162 162

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

prospera quis habere poterit sine peccato, prospera quis habere poterit sine peccato, vel nota peccati. Et nisi Daniel, hoc est, vel nota peccati. Et nisi Daniel, hoc est, sermo divinus, eripiat, lapidabitur ver- sermo divinus, eripiat, lapidabitur ver- bis durissimis Job, xx1, 13, qui dicit: bis durissimis Job, xx1, 13, qui dicit: Ducunt in bonis dies suos, et in puncto Ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad inferna descendunt. ad inferna descendunt.

Sequitur de domo hiemali. Et hæc est Sequitur de domo hiemali. Et hæc est adversitas, habens æstuarium impatien- adversitas, habens æstuarium impatien- tiæ, in quo continuo crematur ignis iræ tiæ, in quo continuo crematur ignis iræ in fornace illatæ injuriæ. Unde in hac in fornace illatæ injuriæ. Unde in hac domo Joakim, rex Judæ, scidit librum domo Joakim, rex Judæ, scidit librum verborum Domini, et combussit in igne. verborum Domini, et combussit in igne. Legitur enim, Jerem. xxxvi, 22 et 23, Legitur enim, Jerem. xxxvi, 22 et 23, quod rex sedit in domo hiemali in men- quod rex sedit in domo hiemali in men- se nono, et posita erat arula coram eo se nono, et posita erat arula coram eo plena prunis: et ibi verba Domini com- plena prunis: et ibi verba Domini com- bussit. Domus hiemalis, ut dictum est, bussit. Domus hiemalis, ut dictum est, adversitas est. Mensis autem nonus, est adversitas est. Mensis autem nonus, est recens illata injuria, quia in recenti mo- recens illata injuria, quia in recenti mo- lestia ira magis fervet. Verba autem Do- lestia ira magis fervet. Verba autem Do- mini sunt verba quibus præcipitur ut red- mini sunt verba quibus præcipitur ut red- damus Domino vindictam, illatas nobis damus Domino vindictam, illatas nobis injurias per patientiam tolerantes. Sed injurias per patientiam tolerantes. Sed hæc verba scinduntur, quando quidem hæc verba scinduntur, quando quidem audiuntur studiose, sed opere non im- audiuntur studiose, sed opere non im- plentur tales enim scindunt verbum ab plentur tales enim scindunt verbum ab efficacia quam consequi in ipsis debe- efficacia quam consequi in ipsis debe- rent. Has autem duas domus habet mu- rent. Has autem duas domus habet mu- lier hæc ad probationem, non ad man- lier hæc ad probationem, non ad man- sionem sciens quod dicit Propheta sionem sciens quod dicit Propheta Amos, III, Amos, III, 15: Percutiam domum hie- 15: Percutiam domum hie- malem cum domo æstiva: et peribunt malem cum domo æstiva: et peribunt domus eburneæ, et dissipabuntur ædes domus eburneæ, et dissipabuntur ædes multæ, dicit Dominus. multæ, dicit Dominus.

§ 2 § 2

Sequitur: « Et panem otiosa non com- Sequitur: « Et panem otiosa non com- edit. » edit. »

Hic notandum est, quod panis nihil Hic notandum est, quod panis nihil aliud est quam refectio. aliud est quam refectio.

Est autem quadruplex otium, scilicet Est autem quadruplex otium, scilicet lasciviæ, pigritiæ, ignaviæ, et festivan- lasciviæ, pigritiæ, ignaviæ, et festivan- tium. Primum habet panem, sed immun- tium. Primum habet panem, sed immun- dum,sicut dicitur, Ezech. IV, 13, quod com- dum,sicut dicitur, Ezech. IV, 13, quod com- edent filii Israel panem suum pollutum edent filii Israel panem suum pollutum

inter gentes, hoc est, quando convertun- inter gentes, hoc est, quando convertun- tur ad lascivias Gentium. Secundum au- tur ad lascivias Gentium. Secundum au- tem non habet panem, nec debet habere. tem non habet panem, nec debet habere. Tertium non habet panem, sed debet ha- Tertium non habet panem, sed debet ha- bere. Quartum non habet panem, quem bere. Quartum non habet panem, quem tamen credit habere. Unde omnibus his tamen credit habere. Unde omnibus his modis mulier hæc panem otiosa non modis mulier hæc panem otiosa non comedit. comedit.

De primo otio habetur, II ad Thessa- De primo otio habetur, II ad Thessa- lon. III, 7 et 8 Ipsi scitis quemadmo- lon. III, 7 et 8 Ipsi scitis quemadmo- dum oporteat imitari nos, quoniam non dum oporteat imitari nos, quoniam non inquieti fuimus inter vos: neque gra- inquieti fuimus inter vos: neque gra- tis panem manducavimus ab aliquo, sed tis panem manducavimus ab aliquo, sed in labore, et in fatigatione, nocte et die in labore, et in fatigatione, nocte et die operantes, ne quem vestrum gravaremus. operantes, ne quem vestrum gravaremus. Item, ibidem, yy. 10 et seq. Cum esse- Item, ibidem, yy. 10 et seq. Cum esse- mus apud vos, hoc denuntiabamus vo- mus apud vos, hoc denuntiabamus vo- bis, quoniam si quis non vult operari, bis, quoniam si quis non vult operari, nec manducet. Audivimus enim inter vos nec manducet. Audivimus enim inter vos quosdam ambulare inquiete, nihil ope- quosdam ambulare inquiete, nihil ope- rantes, sed curiose agentes. Iis autem qui rantes, sed curiose agentes. Iis autem qui ejusmodi sunt denuntiamus, et obsecra- ejusmodi sunt denuntiamus, et obsecra- mus in Domino Jesu Christo, ut cum si- mus in Domino Jesu Christo, ut cum si- lentio operantes, suum panem mandu- lentio operantes, suum panem mandu-

cent. cent.

De otio autem pigritiæ quod non ha- De otio autem pigritiæ quod non ha- bet panem, nec est ratio quare debeat bet panem, nec est ratio quare debeat habere, legitur, Proverb. vi, 6 et seq. : habere, legitur, Proverb. vi, 6 et seq. : Vade ad formicam, o piger, et considera Vade ad formicam, o piger, et considera vias ejus, et disce sapientiam, id est, vias ejus, et disce sapientiam, id est, providentiam. Quæ cum non habeat du- providentiam. Quæ cum non habeat du- cem, nec præceptorem, nec principem, pa- cem, nec præceptorem, nec principem, pa- rat in æstate cibum sibi, et congregat in rat in æstate cibum sibi, et congregat in messe quod comedat. Item, ibidem, yy. 9 messe quod comedat. Item, ibidem, yy. 9 et seq. Usquequo, piger, dormies? quan- et seq. Usquequo, piger, dormies? quan- do consurges e somno tuo? Paululum do consurges e somno tuo? Paululum dormies, paululum dormitabis, paulu- dormies, paululum dormitabis, paulu- lum conseres manus ut dormias : et ve- lum conseres manus ut dormias : et ve- niet tibi quasi viator egestas, et paupe- niet tibi quasi viator egestas, et paupe- ries quasi vir armatus. Si vero impiger ries quasi vir armatus. Si vero impiger fueris, veniet ut fons messis tua, et ege- fueris, veniet ut fons messis tua, et ege- stas longe fugiet a te. Item, Proverb. stas longe fugiet a te. Item, Proverb. XIII, 4 Vult et non vult piger: ani- XIII, 4 Vult et non vult piger: ani- ma autem operantium impinguabitur. ma autem operantium impinguabitur. Item, Proverb. xvш, 8: Pigrum deji- Item, Proverb. xvш, 8: Pigrum deji- cit timor animæ autem effemina- cit timor animæ autem effemina- torum esurient. Item, Proverb. xix, 15: torum esurient. Item, Proverb. xix, 15: Pigredo immittit saporem, et anima dis- Pigredo immittit saporem, et anima dis- soluta esuriet. Et istæ duæ ultimæ aucto- soluta esuriet. Et istæ duæ ultimæ aucto-

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1.

ritates tangunt utrumque otium, scilicet ritates tangunt utrumque otium, scilicet primum, et secundum. De pigritia vero primum, et secundum. De pigritia vero per se habetur, Proverb. xx, 4 : Propter per se habetur, Proverb. xx, 4 : Propter frigus piger arare noluit: mendicabit frigus piger arare noluit: mendicabit ergo æstate, et non dabitur illi. Item, ergo æstate, et non dabitur illi. Item, Proverb. XXI, 5 Cogitationes robu- Proverb. XXI, 5 Cogitationes robu- sti semper in abundantia: omnis autem sti semper in abundantia: omnis autem piger in egestate est. Et, ibidem, y. 25: piger in egestate est. Et, ibidem, y. 25: Desideria occidunt pigrum: noluerunt Desideria occidunt pigrum: noluerunt enim quidquam manus ejus operari. enim quidquam manus ejus operari. Item, Proverb. XXII, 13: Dicit piger: Item, Proverb. XXII, 13: Dicit piger: Leo est foris, in medio platearum occi- Leo est foris, in medio platearum occi- dendus sum. dendus sum.

De otio autem ignaviæ quod non ha- De otio autem ignaviæ quod non ha- bet panem, sed tamen deberet habere, bet panem, sed tamen deberet habere, eo quod habeat instrumenta operan- eo quod habeat instrumenta operan- di, ut exhibeat se ad opus, sed nescit di, ut exhibeat se ad opus, sed nescit se applicare ad operabilia, habetur in se applicare ad operabilia, habetur in Evangelio Matth. xx, 6: Quid hic statis Evangelio Matth. xx, 6: Quid hic statis tota die otiosi? Isti enim non fuerunt tota die otiosi? Isti enim non fuerunt pigri, quia exierant ad opus in instru- pigri, quia exierant ad opus in instru- mentis suis, sed nescierunt se applicare: mentis suis, sed nescierunt se applicare: et de hoc intelligitur hoc quod habetur, et de hoc intelligitur hoc quod habetur, Proverb. XXVIII, 19: Qui operatur ter- Proverb. XXVIII, 19: Qui operatur ter- ram suam, satiabitur panibus: qui au- ram suam, satiabitur panibus: qui au- tem sectatur otium, replebitur egestate. tem sectatur otium, replebitur egestate. Eccli. xxxIII, 29 et 30: Multam mali- Eccli. xxxIII, 29 et 30: Multam mali-

163 163

tiam docuit otiositas. In opera constitue tiam docuit otiositas. In opera constitue servum tuum: sic enim condecet illum. servum tuum: sic enim condecet illum.

