132 132

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ex fide, peccatum est. Et dicit Glossa, ex fide, peccatum est. Et dicit Glossa, quod omne quod non est ex fide con- quod omne quod non est ex fide con- « scientiæ, ædificat ad gehennam. » Con- « scientiæ, ædificat ad gehennam. » Con- scientia autem fidem accipit ex testimo- scientia autem fidem accipit ex testimo- nio Spiritus sancti. nio Spiritus sancti.

2 et 2 et

De gloria autem spei et de tribulatio- De gloria autem spei et de tribulatio- nibus simul habetur, ad Roman. v, nibus simul habetur, ad Roman. v, seq. Gloriamur in spe gloriæ filiorum seq. Gloriamur in spe gloriæ filiorum Dei. Non solum autem, sed et gloriamur Dei. Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus, scientes quod tribu- in tribulationibus, scientes quod tribu- latio patientiam operatur, patientia au- latio patientiam operatur, patientia au- tem probationem, probatio vero spem, tem probationem, probatio vero spem, spes autem non confundit. De sola autem spes autem non confundit. De sola autem gloria spei habetur in Psal. v, 12 et 13: gloria spei habetur in Psal. v, 12 et 13: Gloriabuntur in te omnes, qui diligunt Gloriabuntur in te omnes, qui diligunt nomen tuum, quoniam tu benedices ju- nomen tuum, quoniam tu benedices ju- sto. Hæc enim est gloria spei. Et de hac sto. Hæc enim est gloria spei. Et de hac iterum habetur in Psal. CXLIX, 9: Gloria iterum habetur in Psal. CXLIX, 9: Gloria hæc est omnibus Sanctis ejus. hæc est omnibus Sanctis ejus.

De gloria autem in tribulationibus, ad De gloria autem in tribulationibus, ad Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari, nisi Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi : in cruce Domini nostri Jesu Christi : per quem mihi mundus crucifixus est, et per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. Et, II ad Corinth. x1, 30: ego mundo. Et, II ad Corinth. x1, 30: Si gloriari oportet, quæ infirmitatis meæ Si gloriari oportet, quæ infirmitatis meæ sunt gloriabor. Et, II ad Corinth. x11, sunt gloriabor. Et, II ad Corinth. x11, 9 et 10 Libenter gloriabor in infirmi- 9 et 10 Libenter gloriabor in infirmi- tatibus meis, ut inhabitet in me virtus tatibus meis, ut inhabitet in me virtus

Christi... Cum enim infirmor, tunc potens Christi... Cum enim infirmor, tunc potens sum. Et ponitur infirmitas pro passione sum. Et ponitur infirmitas pro passione tribulationis. tribulationis.

De triplici autem gloria simul habetur, De triplici autem gloria simul habetur, Isa. xxxv, Isa. xxxv, 2: Gloria Libani data est ei, 2: Gloria Libani data est ei, hoc est, mulieri forti, decor Carmeli, et hoc est, mulieri forti, decor Carmeli, et Saron. Libanus interpretatur candidatio. Saron. Libanus interpretatur candidatio. Unde gloria Libani est gloria in candore Unde gloria Libani est gloria in candore conscientiæ. Carmelus autem interpreta- conscientiæ. Carmelus autem interpreta- ur scientia circumcisionis, et significat ur scientia circumcisionis, et significat certitudinem spei beatitudinis quæ cir- certitudinem spei beatitudinis quæ cir- cumcidet nos ab omni miseria. Saron cumcidet nos ab omni miseria. Saron autem interpretatur princeps mærens, et autem interpretatur princeps mærens, et significat principatum gloriæ in moerore significat principatum gloriæ in moerore tribulationis. Hæc est triplex gloria deco- tribulationis. Hæc est triplex gloria deco- ra, nihil habens indecorum : quia nihil ra, nihil habens indecorum : quia nihil

habet vanum. habet vanum.

Non enim gloriatur hæc mulier ut Non enim gloriatur hæc mulier ut multi gloriantur in mundo, de quibus multi gloriantur in mundo, de quibus

1 Proverb. II, 14. 1 Proverb. II, 14.

dicitur in Psal. LI, 3 : Quid gloriaris in dicitur in Psal. LI, 3 : Quid gloriaris in malitia, qui potens es in iniquitate? qui malitia, qui potens es in iniquitate? qui scilicet lætantur cum male fecerint, et scilicet lætantur cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis 1. Quidam au- exsultant in rebus pessimis 1. Quidam au- tem etiam gloriantur in jactantia suæ di- tem etiam gloriantur in jactantia suæ di- gnitatis, de quibus dicit Apostolus, ad gnitatis, de quibus dicit Apostolus, ad Roman. xi, 18 Noli gloriari adversus Roman. xi, 18 Noli gloriari adversus ramos. Quod si gloriaris, non tu radicem ramos. Quod si gloriaris, non tu radicem portas, sed radix te. Quidam etiam in portas, sed radix te. Quidam etiam in jactantia suorum meritorum, de quibus jactantia suorum meritorum, de quibus dicitur, I ad Corinth. iv, 7: Si autem dicitur, I ad Corinth. iv, 7: Si autem accepisti, quid gloriaris quasi non ac- accepisti, quid gloriaris quasi non ac- ceperis ? Quidam gloriantur in divitiis ceperis ? Quidam gloriantur in divitiis pro sapientia vel potentia sua, contra pro sapientia vel potentia sua, contra quos dicitur, Jerem. ix, 23 et 24: Non quos dicitur, Jerem. ix, 23 et 24: Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur dives in divitiis suis: sed in hoc glorietur dives in divitiis suis: sed in hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me, scilicet, per conscientiæ secretum. me, scilicet, per conscientiæ secretum. Hæc etiam mulier ne glorietur in poten- Hæc etiam mulier ne glorietur in poten- tia fortitudinis suæ, accipit in exemplum tia fortitudinis suæ, accipit in exemplum Samsonem fortissimum, quem seduxit Samsonem fortissimum, quem seduxit mulier meretricula debilis de tentationi- mulier meretricula debilis de tentationi- bus amoris falsi, ut tonderet eum capil- bus amoris falsi, ut tonderet eum capil- lis et traderet in manus Philisthinorum, lis et traderet in manus Philisthinorum, qui cæcantes eum fecerunt eum molere³. qui cæcantes eum fecerunt eum molere³. Samson autem sol fortis significat quem- Samson autem sol fortis significat quem- libet sanctum in quo lucet sol justitiæ libet sanctum in quo lucet sol justitiæ Christus Deus noster. Fortissimus autem Christus Deus noster. Fortissimus autem est ille, quia fortissimus est adjutor suus est ille, quia fortissimus est adjutor suus Christus. Meretricula autem est concu- Christus. Meretricula autem est concu- piscentia quæ radit capillos, hoc est, co- piscentia quæ radit capillos, hoc est, co- gitationes de Deo primum aufert, inge- gitationes de Deo primum aufert, inge- rens cogitationes luxuriæ, in quibus sic rens cogitationes luxuriæ, in quibus sic debilitatur et effœminatur, ut tradatur debilitatur et effœminatur, ut tradatur per consensum in potestatem Philisthiim, per consensum in potestatem Philisthiim, id est, dæmonum, qui cæcantes eum id est, dæmonum, qui cæcantes eum dulcedine delectationis, faciunt eum mo- dulcedine delectationis, faciunt eum mo- lere, hoc est, ad vanitatem mundi cir- lere, hoc est, ad vanitatem mundi cir- cuire. Ne autem glorietur in divitiis, cuire. Ne autem glorietur in divitiis, accipit in exemplum purpuratum divitem accipit in exemplum purpuratum divitem quem sepultum in inferno pronuntiat quem sepultum in inferno pronuntiat Evangelium Luc. xv1, 22. Ne iterum in Evangelium Luc. xv1, 22. Ne iterum in sapientia vane glorietur, pro exemplo est sapientia vane glorietur, pro exemplo est ei Salomon, cujus fines terræ mirabantur ei Salomon, cujus fines terræ mirabantur sapientiam et cecidit per mulieres, ita ut sapientiam et cecidit per mulieres, ita ut

