INDEX LOCORUM SACRÆ SCRIPTURÆ. INDEX LOCORUM SACRÆ SCRIPTURÆ.
237 237
AD ROMANOS. AD ROMANOS.
XI, 24. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in bonam oli- XI, 24. Tu autem, cum oleaster esses, insertus es in bonam oli-
vam. vam.
II AD CORINTHIOS. II AD CORINTHIOS.
VII, 1. VII, 1.
V, 13. Sive mente excedimus, Deo : sive sobrii sumus, vobis V, 13. Sive mente excedimus, Deo : sive sobrii sumus, vobis
I, 1. I, 1.
AD EPHESIOS. AD EPHESIOS.
II, 19. Jam non estis hospites, et advenæ, etc. II, 19. Jam non estis hospites, et advenæ, etc.
XII, 2. XII, 2.
APOCALYPSIS. APOCALYPSIS.
II, 17. II, 17.
Vincenti daba manna absconditum, etc. Vincenti daba manna absconditum, etc.
XVI, 3. XVI, 3.
X, 5. X, 5.
Angelus, quem vidi stantem super mare et supra terram, Angelus, quem vidi stantem super mare et supra terram, levavit manum suam ad cœlum, etc. levavit manum suam ad cœlum, etc.
XVI, 4. XVI, 4.
XVIII, 21. Et sustulit unus Angelus fortis lapidem quasi molarem XVIII, 21. Et sustulit unus Angelus fortis lapidem quasi molarem
magnum, et misit in mare, etc. magnum, et misit in mare, etc.
XVI, 4. XVI, 4.
INDEX INDEX
CAPITUM IN LIBRO DE MULIERE FORTI. CAPITUM IN LIBRO DE MULIERE FORTI.
Textus generalis ex Proverb. XXXI, 10 31. Textus generalis ex Proverb. XXXI, 10 31.
1 1
CAP. CAP.
I. Mulierem fortem quis inveniet? I. Mulierem fortem quis inveniet?
Procul et de ultimis finibus pretium ejus. Procul et de ultimis finibus pretium ejus.
§ 1 § 1 2 2
3 3
4 4 5 5
II. Confidit in ea cor viri sui, II. Confidit in ea cor viri sui,
et spolius non indigebit. et spolius non indigebit.
§ 1 § 1 2 2
III. Reddet ei bonum, et non malum, III. Reddet ei bonum, et non malum, omnibus diebus vitæ suæ. omnibus diebus vitæ suæ.
§ 1 § 1 2 2
IV. Quæsivit lanam et linum, IV. Quæsivit lanam et linum,
et operata est consilio manuum suarum. et operata est consilio manuum suarum.
§ 1 § 1 2 2
V. Facta est quasi navis institoris, V. Facta est quasi navis institoris,
11 11
15 15
20170 20170
5 5
9 9
18 18 22 22
24 24 28 28
30 30 32 32
de longe portans panem suum. de longe portans panem suum.
§ 1 § 1 2 2
37 37
43- 43-
240 240
INDEX CAPITUM. INDEX CAPITUM.
CAP. VI. Et de nocte surrexit, CAP. VI. Et de nocte surrexit,
deditque prædam domesticis suis, deditque prædam domesticis suis,
et cibaria ancillis suis. et cibaria ancillis suis.
§ 1 § 1 2 2 3 3
VII. Consideravit agrum, et emit eum : VII. Consideravit agrum, et emit eum :
5 47 48 5 47 48
45 45
de fructu manuum suarum plantavit vineam. de fructu manuum suarum plantavit vineam.
§ 1 § 1 2 2 3 3
49 49
53 53
58 58
VIII. Accinxit fortitudine lumbos suos, VIII. Accinxit fortitudine lumbos suos,
et roboravit brachium suum. et roboravit brachium suum.
§ 1 § 1 2 2
IX. Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus : IX. Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus : non exstinguetur in nocte lucerna ejus. non exstinguetur in nocte lucerna ejus.
§ 1 § 1 2 2
X. Manum suam misit ad fortia, X. Manum suam misit ad fortia,
61 61 63 63
65 65
68 68
308 308
et digiti ejus apprehenderunt fusum. et digiti ejus apprehenderunt fusum.
70 70
§ 1 § 1 2 2
191 191
82 82
XI. Manum suam aperuit inopi, XI. Manum suam aperuit inopi,
et palmas suas extendit ad et palmas suas extendit ad
pauperem. pauperem.
§ 1 § 1 2 2
XII. Non timebit domui suæ a frigoribus nivis : XII. Non timebit domui suæ a frigoribus nivis :
omnes enim domestici ejus vestiti sunt duplicibus. omnes enim domestici ejus vestiti sunt duplicibus.
§ 1. § 1. 2. 2.
XIII. Stragulatam vestem fecit sibi : XIII. Stragulatam vestem fecit sibi :
83 83
85 85
88 88
89 89
97 97
989 989
byssus et purpura indumentum ejus. byssus et purpura indumentum ejus.
101 101
§ 1. § 1. 2. 2.
103 103
XVIII XVIII
INDEX CAPITUM. INDEX CAPITUM.
241 241
XIV. Nobilis in portis vir ejus, XIV. Nobilis in portis vir ejus,
quando sederit cum senatoribus terræ. quando sederit cum senatoribus terræ. § Unicus. § Unicus.
104 104
XV. Sindonem fecit, et vendidit, XV. Sindonem fecit, et vendidit,
et cingulum tradidit Chananæo. et cingulum tradidit Chananæo.
§ 1. § 1. 2. 2.
XVI. Fortitudo et decor indumentum ejus, XVI. Fortitudo et decor indumentum ejus,
et ridebit in die novissimo. et ridebit in die novissimo.
§ 1. § 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
XVII. Os suum aperuit sapientiæ, XVII. Os suum aperuit sapientiæ,
et lex clementiæ in lingua ejus. et lex clementiæ in lingua ejus.
§ 1. § 1. 2. 2.
XVIII. Consideravit semitas domus suæ, XVIII. Consideravit semitas domus suæ,
et panem otiosa non comedit. et panem otiosa non comedit.
§ 1. § 1. 2. 2.
XIX. Surrexerunt filii ejus, et beatissimam prædicaverunt : XIX. Surrexerunt filii ejus, et beatissimam prædicaverunt :
vir ejus, et laudavit eam. vir ejus, et laudavit eam.
§ 1. § 1. 2. 2.
XX. Multæ filiæ congregaverunt divitias: XX. Multæ filiæ congregaverunt divitias:
tu supergressa es universas. tu supergressa es universas.
§ 1. § 1. 2. 2. 3. 3.
XXI. Fallax gratia, et vana est pulchritudo: XXI. Fallax gratia, et vana est pulchritudo: Mulier timens Dominum ipsa laudabitur. Mulier timens Dominum ipsa laudabitur.