De otio autem festivantium, quod non De otio autem festivantium, quod non habet panem gratiæ, quem tamen credit habet panem gratiæ, quem tamen credit habere, habetur, Isa. I, 14: Calendas habere, habetur, Isa. I, 14: Calendas vestras, et solennitates vestras odivit ani. vestras, et solennitates vestras odivit ani. ma mea facta sunt mihi molesta, la- ma mea facta sunt mihi molesta, la- boravi sustinens. Calendæ sunt festum boravi sustinens. Calendæ sunt festum novæ lunæ, et significant otium quorum- novæ lunæ, et significant otium quorum- dam false contemplantium, qui semper dam false contemplantium, qui semper volunt esse in otio, et numquam in labore, volunt esse in otio, et numquam in labore, dicentes hoc quod habetur in Joan. vi, dicentes hoc quod habetur in Joan. vi, 27 Operamini non cibum qui perit, sed 27 Operamini non cibum qui perit, sed qui permanet in vitam æternam. Et qui permanet in vitam æternam. Et de istis habetur, Thren. 1, 7: Viderunt de istis habetur, Thren. 1, 7: Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata ejus. eam hostes, et deriserunt sabbata ejus. Et, Amos, v, 23: Aufer a me tumul- Et, Amos, v, 23: Aufer a me tumul- tum carminum tuorum, et cantica lyræ tum carminum tuorum, et cantica lyræ tuæ non audiam. Unde etiam hoc est si- tuæ non audiam. Unde etiam hoc est si- gnificatum, I Machab. 11, 38 et 40, ubi gnificatum, I Machab. 11, 38 et 40, ubi legitur quod feriantibus Judæis, occisi legitur quod feriantibus Judæis, occisi sunt decem millia, eo quod non opera- sunt decem millia, eo quod non opera- bantur in decem præceptis decalogi. Un- bantur in decem præceptis decalogi. Un- de etiam a Mathathia præceptum est, de etiam a Mathathia præceptum est, quod pugnarent agendo viriliter contra quod pugnarent agendo viriliter contra omnes moventes sibi bellum, etiam in die omnes moventes sibi bellum, etiam in die sabbatorum. sabbatorum.

CAPUT XIX. CAPUT XIX.

Surrexerunt filii ejus, et beatissimam prædicaverunt : Surrexerunt filii ejus, et beatissimam prædicaverunt : vir ejus, et laudavit eam. vir ejus, et laudavit eam.

cos cos

COPH COPH

1 1

(P) (P)

Hic notandum primo est qualiter epi- Hic notandum primo est qualiter epi- gramma versui respondeat. Interpreta- gramma versui respondeat. Interpreta- tur enim coPH, conclusio, et notatur in tur enim coPH, conclusio, et notatur in

hac littera ultima pars tractatus de mu- hac littera ultima pars tractatus de mu- liere forti. Omnia enim quæ dicta sunt de liere forti. Omnia enim quæ dicta sunt de ipsa concluduntur in quadruplici laude ipsa concluduntur in quadruplici laude ipsius, quæ quadruplex laus habetur in ipsius, quæ quadruplex laus habetur in quatuor versibus qui adhuc restant. Nam quatuor versibus qui adhuc restant. Nam in hoc versu ponuntur laudantes idonei : in hoc versu ponuntur laudantes idonei : in sequenti autem laudatur a divitiis, in in sequenti autem laudatur a divitiis, in tertio autem a forma et pulchritudine, tertio autem a forma et pulchritudine, in ultimo autem ab operibus: et sic in in ultimo autem ab operibus: et sic in quatuor laus ipsius concluditur. Huic quatuor laus ipsius concluditur. Huic autem versui præcipue hoc epigramma autem versui præcipue hoc epigramma

164 164

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

præponitur, quia mulieris hujus præci- præponitur, quia mulieris hujus præci- pua ac specialis laus est in ore filiorum pua ac specialis laus est in ore filiorum et mariti, qui eam et familiarius noscunt, et mariti, qui eam et familiarius noscunt, et affectuosius extollunt. et affectuosius extollunt.

« Surrexerunt, etc. » Duo notantur in « Surrexerunt, etc. » Duo notantur in versu, scilicet prædicatio filiorum, et versu, scilicet prædicatio filiorum, et laus viri. laus viri.

Circa primum notanda sunt tria. Pri- Circa primum notanda sunt tria. Pri- mum, qui sint filii. Secundum, quali- mum, qui sint filii. Secundum, quali- ter surgunt. Tertium, qualiter beatissi- ter surgunt. Tertium, qualiter beatissi- mam prædicant matrem. mam prædicant matrem.

: :

Circa primum nota quod sicut Jacob Circa primum nota quod sicut Jacob duas uxores habuit liberas, scilicet Liam, duas uxores habuit liberas, scilicet Liam, et Rachel et duas ancillas, scilicet Ba- et Rachel et duas ancillas, scilicet Ba- lam, et Zelpham ita Christus in anima lam, et Zelpham ita Christus in anima una fideli quæ fortis mulier vocatur, ha- una fideli quæ fortis mulier vocatur, ha- bet quatuor partes fœcundas, ex quibus bet quatuor partes fœcundas, ex quibus duodecim filios ex benedicto semine pro- duodecim filios ex benedicto semine pro- genitos educit, in laudem et extollentiam genitos educit, in laudem et extollentiam matris. Lia igitur, quæ laboriosa inter- matris. Lia igitur, quæ laboriosa inter- pretatur, lippa est oculis ¹, sed fœcunda : pretatur, lippa est oculis ¹, sed fœcunda : minus dilecta, sed prius marito copulata: minus dilecta, sed prius marito copulata: non promissa, sed tamen exhibita vita non promissa, sed tamen exhibita vita activa est quæ tota in illa parte animæ activa est quæ tota in illa parte animæ fundatur, quæ liberum arbitrium nuncu- fundatur, quæ liberum arbitrium nuncu- patur. Hæc enim lippa est in agendis, patur. Hæc enim lippa est in agendis, quia ignorat homo finem operis sui : fœ- quia ignorat homo finem operis sui : fœ- cunda tamen est in operibus bonis. Mi- cunda tamen est in operibus bonis. Mi- nus autem dilecta est, eo quod non est nus autem dilecta est, eo quod non est in desiderio, sed potius quies contempla- in desiderio, sed potius quies contempla- tionis æternæ totum obtinet nostrum de- tionis æternæ totum obtinet nostrum de- siderium, utpote pro qua Jacob, magnus siderium, utpote pro qua Jacob, magnus luctator, in labore servivit septem annis, luctator, in labore servivit septem annis, hoc est, perfecta revolutione septem vir- hoc est, perfecta revolutione septem vir- tutum sed tamen marito prius copula- tutum sed tamen marito prius copula- tur, quia nisi Christus nobis conjunga- tur, quia nisi Christus nobis conjunga- tur ut in labore formosi efficiamur in me- tur ut in labore formosi efficiamur in me- rito, contemplationis speciem non pote- rito, contemplationis speciem non pote- rimus obtinere: unde etiam oportuit rimus obtinere: unde etiam oportuit quod Jacob dies copulæ Liæ ante cele- quod Jacob dies copulæ Liæ ante cele- braret quam Rachel sibi exhiberetur. braret quam Rachel sibi exhiberetur. Hæc etiam est quæ non promittitur, eo Hæc etiam est quæ non promittitur, eo quod in illa retributionis nostræ merces quod in illa retributionis nostræ merces non est, sed potius per illam ad mercedem non est, sed potius per illam ad mercedem contemplationis pervenimus: quia in lo- contemplationis pervenimus: quia in lo-

2 Cf. Genes. xXIX, 17. 2 Cf. Genes. xXIX, 17.

co nostro, hoc est, in via vitæ hujus, co nostro, hoc est, in via vitæ hujus, non est consuetudinis ut juniores prius non est consuetudinis ut juniores prius copulentur: sed potius antiquior, hoc copulentur: sed potius antiquior, hoc est, activæ labor quam contemplativæ est, activæ labor quam contemplativæ solatium prius nobis committatur. solatium prius nobis committatur.

Rachel enim videns principium inter- Rachel enim videns principium inter- pretatur, et significat contemplationem pretatur, et significat contemplationem æterni principii et omnium eorum quæ æterni principii et omnium eorum quæ sunt creata ut dicitur, Joan. 1, 3: Om- sunt creata ut dicitur, Joan. 1, 3: Om- nia per ipsum facta sunt, et sine ipso fa- nia per ipsum facta sunt, et sine ipso fa- ctum est nihil quod factum est. Hæc au- ctum est nihil quod factum est. Hæc au- tem contemplatio præcipue in intellectu tem contemplatio præcipue in intellectu animæ fidelis, Christo marito conjungi- animæ fidelis, Christo marito conjungi-

tur. tur.

