoniam ad ini-

278 278

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quitatem referuntur triplicem, scilicet quitatem referuntur triplicem, scilicet sanctitatis profanationem, regiminis per- sanctitatis profanationem, regiminis per- versitatem, et morum pollutionem. versitatem, et morum pollutionem.

7. ZAIN 7. ZAIN

« Repulit Dominus. » Tangit destru- « Repulit Dominus. » Tangit destru- ctionem altaris et quia duplex erat alta- ctionem altaris et quia duplex erat alta- re, dicit repulsionem utriusque, et Sancti re, dicit repulsionem utriusque, et Sancti sanctorum, et Sanctorum et hoc est : sanctorum, et Sanctorum et hoc est :

« Repulit Dominus altare suum, » « Repulit Dominus altare suum, » quod scilicet erat in atrio et vocabatur quod scilicet erat in atrio et vocabatur altare holocaustorum. In hoc autem re- altare holocaustorum. In hoc autem re- pulit, quod nullum ibi exaudivit holo- pulit, quod nullum ibi exaudivit holo- causta offerentem, et ipsum altare destrui causta offerentem, et ipsum altare destrui præcepit. Isa. XXIX, 1: Væ Ariel, Ariel præcepit. Isa. XXIX, 1: Væ Ariel, Ariel civitas, quam expugnavit David! Ariel civitas, quam expugnavit David! Ariel leo Domini interpretatur, vel ara Domi- leo Domini interpretatur, vel ara Domi- ni, eo quod leo devoravit sacrificia sibi ni, eo quod leo devoravit sacrificia sibi imposita. Væ autem dicitur, quia male- imposita. Væ autem dicitur, quia male- dictioni de cætero addictum est. III Reg. dictioni de cætero addictum est. III Reg. XIX, 14 Altaria tua destruxerunt. Ibi XIX, 14 Altaria tua destruxerunt. Ibi etiam orantes non exaudivit. Isa. 1, 15: etiam orantes non exaudivit. Isa. 1, 15: Cum multiplicaveritis orationem, non Cum multiplicaveritis orationem, non exaudiam manus enim vestræ sangui- exaudiam manus enim vestræ sangui- Altaria Do. ne plenæ sunt. Ita altaria Domini in Ec- Altaria Do. ne plenæ sunt. Ita altaria Domini in Ec- fidelium. clesia, quæ sunt corda fidelium, et ma- fidelium. clesia, quæ sunt corda fidelium, et ma-

mini corda mini corda

xime clericorum et sacerdotum, repulsa xime clericorum et sacerdotum, repulsa sunt. Osee, iv, 6: Quia tu scientiam re- sunt. Osee, iv, 6: Quia tu scientiam re- pulisti, repellam te, ne sacerdotio fun- pulisti, repellam te, ne sacerdotio fun- garis mihi. Malach. I, 10: Non est mihi garis mihi. Malach. I, 10: Non est mihi voluntas in vobis, et munus non susci- voluntas in vobis, et munus non susci- piam de manu vestra. Numer. XVI, 15: piam de manu vestra. Numer. XVI, 15: Ne respicias sacrificia eorum. Propter Ne respicias sacrificia eorum. Propter peccata enim sacerdotum sæpe repellun- peccata enim sacerdotum sæpe repellun- tur sacrificia offerentium. Job, XLH, 8: tur sacrificia offerentium. Job, XLH, 8: Iratus est furor meus in te, et in duos Iratus est furor meus in te, et in duos amicos tuos, quoniam non estis locuti amicos tuos, quoniam non estis locuti coram me rectum, sicut servus meus Job. coram me rectum, sicut servus meus Job. Psal. LXXXVIII, 39: Tu vero repulisti et Psal. LXXXVIII, 39: Tu vero repulisti et despexisti: distulisti Christum tuum. despexisti: distulisti Christum tuum.