§ 1. § 1. 2. 2.
109 109 113 113
116 116
120 120
128 128
135 135
148 148 152 152
153 153
162 162
163 163
181 181
183 183
183 183
185 185
186 186
188 188
190 190
16 16
242 242
INDEX CAPITUM. INDEX CAPITUM.
XXII. Date ei de fructu manuum suarum, XXII. Date ei de fructu manuum suarum, et laudent eam in portis opera ejus. et laudent eam in portis opera ejus.
§ 1. § 1. 2. 2.
Index rerum notabilium quæ in Libro de muliere forti continentur. Index rerum notabilium quæ in Libro de muliere forti continentur. Index locorum sacræ Scripturæ qui in Libro de muliere forti expli- Index locorum sacræ Scripturæ qui in Libro de muliere forti expli-
cantur. cantur.
FINIS LIBRI DE MULIERE FORTI. FINIS LIBRI DE MULIERE FORTI.
191 191
193 193
197 197
229 229
D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,
RATISBONENSIS EPISCOPI, RATISBONENSIS EPISCOPI,
ORDINIS PRÆDICATORUM, ORDINIS PRÆDICATORUM,
IN THRENOS JEREMLE COMMENTARII. IN THRENOS JEREMLE COMMENTARII.
PRÆFATIO. PRÆFATIO.
Isaiæ, XXXIII, 7: Ecce videntes clamabunt foris, Angeli pacis amare flebunt. Vi- Isaiæ, XXXIII, 7: Ecce videntes clamabunt foris, Angeli pacis amare flebunt. Vi- dentes dicuntur dupliciter, sensu et intellectu: sensu quantum ad litteralem ma- dentes dicuntur dupliciter, sensu et intellectu: sensu quantum ad litteralem ma- teriam planctus. Psal. cxviii, 136: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei. Spi- teriam planctus. Psal. cxviii, 136: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei. Spi- ritualiter autem oculis intellectus spirituale consideratur excidium quod fit per ritualiter autem oculis intellectus spirituale consideratur excidium quod fit per peccatum. Jerem. 1x, 1: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem la- peccatum. Jerem. 1x, 1: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem la- crymarum? De utroque simul dicitur, Thren. III, 1 : Ego vir videns pauperta- crymarum? De utroque simul dicitur, Thren. III, 1 : Ego vir videns pauperta- tem meam in virga indignationis ejus. II Machab. VI, 9: Erat ergo videre mise- tem meam in virga indignationis ejus. II Machab. VI, 9: Erat ergo videre mise-
riam. riam.
Hæc videntes præ amaritudine cordis clamabunt foris, et dolorem demon- Hæc videntes præ amaritudine cordis clamabunt foris, et dolorem demon- strantes et intensionem devotionis. Thren. 11, 18: Clamavit cor eorum ad Domi- strantes et intensionem devotionis. Thren. 11, 18: Clamavit cor eorum ad Domi- num super muros filiæ Sion. Isa. LXV, 14: Præ dolore cordis clamabitis. Maxime num super muros filiæ Sion. Isa. LXV, 14: Præ dolore cordis clamabitis. Maxime quando materia demonstrabilis est, et quando notatur per adverbium: corpo- quando materia demonstrabilis est, et quando notatur per adverbium: corpo- rale enim excidium subjacebat oculis, spirituale autem corruptione operationis rale enim excidium subjacebat oculis, spirituale autem corruptione operationis in pestifero exemplo monstrabatur. Isa. LXIV, 9 et seq.: Ecce, Domine, respice, in pestifero exemplo monstrabatur. Isa. LXIV, 9 et seq.: Ecce, Domine, respice, populus tuus omnes nos. Civitas Sancti tui facta est deserta, Sion deserta facta populus tuus omnes nos. Civitas Sancti tui facta est deserta, Sion deserta facta est, Jerusalem desolata est. Domus sanctificationis nostræ et gloriæ nostræ, ubi est, Jerusalem desolata est. Domus sanctificationis nostræ et gloriæ nostræ, ubi laudaverunt te patres nostri, facta est in exustionem ignis, et omnia desiderabilia laudaverunt te patres nostri, facta est in exustionem ignis, et omnia desiderabilia nostra versa sunt in ruinas. Hæc deplorant videntes. Isa. XXXII, 3: Non caliga- nostra versa sunt in ruinas. Hæc deplorant videntes. Isa. XXXII, 3: Non caliga- bunt oculi videntium, et aures audientium diligenter auscultabunt. bunt oculi videntium, et aures audientium diligenter auscultabunt.
cis Prophe- cis Prophe- tæ et tæ et
Angeli vero pacis Prophetæ fuerunt et sancti Prædicatores, qui pœnitentibus Angeli pa- Angeli vero pacis Prophetæ fuerunt et sancti Prædicatores, qui pœnitentibus Angeli pa- si converterentur, pacem annuntiabant. Luc. II, 13 et seq. : Facta est cum An- si converterentur, pacem annuntiabant. Luc. II, 13 et seq. : Facta est cum An- gelo multitudo militiæ cœlestis laudantium Deum et dicentium: Gloria in altissi- gelo multitudo militiæ cœlestis laudantium Deum et dicentium: Gloria in altissi-
Prædicato- Prædicato- res. res.
Materia Materia hujus libri, hujus libri, titulus et titulus et
244 244
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
mis Deo, et in terra pax hominibus bonæ voluntatis. Isa. XVIII, 2: Ite, Angeli ve- mis Deo, et in terra pax hominibus bonæ voluntatis. Isa. XVIII, 2: Ite, Angeli ve- loces, ad gentem convulsam, et dilaceratam. loces, ad gentem convulsam, et dilaceratam.
Quando autem pacem inducere non possunt, tunc amare flebunt. Jerem. XIII, Quando autem pacem inducere non possunt, tunc amare flebunt. Jerem. XIII, 17 Si non audieritis verbum Domini, in abscondito plorabit anima mea. Luctus 17 Si non audieritis verbum Domini, in abscondito plorabit anima mea. Luctus enim magnus est sanctis, quia peccatores non convertuntur. Hoc significatur, enim magnus est sanctis, quia peccatores non convertuntur. Hoc significatur, Genes. XXXVII, 35, ubi Jacob consolationem non accipiens, dixit: Descendam Genes. XXXVII, 35, ubi Jacob consolationem non accipiens, dixit: Descendam ad filium meum lugens in infernum. II ad Corinth. XII, 21: Timeo ne iterum ad filium meum lugens in infernum. II ad Corinth. XII, 21: Timeo ne iterum cum venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex his qui ante pec- cum venero, humiliet me Deus apud vos, et lugeam multos ex his qui ante pec- caverunt, et non egerunt poenitentiam super immunditia, et fornicatione, et impu- caverunt, et non egerunt poenitentiam super immunditia, et fornicatione, et impu- dicitia quam gesserunt. Amare autem dicit flere propter compassionis amaritu - dicitia quam gesserunt. Amare autem dicit flere propter compassionis amaritu - dinem et interni doloris. Ruth, 1, 21: Amaritudine valde replevit me Omnipo- dinem et interni doloris. Ruth, 1, 21: Amaritudine valde replevit me Omnipo- tens. I Reg. 1, 10: Cum esset Anna amaro animo, oravit ad Dominum, flens largi- tens. I Reg. 1, 10: Cum esset Anna amaro animo, oravit ad Dominum, flens largi-
ter. ter.