: :

Balam autem ancillam Racheli pater Balam autem ancillam Racheli pater assignat, quæ Bala interpretatur absor- assignat, quæ Bala interpretatur absor- pta, et significat hominis imaginationem pta, et significat hominis imaginationem sive virtutem imaginariam, quæ secun- sive virtutem imaginariam, quæ secun- dum Augustinum, « est vis mente ratio- dum Augustinum, « est vis mente ratio- « nali inferior, in qua imprimuntur ima- « nali inferior, in qua imprimuntur ima- « gines rerum sensibilium a Deo creata- « gines rerum sensibilium a Deo creata- << rum: » et hæc subservit Racheli, quia << rum: » et hæc subservit Racheli, quia intellectus hominis veritatem æternæ intellectus hominis veritatem æternæ contemplationis frequenter haurit in contemplationis frequenter haurit in imaginibus vestigii et speculi creatura- imaginibus vestigii et speculi creatura- rum, secundum quod dicitur in Psal. rum, secundum quod dicitur in Psal. XVIII, 2 Cæli enarrant gloriam Dei, et XVIII, 2 Cæli enarrant gloriam Dei, et opera manuum ejus annuntiat firmmen- opera manuum ejus annuntiat firmmen- tum. Et, Job, 1x, 7-10, inducens crea- tum. Et, Job, 1x, 7-10, inducens crea- turas excellentiores indicantes increatam turas excellentiores indicantes increatam veritatem intellectui hominis, sic dicit: veritatem intellectui hominis, sic dicit: Qui præcipit soli, et non oritur, et stel- Qui præcipit soli, et non oritur, et stel- las claudit quasi sub signaculo. Qui ex- las claudit quasi sub signaculo. Qui ex- tendit cælos solus, et graditur super flu- tendit cælos solus, et graditur super flu- ctus maris. Qui facit Arcturum et Orio- ctus maris. Qui facit Arcturum et Orio- na, et Hyadas et interiora Austri. Qui na, et Hyadas et interiora Austri. Qui facit magna, et incomprehensibilia, et facit magna, et incomprehensibilia, et mirabilia,quorum non est numerus. Item, mirabilia,quorum non est numerus. Item, Job, XII, 7-10, inducit creaturas debilio- Job, XII, 7-10, inducit creaturas debilio- res ad ejus Creatoris notitiam, dicens: res ad ejus Creatoris notitiam, dicens: Interroga jumenta, et docebunt te: et vo- Interroga jumenta, et docebunt te: et vo- latilia coli, et indicabunt tibi. Loquere latilia coli, et indicabunt tibi. Loquere terræ, et respondebit tibi: et narrabunt terræ, et respondebit tibi: et narrabunt pisces maris. Quis ignorat quod omnia pisces maris. Quis ignorat quod omnia hæc manus Domini fecerit ? in cujus hæc manus Domini fecerit ? in cujus manu anima omnis viventis, et spiritus manu anima omnis viventis, et spiritus universæ carnis hominis ? Sic etiam Ba- universæ carnis hominis ? Sic etiam Ba-

I LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1. I LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1.

la spiritui mariti conjungitur, quando la spiritui mariti conjungitur, quando spicæ septem et septem boves Pharaoni spicæ septem et septem boves Pharaoni ostenduntur in imagine corporea 1. Sed ostenduntur in imagine corporea 1. Sed intellectus spiritui copulatur, quando intellectus spiritui copulatur, quando limpidæ veritatis præsagia intellectu Jo- limpidæ veritatis præsagia intellectu Jo- seph hoc prædicuntur. Sed Bala Rache- seph hoc prædicuntur. Sed Bala Rache- li servivit, quia in quibus figuris et ima- li servivit, quia in quibus figuris et ima- ginibus Joseph per hæc futura luci- ginibus Joseph per hæc futura luci- dæ veritatis exprimeret, imaginatio per dæ veritatis exprimeret, imaginatio per imgines ministravit. Idem etiam in som- imgines ministravit. Idem etiam in som- no Nabuchodonosor de statua 2, quam no Nabuchodonosor de statua 2, quam Daniel per intellectualem visionem ex- Daniel per intellectualem visionem ex- pressit, et ad oculum exterius articu- pressit, et ad oculum exterius articu- los manus scribentis in pariete in los manus scribentis in pariete in imagine vidit 3. Sed Daniel per intel- imagine vidit 3. Sed Daniel per intel- lectum in ipsis sententiam æternæ ve- lectum in ipsis sententiam æternæ ve- ritatis manifestavit. Et in una anima ritatis manifestavit. Et in una anima Daniel in somnis quatuor bestias et qua- Daniel in somnis quatuor bestias et qua- tuor ventos in mari pugnantes conspexit tuor ventos in mari pugnantes conspexit per imaginariam virtutem, sed intelle- per imaginariam virtutem, sed intelle- ctu quatuor reges regnorum in ipsis ima- ctu quatuor reges regnorum in ipsis ima- ginibus in visione intellexit 4. Similiter ginibus in visione intellexit 4. Similiter poenas ad oculum exterius imaginarie per poenas ad oculum exterius imaginarie per ollam succensam vidit Jeremias 5, et ex ollam succensam vidit Jeremias 5, et ex illo quasi subserviente succendendam Je- illo quasi subserviente succendendam Je- rusalem per intellectum cognoscens luci- rusalem per intellectum cognoscens luci- da veritate prædicavit. Sic ergo Bala Ra- da veritate prædicavit. Sic ergo Bala Ra- cheli subservit, quia imaginaria intelle- cheli subservit, quia imaginaria intelle- ctui in quibus veritatem conspiciat, ima- ctui in quibus veritatem conspiciat, ima- gines rerum anteponit. gines rerum anteponit.

Lia vero quæ activa est vita et in libe- Lia vero quæ activa est vita et in libe- ro arbitrio posita, Zelpham pro ancilla a ro arbitrio posita, Zelpham pro ancilla a patre sortita est, quæ Zelpha os hians patre sortita est, quæ Zelpha os hians interpretatur, et voluntatem operantem interpretatur, et voluntatem operantem significat, quæ etiam libero arbitrio sub- significat, quæ etiam libero arbitrio sub- ministrat quia quidquid liberum præci- ministrat quia quidquid liberum præci- pit arbitrium, ad hoc implendum quasi pit arbitrium, ad hoc implendum quasi ore aperto voluntas se offert. Habet etiam ore aperto voluntas se offert. Habet etiam os hians ad præcipiendum concupiscibili os hians ad præcipiendum concupiscibili omnibus membris corporis, ut dominæ omnibus membris corporis, ut dominæ suæ, hoc est, libero animo, in omnibus suæ, hoc est, libero animo, in omnibus obediant. Hoc etiam patet in abra Judith obediant. Hoc etiam patet in abra Judith viduæ, quæ, ut legitur, Judith, x, 2 et seq., viduæ, quæ, ut legitur, Judith, x, 2 et seq., sola orans Dominum cum abra sua trans- sola orans Dominum cum abra sua trans- ivit per portas ad occidendum Holofer- ivit per portas ad occidendum Holofer-

1 Cf. Genes. XLI, 18 et 22. 1 Cf. Genes. XLI, 18 et 22.

2 Cf. Daniel. II, 31 et seq. 2 Cf. Daniel. II, 31 et seq.

3 Ibidem, v, 5 et seq. 3 Ibidem, v, 5 et seq.

165 165

nem, id est, diabolum. Portæ autem sunt nem, id est, diabolum. Portæ autem sunt sensus per quos liberum arbitrium cum sensus per quos liberum arbitrium cum ancilla, scilicet voluntate, continuo trans- ancilla, scilicet voluntate, continuo trans- it in ornatu virtutum, interficiens dia- it in ornatu virtutum, interficiens dia- bolum et amputans caput ejus, hoc est, bolum et amputans caput ejus, hoc est, primum motum. Unde etiam legitur, Ju- primum motum. Unde etiam legitur, Ju- dith, XIII, 11, quod cum Judith occidit dith, XIII, 11, quod cum Judith occidit Holofernem, exivit, et tradidit caput Holofernem, exivit, et tradidit caput Holofernis ancillæ suæ, et jussit ut mit- Holofernis ancillæ suæ, et jussit ut mit- teret illud in peram suam : quia cum li- teret illud in peram suam : quia cum li- berum arbitrium per liberum dissensum' berum arbitrium per liberum dissensum' a peccati tentatione diabolo caput ampu- a peccati tentatione diabolo caput ampu- tavit, postea exit, quando voluntatem tavit, postea exit, quando voluntatem excitat ut caput primi motus serpentis in excitat ut caput primi motus serpentis in peram memoriæ recipiat, ut ad pres- peram memoriæ recipiat, ut ad pres- byteros civitatis, hoc est, Sacerdotes byteros civitatis, hoc est, Sacerdotes Ecclesiæ reportet per confessionem: Ecclesiæ reportet per confessionem: quia etiam primum motum voluntas quia etiam primum motum voluntas sine confessione non dimittit in San- sine confessione non dimittit in San- ctis. ctis.

Istæ quatuor partes mulieris fortis ex Istæ quatuor partes mulieris fortis ex semine Jacob gratos Dei filios in laudem semine Jacob gratos Dei filios in laudem matris concipiunt et pariunt. Et primo matris concipiunt et pariunt. Et primo parit quæ prius conjungitur, scilicet libe- parit quæ prius conjungitur, scilicet libe- rum arbitrium in vita activa. Est igitur rum arbitrium in vita activa. Est igitur primogenitus ipsius Liæ Ruben, qui vi- primogenitus ipsius Liæ Ruben, qui vi- sio interpretatur, matre dicente in ortu sio interpretatur, matre dicente in ortu ejus: Vidit Dominus humilitatem meam, ejus: Vidit Dominus humilitatem meam, nunc amabit me vir meus 6. Significat nunc amabit me vir meus 6. Significat autem hic filius cognitionem et pruden- autem hic filius cognitionem et pruden- tiam agendorum, quæ prima exigitur in tiam agendorum, quæ prima exigitur in vita activa: quia nisi sciat solerter eli- vita activa: quia nisi sciat solerter eli- gere bona, et reprobare mala, nec bo- gere bona, et reprobare mala, nec bo- num nec bene poterit agere. In hoc au- num nec bene poterit agere. In hoc au- tem filio vidit Dominus opprobrium Liæ, tem filio vidit Dominus opprobrium Liæ, et humilitatem lippitudinis ejus: quia et humilitatem lippitudinis ejus: quia ante prudentiam agendorum ita est lippa ante prudentiam agendorum ita est lippa ut sit etiam in oculis mariti despecta, ut sit etiam in oculis mariti despecta, quando scilicet imprudens et præceps est quando scilicet imprudens et præceps est est in opere. est in opere.