Judicum, xvi, 4 et seq. Judicum, xvi, 4 et seq.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 3. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 3.

adoraret idola multa. Ne vero glorietur adoraret idola multa. Ne vero glorietur in natalium nobilitate, pro exemplo est in natalium nobilitate, pro exemplo est ei ipsorum natalium verecundia quam ei ipsorum natalium verecundia quam nemo etiam ex regibus potest effugere : nemo etiam ex regibus potest effugere : hominis enim gloria quoad nativitatem, hominis enim gloria quoad nativitatem, ut dicitur, I Machab. 11, 62, stercus est, ut dicitur, I Machab. 11, 62, stercus est, et vilior etiam quam stercus, quia tanta et vilior etiam quam stercus, quia tanta sordidantur ignominia ut etiam fas non sordidantur ignominia ut etiam fas non sit sermone describere. Similiter medici- sit sermone describere. Similiter medici- nam accipit dolorem mortis ne in morte nam accipit dolorem mortis ne in morte glorietur quia etiam in illo nemo glo- glorietur quia etiam in illo nemo glo- riatur, sed ejus memoria etiam juxta Ec- riatur, sed ejus memoria etiam juxta Ec- clesiasticum, XLI, 1, amara est, et non clesiasticum, XLI, 1, amara est, et non gloriosa. Ne autem glorietur in vita, in gloriosa. Ne autem glorietur in vita, in exemplum accipit hujus vitæ incertitudi- exemplum accipit hujus vitæ incertitudi- nem, quæ sicut dicitur, I Machab. II, 63: nem, quæ sicut dicitur, I Machab. II, 63: Hodie extollitur, et cras non invenietur. Hodie extollitur, et cras non invenietur. Et, Isa. XL, 6 et 7: Omnis caro fænum, Et, Isa. XL, 6 et 7: Omnis caro fænum, et omnis gloria ejus quasi flos agri. et omnis gloria ejus quasi flos agri. Exsiccatum est foenum, et cecidit flos, Exsiccatum est foenum, et cecidit flos, quia Spiritus Domini, id est, judicium quia Spiritus Domini, id est, judicium iræ Dei, sufflavit in eo, per mortem sci- iræ Dei, sufflavit in eo, per mortem sci- licet. In istis ergo mulier hæc excludit licet. In istis ergo mulier hæc excludit gloriam, sciens quod gloria hæc nihil gloriam, sciens quod gloria hæc nihil habet decorum. Sed in tribus prædictis habet decorum. Sed in tribus prædictis gloria ef honore coronatur, quia in istis gloria ef honore coronatur, quia in istis gloriari honor est et decor. gloriari honor est et decor.

Est autem spiritualis decor hujus for- Est autem spiritualis decor hujus for- tissimæ mulieris in victoria fortitudinis, tissimæ mulieris in victoria fortitudinis, cui victoriæ septem adaptantur remune- cui victoriæ septem adaptantur remune- rationes, quæ in Apocal. I, 11, septem rationes, quæ in Apocal. I, 11, septem per ordinem Ecclesiis adscribuntur : et per ordinem Ecclesiis adscribuntur : et sunt quædam ex parte corporis pugnan- sunt quædam ex parte corporis pugnan- tis, et quædam ex parte animæ, et quæ- tis, et quædam ex parte animæ, et quæ- dam ex parte utriusque sive conjuncti. dam ex parte utriusque sive conjuncti. Corpus enim quod modo pugnat, sæpe Corpus enim quod modo pugnat, sæpe occumbit per mortem in fortitudine. De- occumbit per mortem in fortitudine. De- corabitur ergo immortalitate perfecta. Et corabitur ergo immortalitate perfecta. Et hoc est quod dicitur, Apocal. 11, 7 : Vin- hoc est quod dicitur, Apocal. 11, 7 : Vin- centi dabo edere de ligno vitæ, quod est centi dabo edere de ligno vitæ, quod est in Paradiso Dei mei. Lignum autem vi- in Paradiso Dei mei. Lignum autem vi- tæ edebatur contra mortalitatem quæ tæ edebatur contra mortalitatem quæ auferetur per esum sapientiæ in regno auferetur per esum sapientiæ in regno paradisi, et amoenitatis cœlestis. paradisi, et amoenitatis cœlestis.

Anima etiam pugnantis nunc quando- Anima etiam pugnantis nunc quando-

1 III Reg. XI, 4. 1 III Reg. XI, 4.

2 Eccli. XLI, 1:0 mors, quam amara est me- 2 Eccli. XLI, 1:0 mors, quam amara est me-

133 133

que vacillat ex debilitate voluntatis : que vacillat ex debilitate voluntatis : nam contingit eam succumbere peccato. nam contingit eam succumbere peccato. Et ideo vincenti promittitur quod non Et ideo vincenti promittitur quod non lædetur a morte secunda³: quia confir- lædetur a morte secunda³: quia confir- mabitur in bono quod amplius non pot- mabitur in bono quod amplius non pot- est deflecti ad mortem inferni per pecca- est deflecti ad mortem inferni per pecca-

tum. tum.

no- no-

Anima etiam pugnantis modo ex hoc Anima etiam pugnantis modo ex hoc affligitur quod Deum non habet nisi per affligitur quod Deum non habet nisi per fidem et si haberet per speciem, faci- fidem et si haberet per speciem, faci- lius sustineret adversa. Ideo tertio loco lius sustineret adversa. Ideo tertio loco dicit, Apoc. 11, 17: Vincenti dabo man- dicit, Apoc. 11, 17: Vincenti dabo man- na absconditum, et dabo ei calculum na absconditum, et dabo ei calculum candidum et in calculo nomen : candidum et in calculo nomen : vum scriptum, quod nemo scit, nisi qui vum scriptum, quod nemo scit, nisi qui accipit. Et notantur hic tria quæ animam accipit. Et notantur hic tria quæ animam afflictam perfecte ponunt in gaudio æ- afflictam perfecte ponunt in gaudio æ- ternitatis. Primum est dulcedo divinitatis ternitatis. Primum est dulcedo divinitatis in gustu amoris Dei qui habetur : et ille in gustu amoris Dei qui habetur : et ille notatur in manna abscondito. Et non di- notatur in manna abscondito. Et non di- citur absconditum ibi, sed hic quamdiu citur absconditum ibi, sed hic quamdiu per fidem ambulamus, et non per spe- per fidem ambulamus, et non per spe- ciem. Secundum est visio aperta solidis- ciem. Secundum est visio aperta solidis- simæ et candidissimæ sive lucidissimæ ve- simæ et candidissimæ sive lucidissimæ ve- ritatis. Et hæc notatur per calculum can- ritatis. Et hæc notatur per calculum can- didum ut in calculo notetur soliditas, didum ut in calculo notetur soliditas, et in candore luciditas divinæ veritatis et in candore luciditas divinæ veritatis quam speculabimur. Tertium est, quod quam speculabimur. Tertium est, quod nomine æterno honoris et gloriæ hære- nomine æterno honoris et gloriæ hære- ditariæ ditet nos Deus noster. Et hoc no- ditariæ ditet nos Deus noster. Et hoc no- tatur in nomine novo, quod nemo scit tatur in nomine novo, quod nemo scit nisi qui accipit: quia hoc est nomen nisi qui accipit: quia hoc est nomen aliud a nomine hujus mundi quo Deus aliud a nomine hujus mundi quo Deus vocabit servos suos in regno constitu- vocabit servos suos in regno constitu-

tos. tos.