Ex his igitur materia sumitur Threnorum et modus. Amos, v, 16 et 17: In Ex his igitur materia sumitur Threnorum et modus. Amos, v, 16 et 17: In modus. omnibus plateis planctus: et in cunctis, quæ foris sunt, dicetur : Væ, væ ! et voca- modus. omnibus plateis planctus: et in cunctis, quæ foris sunt, dicetur : Væ, væ ! et voca- bunt agricolam ad luctum, et ad planctum eos qui sciunt plangere. Et in omni- bunt agricolam ad luctum, et ad planctum eos qui sciunt plangere. Et in omni- bus vineis erit planctus. Nomen autem istius planctus lamentationes est: non la- bus vineis erit planctus. Nomen autem istius planctus lamentationes est: non la- mentatio, propter multa deplorata et multos modos deplorandi : et dicitur la- mentatio, propter multa deplorata et multos modos deplorandi : et dicitur la- mentationes antonomastice. Jerem. VI, 26: Luctum unigeniti fac tibi, planctum mentationes antonomastice. Jerem. VI, 26: Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. Dicitur etiam lamentationum sicut Canticum Canticorum, et Virgo amarum. Dicitur etiam lamentationum sicut Canticum Canticorum, et Virgo virginum, et flos florum in demonstratione excellentiæ, eo quod non habet nisi virginum, et flos florum in demonstratione excellentiæ, eo quod non habet nisi lamentum. Zachar. XII, 11: In die illa magnus erit planctus in Jerusalem, sicut lamentum. Zachar. XII, 11: In die illa magnus erit planctus in Jerusalem, sicut planctus Adadremmon in campo Mageddon. Et plangel terra: familiæ et familiæ planctus Adadremmon in campo Mageddon. Et plangel terra: familiæ et familiæ seorsum. Unde iste planctus omnem alium planctum in sacra Scriptura positum seorsum. Unde iste planctus omnem alium planctum in sacra Scriptura positum excedit. Dicitur etiam Threni, quia triplici alphabeto connectitur, scilicet duo- excedit. Dicitur etiam Threni, quia triplici alphabeto connectitur, scilicet duo- bus simplicibus et uno triplicato. In primis enim duobus capitulis simplex alpha- bus simplicibus et uno triplicato. In primis enim duobus capitulis simplex alpha- betum est similiter simplex est in ultimo, et in oratione. In medio autem, betum est similiter simplex est in ultimo, et in oratione. In medio autem, quod tertium est, quælibet littera triplicatur. Nec alia causa litterarum est, quod tertium est, quælibet littera triplicatur. Nec alia causa litterarum est, nisi quod modus metri denotetur. In Hebræo enim planctus iste versifice compo- nisi quod modus metri denotetur. In Hebræo enim planctus iste versifice compo- situs est tali arte, quod in quolibet capitulo primus versus incipit ab ALEPH, se- situs est tali arte, quod in quolibet capitulo primus versus incipit ab ALEPH, se- cundus a BETH, et sic deinceps per ordinem litterarum, qui in translatione ser- cundus a BETH, et sic deinceps per ordinem litterarum, qui in translatione ser- vari non potuit: sed ut notetur ita esse in Hebræo, litteræ prænominatæ sunt. vari non potuit: sed ut notetur ita esse in Hebræo, litteræ prænominatæ sunt.
Et ex hoc accipitur modus. Est etiam modus non quidem dictaminis, sed Et ex hoc accipitur modus. Est etiam modus non quidem dictaminis, sed orationum inductarum sumptus a duabus orationibus quas Tullius distinguit orationum inductarum sumptus a duabus orationibus quas Tullius distinguit in II Rhethoricorum, quarum una vocatur conquestio, altera autem indignatio. in II Rhethoricorum, quarum una vocatur conquestio, altera autem indignatio. Conquestio « Conquestio enim, ut dicit, oratio est auditorum captans misericordiam. » Quod Conquestio « Conquestio enim, ut dicit, oratio est auditorum captans misericordiam. » Quod quot locos sedecim dicit fieri modis, quos etiam modos locos appellat. Dum in quibus fui- quot locos sedecim dicit fieri modis, quos etiam modos locos appellat. Dum in quibus fui- mus bonis, et in quibus nunc simus malis ostenditur. Aut quando querimonia mus bonis, et in quibus nunc simus malis ostenditur. Aut quando querimonia per differentias temporis, præsens, præteritum, et futurum extenditur. Aut per differentias temporis, præsens, præteritum, et futurum extenditur. Aut quando unumquodque incommodum per singulas partes declaratur. Aut quan- quando unumquodque incommodum per singulas partes declaratur. Aut quan-
quid, et quid, et
habet? habet?
PRÆFATIO IN THRENOS JEREMIÆ. PRÆFATIO IN THRENOS JEREMIÆ.
245 245
do miseria talis indigna esse generi nostro, fortunæ, et felicitati demonstratur. do miseria talis indigna esse generi nostro, fortunæ, et felicitati demonstratur. Aut quando singula incommoda sigillatim ante oculos ponuntur. Aut quando Aut quando singula incommoda sigillatim ante oculos ponuntur. Aut quando præter spem miseria accidisse conqueritur, dum aliud omnino sperabatur. Aut præter spem miseria accidisse conqueritur, dum aliud omnino sperabatur. Aut quando ex similibus casibus nostra pensari et rogantur ponderari. Aut quando quando ex similibus casibus nostra pensari et rogantur ponderari. Aut quando aliquid factum, quod fieri non oportuit, declaratur. Aut quando ad res multas aliquid factum, quod fieri non oportuit, declaratur. Aut quando ad res multas sermo convertitur. Aut quando inopiæ ex miseria accidentes proponuntur. Aut sermo convertitur. Aut quando inopiæ ex miseria accidentes proponuntur. Aut quando alicujus ad se pertinentium propter quem parcendum erat, dignitas quando alicujus ad se pertinentium propter quem parcendum erat, dignitas commendatur. Aut quando affectus intimus demonstratur. Aut quando cum commendatur. Aut quando affectus intimus demonstratur. Aut quando cum indignatione querimonia fit, sicut quando ab his patimur, a quibus minime indignatione querimonia fit, sicut quando ab his patimur, a quibus minime pati deberemus. Aut quando cum humilitate et supplicatione et observatione pati deberemus. Aut quando cum humilitate et supplicatione et observatione audientium oratio proponitur. Aut quando non nostra tantum, sed eorum qui audientium oratio proponitur. Aut quando non nostra tantum, sed eorum qui attinent nobis, infortunia deploramus, qui ex nostris miseriis ad infortunia de- attinent nobis, infortunia deploramus, qui ex nostris miseriis ad infortunia de- ducti sunt. Aut quando animum in alios misericordem ostendimus, et tam ducti sunt. Aut quando animum in alios misericordem ostendimus, et tam amplum et non dejectum, ut hæc et alia similia pati paratus sit. amplum et non dejectum, ut hæc et alia similia pati paratus sit.