Rursum autem parit Simeon, qui in- Rursum autem parit Simeon, qui in- terpretatur auditus, matre dicente dum terpretatur auditus, matre dicente dum pareret Quoniam vidit me Dominus ha- pareret Quoniam vidit me Dominus ha- beri contemptui, dedit etiam istum mi- beri contemptui, dedit etiam istum mi-

4 Ibidem, VII, 2 et seq. 4 Ibidem, VII, 2 et seq.

5 Cf. Jerem. I. 13. 5 Cf. Jerem. I. 13.

6 Genes. XXIX, 32. 6 Genes. XXIX, 32.

166 166

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hi. Significat autem iste auditum obe- hi. Significat autem iste auditum obe- dientiæ sicut dicitur in Psal. XLIV, 11: dientiæ sicut dicitur in Psal. XLIV, 11: Audi, filia, et vide, et inclina aurem Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam. Quia licet aliquis prudentiam ha- tuam. Quia licet aliquis prudentiam ha- beat de agendis, tamen adhuc contem- beat de agendis, tamen adhuc contem- ptus est, nisi etiam hunc generet filium, ptus est, nisi etiam hunc generet filium, qui est obedientia mandatorum. qui est obedientia mandatorum.

Concepitque iterum Lia per gratiam, Concepitque iterum Lia per gratiam, et genuit alium filium, dixitque: Nunc et genuit alium filium, dixitque: Nunc quoque copulabitur mihi maritus meus, quoque copulabitur mihi maritus meus, eo quod pepererim ei tres filios: et id- eo quod pepererim ei tres filios: et id- circo appellavit nomen ejus Levi 2, qui circo appellavit nomen ejus Levi 2, qui interpretatur additus, vel auctus: quia interpretatur additus, vel auctus: quia post obedientiam mandatorum, quæ ne- post obedientiam mandatorum, quæ ne- cessaria est ad salutem, per voluntarium cessaria est ad salutem, per voluntarium votum additur impletio consiliorum : ut votum additur impletio consiliorum : ut jam non tantum faciat opera necessitatis, jam non tantum faciat opera necessitatis, sed insuper etiam impleat consilia perfe- sed insuper etiam impleat consilia perfe- ctionis sicut est illud Matth. XIX, 21: ctionis sicut est illud Matth. XIX, 21: Si vis perfectus esse, vade, vende omnia Si vis perfectus esse, vade, vende omnia quæ habes, et da pauperibus et veni, quæ habes, et da pauperibus et veni, sequere me. Et ideo mater secura de di- sequere me. Et ideo mater secura de di- lectione mariti, ad hunc filium dixit, lectione mariti, ad hunc filium dixit, quod deinceps copularetur ei maritus, eo quod deinceps copularetur ei maritus, eo quod tertio jam desideratam prolem quod tertio jam desideratam prolem marito protulisset. marito protulisset.

: :

: :

: :

: :

Quar to concepit, et peperit filium, et Quar to concepit, et peperit filium, et ait Modo confiteb or Domino et ob ait Modo confiteb or Domino et ob hoc vocavit eum Judam 2, qui interpre- hoc vocavit eum Judam 2, qui interpre- tatur confitens, vel glorificans, et si- tatur confitens, vel glorificans, et si- gnificat gratiarum actionem de omnibus gnificat gratiarum actionem de omnibus bonis perceptis. Postea enim quam vidit bonis perceptis. Postea enim quam vidit se prudentem in agendis, obedientem in se prudentem in agendis, obedientem in præceptis, et voluntariam in consiliis, præceptis, et voluntariam in consiliis, gratias agit Domino quas gratias steri- gratias agit Domino quas gratias steri- lis agere nescit, eo quod unde regratie- lis agere nescit, eo quod unde regratie- tur Domino munus conceptionis non ac- tur Domino munus conceptionis non ac- cepit. Et hoc notatur in verbo parientis, cepit. Et hoc notatur in verbo parientis, cum dicit: Modo confitebor Domino, hoc cum dicit: Modo confitebor Domino, hoc est, confessione laudis et gratiarum ac- est, confessione laudis et gratiarum ac- tione, virum animæ Deum, de semine tione, virum animæ Deum, de semine cujus venit quidquid jucunditatis habeo. cujus venit quidquid jucunditatis habeo. in filiis, extollam, et magnificabo eum in in filiis, extollam, et magnificabo eum in laude quæ placet Deo super vitulum no- laude quæ placet Deo super vitulum no- vellum, cornua producentem et ungu- vellum, cornua producentem et ungu-

1 Genes. xxix, 33. 1 Genes. xxix, 33.

2 Ibidem, y. 34. 2 Ibidem, y. 34.

3 Ibidem, 7. 35. 3 Ibidem, 7. 35.

las, hoc est, super jucunditatem ani- las, hoc est, super jucunditatem ani- mæ novellæ, quæ jam infoecunda adhuc mæ novellæ, quæ jam infoecunda adhuc primo producit cornua virtutum quibus primo producit cornua virtutum quibus ventilatur diabolus, et ungulas rigoris ventilatur diabolus, et ungulas rigoris disciplinæ quibus concupiscentia hujus disciplinæ quibus concupiscentia hujus mundi conculcatur. mundi conculcatur.

Post hunc autem filium activa vita, Post hunc autem filium activa vita, videlicet Lia, ad tempus parere desinit: videlicet Lia, ad tempus parere desinit: dans etiam locum amplexuum ipsi con- dans etiam locum amplexuum ipsi con- templanti, quæ invidens æmulatione templanti, quæ invidens æmulatione optima sorori de tanta sobolis fœcundi- optima sorori de tanta sobolis fœcundi- tate, dixit marito : Da mihi liberos, alio- tate, dixit marito : Da mihi liberos, alio- quin moriar 5. Ac si diceret: Tanta mul- quin moriar 5. Ac si diceret: Tanta mul- titudine filiorum ditata sum in actione, titudine filiorum ditata sum in actione, magno desiderio flagro etiam experiri magno desiderio flagro etiam experiri filiorum jucunditatem in contemplatio- filiorum jucunditatem in contemplatio- ne præcipue cum jam non possit mihi ne præcipue cum jam non possit mihi objici quod frustra suspirat ad contem- objici quod frustra suspirat ad contem- plationis quietem, qui non laboravit in plationis quietem, qui non laboravit in agro actionis, quia in activa jam peperi agro actionis, quia in activa jam peperi quatuor filios. quatuor filios.

Sed notandum valde est, quod Lia pa- Sed notandum valde est, quod Lia pa- rit ante ancillam suam: quia oportet rit ante ancillam suam: quia oportet exerceri in activa antequam veniatur ad exerceri in activa antequam veniatur ad voluntatis desiderium, quam voluntatem voluntatis desiderium, quam voluntatem diximus esse ancillam Liæ, hoc est, acti- diximus esse ancillam Liæ, hoc est, acti- væ vitæ servientem. Sed nullo modo væ vitæ servientem. Sed nullo modo prius illuminatur intellectus in contem- prius illuminatur intellectus in contem- platione, nisi prius imagines rerum per platione, nisi prius imagines rerum per speculum et ænigma colligat in imagina- speculum et ænigma colligat in imagina- ria, quam ancillam Rachelis supra diffi- ria, quam ancillam Rachelis supra diffi- nivimus. Exhibet igitur Rachel marito nivimus. Exhibet igitur Rachel marito ancillam Balam viro, quæ, ingresso ad se ancillam Balam viro, quæ, ingresso ad se viro, concepit, et peperit filium. Dixitque viro, concepit, et peperit filium. Dixitque Rachel: Judicavit mihi Dominus, et exau- Rachel: Judicavit mihi Dominus, et exau- divit vocem meam, dans mihi filium : et divit vocem meam, dans mihi filium : et idcirco vocavit nomen ejus Dan 6, qui idcirco vocavit nomen ejus Dan 6, qui interpretatur judicium rationis, quod de interpretatur judicium rationis, quod de Deo habemus per vestigium et imagi- Deo habemus per vestigium et imagi- nem creaturarum: per quod judicium nem creaturarum: per quod judicium judicavit, hoc est, discrevit nos Domi- judicavit, hoc est, discrevit nos Domi- nus, exaudiens vocem nostram, ne simus nus, exaudiens vocem nostram, ne simus sicut equus et mulus in quibus non est sicut equus et mulus in quibus non est intellectus ne scilicet illis comparemur, intellectus ne scilicet illis comparemur, de quibus dicit Apostolus, ad Roman. I, de quibus dicit Apostolus, ad Roman. I,

4 Psal. LXVIII, 32. 4 Psal. LXVIII, 32.

5 Genes. xxx, 1. 5 Genes. xxx, 1.

6 Ibidem, yy. 5 et 6. 6 Ibidem, yy. 5 et 6.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1.

21 Quia, cum cognovissent Deum, non 21 Quia, cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, aut gratias sicut Deum glorificaverunt, aut gratias egerunt. Et, ibidem, y. 20: Invisibilia egerunt. Et, ibidem, y. 20: Invisibilia Dei, a creatura mundi, per ea quæ facta Dei, a creatura mundi, per ea quæ facta sunt, intellecta conspiciuntur. Item, ibi- sunt, intellecta conspiciuntur. Item, ibi- dem, . 19 Quod notum est Dei, mani- dem, . 19 Quod notum est Dei, mani- festum est in illis. Deus enim illis ma- festum est in illis. Deus enim illis ma- nifestavit. Et, Sapient. x1, 5: A magni- nifestavit. Et, Sapient. x1, 5: A magni- tudine enim speciei et creaturæ cogno- tudine enim speciei et creaturæ cogno- scibiliter poterit Creator horum videri. scibiliter poterit Creator horum videri. Et, Eccli. XLII, 19: Cognovit Dominus Et, Eccli. XLII, 19: Cognovit Dominus omnem scientiam, id est, cognoscere fe- omnem scientiam, id est, cognoscere fe- cit per naturas rerum, et inspexit in si- cit per naturas rerum, et inspexit in si- gnum ævi, annuntians quæ præterierunt gnum ævi, annuntians quæ præterierunt et quæ superventura sunt, revelans ve- et quæ superventura sunt, revelans ve- stigia occultorum. stigia occultorum.