Ex parte autem utriusque, fortitudo Ex parte autem utriusque, fortitudo quadruplici præmio decoratur. Et pri- quadruplici præmio decoratur. Et pri- mum est perfecta prostratio eorum qui mum est perfecta prostratio eorum qui contra pugnant: unde dicitur in Apocal. contra pugnant: unde dicitur in Apocal. II, 26 et 27 Qui vicerit, et custodierit II, 26 et 27 Qui vicerit, et custodierit usque in finem opera mea, dabo illi po- usque in finem opera mea, dabo illi po- testatem super gentes, et reget eas in vir- testatem super gentes, et reget eas in vir- ga ferrea. Gentes istæ sunt mundus et ga ferrea. Gentes istæ sunt mundus et tyranni qui impugnaverunt Sanctos qui tyranni qui impugnaverunt Sanctos qui in inferno in virga pœnarum ferrea re- in inferno in virga pœnarum ferrea re- guntur ad pœnas ordinatas contra cul- guntur ad pœnas ordinatas contra cul-

moria tua, etc. moria tua, etc.

³ Apocal. II, 11. ³ Apocal. II, 11.

134 134

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pas: quando exsultabunt Sancti...in cubi- pas: quando exsultabunt Sancti...in cubi- libus suis et exaltationes Dei in gutture libus suis et exaltationes Dei in gutture eorum, et gladii ancipites, id est, ex eorum, et gladii ancipites, id est, ex utraque parte incidentes, quia in corpo- utraque parte incidentes, quia in corpo- re et anima, in manibus eorum'. re et anima, in manibus eorum'.

Secundum autem præmium habet for- Secundum autem præmium habet for- titudo in signis tirocinii sui: quia novis titudo in signis tirocinii sui: quia novis quibusdam insigniis vincens decoratur. quibusdam insigniis vincens decoratur. Et hoc notatur, Apoc. ni, 5, ubi dicitur : Et hoc notatur, Apoc. ni, 5, ubi dicitur : Qui vicerit, sic vestietur vestimentis albis, Qui vicerit, sic vestietur vestimentis albis, et non delebo nomen ejus de libro vitæ. et non delebo nomen ejus de libro vitæ. Vestis alba stola est corporis. Non dele- Vestis alba stola est corporis. Non dele- tio autem nominis, perfruitio æternita- tio autem nominis, perfruitio æternita- tis. tis.

Tertium autem habet præmium: quia Tertium autem habet præmium: quia scilicet fortitudine sua hic sustinuit do- scilicet fortitudine sua hic sustinuit do- mum Dei, Ecclesiam scilicet in debilibus, mum Dei, Ecclesiam scilicet in debilibus, sustinendo pro eis ne caderent in fide. sustinendo pro eis ne caderent in fide. Et ideo etiam in regno habebit gloriam Et ideo etiam in regno habebit gloriam de hoc. Et de hac habetur, ibidem, y. 12, de hoc. Et de hac habetur, ibidem, y. 12, sic: Qui vicerit, faciam illum colum- sic: Qui vicerit, faciam illum colum- nam in templo Dei mei, et foras non nam in templo Dei mei, et foras non egredietur amplius et scribam super egredietur amplius et scribam super eum nomen Dei mei, et nomen civitatis eum nomen Dei mei, et nomen civitatis Dei mei novæ Jerusalem. Columna au- Dei mei novæ Jerusalem. Columna au- tem templi est qua sustinuit templum. tem templi est qua sustinuit templum. Et quia perseveravit sustinendo, ideo Et quia perseveravit sustinendo, ideo non egredietur foras amplius: sicut di- non egredietur foras amplius: sicut di- citur, Eccli. L, 1 et 2: Simon, Oniæ citur, Eccli. L, 1 et 2: Simon, Oniæ filius, sacerdos magnus, qui in vita sua filius, sacerdos magnus, qui in vita sua suffulsit domum, et in diebus suis corro- suffulsit domum, et in diebus suis corro- boravit templum. Templi etiam altitudo boravit templum. Templi etiam altitudo ab ipso fundata est. Quia vero propter ab ipso fundata est. Quia vero propter justitiam passus est, nomen Dei tam- justitiam passus est, nomen Dei tam- quam memoriale æternum scribitur su- quam memoriale æternum scribitur su- per eum. Et quia se murum posuit pro per eum. Et quia se murum posuit pro civibus Sanctorum, ideo etiam nomen civibus Sanctorum, ideo etiam nomen civitatis Jerusalem inscriptum continetur civitatis Jerusalem inscriptum continetur super ipsum. super ipsum.

Quartum autem et ultimum habet præ- Quartum autem et ultimum habet præ- mium coronam pro qua pugnavit : sicut mium coronam pro qua pugnavit : sicut dicit Apostolus, II ad Timoth. iv, 7 et 8: dicit Apostolus, II ad Timoth. iv, 7 et 8: Bonum certamen certavi, cursum con- Bonum certamen certavi, cursum con- summavi, fidem servavi. In reliquo re- summavi, fidem servavi. In reliquo re- posita est mihi corona justitiæ, quam posita est mihi corona justitiæ, quam reddet mihi Dominus. Et de hac habetur, reddet mihi Dominus. Et de hac habetur, Apocal. ii, 21: Qui vicerit, dabo ei se- Apocal. ii, 21: Qui vicerit, dabo ei se-

1 Psal. CXLIX, 5 et 6. 1 Psal. CXLIX, 5 et 6.

dere mecum in throno meo: sicut et ego dere mecum in throno meo: sicut et ego vici, et sedi cum Patre meo in throno vici, et sedi cum Patre meo in throno ejus. Non enim sedent in throno nisi ejus. Non enim sedent in throno nisi coronati ad regnum. coronati ad regnum.

Sequitur id quod tertio considerandum Sequitur id quod tertio considerandum supra diximus, scilicet, qualiter mulier supra diximus, scilicet, qualiter mulier hæc his indumentis induitur. Breviter hæc his indumentis induitur. Breviter autem dicendo induitur ut maritus, et autem dicendo induitur ut maritus, et induitur ad jucunditatem mariti. induitur ad jucunditatem mariti.

: :

Ut maritus induitur, quia eisdem vir- Ut maritus induitur, quia eisdem vir- tutibus. De marito enim dicitur in Psal. tutibus. De marito enim dicitur in Psal. XCII, 1 Dominus regnavit, decorem in- XCII, 1 Dominus regnavit, decorem in- dutus est: indutus est Dominus fortitu- dutus est: indutus est Dominus fortitu- dinem, et præcinxit se, virtute scilicet. dinem, et præcinxit se, virtute scilicet. Mulier etiam decore et fortitudine indui- Mulier etiam decore et fortitudine indui- tur, ut sic de ipsa impleatur quod dici- tur, ut sic de ipsa impleatur quod dici- tur, Eccli. xvII, 2: Secundum se Deus tur, Eccli. xvII, 2: Secundum se Deus vestivit hominem virtute. Sed notandum vestivit hominem virtute. Sed notandum valde est, quod in indumento mulieris valde est, quod in indumento mulieris fortitudo primum est indumentum, et fortitudo primum est indumentum, et decor secundum. E converso autem est decor secundum. E converso autem est in vestibus Domini: quia decor præcedit in vestibus Domini: quia decor præcedit fortitudinem, nimirum quia mulier per fortitudinem, nimirum quia mulier per fortitudinem passionum venit ad deco- fortitudinem passionum venit ad deco- rem gloriæ sicut dicitur, I Petri, 1, 11 : rem gloriæ sicut dicitur, I Petri, 1, 11 : Passiones, et posteriores glorias. Et, Passiones, et posteriores glorias. Et, II ad Corinth. IV, 17: Id enim, quod in II ad Corinth. IV, 17: Id enim, quod in præsenti est momentaneum et leve tribu- præsenti est momentaneum et leve tribu- lationis nostræ, supra modum in sublimi- lationis nostræ, supra modum in sublimi- tate æternum gloriæ pondus operatur in tate æternum gloriæ pondus operatur in nobis. Et, ad Roman. vi, 17 et 18: nobis. Et, ad Roman. vi, 17 et 18: Si tamen compatimur, ut et simul glori- Si tamen compatimur, ut et simul glori- ficemur. Existimo enim quod non sunt ficemur. Existimo enim quod non sunt condignæ passiones hujus temporis ad condignæ passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quæ revelabitur in futuram gloriam, quæ revelabitur in nobis. Sed Christus e converso de gloria nobis. Sed Christus e converso de gloria venit ad strenuitatem certaminis sicut venit ad strenuitatem certaminis sicut

habetur, ad Philip. 1, 6 et 7: Cum in habetur, ad Philip. 1, 6 et 7: Cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus forma Dei esset, non rapinam arbitratus est se esse æqualem Deo: sed semetip- est se esse æqualem Deo: sed semetip- sum exinanivit formam servi accipiens..., sum exinanivit formam servi accipiens..., et habitu inventus ut homo. et habitu inventus ut homo.