Indignatio autem est cratio per quam in aliquo odio concitatur. Et hæc ora- Indignatio autem est cratio per quam in aliquo odio concitatur. Et hæc ora- tio quindecim habet modos, qui loci Rethorici vocantur: fit enim aut quando tio quindecim habet modos, qui loci Rethorici vocantur: fit enim aut quando ab auctoritate eorum ad quos injuria facta est, culpam aggravamus. Aut res ab auctoritate eorum ad quos injuria facta est, culpam aggravamus. Aut res quæ facta est, aggravatur per amplificationem eorum in quos facta est, sic- quæ facta est, aggravatur per amplificationem eorum in quos facta est, sic- ut si multitudinem vel civitatem ostendit. Aut quando aggravatur ex hoc quod ut si multitudinem vel civitatem ostendit. Aut quando aggravatur ex hoc quod in exemplum trahi potest, a multis enim idem fiet. Aut quando demonstra- in exemplum trahi potest, a multis enim idem fiet. Aut quando demonstra- mus, quod eodem jure quo licet hoc uni, licebit et alteri. Aut quando ostendi- mus, quod eodem jure quo licet hoc uni, licebit et alteri. Aut quando ostendi- mus, quod isto facto multa facta antiquorum corrigi debent et mutari, eo quod mus, quod isto facto multa facta antiquorum corrigi debent et mutari, eo quod prava rectis non concordant et ideo si prava collaudantur, recta corrigi de- prava rectis non concordant et ideo si prava collaudantur, recta corrigi de- bent. Aut quando aggravamus ex circumstantiis factum quod crudele et nefa- bent. Aut quando aggravamus ex circumstantiis factum quod crudele et nefa- rium sit. Aut quando ex comparatione aggravamus, sicut quod ab atrocissimis rium sit. Aut quando ex comparatione aggravamus, sicut quod ab atrocissimis et ferocissimis non esset attentatum. Aut quando ipsum factum aliis factis et ferocissimis non esset attentatum. Aut quando ipsum factum aliis factis comparamus, et illud alia excellere docemus. Aut quando omnia quæ in causa comparamus, et illud alia excellere docemus. Aut quando omnia quæ in causa negotii et in negotio et in consequentibus negotium particulariter ostendimus. negotii et in negotio et in consequentibus negotium particulariter ostendimus. Aut quando ostendimus, quod ab eo factum est a quo minime fieri oportuit, et Aut quando ostendimus, quod ab eo factum est a quo minime fieri oportuit, et a quo potius prohiberi debuit. Aut quando cum injuria et contumelia ostendi- a quo potius prohiberi debuit. Aut quando cum injuria et contumelia ostendi- mus illata. Aut quia talia nobis indigne facta sunt: aut numquam in nos atten- mus illata. Aut quia talia nobis indigne facta sunt: aut numquam in nos atten- tata. Aut quando ab audientibus petimus ut ex suis nostra ponderent, et sicut tata. Aut quando ab audientibus petimus ut ex suis nostra ponderent, et sicut grave reputarent in se illata, ita pensent et nostra. Aut quando aggravamus ex grave reputarent in se illata, ita pensent et nostra. Aut quando aggravamus ex hoc quod nec hostibus talia inferri debuerant. hoc quod nec hostibus talia inferri debuerant.
Omnes istos modos Glossa dicit observari in planctu isto, et in quibusdam Omnes istos modos Glossa dicit observari in planctu isto, et in quibusdam assignat, in quibusdam autem non, quia facile per se patent. assignat, in quibusdam autem non, quia facile per se patent.
Indignatio Indignatio quid. et quid. et quot locos quot locos
habet? habet?
246 246
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
Et factum est, postquam in captivitatem redactus est Israel, et Jerusalem Et factum est, postquam in captivitatem redactus est Israel, et Jerusalem deserta est, sedit Jeremias propheta flens, et planxit lamentatione hac in Jeru- deserta est, sedit Jeremias propheta flens, et planxit lamentatione hac in Jeru- salem, et amaro animo suspirans et ejulans, dixit: salem, et amaro animo suspirans et ejulans, dixit:
Sedere est Sedere est
Huic autem planctui vel Jeremias vel Huic autem planctui vel Jeremias vel alius præmittit clausulam quæ continua- alius præmittit clausulam quæ continua- tiva est planctus ad prophetiam, dicens: tiva est planctus ad prophetiam, dicens: « Et factum est, postquam in captivita- « Et factum est, postquam in captivita- «tem reductus est Israel. » Hoc dicit «tem reductus est Israel. » Hoc dicit quantum ad decem tribus: « et Jerusa- quantum ad decem tribus: « et Jerusa- lem deserta est, » quantum ad duas tri- lem deserta est, » quantum ad duas tri- bus. «Sedit Jeremias Propheta. » Sedit bus. «Sedit Jeremias Propheta. » Sedit mœrentis. autem præ amaritudinis exaggeratione, mœrentis. autem præ amaritudinis exaggeratione, quæ cordi et corpori motum abstulit. quæ cordi et corpori motum abstulit. Unde, Isa. xlvii, 1: Descende, sede in Unde, Isa. xlvii, 1: Descende, sede in pulvere, virgo, filia Babylon, sede in pulvere, virgo, filia Babylon, sede in terra. Ezech. 11, 15: Sedi ubi illi sede- terra. Ezech. 11, 15: Sedi ubi illi sede- bant, et mansi ibi septem diebus morens bant, et mansi ibi septem diebus morens in medio eorum. Job, II, 8: Job testa in medio eorum. Job, II, 8: Job testa saniem radebat, sedens in sterquilinio. saniem radebat, sedens in sterquilinio. a Flens, et planxit lamentatione hac. » a Flens, et planxit lamentatione hac. »
Fletus refertur ad lamentationem, plan- Fletus refertur ad lamentationem, plan- ctus autem ad ejulationem, lamentatio au- ctus autem ad ejulationem, lamentatio au- tem ad dictamen. Matth. v, 5: Beati qui tem ad dictamen. Matth. v, 5: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. lugent, quoniam ipsi consolabuntur. « In Jerusalem, » ubi locus materiam « In Jerusalem, » ubi locus materiam flendi demonstravit. Psal. cxxxvi, 1 : flendi demonstravit. Psal. cxxxvi, 1 : Sedimus et flevimus, dum recordaremur Sedimus et flevimus, dum recordaremur Sion. «Amaro animo, » de dulcedine Sion. «Amaro animo, » de dulcedine Domini in amaritudinem converso. Je- Domini in amaritudinem converso. Je- rem. vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, rem. vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. « Suspirans. » Psal. planctum amarum. « Suspirans. » Psal. VI, 7 Laboravi in gemitu meo. « Et VI, 7 Laboravi in gemitu meo. « Et ejulans, dixit. » Genes. XLV, 2, simile ejulans, dixit. » Genes. XLV, 2, simile de Joseph Elevavit vocem cum fletu, de Joseph Elevavit vocem cum fletu, quam audierunt Ægyptii, omnisque do- quam audierunt Ægyptii, omnisque do- mus Pharaonis. mus Pharaonis.