Rursum autem Bala concepit et pepe- Rursum autem Bala concepit et pepe- rit,dicente Rachel: Comparavit me Deus rit,dicente Rachel: Comparavit me Deus cum sorore mea, et invalui : vocavitque cum sorore mea, et invalui : vocavitque eum Nephthali'. Nephthali interpretatur eum Nephthali'. Nephthali interpretatur latitudo, et significat latitudinem admi- latitudo, et significat latitudinem admi- rationis in altitudine sapientiæ, sua OC- rationis in altitudine sapientiæ, sua OC- culta homini revelantis: super quam culta homini revelantis: super quam exclamat Apostolus, ad Roman. xi, 33 : exclamat Apostolus, ad Roman. xi, 33 : O altitudo divitiarum sapientiæ et scien- O altitudo divitiarum sapientiæ et scien- tiæ Dei! quam incomprehensibilia sunt tiæ Dei! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viæ ejus! judicia ejus, et investigabiles viæ ejus! Unde et hunc filium Rachel, licet de an- Unde et hunc filium Rachel, licet de an- cilla in ænigmate natum, tantum existi- cilla in ænigmate natum, tantum existi- mat ut se comparatam suæ sorori dicat: mat ut se comparatam suæ sorori dicat: quia gaudium hujus admirationis utilita- quia gaudium hujus admirationis utilita- ti actionis comparatur, sic sentiens dila- ti actionis comparatur, sic sentiens dila- tatam in admiratione, ut vanos reputet tatam in admiratione, ut vanos reputet omnes homines in quibus non est scien- omnes homines in quibus non est scien- tia Dei ut dicitur, Sapient. XIII, 1. tia Dei ut dicitur, Sapient. XIII, 1.

Sed Lia, hoc est activa vita, sentiens Sed Lia, hoc est activa vita, sentiens quod parere desiisset, infœcundam se quod parere desiisset, infœcundam se cernens in operibus: quia maritus nimis cernens in operibus: quia maritus nimis occupatur in Rachelis ancillæ amplexi- occupatur in Rachelis ancillæ amplexi- bus propter dulcedinem admirationis, bus propter dulcedinem admirationis, Zelpham ancillam suam, hoc est, vo- Zelpham ancillam suam, hoc est, vo- luntatem, marito tradidit. Qua post luntatem, marito tradidit. Qua post conceptum edente filium, dixit: Felici- conceptum edente filium, dixit: Felici- ter! et idcirco vocavit nomen ejus Gad², ter! et idcirco vocavit nomen ejus Gad², qui interpretatur felicitas vel felix, et qui interpretatur felicitas vel felix, et significat summum statum et perfectum significat summum statum et perfectum

1 Genes. xxx, 8. 1 Genes. xxx, 8.

2 Ibidem, yy. 9 et seq. 2 Ibidem, yy. 9 et seq.

167 167

virtutis quem tunc homo in actione virtutis quem tunc homo in actione comprehendit, quando dulcedinem con- comprehendit, quando dulcedinem con- templationis in admiratione mentis cog- templationis in admiratione mentis cog- noscit et percipit. Felicitas enim secun- noscit et percipit. Felicitas enim secun- dum Philosophos est status secundum dum Philosophos est status secundum virtutem animi perfectus. virtutem animi perfectus.

Peperit quoque Zelpha alterum. Dixit- Peperit quoque Zelpha alterum. Dixit- que Lia: Hoc pro beatitudine mea: Bea- que Lia: Hoc pro beatitudine mea: Bea- tam quippe me dicent omnes mulieres. tam quippe me dicent omnes mulieres. Propterea appellavit eum Aser ³, qui in- Propterea appellavit eum Aser ³, qui in- terpretatur beatus, et significat zelum de terpretatur beatus, et significat zelum de conversione animarum: et bene post conversione animarum: et bene post præcedentem nascitur, quia post statum præcedentem nascitur, quia post statum perfectum virtutis in se, exardescere de- perfectum virtutis in se, exardescere de- bet zelus ad lucrum aliorum, sicut dixit bet zelus ad lucrum aliorum, sicut dixit Dominus, Joan. II, 17: Zelus domus Dominus, Joan. II, 17: Zelus domus tuæ comedit me *. Et bene dicit, quod tuæ comedit me *. Et bene dicit, quod hoc pro beatitudine sua: quia nullum hoc pro beatitudine sua: quia nullum omnium operum sic Deo placet ut zelus omnium operum sic Deo placet ut zelus animarum: hoc enim Dominus in mun- animarum: hoc enim Dominus in mun- do quæsivit et exercuit, ut animæ con- do quæsivit et exercuit, ut animæ con- verterentur et hoc discipulis agendum verterentur et hoc discipulis agendum reliquit, cum dixit, Matth. 1x, 37 et 38 : reliquit, cum dixit, Matth. 1x, 37 et 38 : Messis quidem multa, operarii autem Messis quidem multa, operarii autem pauci. Rogate ergo Dominum messis ut pauci. Rogate ergo Dominum messis ut mittat operarios in messem suam. Et Ja- mittat operarios in messem suam. Et Ja- cob. v, 20 Scire debet quoniam qui con- cob. v, 20 Scire debet quoniam qui con- verti fecerit peccatorem ab errore viæ verti fecerit peccatorem ab errore viæ suæ, salvabit animam ejus a morte, et suæ, salvabit animam ejus a morte, et operiet multitudinem peccatorum. Unde operiet multitudinem peccatorum. Unde bene subdit, quod beatam eam dicent bene subdit, quod beatam eam dicent omnes mulieres: quia scilicet omnes omnes mulieres: quia scilicet omnes animæ conversæ illam animam beatam animæ conversæ illam animam beatam prædicant, per quam a peccatis et ab in- prædicant, per quam a peccatis et ab in- ferno liberantur. ferno liberantur.

Deinde etiam ipsa Lia per seipsam ite- Deinde etiam ipsa Lia per seipsam ite- ratam fœcunditatem accipit: egrediens ratam fœcunditatem accipit: egrediens enim in agrum Scripturæ, Ruben repe- enim in agrum Scripturæ, Ruben repe- rit mandragoras, hoc est, veritatis sen- rit mandragoras, hoc est, veritatis sen- tentias, quas matri Liæ, prudentiæ scili- tentias, quas matri Liæ, prudentiæ scili- cet, domum reportavit, per memoriam cet, domum reportavit, per memoriam retinens quod aliis in prædicatione effun- retinens quod aliis in prædicatione effun- deret quas Rachel, id est, contemplati- deret quas Rachel, id est, contemplati- va, cernens, desiderio ducitur ad mandra- va, cernens, desiderio ducitur ad mandra- goras, sicut semper in veritate Scriptu- goras, sicut semper in veritate Scriptu- rarum efficere consueverunt contempla- rarum efficere consueverunt contempla-

8 Ibidem, yy. 12 et 13. 8 Ibidem, yy. 12 et 13. * Cf. Psal. Lvin, 10. * Cf. Psal. Lvin, 10.

168 168

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tivi et ut gustum habeat mandragoræ tivi et ut gustum habeat mandragoræ permittit sociari maritum Liæ, quæ con- permittit sociari maritum Liæ, quæ con- cepit et peperit filium, dicens: Dedit cepit et peperit filium, dicens: Dedit Deus mercedem mihi, quia dedi ancil- Deus mercedem mihi, quia dedi ancil- lam meam viro meo appellavitque no- lam meam viro meo appellavitque no- men ejus Issachar ¹, qui merces vel vir men ejus Issachar ¹, qui merces vel vir mercedis interpretatur, et significat offi- mercedis interpretatur, et significat offi- cium prædicationis in cura animarum. cium prædicationis in cura animarum. Ancilla enim ab an quod est circum, et Ancilla enim ab an quod est circum, et cilleo, es, dicitur : quia circummovetur cilleo, es, dicitur : quia circummovetur ejus voluntas in omnibus Domini man- ejus voluntas in omnibus Domini man- datis secundum perfectum statum virtu- datis secundum perfectum statum virtu- tum in se, et zelum animarum in proxi- tum in se, et zelum animarum in proxi- mo. Et ideo mercedem accipit officium mo. Et ideo mercedem accipit officium et curam prædicationis, ut curam Deo et curam prædicationis, ut curam Deo exhibitam remuneratam et retributam exhibitam remuneratam et retributam sentiat in conversione peccantium. Labor sentiat in conversione peccantium. Labor enim prædicationis mercedem accipit enim prædicationis mercedem accipit conversionem peccatorum, et ideo vir conversionem peccatorum, et ideo vir mercedis Dei dicitur, vel etiam merces: mercedis Dei dicitur, vel etiam merces: quia duplici talis gaudet mercede in pa- quia duplici talis gaudet mercede in pa- tria, sicut ipse duplex est in merito: me- tria, sicut ipse duplex est in merito: me- retur enim in se et meretur in alio et retur enim in se et meretur in alio et ideo mercedem habet in se, et in altero: ideo mercedem habet in se, et in altero: sicut dicit Apostolus de illis quos ipse sicut dicit Apostolus de illis quos ipse convertit, quod sunt gaudium suum et convertit, quod sunt gaudium suum et corona sua in Domino 3. Hunc autem corona sua in Domino 3. Hunc autem filium pro mandragoris, id est, senten- filium pro mandragoris, id est, senten- tiis in agro Scripturæ collectis emit: tiis in agro Scripturæ collectis emit: quia per illas sententias animas peccato- quia per illas sententias animas peccato- rum quasi redimit a potestate mundi et rum quasi redimit a potestate mundi et diaboli. diaboli.