« Maledixit sanctificationi suæ, » hoc « Maledixit sanctificationi suæ, » hoc est, Sancto sanctorum, et altari incenso- est, Sancto sanctorum, et altari incenso- rum quod erat in templo, ut etiam scili- rum quod erat in templo, ut etiam scili- cet illud destruatur, quod in Ecclesia sig- cet illud destruatur, quod in Ecclesia sig- nificat contaminationem clericorum, et nificat contaminationem clericorum, et

religiosorum. Ezech. 1x, 7: Contamina- religiosorum. Ezech. 1x, 7: Contamina- te domum, et implete atria interfectis. te domum, et implete atria interfectis. Domus enim contaminatur, quando igne Domus enim contaminatur, quando igne libidinis penetralia Dei intima succen- libidinis penetralia Dei intima succen- duntur eo quod ipsi primo contami- duntur eo quod ipsi primo contami- naverunt illa per profanationem culpæ : naverunt illa per profanationem culpæ : et propter hoc non sunt digna domus : et propter hoc non sunt digna domus : in interioribus enim conservari debent in interioribus enim conservari debent corda sacerdotum, et illi præcipue male- corda sacerdotum, et illi præcipue male- dicti sunt, quando in maximis peccatis dicti sunt, quando in maximis peccatis Deo appropinquare audent. Nihil enim Deo appropinquare audent. Nihil enim ita abominabile est Domino sicut ignis ita abominabile est Domino sicut ignis alienus, hoc est, concupiscentia. Levit. alienus, hoc est, concupiscentia. Levit. x, 1 et 2: Posuerunt ignem, et incen- x, 1 et 2: Posuerunt ignem, et incen- sum desuper, offerentes coram Domino, sum desuper, offerentes coram Domino, ignem alienum, quod eis præceptum ignem alienum, quod eis præceptum non erat. Egressusque ignis a Domino, non erat. Egressusque ignis a Domino, devoravit eos, et mortui sunt coram Do- devoravit eos, et mortui sunt coram Do- mino. Ignis enim alienus ignis concupi- mino. Ignis enim alienus ignis concupi-

scentiæ est carnalis. scentiæ est carnalis.

« Tradidit in manus inimici muros « Tradidit in manus inimici muros turrium ejus. » In angulis atrii et in por- turrium ejus. » In angulis atrii et in por- tis turres dicuntur fuisse elevatæ, sicut tis turres dicuntur fuisse elevatæ, sicut narrat Egesippus, et illæ ab inimicis de- narrat Egesippus, et illæ ab inimicis de- prehensæ sunt: et hoc est quod deplan- prehensæ sunt: et hoc est quod deplan- git. Hi autem muri sublimitates virtutum git. Hi autem muri sublimitates virtutum Prælatorum significant. Psal. cXXI, 7 : Prælatorum significant. Psal. cXXI, 7 : Fiat pax in virtute tua, et abundantia in Fiat pax in virtute tua, et abundantia in turribus tuis. Sed illæ a diabolo occu- turribus tuis. Sed illæ a diabolo occu- patæ sunt. Habac. 1, 10: Ipse de regibus patæ sunt. Habac. 1, 10: Ipse de regibus triumphabit, et tyranni ridiculi ejus triumphabit, et tyranni ridiculi ejus erunt. Isa. II, 15 Dies Domini super erunt. Isa. II, 15 Dies Domini super omnem turrim excelsam, et super omnem omnem turrim excelsam, et super omnem murum munitum, hoc est, dies vindicta murum munitum, hoc est, dies vindicta Domini. « Vocem dederunt in domo Domini. « Vocem dederunt in domo Dei, » hostes scilicet et gentiles, « sicut Dei, » hostes scilicet et gentiles, « sicut in die solemni. » Cum enim non deberent in die solemni. » Cum enim non deberent intrare etiam in atria, ad interiora tem- intrare etiam in atria, ad interiora tem- pli proruperunt, et de hoc idola sua lau- pli proruperunt, et de hoc idola sua lau- daverunt, sicut esset solemnitas idolo- daverunt, sicut esset solemnitas idolo- rum, in locis et in vasis Domini festa rum, in locis et in vasis Domini festa idolorum celebrantes, sicut nostri tempo- idolorum celebrantes, sicut nostri tempo- ris ministri sæpe laudant venerem plus- ris ministri sæpe laudant venerem plus- quam Dominum et plus auditur sonus quam Dominum et plus auditur sonus concupiscentiarum quam sonus laudis concupiscentiarum quam sonus laudis divinæ. Daniel. v, 3: Allata sunt vasa divinæ. Daniel. v, 3: Allata sunt vasa aurea et argentea quæ asportaverat de aurea et argentea quæ asportaverat de templo quod fuerat in Jerusalem, ut templo quod fuerat in Jerusalem, ut biberent in eis rex et optimantes ejus, biberent in eis rex et optimantes ejus,