Induitur autem vestibus ad jucundita- Induitur autem vestibus ad jucundita- tem sui viri, ut vir ejus jucundetur in tem sui viri, ut vir ejus jucundetur in ipsa sicut Esther, v, 1 et 2: Die tertio ipsa sicut Esther, v, 1 et 2: Die tertio

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4.

induta est Esther regalibus vestimentis, induta est Esther regalibus vestimentis, et stetit in atrio domus regiæ, quod erat et stetit in atrio domus regiæ, quod erat interius, contra basilicam regis: at ille interius, contra basilicam regis: at ille sedebat super solium suum in consistorio sedebat super solium suum in consistorio palatii contra ostium domus. Cumque palatii contra ostium domus. Cumque vidisset Esther reginam stantem, placuit vidisset Esther reginam stantem, placuit oculis ejus, et extendit contra eam vir- oculis ejus, et extendit contra eam vir- gam auream, quam tenebat manu. Quæ gam auream, quam tenebat manu. Quæ accedens, osculata est summitatem virgæ accedens, osculata est summitatem virgæ ejus. Esther abscondita interpretatur, et ejus. Esther abscondita interpretatur, et significat fortem mulierem quam abscon- significat fortem mulierem quam abscon- dit humanitas. Vestis autem regalis, est dit humanitas. Vestis autem regalis, est vestis qua induitur ipse rex Assuerus, vestis qua induitur ipse rex Assuerus, qui beatus interpretatur, et significat qui beatus interpretatur, et significat Christum. Et hoc est fortitudo et decor Christum. Et hoc est fortitudo et decor indumentum ejus. Stat autem in atrio indumentum ejus. Stat autem in atrio coeli die tertio. Primus enim suus dies, coeli die tertio. Primus enim suus dies, est dies nativitatis suæ, et secundus est est dies nativitatis suæ, et secundus est dies conversationis, et tertius dies est dies conversationis, et tertius dies est glorificationis suæ quando stat in atrio. glorificationis suæ quando stat in atrio. Et tunc propter detersionem omnis ma- Et tunc propter detersionem omnis ma- culæ, vestimentum gloriæ placet oculis culæ, vestimentum gloriæ placet oculis regis quem decora facie a venusto ad- regis quem decora facie a venusto ad- spectu in decore suo videbit. Extendere spectu in decore suo videbit. Extendere autem contra eam virgam clementiæ, autem contra eam virgam clementiæ, nihil aliud est quam exhibere sibi lumen nihil aliud est quam exhibere sibi lumen et radium faciei suæ, quia hæc est virga, et radium faciei suæ, quia hæc est virga, inquam, regis et deducet omnes beatos inquam, regis et deducet omnes beatos in regnum beatitudinis æternæ. Osculari in regnum beatitudinis æternæ. Osculari autem illam virgam, est cum plenitudine autem illam virgam, est cum plenitudine amoris et pacis illud incircumscriptum amoris et pacis illud incircumscriptum lumen amplectí, et accedere ad eum lumen amplectí, et accedere ad eum continuo passibus fruitionis: quia Sancti continuo passibus fruitionis: quia Sancti fruuntur, nec fastidiunt quo frui magis fruuntur, nec fastidiunt quo frui magis sitiunt. sitiunt.

ထာ ထာ

§ 4 § 4

Sequitur de secunda parte versiculi Sequitur de secunda parte versiculi hujus, quæ est « Et ridebit in die no- hujus, quæ est « Et ridebit in die no- vissimo. » vissimo. »

In qua consideranda sunt tria, scilicet In qua consideranda sunt tria, scilicet risus hujus mulieris, causa risus, et dies risus hujus mulieris, causa risus, et dies novissimus qui est tempus risus ejus. novissimus qui est tempus risus ejus.

Risus hujus mulieris est dilatatio cor- Risus hujus mulieris est dilatatio cor- dis in gaudio, et jubilus mentis, et decens dis in gaudio, et jubilus mentis, et decens

135 135

quædam et grata jucunditas mentis cum quædam et grata jucunditas mentis cum distractionė labiorum non immoderata. distractionė labiorum non immoderata. Et de hoc habetur, Job, vill, 21: Im- Et de hoc habetur, Job, vill, 21: Im- pleatur risu os tuum, et labia tua jubi- pleatur risu os tuum, et labia tua jubi- lo. «Jubilus autem, ut dicit Cassiodorus, lo. «Jubilus autem, ut dicit Cassiodorus, « est cordis gaudium quod nec cor to- « est cordis gaudium quod nec cor to- « tum claudere, nec lingua totum pot- « tum claudere, nec lingua totum pot- « est exprimere. » Et hoc nihil aliud est « est exprimere. » Et hoc nihil aliud est quam illud gaudium plenum, de quo di- quam illud gaudium plenum, de quo di- cit Dominus, Joan. XVI, 24: Petite, et cit Dominus, Joan. XVI, 24: Petite, et accipietis, ut gaudium vestrum sit ple- accipietis, ut gaudium vestrum sit ple- num. Et de quo, Matth. xxv, 21 et 23, num. Et de quo, Matth. xxv, 21 et 23, dicitur: Euge, serve bone, et fidelis..., dicitur: Euge, serve bone, et fidelis..., intra in gaudium Domini tui. Gaudium intra in gaudium Domini tui. Gaudium enim semiplenum hujus mundi intrat in enim semiplenum hujus mundi intrat in hominem, et risus ejus dolore miscetur, hominem, et risus ejus dolore miscetur, et extrema gaudia ejus occupat luctus, ut et extrema gaudia ejus occupat luctus, ut dicit Salomon, Proverb. xiv, 13. Sed il- dicit Salomon, Proverb. xiv, 13. Sed il- lud gaudium est secundum Apostolum, lud gaudium est secundum Apostolum, I ad Corinth. II, 9, quod oculus non vidit, I ad Corinth. II, 9, quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis as- nec auris audivit, nec in cor hominis as- cendit, quæ præparavit Deus iis qui dili- cendit, quæ præparavit Deus iis qui dili- gunti illum. Tunc enim juxta Isa. xxxv, gunti illum. Tunc enim juxta Isa. xxxv, 10 Gaudium et lætitiam Sancti obtine- 10 Gaudium et lætitiam Sancti obtine- bunt, et fugiet dolor et gemitus, quæ hic bunt, et fugiet dolor et gemitus, quæ hic occupant et impediunt gaudium. Et, occupant et impediunt gaudium. Et, Apocal. xx1, 4: Absterget Deus omnem Apocal. xx1, 4: Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum, hoc est, lacrymam ab oculis eorum, hoc est, omnem causam lacrymarum: et mors omnem causam lacrymarum: et mors ultra non erit, neque luctus, neque cla- ultra non erit, neque luctus, neque cla- mor, neque dolor erit ultra, quia prima mor, neque dolor erit ultra, quia prima abierunt. Et ideo non mirum si os risu abierunt. Et ideo non mirum si os risu et labia jubilo implebuntur. et labia jubilo implebuntur.