Post hunc iterum Lia concipit et parit Post hunc iterum Lia concipit et parit filium, dicens: Dotavit me Deus dote bo- filium, dicens: Dotavit me Deus dote bo- na etiam hac vice mecum erit maritus na etiam hac vice mecum erit maritus meus, eo quod genuerim ei sex filios: meus, eo quod genuerim ei sex filios: et idcirco appellavit nomen ejus Zabu- et idcirco appellavit nomen ejus Zabu- lon, qui habitaculum fortitudinis inter- lon, qui habitaculum fortitudinis inter- pretatur, et significat fortitudinem Do- pretatur, et significat fortitudinem Do- ctoris, qui constanter se offert murum ctoris, qui constanter se offert murum pro domo Israel: et hæc est constantia pro domo Israel: et hæc est constantia in passionibus pro grege sibi commisso. in passionibus pro grege sibi commisso. Et bene dicit mater: Dotavit me Deus Et bene dicit mater: Dotavit me Deus

1 Genes. xxx, 18. 1 Genes. xxx, 18.

Vel melius ab ancus, servus. Vel melius ab ancus, servus.

3 Ad Philip. IV, 1: Fratre mei charissimi et 3 Ad Philip. IV, 1: Fratre mei charissimi et desideratissimi, gaudium meum, et corona mea : desideratissimi, gaudium meum, et corona mea : sic state in Domino, charissimi... sic state in Domino, charissimi...

dote bona, quia hic est ultimus gradus dote bona, quia hic est ultimus gradus perfectionis in vita activa: et cum ipsa perfectionis in vita activa: et cum ipsa erit maritus suus tanto jucundius, quan- erit maritus suus tanto jucundius, quan- to ipse se pro grege mori obtulit, ut to ipse se pro grege mori obtulit, ut mortem ab ovibus expelleret : et morti mortem ab ovibus expelleret : et morti corporaliter succubuit, ut nos spiritualiter corporaliter succubuit, ut nos spiritualiter a morte redimeret. a morte redimeret.

Post omnes autem hos filios filiam pe- Post omnes autem hos filios filiam pe- perit nomine Dinam, pro cujus genera- perit nomine Dinam, pro cujus genera- tione Dominum non benedixit: quia hæc tione Dominum non benedixit: quia hæc mollitiem carnis quæ Prælatis insidiatur mollitiem carnis quæ Prælatis insidiatur significat: unde judicium interpretatur, significat: unde judicium interpretatur, quo judicio carnalia de se judicant : hæc quo judicio carnalia de se judicant : hæc enim filia vaga, quietis impatiens, egre- enim filia vaga, quietis impatiens, egre- ditur per campos licentiæ, ut videret ditur per campos licentiæ, ut videret mulieres regionis hujus mundi, et sic mulieres regionis hujus mundi, et sic exposita fit fax et incendium libidinis, et exposita fit fax et incendium libidinis, et occasio mortis Sichimitarum, et causa occasio mortis Sichimitarum, et causa maledictionis fratrum ejus 5 : quod post- maledictionis fratrum ejus 5 : quod post- ea declarabitur. ea declarabitur.

Tandem recordatus est Dominus Ra- Tandem recordatus est Dominus Ra- chelis, quod nec per se nec per ancillam chelis, quod nec per se nec per ancillam pareret, et aperuit vulvam ejus. Quæ pareret, et aperuit vulvam ejus. Quæ concepit et peperit filium, dicens: Abstu- concepit et peperit filium, dicens: Abstu- lit Deus opprobrium meum: et vocavit lit Deus opprobrium meum: et vocavit nomen ejus Joseph, dicens: Addat mihi nomen ejus Joseph, dicens: Addat mihi Dominus filium alterum 6. Joseph au- Dominus filium alterum 6. Joseph au- tem interpretatur accrescens, et signifi- tem interpretatur accrescens, et signifi- cat illuminationem intellectus quæ sem- cat illuminationem intellectus quæ sem- per crescit usque in perfectum diem per crescit usque in perfectum diem æternitatis. Unde etiam in illo oppro- æternitatis. Unde etiam in illo oppro- brium intellectus tollitur, quia ad quod brium intellectus tollitur, quia ad quod natus est videre incipit, cujus visionem natus est videre incipit, cujus visionem per opprobrium peccati perdidit. Joseph per opprobrium peccati perdidit. Joseph autem nato statim Jacob ad patriam red- autem nato statim Jacob ad patriam red- ire desiderat 7. Sed per pretium ovium ire desiderat 7. Sed per pretium ovium retinetur ad tempus: quia cum per illu- retinetur ad tempus: quia cum per illu- minationem intellectus Deus et coelestia minationem intellectus Deus et coelestia

cognoscuntur, statim homo desiderat cognoscuntur, statim homo desiderat dissolvi, et esse cum Christo. Sed quan- dissolvi, et esse cum Christo. Sed quan- doque necessarium est permanere in car- doque necessarium est permanere in car- ne propter fratres et ampliora merita ne propter fratres et ampliora merita quæ per oves significantur. Tandem ta- quæ per oves significantur. Tandem ta-

4 Genes. xxx, 20. 4 Genes. xxx, 20.

5 Cf. Genes. xxxiv, 1 et seq. 5 Cf. Genes. xxxiv, 1 et seq.

6 Genes. xxx, 23 et 24. 6 Genes. xxx, 23 et 24.

7 Cf. Genes. xxx, 25. 7 Cf. Genes. xxx, 25.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX. § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX. § 1.

men recedit a Laban non salutato et men recedit a Laban non salutato et tunc etiam Rachel idola patris auferens, tunc etiam Rachel idola patris auferens, opprobrium marito suscitat: quia cum a opprobrium marito suscitat: quia cum a mundo quærit quis per contemplationem mundo quærit quis per contemplationem recedere, Rachel, id est, contemplatio, recedere, Rachel, id est, contemplatio, in idolis, id est, in imaginibus hujus in idolis, id est, in imaginibus hujus mundi sic afficitur, ut nequaquam valeat mundi sic afficitur, ut nequaquam valeat ea a se excludere et cum quæruntur ea a se excludere et cum quæruntur idola, absconduntur sub stramentis ca- idola, absconduntur sub stramentis ca- meli, quæ nihil aliud quam infirmitatem meli, quæ nihil aliud quam infirmitatem hujus vitæ significant, quæ nihil de hujus vitæ significant, quæ nihil de æterna veritate sine idolis et similitudi- æterna veritate sine idolis et similitudi- nibus videre potest. Dicit enim Rachel nibus videre potest. Dicit enim Rachel quod menstrua patitur, et sic a facto ex- quod menstrua patitur, et sic a facto ex- cusatur, cum terrenorum affert similitu- cusatur, cum terrenorum affert similitu- dines, quia in illo defectu est creatus dines, quia in illo defectu est creatus quasi menstruosa superfluitate ¹. quasi menstruosa superfluitate ¹.

Sed jam existens in terra promissionis Sed jam existens in terra promissionis peperit filium in ortu cujus mortua est, peperit filium in ortu cujus mortua est, vocans nomen filii sui Benoni, id est, vocans nomen filii sui Benoni, id est, filius doloris mei pater vero, nomen filius doloris mei pater vero, nomen vocans, appellavit eum Benjamin, id vocans, appellavit eum Benjamin, id est, filius dextræ 2. Et hoc significat ex- est, filius dextræ 2. Et hoc significat ex- cessum mentis in lumine, qui non nasci- cessum mentis in lumine, qui non nasci- tur in mundo, sed ultra mundum quia tur in mundo, sed ultra mundum quia non videbit Deum homo et vivet hac hu- non videbit Deum homo et vivet hac hu- mana vita, ut dicitur, Exod. XXXIII, 20. mana vita, ut dicitur, Exod. XXXIII, 20. Moritur autem in partu mater contem- Moritur autem in partu mater contem- platio, quia viribus suis destituitur, ne- platio, quia viribus suis destituitur, ne- sciens qua virtute et ratione intellectus in sciens qua virtute et ratione intellectus in incircumscriptum lumen rapiatur. Et vo- incircumscriptum lumen rapiatur. Et vo- catur filius doloris a matre, quia cum catur filius doloris a matre, quia cum multo dolore ad talem statum perveni- multo dolore ad talem statum perveni- tur, et cito receditur. Est autem a patre tur, et cito receditur. Est autem a patre vocatus filius dextræ, quia sine dubio vocatus filius dextræ, quia sine dubio talis mutatio est dexteræ Excelsi, cum talis mutatio est dexteræ Excelsi, cum homo rapitur ad visionem Angelorum in homo rapitur ad visionem Angelorum in tertium cœlum cum Paulo, et audit ar- tertium cœlum cum Paulo, et audit ar- cana revelationis Dei quæ non licet ho- cana revelationis Dei quæ non licet ho- mini loqui. Unde, Psal. LXVII, 28: mini loqui. Unde, Psal. LXVII, 28: Benjamin adolescentulus, in mentis ex- Benjamin adolescentulus, in mentis ex-

cessu. cessu.

Sequitur qualiter filii isti surrexerunt. Sequitur qualiter filii isti surrexerunt. Surrexerunt autem cum benedictiones Surrexerunt autem cum benedictiones a patre et a legislatore Moyse acceperunt. a patre et a legislatore Moyse acceperunt.