CAPUT I. CAPUT I.
Jerusalem humiliata et derelicta. Jerusalem humiliata et derelicta.
ALEPH. I. Quomodo sedet sola ALEPH. I. Quomodo sedet sola
ВЕТН. ВЕТН.
civitas plena populo! civitas plena populo!
Facta est quasi vidua Facta est quasi vidua
domina gentium : domina gentium : princeps provinciarum princeps provinciarum
facta est sub tributo. facta est sub tributo.
2. Plorans ploravit in nocte³, 2. Plorans ploravit in nocte³,
1 Jerem. XIII, 17. 1 Jerem. XIII, 17.
et lacrymæ ejus in maxillis ejus : et lacrymæ ejus in maxillis ejus :
non est qui consoletur eam, non est qui consoletur eam,
CAP. I THRENORUM. CAP. I THRENORUM.
ex omnibus charis ejus : ex omnibus charis ejus : omnes amici ejus spreverunt eam, omnes amici ejus spreverunt eam,
et facti sunt ei inimici. et facti sunt ei inimici.
GHIMEL. 3. Migravit Judas propter afflictionem, GHIMEL. 3. Migravit Judas propter afflictionem, et multitudinem servitutis : et multitudinem servitutis :
habitavit inter gentes, habitavit inter gentes,
nec invenit requiem : nec invenit requiem :
omnes persecutores ejus apprehenderunt eam omnes persecutores ejus apprehenderunt eam inter angustias. inter angustias.
DALETH. 4. Viæ Sion lugent, eo quod non sint DALETH. 4. Viæ Sion lugent, eo quod non sint qui veniant ad solemnitatem : qui veniant ad solemnitatem :
omnes portæ ejus destructæ, omnes portæ ejus destructæ,
sacerdotes ejus gementes : sacerdotes ejus gementes :
virgines ejus squalidæ, virgines ejus squalidæ,
et ipsa oppressa amaritudine. et ipsa oppressa amaritudine.
HE. 5. Facti sunt hostes ejus in capite, HE. 5. Facti sunt hostes ejus in capite, inimici ejus locupletati sunt, inimici ejus locupletati sunt,
quia Dominus locutus est super eam quia Dominus locutus est super eam
propter multitudinem iniquitatum ejus : propter multitudinem iniquitatum ejus : parvuli ejus ducti sunt in captivitatem parvuli ejus ducti sunt in captivitatem ante faciem tribulantis. ante faciem tribulantis.
VAU. 6. Et egressus est a filia Sion VAU. 6. Et egressus est a filia Sion omnis decor ejus : omnis decor ejus :
facti sunt principes ejus velut arietes facti sunt principes ejus velut arietes
non invenientes pascua, non invenientes pascua,
et abierunt absque fortitudine et abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis. ante faciem subsequentis.
ZAIN. 7. Recordata est Jerusalem dierum afflictionis suæ, ZAIN. 7. Recordata est Jerusalem dierum afflictionis suæ, et prævaricationis, et prævaricationis,
omnium desiderabilium suorum, omnium desiderabilium suorum,
quæ habuerat a diebus antiquis, quæ habuerat a diebus antiquis,
cum caderet populus ejus in manu hostili, cum caderet populus ejus in manu hostili,
et non esset auxiliator: et non esset auxiliator:
viderunt eam hostes, viderunt eam hostes,
et deriserunt sabbata ejus. et deriserunt sabbata ejus.
HETH. 8. Peccatum peccavit Jerusalem, HETH. 8. Peccatum peccavit Jerusalem,
propterea instabilis facta est : propterea instabilis facta est :
omnes qui glorificant eam spreverunt illam, omnes qui glorificant eam spreverunt illam, quia viderunt ignominiam ejus : quia viderunt ignominiam ejus :
ipsa autem gemens ipsa autem gemens
conversa est retrorsum. conversa est retrorsum.
248 248
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
THETH. 9. Sordes ejus in pedibus ejus, THETH. 9. Sordes ejus in pedibus ejus,
nec recordata est finis sui: nec recordata est finis sui: deposita est vehementer, deposita est vehementer,
non habens consolatorem. non habens consolatorem.
Vide, Domine, afflictionem meam, Vide, Domine, afflictionem meam, quoniam erectus est inimicus. quoniam erectus est inimicus.
IOD. 10. Manum suam misit hostis IOD. 10. Manum suam misit hostis
ad omnia desiderabilia ejus, ad omnia desiderabilia ejus, quia vidit gentes quia vidit gentes
ingressas sanctuarium suum: ingressas sanctuarium suum:
de quibus præceperas de quibus præceperas
ne intrarent in ecclesiam tuam ne intrarent in ecclesiam tuam
CAPH. 11. Omnis populus ejus gemens, CAPH. 11. Omnis populus ejus gemens,
et quærens panem : et quærens panem :
dederunt pretiosa quæque pro cibo dederunt pretiosa quæque pro cibo ad refocillandam animam. ad refocillandam animam.
Vide, Domine, et considera Vide, Domine, et considera
quoniam facta sum vilis! quoniam facta sum vilis!
LAMED. 12. Ovos omnes qui transitis per viam, LAMED. 12. Ovos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte attendite, et videte
si est dolor sicut dolor meus! si est dolor sicut dolor meus! quoniam vindemiavit ine, quoniam vindemiavit ine,
ut locutus est Dominus, ut locutus est Dominus,
in die iræ furoris sui. in die iræ furoris sui.