Sed notandum valde est, quod hæc Sed notandum valde est, quod hæc mulier non tantum ridebit de gaudio mulier non tantum ridebit de gaudio Sanctorum in quibus jucundatur: sed Sanctorum in quibus jucundatur: sed etiam deridebit eos quos hic monuit, et etiam deridebit eos quos hic monuit, et vocem ejus audire noluerunt : sicut le- vocem ejus audire noluerunt : sicut le- gitur, Proverb. 1, 24-29 Quia vocavi, gitur, Proverb. 1, 24-29 Quia vocavi, et renuistis extendi manum meam, et et renuistis extendi manum meam, et non fuit qui adspiceret. Despexistis om- non fuit qui adspiceret. Despexistis om- ne consilium meum, et increpationes ne consilium meum, et increpationes meas neglexistis: ego quoque in interitu meas neglexistis: ego quoque in interitu vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis id quod timebatis advenerit. Cum irrue- id quod timebatis advenerit. Cum irrue- rit repentina calamitas, et interitus qua- rit repentina calamitas, et interitus qua- si tempestas ingruerit: quando venerit si tempestas ingruerit: quando venerit 'super vos tribulatio, et angustia: tunc 'super vos tribulatio, et angustia: tunc invocabunt me, et non exaudiam: mane invocabunt me, et non exaudiam: mane

' '

136 136

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

consurgent, et non invenient me. Et no- consurgent, et non invenient me. Et no- tantur hic ea quæ faciunt condemnatio- tantur hic ea quæ faciunt condemnatio- nem reproborum, quorum primum est nem reproborum, quorum primum est contemptus vocationis per verbum. Se- contemptus vocationis per verbum. Se- cundum, contemptus auxilii per manum. cundum, contemptus auxilii per manum. Tertium, contemptus consilii de modo Tertium, contemptus consilii de modo conversionis. Quartum, refutatio incre- conversionis. Quartum, refutatio incre- pationum pro delictis. Et sequitur con- pationum pro delictis. Et sequitur con- demnatio eorum secundum partes spe- demnatio eorum secundum partes spe- ciales. Et prima est interitus in ablatione ciales. Et prima est interitus in ablatione vitæ æternæ ab eis, hoc est, cum sepa- vitæ æternæ ab eis, hoc est, cum sepa- rantur a Deo. Secunda est adventus sup- rantur a Deo. Secunda est adventus sup- plicii æterni, quod timebant per fidem plicii æterni, quod timebant per fidem informem et timorem servilem. Tertia est informem et timorem servilem. Tertia est calamitas quæ consistit in subtractione calamitas quæ consistit in subtractione omnis boni ab eis. Quarta est diversitas omnis boni ab eis. Quarta est diversitas poenarum interficientium et irruentium poenarum interficientium et irruentium ad modum subitæ tempestatis, quæ exci- ad modum subitæ tempestatis, quæ exci- tatur flatu iræ Dei per ministerium dæ- tatur flatu iræ Dei per ministerium dæ- monum. Quintum est tribulatio. Et dici- monum. Quintum est tribulatio. Et dici- tur tribulatio a tribula, quia quasi tribu- tur tribulatio a tribula, quia quasi tribu- la quadam terrentur et compercutientur la quadam terrentur et compercutientur in poenis. Angustia autem est sexta pars, in poenis. Angustia autem est sexta pars, quæ angit cor in verme conscientiæ. Ul- quæ angit cor in verme conscientiæ. Ul- tima autem pars est desperatio exaudi- tima autem pars est desperatio exaudi- tionis in invocatione Dei, quæ pars signa- tionis in invocatione Dei, quæ pars signa- ta est in divite sepulto in inferno, qui ta est in divite sepulto in inferno, qui guttam extremitatis digiti ad refrigerium guttam extremitatis digiti ad refrigerium linguæ obtinere non potuit 1. linguæ obtinere non potuit 1.

Est autem etiam hic risus triplex, et Est autem etiam hic risus triplex, et derisus. Quidam sunt quibus non ridet, derisus. Quidam sunt quibus non ridet, nec deridet mulier ista. Dicit enim Salo- nec deridet mulier ista. Dicit enim Salo- mon quod risus est in ore stulti³: et hoc mon quod risus est in ore stulti³: et hoc risu non ridet. Et est risus fraudulenti, risu non ridet. Et est risus fraudulenti, sicut legitur, Proverb. x, 23, quod est sicut legitur, Proverb. x, 23, quod est qui quasi per risum operatur scelus. Et qui quasi per risum operatur scelus. Et est risus consolationis mundanæ, de quo est risus consolationis mundanæ, de quo dicit Dominus, Lucæ, vi, 25: Væ vobis dicit Dominus, Lucæ, vi, 25: Væ vobis qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebi- qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebi- tis. Est etiam derisio de qua dicit Job, tis. Est etiam derisio de qua dicit Job,

Xll, Xll,

4 et 5: Deridetur justi simplicitas. 4 et 5: Deridetur justi simplicitas. Lampas contempta apud cogitationes di- Lampas contempta apud cogitationes di- vitum. Hoc est, cum simplicitas justi sit vitum. Hoc est, cum simplicitas justi sit lampas et lux vitæ, tamen est contempta lampas et lux vitæ, tamen est contempta apud cogitationes divitum hujus mundi : apud cogitationes divitum hujus mundi : et ideo deridetur ab eis. His modis ne- et ideo deridetur ab eis. His modis ne- que ridet, neque deridet hæc mulier quem- que ridet, neque deridet hæc mulier quem-

1 Luc. xvi, 24 et 25. 1 Luc. xvi, 24 et 25.

quam hominum: sed modis supra dictis quam hominum: sed modis supra dictis ridet, et deridet. ridet, et deridet.

Nunc videndæ sunt causæ risus ejus. Nunc videndæ sunt causæ risus ejus. Sunt autem causæ tribus modis sumptæ, Sunt autem causæ tribus modis sumptæ, scilicet, scilicet,

Ex parte sui, Ex parte sui,

Causæ Ex parte Dei, Causæ Ex parte Dei,

Ex parte societatis. Ex parte societatis. Ex parte sui est causa quadruplex. Pri- Ex parte sui est causa quadruplex. Pri- ma est quando naturæ ejus capacitas tota ma est quando naturæ ejus capacitas tota repletur gaudio, quæ hic fuit vacua, nec repletur gaudio, quæ hic fuit vacua, nec habuit unde gauderet. Secunda est, quia. habuit unde gauderet. Secunda est, quia. remunerabitur omne meritum ipsius, cu- remunerabitur omne meritum ipsius, cu- jus remunerationem dum hic viveret, jus remunerationem dum hic viveret, sentire ad oculum non poterat, licet cre- sentire ad oculum non poterat, licet cre- deret fide simplici: sicut exsultant mi- deret fide simplici: sicut exsultant mi- nisteriales tempore remunerationis sui nisteriales tempore remunerationis sui ministerii. Tertia est, quia etiam omne id ministerii. Tertia est, quia etiam omne id habebit quod sperare potuit: ut etiam habebit quod sperare potuit: ut etiam spes diu dilata quæ afflixit animam, mer- spes diu dilata quæ afflixit animam, mer- cedem suspendii et dilationis et longani- cedem suspendii et dilationis et longani- mitatis accipiat. Quarta est, quia etiam mitatis accipiat. Quarta est, quia etiam ultra erit merces ejus quam spe vel fide ultra erit merces ejus quam spe vel fide vel dilectione potuisset comprehendere. vel dilectione potuisset comprehendere. Et hæc quatuor simul notantur in una Et hæc quatuor simul notantur in una auctoritate Domini, Luc. v1, 38: Mensu- auctoritate Domini, Luc. v1, 38: Mensu- ram bonam, et confertam, et coagita- ram bonam, et confertam, et coagita- tam, et supereffluentem dabunt in sinum tam, et supereffluentem dabunt in sinum vestrum. Bonam quoad impletionem ca- vestrum. Bonam quoad impletionem ca- pacitatis naturæ. Conferta autem est men- pacitatis naturæ. Conferta autem est men- sura, pressa scilicet et compressa ut ma- sura, pressa scilicet et compressa ut ma- gis capiat: et illa datur merito, quia cen- gis capiat: et illa datur merito, quia cen- tupla mercede remuneratur. Coagitata tupla mercede remuneratur. Coagitata vero est quando etiam ponderibus et icti- vero est quando etiam ponderibus et icti- bus et tonsionibus ponderum conficitur bus et tonsionibus ponderum conficitur res mensurata: et illa datur spei, et fidei, res mensurata: et illa datur spei, et fidei, et dilectioni. Sed supereffluens est infi- et dilectioni. Sed supereffluens est infi- nita, quia Deus ibi mensuratur quem ni- nita, quia Deus ibi mensuratur quem ni- hil creatum capere potest: et illa datur hil creatum capere potest: et illa datur ex solius Dei bonitate et liberalitate. ex solius Dei bonitate et liberalitate.