1 Cf. Genes. xXXI, 17 et seq. 1 Cf. Genes. xXXI, 17 et seq.

2 Genes. xxXV, 18. 2 Genes. xxXV, 18.

169 169

Dixit igitur Jacob, Genes. XLIX, 3 et Dixit igitur Jacob, Genes. XLIX, 3 et 4, de Ruben: Ruben primogenitus meus, 4, de Ruben: Ruben primogenitus meus, tu fortitudo mea, et principium doloris tu fortitudo mea, et principium doloris mei prior in donis, major in imperio. mei prior in donis, major in imperio. Effusus es sicut aqua. Non crescas : quia Effusus es sicut aqua. Non crescas : quia ascendisti cubile patris tui, et maculasti ascendisti cubile patris tui, et maculasti stratum ejus. Et in istis verbis non tan- stratum ejus. Et in istis verbis non tan- gitur nisi maledictio et exprobratio : et gitur nisi maledictio et exprobratio : et per hoc innuitur duplex cognitio, agendo- per hoc innuitur duplex cognitio, agendo- rum, quarum una sic cognoscit bonum rum, quarum una sic cognoscit bonum ut non faciat illud: sic autem cognoscit ut non faciat illud: sic autem cognoscit malum ut offerat illud imaginationi ad malum ut offerat illud imaginationi ad tentationem. Unde etiam arguitur Ru- tentationem. Unde etiam arguitur Ru- ben quod dormivit cum Bala, ancilla Ra- ben quod dormivit cum Bala, ancilla Ra- chelis, concubina patris sui. Quia cum chelis, concubina patris sui. Quia cum prudenter aliquis mala vitanda cogno- prudenter aliquis mala vitanda cogno- scit, cordis imaginationi offert in tentatio- scit, cordis imaginationi offert in tentatio- nem, et stratum patris commaculat : nem, et stratum patris commaculat : quia cum in hujus mundi rebus verita- quia cum in hujus mundi rebus verita- tem conspicere deberet, abutitur ipsa in tem conspicere deberet, abutitur ipsa in libidinosam delectationem. Unde cum sit libidinosam delectationem. Unde cum sit primogenitus et deberet esse major in primogenitus et deberet esse major in donis, et natus est in robore patris, ef- donis, et natus est in robore patris, ef- funditur per libidinem rerum hujus mun- funditur per libidinem rerum hujus mun- di, sicut aqua. Et ideo optat pater ne in di, sicut aqua. Et ideo optat pater ne in hoc crescat, sed decrescat: quia per ten- hoc crescat, sed decrescat: quia per ten- tationem sensualitatis maculat stratum tationem sensualitatis maculat stratum patris. patris.

Sed legislator Moyses aliam cognitio- Sed legislator Moyses aliam cognitio- nem quæ malum reprobat et bonum eli- nem quæ malum reprobat et bonum eli- git, considerans, Ruben sic benedicit, git, considerans, Ruben sic benedicit, Deuter. xxxiii, 6: Vivat Ruben, et non Deuter. xxxiii, 6: Vivat Ruben, et non moriatur, et sit parvus in numero. Vi- moriatur, et sit parvus in numero. Vi- vere enim debet, quia ea quæ sunt ad vere enim debet, quia ea quæ sunt ad vitam debet eligere et non debet mori vitam debet eligere et non debet mori per concupiscentiam mali quod agnoscit. per concupiscentiam mali quod agnoscit. Parvus autem esse debet in numero, Parvus autem esse debet in numero, quia non debet esse nimis prudens, sed quia non debet esse nimis prudens, sed prudentiæ suæ ponat modum : sicut di- prudentiæ suæ ponat modum : sicut di- cit Apostolus, ad Roman. XII, 3: Dico... cit Apostolus, ad Roman. XII, 3: Dico... omnibus qui sunt inter vos, non plus omnibus qui sunt inter vos, non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem. Unde etiam dicit Philo- ad sobrietatem. Unde etiam dicit Philo- sophus, quod « melius est quædam vilia sophus, quod « melius est quædam vilia « nescire. » Et, ad Roman. VIII, 7: Sa- « nescire. » Et, ad Roman. VIII, 7: Sa- pientia carnis inimica est Deo. pientia carnis inimica est Deo.

3 II ad Corinth. XII, 4. 3 II ad Corinth. XII, 4.

170 170

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Levi dixit pa- Levi dixit pa- seq. : Simeon seq. : Simeon

quia prima dies est contritio, secunda quia prima dies est contritio, secunda confessio, quam bene sustinent: sed ter- confessio, quam bene sustinent: sed ter- tia dies est satisfactio, et in illa gravissi- tia dies est satisfactio, et in illa gravissi- me affliguntur, et ideo gladio indiscre- me affliguntur, et ideo gladio indiscre- tionis obedientiæ et voti perimuntur, et tionis obedientiæ et voti perimuntur, et ideo in coetu illorum non est gloria Ja- ideo in coetu illorum non est gloria Ja- cob, neque voluntas in consilio eorum. cob, neque voluntas in consilio eorum.

De Simeon autem et De Simeon autem et ter, Genes. XLIX, 5 et ter, Genes. XLIX, 5 et et Levi fratres: vasa iniquitatis bel- et Levi fratres: vasa iniquitatis bel- lantia in consilium eorum non ve- lantia in consilium eorum non ve- niat anima mea, et in cætu illorum niat anima mea, et in cætu illorum non sit gloria mea : quia in furore non sit gloria mea : quia in furore suo occiderunt virum, et in voluntate suo occiderunt virum, et in voluntate sua suffoderunt murum! Maledictus fu- sua suffoderunt murum! Maledictus fu- ror eorum, quia pertinax et indigna- ror eorum, quia pertinax et indigna- tio eorum, quia dura! Dividam eos in tio eorum, quia dura! Dividam eos in Jacob, et dispergam eos in Israel. Hæc Jacob, et dispergam eos in Israel. Hæc quoque in multis est maledictio. Supra quoque in multis est maledictio. Supra enim diximus Simeon, qui auditus in- enim diximus Simeon, qui auditus in- terpretatur, obedientiam præcepti signi- terpretatur, obedientiam præcepti signi- ficare. Levi autem qui dicitur auctus, ficare. Levi autem qui dicitur auctus, diximus ante quod significat impletio- diximus ante quod significat impletio- nem consilii. Dina autem propter quam nem consilii. Dina autem propter quam occisio et bellum facta est, interpretatur occisio et bellum facta est, interpretatur judicium istud, hoc est, judicium de judicium istud, hoc est, judicium de lasciviis hujus mundi, quibus inhærent lasciviis hujus mundi, quibus inhærent omnes mundane viventes 1 : sed postea omnes mundane viventes 1 : sed postea cum occidi hæc concupiscentia deberet cum occidi hæc concupiscentia deberet per obedientiam præcepti et votum con- per obedientiam præcepti et votum con- silii, furore indiscreto frementes fratres silii, furore indiscreto frementes fratres isti consurgunt, et virum occidunt, hoc isti consurgunt, et virum occidunt, hoc est, naturam cum hoste quandoque per- est, naturam cum hoste quandoque per- imunt, et murum suffodiunt, id est, imunt, et murum suffodiunt, id est, corpus quod per membra ut lapides corpus quod per membra ut lapides quosdam est colligatum, indiscreta abs- quosdam est colligatum, indiscreta abs- tinentia suffodiunt. Et indignatio hæc tinentia suffodiunt. Et indignatio hæc dura est et maledicta : quia odiosum fa- dura est et maledicta : quia odiosum fa- cit patrem filiis Chanaan, id est, filiis cit patrem filiis Chanaan, id est, filiis mundi quia videntes mundani homines mundi quia videntes mundani homines tantam austeritatem, a proposito pœni- tantam austeritatem, a proposito pœni- tendi resiliunt, et permanent in peccatis. tendi resiliunt, et permanent in peccatis. Dividunt tamen isti in Jacob, id est, in- Dividunt tamen isti in Jacob, id est, in- ter milites Christi computantur ut lucta- ter milites Christi computantur ut lucta- tores, et disperguntur in Israel, hoc est, tores, et disperguntur in Israel, hoc est, videntes Deum : quia Deum habentes videntes Deum : quia Deum habentes præ oculis, omnia hæc faciunt, licet irra- præ oculis, omnia hæc faciunt, licet irra- tionabile sit obsequium eorum. Et nota tionabile sit obsequium eorum. Et nota quod isti primo Sichimitas ad circumci- quod isti primo Sichimitas ad circumci- sionem inducunt, id est, peccatores ad sionem inducunt, id est, peccatores ad poenitentiam, ut circumcidant ab eis poenitentiam, ut circumcidant ab eis peccatum, et fœdere conjungantur popu- peccatum, et fœdere conjungantur popu- lo Dei. Sed die tertio quando gravissi- lo Dei. Sed die tertio quando gravissi- mus vulnerum dolor est, ipsos occidunt: mus vulnerum dolor est, ipsos occidunt:

1 Cf. Genes. XXXIV, 1 Cf. Genes. XXXIV,

1 et seq. 1 et seq.