MEM. 13. De excelso misit ignem in ossibus meis, MEM. 13. De excelso misit ignem in ossibus meis,
et erudivit me: et erudivit me:
expandit rete pedibus meis, expandit rete pedibus meis,
convertit me retrorsum : convertit me retrorsum :
posuit me desolatam, posuit me desolatam,
tota die moerore confectam. tota die moerore confectam.
NUN. 14. Vigilavit jugum iniquitatum mearum, NUN. 14. Vigilavit jugum iniquitatum mearum,
in manu ejus convolutæ sunt, in manu ejus convolutæ sunt,
et impositæ collo meo : et impositæ collo meo :
infirmata est virtus mea: infirmata est virtus mea:
dedit me Dominus in manu, dedit me Dominus in manu,
de qua non potero surgere. de qua non potero surgere.
SAMECH. 15. Abstulit omnes magnificos meos Dominus SAMECH. 15. Abstulit omnes magnificos meos Dominus de medio mei: de medio mei:
vocavit adversum me tempus, vocavit adversum me tempus,
ut contereret electos meos. ut contereret electos meos.
Torcular calcavit Dominus Torcular calcavit Dominus
virgini, filiæ Juda. virgini, filiæ Juda.
CAP. I THRENORUM. CAP. I THRENORUM.
AIN. 16. Idcirco ego plorans, AIN. 16. Idcirco ego plorans,
et oculus meus deducens aquas ‘, et oculus meus deducens aquas ‘, quia longe factus est a me consolator, quia longe factus est a me consolator,
convertens animam meam. convertens animam meam.
Facti sunt filii mei perditi, Facti sunt filii mei perditi,
quoniam invaluit inimicus. quoniam invaluit inimicus.
PHE. 17. Expandit Sion manus suas, PHE. 17. Expandit Sion manus suas,
non est qui consoletur eam. non est qui consoletur eam. Mandavit Dominus adversum Jacob Mandavit Dominus adversum Jacob in circuitu ejus hostes ejus : in circuitu ejus hostes ejus :
facta est Jerusalem facta est Jerusalem
quasi polluta menstruis inter eos. quasi polluta menstruis inter eos.
SADE. 18. Justus est Dominus, SADE. 18. Justus est Dominus,
quia os ejus ad iracundiam provocavi. quia os ejus ad iracundiam provocavi. Audite, obsecro, universi populi, Audite, obsecro, universi populi,
et videte dolorem meum : et videte dolorem meum :
virgines meæ, et juvenes mei abierunt virgines meæ, et juvenes mei abierunt in captivitatem. in captivitatem.
COPH. 19. Vocavi amicos meos, COPH. 19. Vocavi amicos meos,
et ipsi deceperunt me : et ipsi deceperunt me : sacerdotes mei et senes mei sacerdotes mei et senes mei
in urbe consumpti sunt, in urbe consumpti sunt,
quia quæsierunt cibum sibi quia quæsierunt cibum sibi
ut refocillarent animam suam. ut refocillarent animam suam.
RES. 20. Vide, Domine, quoniam tribulor: RES. 20. Vide, Domine, quoniam tribulor: conturbatus est venter meus, conturbatus est venter meus,
subversum est cor meum in memetipsa, subversum est cor meum in memetipsa, quoniam amaritudine plena sum. quoniam amaritudine plena sum.
Foris interficit gladius, Foris interficit gladius,
et domi mors similis est. et domi mors similis est.
SIN. 21. Audierunt quia ingemisco ego, SIN. 21. Audierunt quia ingemisco ego,
et non est qui consoletur me : et non est qui consoletur me :
omnes inimici mei audierunt malum meum, omnes inimici mei audierunt malum meum, lætati sunt quoniam tu fecisti : lætati sunt quoniam tu fecisti :
adduxisti diem consolationis, adduxisti diem consolationis,
et fient similes mei. et fient similes mei.
THAU. 22. Ingrediatur omne malum THAU. 22. Ingrediatur omne malum
eorum coram te : eorum coram te :
et vindemia eos, sicut vindemiasti me et vindemia eos, sicut vindemiasti me
propter omnes iniquitates meas: propter omnes iniquitates meas: multi enim gemitus mei, multi enim gemitus mei,
et cor meum mærens. et cor meum mærens.
* Jerem. XIV, 17. * Jerem. XIV, 17.
249 249
250 250
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
Cur hic Cur hic quadruplex quadruplex
alphabetum? alphabetum?
IN CAPUT I THRENORUM IN CAPUT I THRENORUM
COMMENTARIUS. COMMENTARIUS.
Lamentatio ista secundum quadrupli- Lamentatio ista secundum quadrupli- adhibetur cem alphabetum in quatuor distinguitur adhibetur cem alphabetum in quatuor distinguitur partes secundum materiam. Potest enim partes secundum materiam. Potest enim considerari planctus de ablatione boni, et considerari planctus de ablatione boni, et de præsentia mali, et de comparatione de præsentia mali, et de comparatione unius ad alterum. Ablatio autem boni unius ad alterum. Ablatio autem boni duplex est, boni scilicet utilis, et istud duplex est, boni scilicet utilis, et istud deplangitur in capite primo: et boni ad deplangitur in capite primo: et boni ad gloriam pertinentis, et illa deplanguntur gloriam pertinentis, et illa deplanguntur in capite secundo. In tertio vero deplan- in capite secundo. In tertio vero deplan- gitur secundum partes miseria mali præ- gitur secundum partes miseria mali præ- sentis. In quarto vero infelicitas miseriæ sentis. In quarto vero infelicitas miseriæ comparata ad felicitatem præcedentis comparata ad felicitatem præcedentis gloriæ deploratur: dicit enim Boetius, gloriæ deploratur: dicit enim Boetius, quod « extremum genus infelicitatis est, quod « extremum genus infelicitatis est, << miserum aliquem fuisse felicem. » Sunt << miserum aliquem fuisse felicem. » Sunt tamen qui dicunt, quod propter mortem tamen qui dicunt, quod propter mortem Josiæ, et translationem. Jechoniæ, et ob- Josiæ, et translationem. Jechoniæ, et ob- sidionem civitatis, et captivitatem fre- sidionem civitatis, et captivitatem fre- quentem, quatuor sunt hic alphabeta. quentem, quatuor sunt hic alphabeta. Sunt etiam qui dicunt, quod quia nos et Sunt etiam qui dicunt, quod quia nos et mundus de quatuor elementis constiti- mundus de quatuor elementis constiti- mus: et quia tempus de quatuor consi- mus: et quia tempus de quatuor consi- stit, nocte scilicet, die, septimana, et men- stit, nocte scilicet, die, septimana, et men- se: et quia annus de temporibus quatuor se: et quia annus de temporibus quatuor consistit, et mundus de quatuor plagis, consistit, et mundus de quatuor plagis, oportet quod quadruplex sit hic alphabe- oportet quod quadruplex sit hic alphabe- tum. Sed nos de divisionibus quæ ex lit- tum. Sed nos de divisionibus quæ ex lit- tera trahi non possunt, consuevimus non tera trahi non possunt, consuevimus non
curare. curare.