Ex parte Dei etiam habet quatuor cau- Ex parte Dei etiam habet quatuor cau- sas ridendi. Prima est visio aperta: sas ridendi. Prima est visio aperta: quia sancti, juxta Psal. xxx, 21, abscon- quia sancti, juxta Psal. xxx, 21, abscon- duntur in abscondito faciei Dei a contur- duntur in abscondito faciei Dei a contur- batione hominum. Secunda est dilectio batione hominum. Secunda est dilectio perfecta Dei visi et habiti: et hæc est perfecta Dei visi et habiti: et hæc est

2 Eccle. VII, 7. 2 Eccle. VII, 7.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4.

pars Mariæ optima quæ non auferetur ab pars Mariæ optima quæ non auferetur ab ea'. Fides enim auferetur, et manebit vi- ea'. Fides enim auferetur, et manebit vi- sio spes auferetur, et manebit compre- sio spes auferetur, et manebit compre- hensio charitas autem numquam aufe- hensio charitas autem numquam aufe- retur, sed perficietur 2. Tertia causa est retur, sed perficietur 2. Tertia causa est fruitio ipsius, dum continuo gustant dul- fruitio ipsius, dum continuo gustant dul- cedinem substantiæ Dei, et inebriantur cedinem substantiæ Dei, et inebriantur ab ubertate dulcedinis ejus. Quarta causa ab ubertate dulcedinis ejus. Quarta causa est fruitio Dei et hominis in una persona est fruitio Dei et hominis in una persona Christi. Et hæc duo notantur, Luc. XXII, Christi. Et hæc duo notantur, Luc. XXII, 29 et 30, ubi dicit Dominus, quod dispo- 29 et 30, ubi dicit Dominus, quod dispo- nit Sanctis sedere super mensam suam nit Sanctis sedere super mensam suam in regno suo, ut comedant et bibant. in regno suo, ut comedant et bibant. Comedant, inquam, dulcedinem sub- Comedant, inquam, dulcedinem sub- stantiæ ejus, et bibant nectar fruitio- stantiæ ejus, et bibant nectar fruitio- nis ex ipsius sapientiæ vena limpidis- nis ex ipsius sapientiæ vena limpidis- sima, quæ facies Dei est aperte osten- sima, quæ facies Dei est aperte osten-

sa. sa.

Ex parte Sanctorum etiam habet qua- Ex parte Sanctorum etiam habet qua- tuor causas ridendi, quarum prima et tuor causas ridendi, quarum prima et præcipua est, quod habitant Sancti in præcipua est, quod habitant Sancti in unum, et est eis cor unum et una anima unum, et est eis cor unum et una anima in concorditer fruendo Deo: ut dicit Au- in concorditer fruendo Deo: ut dicit Au-

gustinus. Unde, Psal. cxxxII, 1 et 2 : gustinus. Unde, Psal. cxxxII, 1 et 2 : Ecce quam bonum, et quam jucundum Ecce quam bonum, et quam jucundum habitare fratres in unum: sicut unguen- habitare fratres in unum: sicut unguen- tum in capite, quod descendit in barbam, tum in capite, quod descendit in barbam, barbam Aaron, quod descendit in oram barbam Aaron, quod descendit in oram vestimenti ejus. Unguentum autem est vestimenti ejus. Unguentum autem est unctio dulcedinis Spiritus sancti pene- unctio dulcedinis Spiritus sancti pene- trantis omnes, et removentis ab eis om- trantis omnes, et removentis ab eis om- ne quod voluntati contrariatur. Est au- ne quod voluntati contrariatur. Est au- tem in capite Deo distillans ad barbam, tem in capite Deo distillans ad barbam, hoc est, ad apostolicos viros, qui barba hoc est, ad apostolicos viros, qui barba viriliter agendo dicuntur: et venit fluen- viriliter agendo dicuntur: et venit fluen- do largiter descendens usque ad ultimum do largiter descendens usque ad ultimum Sanctorum, qui per oram vestimenti figu- Sanctorum, qui per oram vestimenti figu- ratur. Secunda causa est possessio com- ratur. Secunda causa est possessio com- munis omnis boni quod habetur a singu- munis omnis boni quod habetur a singu- lis et hoc facit charitas perfectissima, lis et hoc facit charitas perfectissima, quæ ibi bona facit communia: ut quili- quæ ibi bona facit communia: ut quili- bet in quolibet perfecte possideat quod bet in quolibet perfecte possideat quod habent singuli ut impleatur illud quod habent singuli ut impleatur illud quod huic præcessit in figura, Actuum iv, 32, huic præcessit in figura, Actuum iv, 32, scilicet, quod nullus quod possidebat scilicet, quod nullus quod possidebat suum esse dicebat, sed erant illis omnia suum esse dicebat, sed erant illis omnia communia : et tamen distribuitur a Deo communia : et tamen distribuitur a Deo

1 Luc. x, 42. 1 Luc. x, 42.

137 137

dispensatore unicuique largiter quantum dispensatore unicuique largiter quantum umquam opus est beatitudini suæ. Tot umquam opus est beatitudini suæ. Tot enim et tanta gaudia quæ habentur in enim et tanta gaudia quæ habentur in singulis a singulis, quem non moverent singulis a singulis, quem non moverent ad risum, cum etiam minus gaudium ri- ad risum, cum etiam minus gaudium ri- sum inducat ? Tertia causa est affectus sum inducat ? Tertia causa est affectus societatis quem unus ostendit aliis. Sicut societatis quem unus ostendit aliis. Sicut enim virtutis hic est amicos inter se si- enim virtutis hic est amicos inter se si- gna amicitiæ monstrare ad invicem, ita gna amicitiæ monstrare ad invicem, ita etiam ibi monstrabit unus aliis affectum etiam ibi monstrabit unus aliis affectum suæ societatis et amicitiæ. Unde, Isaiæ, suæ societatis et amicitiæ. Unde, Isaiæ, XXXII, 18: Sedebit populus meus in pul- XXXII, 18: Sedebit populus meus in pul- chritudine pacis, et in tabernaculis fidu- chritudine pacis, et in tabernaculis fidu- ciæ, et in requie opulenta. In pulchritu- ciæ, et in requie opulenta. In pulchritu- dine pacis quoad unitatem cordium : dine pacis quoad unitatem cordium : hæc enim tollit bella: et in hoc notatur hæc enim tollit bella: et in hoc notatur causa prima. In requie opulenta quoad causa prima. In requie opulenta quoad communem possessionem beatorum quæ communem possessionem beatorum quæ habent singuli et in hoc notatur secun- habent singuli et in hoc notatur secun- da causa. Et in tabernaculis fiduciæ: quia da causa. Et in tabernaculis fiduciæ: quia unus fiduciam amicitiæ ponit in reliquo : unus fiduciam amicitiæ ponit in reliquo : et illud est tertia causa. Quarta autem et illud est tertia causa. Quarta autem causa est ejusdem societatis splendor ho- causa est ejusdem societatis splendor ho- nestatis perpetuus: de qua dicit Dominus, nestatis perpetuus: de qua dicit Dominus, Matth. XIII, 43, quod justi fulgebunt Matth. XIII, 43, quod justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum. Et Sa- sicut sol in regno Patris eorum. Et Sa- pient. II, 7 et 8: Fulgebunt justi, et pient. II, 7 et 8: Fulgebunt justi, et tamquam scintillæ in arundineto discur- tamquam scintillæ in arundineto discur- rent. Judicabunt nationes, et domina- rent. Judicabunt nationes, et domina- buntur populis, et regnabit Dominus il- buntur populis, et regnabit Dominus il- lorum in perpetuum. lorum in perpetuum.