Sed tamen quia quidam omnia hæc Sed tamen quia quidam omnia hæc discrete perficiunt, sic hostem perimen- discrete perficiunt, sic hostem perimen- tes ut vivificent circumcisum civem, et tes ut vivificent circumcisum civem, et foederatum sibi sanctificatione Domini: foederatum sibi sanctificatione Domini: ideo Moyses indifferenter dicit de Levi, ideo Moyses indifferenter dicit de Levi, Deuter. XXXIII, 8-11: Perfectio tua, et Deuter. XXXIII, 8-11: Perfectio tua, et doctrina tua viro sancto tuo, quem pro- doctrina tua viro sancto tuo, quem pro- basti in tentatione, et judicasti ad Aquas basti in tentatione, et judicasti ad Aquas contradictionis. Qui dixit patri suo, et contradictionis. Qui dixit patri suo, et matri suæ Nescios vos et fratribus matri suæ Nescios vos et fratribus suis Ignoro vos et nescierunt filios suis Ignoro vos et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum, et suos. Hi custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum servaverunt, judicia tua, o pactum tuum servaverunt, judicia tua, o Jacob, et legem tuam, o Israel: ponent Jacob, et legem tuam, o Israel: ponent thymiama in furore tuo, et holocaustum thymiama in furore tuo, et holocaustum super altare tuum. Benedic, Domine, super altare tuum. Benedic, Domine, fortitudini ejus, et opera manuum illius fortitudini ejus, et opera manuum illius suscipe. Percute dorsa inimicorum ejus : suscipe. Percute dorsa inimicorum ejus : et qui oderunt eum, non consurgant. Et et qui oderunt eum, non consurgant. Et notantur plura de his qui habent super se notantur plura de his qui habent super se votum perfectionis consiliorum. Primum votum perfectionis consiliorum. Primum pertinet ad imitationem Christi, quia pertinet ad imitationem Christi, quia Christus est vir sanctus, a quo est perfe- Christus est vir sanctus, a quo est perfe- ctio vitæ eorum et doctrinæ, quia di- ctio vitæ eorum et doctrinæ, quia di- dicerunt ab ipso et tentaverunt illum dicerunt ab ipso et tentaverunt illum fidelem ad Aquas contradictionis, hoc fidelem ad Aquas contradictionis, hoc est, ad refrigerium paupertatis, cui pene est, ad refrigerium paupertatis, cui pene ab omnibus contradicitur. Tentaverunt ab omnibus contradicitur. Tentaverunt autem, id est, probaverunt ibi Christum autem, id est, probaverunt ibi Christum fidelem quia non permittit ipsis aliquid fidelem quia non permittit ipsis aliquid deficere de necessariis ad salutem: sicut deficere de necessariis ad salutem: sicut dicit Psalmista, Psal. xxxvi, 25: Junior dicit Psalmista, Psal. xxxvi, 25: Junior fui, etenim senui et non vidi justum fui, etenim senui et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quærens pa- derelictum, nec semen ejus quærens pa- nem. Isti enim deserunt patrem et ma- nem. Isti enim deserunt patrem et ma- trem et sorores et filios propter Chri- trem et sorores et filios propter Chri- stum et hoc est secundum, custodientes stum et hoc est secundum, custodientes pactum Dei quod pepigit cum dixit, pactum Dei quod pepigit cum dixit, Matth. x, 37: Qui amat patrem aut Matth. x, 37: Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me di- matrem plus quam me, non est me di-

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XIX, § 1.

gnus. Tertio autem laudantur et benedi- gnus. Tertio autem laudantur et benedi- cuntur, quia in furore populi, hoc est, cuntur, quia in furore populi, hoc est, in ira Dei ad populum, isti coram Domi- in ira Dei ad populum, isti coram Domi- no thymiama orationis ponunt: quia no thymiama orationis ponunt: quia Dominus nedum pro se, imo etiam pro Dominus nedum pro se, imo etiam pro aliis illos facilius exaudit: quia et ipsi aliis illos facilius exaudit: quia et ipsi plus aliis pro Domino reliquerunt, ad- plus aliis pro Domino reliquerunt, ad- hærentes sibi in operibus perfectionis: hærentes sibi in operibus perfectionis: et holocausta quæ tota incendebantur, et holocausta quæ tota incendebantur, ponunt super altare misericordiæ Dei, ponunt super altare misericordiæ Dei, quia seipsos in corpore et anima incen- quia seipsos in corpore et anima incen- dunt igne charitatis propter Deum : in dunt igne charitatis propter Deum : in corpore incendentes se per votum conti- corpore incendentes se per votum conti- nentiæ et abstinentiæ, in anima autem nentiæ et abstinentiæ, in anima autem per votum perfectæ obedientiæ, etiam per votum perfectæ obedientiæ, etiam consiliorum impletionem libenter præ- consiliorum impletionem libenter præ- ceptis adjiciendo: et in utroque per vo- ceptis adjiciendo: et in utroque per vo- tum paupertatis. Et ideo hæc fortitudo tum paupertatis. Et ideo hæc fortitudo eorum qua hæc possunt, benedicitur eorum qua hæc possunt, benedicitur quarto loco, et opera eorum gratanter quarto loco, et opera eorum gratanter accipiuntur ad remunerandum. Quinto accipiuntur ad remunerandum. Quinto vero dorsa inimicorum quibus eis vexa- vero dorsa inimicorum quibus eis vexa- tiones apportant, percutiuntur, dum in tiones apportant, percutiuntur, dum in tentatione proficiunt: et qui oderunt eos tentatione proficiunt: et qui oderunt eos dæmones, non consurgunt super eos in dæmones, non consurgunt super eos in gaudio quod consentiant eis in peccatis. gaudio quod consentiant eis in peccatis. Et hæc benedictio simul intelligitur esse Et hæc benedictio simul intelligitur esse Simeon et Levi, quia aliter Simeon a Simeon et Levi, quia aliter Simeon a Moyse non benedicitur. Moyse non benedicitur.

Deinde pater dicit de Juda: Juda, te Deinde pater dicit de Juda: Juda, te laudabunt fratres tui: manus tua in cer- laudabunt fratres tui: manus tua in cer- vicibus inimicorum tuorum: adorabunt vicibus inimicorum tuorum: adorabunt te filii patris tui. Catulus leonis Juda. te filii patris tui. Catulus leonis Juda. Ad prædam, fili mi, ascendisti. Requie- Ad prædam, fili mi, ascendisti. Requie- scens accubuisti ut leo, et quasi leæna, scens accubuisti ut leo, et quasi leæna, quis suscitabit eum? Non auferetur quis suscitabit eum? Non auferetur sceptrum de Juda, et dux de femore sceptrum de Juda, et dux de femore ejus, donec veniat qui mittendus est: et ejus, donec veniat qui mittendus est: et ipse erit exspectatio Gentium. Ligans ad ipse erit exspectatio Gentium. Ligans ad vineam pullum suum, et ad vitem, o vineam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam suam. Lavabit in vino fili mi, asinam suam. Lavabit in vino stolam suam, et in sanguine uvæ pal- stolam suam, et in sanguine uvæ pal- lium suum. Pulchriores sunt oculi ejus lium suum. Pulchriores sunt oculi ejus vino, et dentes ejus lacte candidiores ¹. vino, et dentes ejus lacte candidiores ¹. Judam supra gratias agentem esse dixi- Judam supra gratias agentem esse dixi- mus. Et benedicitur gratiarum actio in mus. Et benedicitur gratiarum actio in sex in quibus benedictam facit animam. sex in quibus benedictam facit animam.

1 Genes. XLIX, 8-12. 1 Genes. XLIX, 8-12.

1 1

171 171

Primum horum in laude fratrum : Primum horum in laude fratrum : sunt enim animæ fratres ipsi Angeli qui sunt enim animæ fratres ipsi Angeli qui talem animam laudant, quæ corde, ore, talem animam laudant, quæ corde, ore, et opere gratias agit: sicut Apostolus, et opere gratias agit: sicut Apostolus, I ad Thessalon. v, 18, præcipit, dicens : I ad Thessalon. v, 18, præcipit, dicens : In omnibus gratias agite. In omnibus gratias agite.

Secundo, benedicitur in victoria ini- Secundo, benedicitur in victoria ini- micorum: sic enim juxta Evangelium micorum: sic enim juxta Evangelium Matth. XVIII, 28 et seq., ingratitudo ser- Matth. XVIII, 28 et seq., ingratitudo ser- vi nequam facit sibi imputari debitum vi nequam facit sibi imputari debitum dimissum. Gratiarum actio exsultabit de dimissum. Gratiarum actio exsultabit de victoria inimicorum, hoc est, dæmonum, victoria inimicorum, hoc est, dæmonum, non sinens redire peccatum. non sinens redire peccatum.

Tertio, benedicitur in adoratione filio- Tertio, benedicitur in adoratione filio- rum matris suæ et intelligitur de filiis rum matris suæ et intelligitur de filiis qui seniores sunt: quia scilicet Ruben et qui seniores sunt: quia scilicet Ruben et Simeon et Levi ipsum adorant, dum Simeon et Levi ipsum adorant, dum gratiam illis in cognitione et prudentia gratiam illis in cognitione et prudentia agendorum, conservatione voti et obe- agendorum, conservatione voti et obe- dientiæ datam, iste filius confitendo et dientiæ datam, iste filius confitendo et laudando et gratias agendo conservat et laudando et gratias agendo conservat et multiplicat, ne propter ingratitudinem multiplicat, ne propter ingratitudinem amittatur. amittatur.

Quarto, benedicitur in præda, et præ- Quarto, benedicitur in præda, et præ- dæ possessione. Hæc autem præda nihil dæ possessione. Hæc autem præda nihil aliud est nisi quasi per raptum violentum aliud est nisi quasi per raptum violentum acceptio gratiæ : quia gratiarum actio acceptio gratiæ : quia gratiarum actio quasi per vim a largitate et pietate Dei quasi per vim a largitate et pietate Dei gratiam accipit, et acceptam multiplicat, gratiam accipit, et acceptam multiplicat, et multiplicatam conservat. Unde dicitur et multiplicatam conservat. Unde dicitur etiam quod ut leo in gratia requiescit, et etiam quod ut leo in gratia requiescit, et sicut leæna quæ fortior leone esse dici- sicut leæna quæ fortior leone esse dici- tur, quem suscitare ad peccatum et ten- tur, quem suscitare ad peccatum et ten- tationem diabolus non audet. Quia qui tationem diabolus non audet. Quia qui sic gratiam accipit ut ingratus largitori sic gratiam accipit ut ingratus largitori gratiæ per peccatum fit, suscitatur ad gratiæ per peccatum fit, suscitatur ad tentationem et peccatum a diabolo : quod tentationem et peccatum a diabolo : quod ille non patitur qui continuo corde, ore, ille non patitur qui continuo corde, ore, et opere gratias agit : corde per devo- et opere gratias agit : corde per devo- tionem, ore per laudis et beneficii me- tionem, ore per laudis et beneficii me- morationem, et opere per obsequium : morationem, et opere per obsequium : sic enim nullus datur locus suscitationi- sic enim nullus datur locus suscitationi- bus diaboli. Et ideo subditur, quod scep- bus diaboli. Et ideo subditur, quod scep- trum dignitatis gratiæ adhuc non aufe- trum dignitatis gratiæ adhuc non aufe- retur, donec veniat qui mittendus est, retur, donec veniat qui mittendus est, hoc est, Christus glorificator animæ in hoc est, Christus glorificator animæ in die mortis cum remunerari habet: ille die mortis cum remunerari habet: ille