Primum caput ubi deploratur destitu- Primum caput ubi deploratur destitu- tio a bono utili, in duas dividitur partes. tio a bono utili, in duas dividitur partes. In prima enim deplangit dolorem per In prima enim deplangit dolorem per materiam. In secunda, ejusdem doloris materiam. In secunda, ejusdem doloris ad alios proponit miseriam ad captandam ad alios proponit miseriam ad captandam misericordiam, ibi, y. 12: « O vos omnes misericordiam, ibi, y. 12: « O vos omnes qui transitis per viam. » qui transitis per viam. »
Prima adhuc in duas dividitur. Primo Prima adhuc in duas dividitur. Primo enim dolorem exaggerat. Secundo au- enim dolorem exaggerat. Secundo au- tem causam meritoriam ejusdem dolo- tem causam meritoriam ejusdem dolo-
ris demonstrat, ibi, y. 8: « Peccatum ris demonstrat, ibi, y. 8: « Peccatum peccavit. » peccavit. »
Adhuc in prima duo facit, scilicet do- Adhuc in prima duo facit, scilicet do- lorem, et doloris inconsolabilitatem, ibi, lorem, et doloris inconsolabilitatem, ibi, . 5: Facti sunt hostes ejus in capite. » . 5: Facti sunt hostes ejus in capite. » Adhuc prior habet duas partes. Plan- Adhuc prior habet duas partes. Plan- git enim desolationem, et desolationis git enim desolationem, et desolationis ostendit causam et modum, ibi, . 3: ostendit causam et modum, ibi, . 3: Migravit Judas. >> Migravit Judas. >>
« «
In prima duo versus sunt, scilicet de- In prima duo versus sunt, scilicet de- solatio et planctus, ibi, « Plorans plora- solatio et planctus, ibi, « Plorans plora-
vit. » vit. »
Dicit ergo: Dicit ergo:
1. ALEPH () 1. ALEPH ()
ALEPH, quod doctrina interpretatur, eo ALEPH, quod doctrina interpretatur, eo quod doctrina planctus hic docetur, et quod doctrina planctus hic docetur, et spiritualis intelligentia etiam innuitur. spiritualis intelligentia etiam innuitur. Isa. v, 13: Propterea captivus ductus Isa. v, 13: Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit est populus meus, quia non habuit scientiam. Deuter. XXXIII, 3: Qui ap- scientiam. Deuter. XXXIII, 3: Qui ap- propinquant pedibus ejus, accipient de propinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius. Unde doctrinam miscebi- doctrina illius. Unde doctrinam miscebi- mus cum litterali, causa brevitatis. mus cum litterali, causa brevitatis.
« Quomodo sedet. » Quomodo non est « Quomodo sedet. » Quomodo non est admirativum, nec ignorativum, sed admirativum, nec ignorativum, sed motivum ad pietatem et misericordiam. motivum ad pietatem et misericordiam. Jerem. LI, 41: Quomodo capta est Se- Jerem. LI, 41: Quomodo capta est Se- sach, et comprehensa est inclyta universæ sach, et comprehensa est inclyta universæ terræ ! Osee, x1, 8: Quomodo dabo te, terræ ! Osee, x1, 8: Quomodo dabo te, Ephraim ? protegam te, Israel? Quomo- Ephraim ? protegam te, Israel? Quomo- do dabo te sicut Adama, ponam te ut do dabo te sicut Adama, ponam te ut Seboim? « Sedet, » habitu plorantis Seboim? « Sedet, » habitu plorantis assumpto, et immobilis effecta. Thren. assumpto, et immobilis effecta. Thren. 111, 28 Sedebit solitarius et tacebit, 111, 28 Sedebit solitarius et tacebit, quia levavit se super se. Moesti enim est quia levavit se super se. Moesti enim est quod solitarius sit: boni enim viri pro- quod solitarius sit: boni enim viri pro- prium est dolorem cordis amicis non in- prium est dolorem cordis amicis non in- dicare. «Sola, » ut fletibus scilicet sa- dicare. «Sola, » ut fletibus scilicet sa- tietur, et in secreto a Deo consoletur. tietur, et in secreto a Deo consoletur. Osee, 1, 14 Ducam eam in solitudi- Osee, 1, 14 Ducam eam in solitudi- nem, et loquar ad cor ejus. Psal. LIV, nem, et loquar ad cor ejus. Psal. LIV, 8: Ecce elongavi fugiens, et mansi in 8: Ecce elongavi fugiens, et mansi in solitudine. Bernardus : « Delicata est solitudine. Bernardus : « Delicata est « divina consolatio, et non datur admit- « divina consolatio, et non datur admit-
COMMENTARIUS IN CAP. I THRENORUM. COMMENTARIUS IN CAP. I THRENORUM.
tentibus alienam. O sancta anima, tentibus alienam. O sancta anima, a sola esto, ut illi ex omnibus soli pla- a sola esto, ut illi ex omnibus soli pla- «< ceas, quem tibi ex omnibus elegisti. » «< ceas, quem tibi ex omnibus elegisti. » « Civitas, » Jerusalem scilicet, vel Ec- « Civitas, » Jerusalem scilicet, vel Ec- clesia, vel fidelis anima. Psal. cxx1, 3: clesia, vel fidelis anima. Psal. cxx1, 3: Jerusalem quæ ædificatur ut civitas. Jerusalem quæ ædificatur ut civitas. Matth. v, 14 Non potest civitas abs- Matth. v, 14 Non potest civitas abs- condi supra montem posita. « Plena po- condi supra montem posita. « Plena po- pulo, »supple, quondam Jérusalem pulo, »supple, quondam Jérusalem enim multo frequentabatur habitatore, enim multo frequentabatur habitatore, Ecclesia ministrorum pluralitate, fidelis Ecclesia ministrorum pluralitate, fidelis anima virtutum et meritorum copiosita- anima virtutum et meritorum copiosita- te. Baruch, 11, 29: Multitudo hæc ma- te. Baruch, 11, 29: Multitudo hæc ma- gna convertetur in minimam inter gen- gna convertetur in minimam inter gen- tes. Isa. LX, 22: Minimus erit in mille, tes. Isa. LX, 22: Minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissimam. et parvulus in gentem fortissimam.