Tempus autem risus hujus mulieris est Tempus autem risus hujus mulieris est dies novissimus. Et consideranda sunt dies novissimus. Et consideranda sunt duo circa hoc, scilicet quare dicatur dies, duo circa hoc, scilicet quare dicatur dies, et quare novissimus. Circa primum nota et quare novissimus. Circa primum nota quod dicitur, I ad Thessal. v, 2, quod quod dicitur, I ad Thessal. v, 2, quod dies Domini sicut fur in nocte, ita veniet. dies Domini sicut fur in nocte, ita veniet. Et in hoc notatur quod judicium erit si- Et in hoc notatur quod judicium erit si- ne prævisione hominum. Unde Dominus, ne prævisione hominum. Unde Dominus, Matth. xxiv, 37 et seq.: Sicut fuit in Matth. xxiv, 37 et seq.: Sicut fuit in diebus Noe, ita erit et adventus Filii diebus Noe, ita erit et adventus Filii hominis. Sicut enim erant in diebus an- hominis. Sicut enim erant in diebus an- te diluvium comedentes et bibentes, nu- te diluvium comedentes et bibentes, nu- bentes et nuptui tradentes, usque ad eum bentes et nuptui tradentes, usque ad eum diem quo intravit Noe in arcam, et non diem quo intravit Noe in arcam, et non cognoverunt donec venit diluvium, et tu- cognoverunt donec venit diluvium, et tu-

2 I ad Corinth. XIII, 8 et seq. 2 I ad Corinth. XIII, 8 et seq.

138 138

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lit omnes ita erit et adventus Filii ho- lit omnes ita erit et adventus Filii ho- minis. minis.

Secundo nota, quod dies judicii dici- Secundo nota, quod dies judicii dici- tur nox et tenebra malis: quia illis no- tur nox et tenebra malis: quia illis no- cebit et involvet perpetuis tenebris. Un- cebit et involvet perpetuis tenebris. Un- de, Joel, 1, 1 et 2: Prope est dies tene- de, Joel, 1, 1 et 2: Prope est dies tene- brarum, et caliginis, dies nubis, et tur- brarum, et caliginis, dies nubis, et tur- binis. Et dicitur tenebra interior: caligo binis. Et dicitur tenebra interior: caligo autem exterior: nubes autem, pœna autem exterior: nubes autem, pœna pluens sulphur et picem, quæ sunt pars pluens sulphur et picem, quæ sunt pars calicis eorum. Turbo autem impetus dæ- calicis eorum. Turbo autem impetus dæ- monum rapientium et diripientium dam- monum rapientium et diripientium dam- natos. Unde, ibidem, . 11: Magnus natos. Unde, ibidem, . 11: Magnus enim dies Domini, et terribilis valde: et enim dies Domini, et terribilis valde: et quis sustinebit eum? quis sustinebit eum?

Item notandum, quod justis est dies Item notandum, quod justis est dies lucis quia ibi induentur perpetua luce. lucis quia ibi induentur perpetua luce. Unde, Isa. xxx, 26: Erit lux lunæ sic- Unde, Isa. xxx, 26: Erit lux lunæ sic- ut lux solis, et lux solis erit septempli- ut lux solis, et lux solis erit septempli- citer sicut lux septem dierum. Et ite- citer sicut lux septem dierum. Et ite- rum, Isa. LXV, 17 et 18: Ecce ego creo rum, Isa. LXV, 17 et 18: Ecce ego creo cælos novos et terram novam et non cælos novos et terram novam et non erunt in memoria priora, et non ascen- erunt in memoria priora, et non ascen- dent super cor. Sed gaudebitis et exsul- dent super cor. Sed gaudebitis et exsul- tabitis usque in sempiternum in his quæ tabitis usque in sempiternum in his quæ

ego creo. ego creo.

Novissimus autem dicitur: quia no- Novissimus autem dicitur: quia no- vissimus est vissimus est

Numero, Numero, In Gaudiis, In Gaudiis, Ponis. Ponis.

Novissimus in numero, quia non erit Novissimus in numero, quia non erit amplius tempus ad merendum vel deme- amplius tempus ad merendum vel deme- rendum. Unde, Apocal. x, 5 et seq.: An- rendum. Unde, Apocal. x, 5 et seq.: An- gelus quem vidi stantem super mare gelus quem vidi stantem super mare et super terram, levavit manum suam et super terram, levavit manum suam ad cœlum, et juravit per viventem in ad cœlum, et juravit per viventem in sæcula sæculorum, qui creavit cælum sæcula sæculorum, qui creavit cælum et ea quæ in eo sunt, et terram et ea et ea quæ in eo sunt, et terram et ea quæ in ea sunt, et mare et ea quæ in eo quæ in ea sunt, et mare et ea quæ in eo sunt: Quia tempus non erit amplius: sed sunt: Quia tempus non erit amplius: sed in diebus vocis septimi Angeli, cum cœ- in diebus vocis septimi Angeli, cum cœ- perit tuba canere, consummabitur my- perit tuba canere, consummabitur my- sterium Dei, sicut evangelizavit per ser- sterium Dei, sicut evangelizavit per ser- vos suos Prophetas. Angelus iste Chri- vos suos Prophetas. Angelus iste Chri- stus est, qui habet unum pedem, scilicet, stus est, qui habet unum pedem, scilicet, humanitatis supra mare passionis. Unde, humanitatis supra mare passionis. Unde, Psal. LXXVI, 20: In mari via tua, et se- Psal. LXXVI, 20: In mari via tua, et se- mitæ tuæ in aquis multis et vestigia mitæ tuæ in aquis multis et vestigia

: :

tua non cognoscentur, supple, per gra- tua non cognoscentur, supple, per gra- tiarum actionem. Alterum autem pedem tiarum actionem. Alterum autem pedem habuit super terram, hoc est, stabiles et habuit super terram, hoc est, stabiles et immobiles in opere Domini semper: ut immobiles in opere Domini semper: ut dicit Apostolus, ad Hebr. vi, 13: Et ju- dicit Apostolus, ad Hebr. vi, 13: Et ju- ravit per semetipsum, hoc est, immobili- ravit per semetipsum, hoc est, immobili- ter statuit. Jurat autem per creaturæ ter statuit. Jurat autem per creaturæ gloriam et habitationem gloriosorum, id gloriam et habitationem gloriosorum, id est, per coelum et ea quæ in eo sunt : et est, per coelum et ea quæ in eo sunt : et per gratiam et habitationem gratioso- per gratiam et habitationem gratioso- rum, id est, terram et ea quæ in ea sunt: rum, id est, terram et ea quæ in ea sunt: et amaritudinem et habitantes in ea, hoc et amaritudinem et habitantes in ea, hoc est, mare et ea quæ in eo sunt: quia ip- est, mare et ea quæ in eo sunt: quia ip- se creavit electos in gloria et in gratia, se creavit electos in gloria et in gratia, et damnatos in amaritudine æterna. Et et damnatos in amaritudine æterna. Et tempus non erit amplius: sed septimus tempus non erit amplius: sed septimus Angelus cujus tuba suscitat mortuos, Angelus cujus tuba suscitat mortuos, complebit universa, sicut est propheta- complebit universa, sicut est propheta- tum per Prophetas, et prædicatum per tum per Prophetas, et prædicatum per Apostolos. Apostolos.