<< Facta est quasi vidua,» patrono << Facta est quasi vidua,» patrono scilicet, regno ac sacerdotio destituta: scilicet, regno ac sacerdotio destituta: vel Ecclesia bono pastore destituta, et vel Ecclesia bono pastore destituta, et anima Deo. Osee, III, 4: Dies multos anima Deo. Osee, III, 4: Dies multos sedebunt filii Israel sine rege, et sine sedebunt filii Israel sine rege, et sine principe, et sine sacrificio, et sine alta- principe, et sine sacrificio, et sine alta- ri, et sine ephod, et sine theraphim. De ri, et sine ephod, et sine theraphim. De secundo, IV Reg. IV, 1: Servus tuus secundo, IV Reg. IV, 1: Servus tuus vir meus mortuus est, et tu nosti quia ser- vir meus mortuus est, et tu nosti quia ser- vus tuus fuit timens Dominum. De tertio, vus tuus fuit timens Dominum. De tertio, Thren. v, 3 : Pupilli facti sumus abs- Thren. v, 3 : Pupilli facti sumus abs- que patre, matres nostræ quasi viduæ. que patre, matres nostræ quasi viduæ. rusalem «Domina gentium, » supple, quondam, rusalem «Domina gentium, » supple, quondam, tium. tempore quo David gentibus imperabat. tium. tempore quo David gentibus imperabat.
nina gen- nina gen-
II Reg. vII, 2: Factus est Moab David II Reg. vII, 2: Factus est Moab David serviens sub tributo. Sic sub bonis patri- serviens sub tributo. Sic sub bonis patri- bus reges gentium cervicem inclinabant. bus reges gentium cervicem inclinabant. Isa. LX, 12 Gens, et regnum, quod non Isa. LX, 12 Gens, et regnum, quod non servierit tibi, peribit : et gentes solitudi- servierit tibi, peribit : et gentes solitudi- ne vastabuntur. II Machab. II, 1 et 2: ne vastabuntur. II Machab. II, 1 et 2: Cum sancta civitas habitaretur in omni Cum sancta civitas habitaretur in omni pace, leges etiam adhuc optime custodi- pace, leges etiam adhuc optime custodi- rentur, propter Oniæ pontificis pieta- rentur, propter Oniæ pontificis pieta- tem, et animos odio habentes mala, fie- tem, et animos odio habentes mala, fie- bat ut et ipsi reges et principes locum bat ut et ipsi reges et principes locum summo honore dignum ducerent, et tem- summo honore dignum ducerent, et tem- plum maximis muneribus illustrarent. plum maximis muneribus illustrarent.
« Princeps provinciarum, » supple, « Princeps provinciarum, » supple, quondam. Multis enim provinciis impera- quondam. Multis enim provinciis impera- bat Jerusalem. Similiter Ecclesia prædita bat Jerusalem. Similiter Ecclesia prædita bonis personis multis imperabat. Luc. bonis personis multis imperabat. Luc. XIX, 19: Tu esto super quinque civitates. XIX, 19: Tu esto super quinque civitates. Psal. VIII, Psal. VIII, 6: Gloria et honore coronasti 6: Gloria et honore coronasti
251 251
eum, Domine, et constituisti eum super eum, Domine, et constituisti eum super opera manuum tuarum. « Facta est sub opera manuum tuarum. « Facta est sub tributo,» Chaldæorum scilicet litterali- tributo,» Chaldæorum scilicet litterali- ter, et dæmonum spiritualiter. Simile ter, et dæmonum spiritualiter. Simile est, Exod. v, 8: Mensuram laterum est, Exod. v, 8: Mensuram laterum quam prius faciebant, imponetis super quam prius faciebant, imponetis super nec minuetis quidquam. Genes. nec minuetis quidquam. Genes. 15 Factus est tributis serviens. 15 Factus est tributis serviens. IV Reg. XXIII, 33: Et imposuit mul- IV Reg. XXIII, 33: Et imposuit mul- ctam terræ centum talentis argenti, et ctam terræ centum talentis argenti, et talento auri. Sapientia enim et eloquen- talento auri. Sapientia enim et eloquen- tia servivit diabolo. tia servivit diabolo.
eos, eos, XLIX, XLIX,
Et patet, quod hic est locus conque- Et patet, quod hic est locus conque- stionis primus dicit enim in quibus bo- stionis primus dicit enim in quibus bo- nis fuerit, et in quibus malis nunc sit. nis fuerit, et in quibus malis nunc sit.
2. BETH (2) 2. BETH (2)
BETH, domus interpretatur, eo quod BETH, domus interpretatur, eo quod domus Dei plangit destructionem : plan- domus Dei plangit destructionem : plan- git autem boni destitutionem quam git autem boni destitutionem quam enuntiavit, et hoc est : enuntiavit, et hoc est :
tempus la- tempus la-
opportu- opportu-
num. num.
« Plorans ploravit, » hoc est, continue « Plorans ploravit, » hoc est, continue ploravit, vel plorans intus in corde, ploravit, vel plorans intus in corde, ploravit, et in oculis. Thren. 11, 18: ploravit, et in oculis. Thren. 11, 18: Deduc quasi torrentem lacrymas per Deduc quasi torrentem lacrymas per diem et noctem. Jerem. IX, 1 Quis diem et noctem. Jerem. IX, 1 Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum? et plorabo die ac fontem lacrymarum? et plorabo die ac nocte interfectos filiæ populi mei. Psal. nocte interfectos filiæ populi mei. Psal. CXVIII, 136 Exitus aquarum deduxe- CXVIII, 136 Exitus aquarum deduxe- runt oculi mei. « In nocte, » litteraliter, Nocturnum runt oculi mei. « In nocte, » litteraliter, Nocturnum quia in die ausa non fuit spiritualiter crymis quia in die ausa non fuit spiritualiter crymis autem, quia de tenebris peccatorum autem, quia de tenebris peccatorum plangit. Psal. vi, 7: Lavabo per singu- plangit. Psal. vi, 7: Lavabo per singu- las noctes lectum meum, lacrymis meis las noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Jacob. v, 1: stratum meum rigabo. Jacob. v, 1: Agite nunc, divites, plorate ululantes in Agite nunc, divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quæ advenient vobis. miseriis vestris, quæ advenient vobis. Psal. xxix, 6 Ad vesperum demorabi- Psal. xxix, 6 Ad vesperum demorabi- tur fletus. « Et lacrymæ ejus in maxil- tur fletus. « Et lacrymæ ejus in maxil- lis ejus, » hoc est, signa lacrymarum : lis ejus, » hoc est, signa lacrymarum : lacryma enim acuta est, et sulcat cilia et lacryma enim acuta est, et sulcat cilia et genas etiam ad lippitudinem quando genas etiam ad lippitudinem quando frequenter descendit. Job, XVI, 17: frequenter descendit. Job, XVI, 17: Facies mea intumuit a fletu, et palpebræ Facies mea intumuit a fletu, et palpebræ