Novissimus etiam dicitur esse in gau- Novissimus etiam dicitur esse in gau- diis non ita quod post ea non sit futu- diis non ita quod post ea non sit futu- rum gaudium, sed quia gaudia illius diei rum gaudium, sed quia gaudia illius diei incomparabilia sunt omnibus gaudiis incomparabilia sunt omnibus gaudiis aliis. De his autem habetur partim, Isa. aliis. De his autem habetur partim, Isa. LXVI, 10 et 11: Lætamini cum Jerusa- LXVI, 10 et 11: Lætamini cum Jerusa- lem, et exsultate in ea, omnes qui dili- lem, et exsultate in ea, omnes qui dili- gitis eam: gaudete cum ea gaudio, uni- gitis eam: gaudete cum ea gaudio, uni- versi qui lugetis super eam: ut sugatis versi qui lugetis super eam: ut sugatis et repleamini ab ubere consolationis ejus, et repleamini ab ubere consolationis ejus, ut mulgeatis et deliciis affluatis ab om- ut mulgeatis et deliciis affluatis ab om- nimoda gloria ejus. Et notantur quatuor nimoda gloria ejus. Et notantur quatuor singularia gaudia bonorum in his verbis. singularia gaudia bonorum in his verbis. Primum est de conjunctione omnium Primum est de conjunctione omnium bonorum in unum qui modo dispersi bonorum in unum qui modo dispersi sunt. Et hoc notatur cum dicit: Læta- sunt. Et hoc notatur cum dicit: Læta- mini cum Jerusalem, et exsultate. Et læ- mini cum Jerusalem, et exsultate. Et læ- titia pertinet ad cor: exsultatio autem ad titia pertinet ad cor: exsultatio autem ad corpus. Jerusalem autem est collectio corpus. Jerusalem autem est collectio omnium bonorum ad æternæ pacis visio- omnium bonorum ad æternæ pacis visio- nem pertinentium. Secundum gaudium nem pertinentium. Secundum gaudium est spiritualis consolatio lugentium pro est spiritualis consolatio lugentium pro periculo suo et aliorum qui tunc perfe- periculo suo et aliorum qui tunc perfe- ctam accipient consolationem : sicut dicit ctam accipient consolationem : sicut dicit Dominus, Matth. v, 5 : Beati qui lugent, Dominus, Matth. v, 5 : Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Et hoc no- quoniam ipsi consolabuntur. Et hoc no- tatur cum dicitur: Gaudete cum ea gau- tatur cum dicitur: Gaudete cum ea gau- dio, universi qui lugetis super eam. Ter- dio, universi qui lugetis super eam. Ter- tium est abundantia alimenti æterni quod tium est abundantia alimenti æterni quod

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4.

instillatum omnibus Sanctis vegetat ipsos instillatum omnibus Sanctis vegetat ipsos ad vitam æternam, ab uberibus matris sa- ad vitam æternam, ab uberibus matris sa- pientiæ expressum; quæ nihil aliud sunt pientiæ expressum; quæ nihil aliud sunt nisi præsentia bonitatis et veritatis Dei. nisi præsentia bonitatis et veritatis Dei. Et hæc notantur ibi: Ut sugatis et re- Et hæc notantur ibi: Ut sugatis et re- pleamini ad uberibus consolationis ejus. pleamini ad uberibus consolationis ejus. Quartum vero est affluentia deliciarum Quartum vero est affluentia deliciarum in novis revelationibus beatificantibus, in novis revelationibus beatificantibus, quia Dominus semper nova revelat eis quia Dominus semper nova revelat eis in facie sua non ut novis venientibus in facie sua non ut novis venientibus vetera projiciant, sed ut in ipso, cujus vetera projiciant, sed ut in ipso, cujus sapientiæ non est numerus, sine numero sapientiæ non est numerus, sine numero et sine fine, rationem accipiant gloriæ. et sine fine, rationem accipiant gloriæ. Et hoc notatur ibi: Ut mulgeatis et de- Et hoc notatur ibi: Ut mulgeatis et de- liciis affluatis ab omnimoda gloria ejus. liciis affluatis ab omnimoda gloria ejus. Mulgere enim ibi nihil aliud est quam Mulgere enim ibi nihil aliud est quam novas revelationes extrahere. novas revelationes extrahere.

Item, Isa. LXVI, 12 et seq.: Ecce ego Item, Isa. LXVI, 12 et seq.: Ecce ego declinabo super eam, scilicet Jerusalem, declinabo super eam, scilicet Jerusalem, quasi fluvium pacis, et quasi torren- quasi fluvium pacis, et quasi torren- tem inundantem gloriam gentium, quam tem inundantem gloriam gentium, quam sugetis ad ubera portabimini, et su- sugetis ad ubera portabimini, et su- per genua blandientur vobis. Quomodo per genua blandientur vobis. Quomodo si cui mater blandiatur, ita ego conso- si cui mater blandiatur, ita ego conso- labor vos, labor vos, et in Jerusalem consolabimini. et in Jerusalem consolabimini. Videbitis, et gaudebit cor vestrum, et os- Videbitis, et gaudebit cor vestrum, et os- sa vestra quasi herba germinabunt. sa vestra quasi herba germinabunt.

In his verbis notantur duo, scilicet de In his verbis notantur duo, scilicet de quo gaudebunt Sancti, et qualiter. De quo gaudebunt Sancti, et qualiter. De quo, quia de duobus quæ accipient a quo, quia de duobus quæ accipient a Domino, scilicet abundantia pacis, quia Domino, scilicet abundantia pacis, quia quasi flumen declinabit super eos in quasi flumen declinabit super eos in abundantia pacis. Et tunc implebitur abundantia pacis. Et tunc implebitur illud Psal. cxx1, 7: Fiat pax in virtute illud Psal. cxx1, 7: Fiat pax in virtute tua, et abundantia in turribus tuis. tua, et abundantia in turribus tuis. Accipient autem gloriam gentium in in- Accipient autem gloriam gentium in in- comprehensibili substantia ejus quam comprehensibili substantia ejus quam videbunt: quia hæc est gloria omnium videbunt: quia hæc est gloria omnium gentium. gentium.

Qualiter autem consolabuntur nos no- Qualiter autem consolabuntur nos no- tatur in tribus, scilicet secundum quem tatur in tribus, scilicet secundum quem modum similitudinis consolabitur nos, modum similitudinis consolabitur nos, et ubi consolabitur nos, et secundum et ubi consolabitur nos, et secundum quid consolabitur nos. Secundum quem quid consolabitur nos. Secundum quem modum similitudinis: quia dicit, quod modum similitudinis: quia dicit, quod portabimur ad ubera: et notat similitu- portabimur ad ubera: et notat similitu-

139 139

portatur ad ubera: ita Dominus faciet portatur ad ubera: ita Dominus faciet nobis, dicens: Quiescat vox tua a fletu, nobis, dicens: Quiescat vox tua a fletu, quia portaris ad ubera sapientiæ scilicet, quia portaris ad ubera sapientiæ scilicet, veritatis, et bonitatis Dei: ex quibus su- veritatis, et bonitatis Dei: ex quibus su- gas lac beatitudinis æternæ. Super ge- gas lac beatitudinis æternæ. Super ge- nua etiam, et notat similitudinem: quia nua etiam, et notat similitudinem: quia parvulus plorans ponitur ad genua ma- parvulus plorans ponitur ad genua ma- tris ita Dominus habet genua quibus tris ita Dominus habet genua quibus nos elevat ad blandiendum nobis, scili- nos elevat ad blandiendum nobis, scili- cet æternitatis incommutabilitatem, et cet æternitatis incommutabilitatem, et stabilitatem immortalitatis et impassibi- stabilitatem immortalitatis et impassibi- litatis. Blanditur autem ut mater: in litatis. Blanditur autem ut mater: in quo notat certitudinem dilectionis suæ quo notat certitudinem dilectionis suæ ad Sanctos, ita quod non patietur ut ad Sanctos, ita quod non patietur ut tangat eos quidquam adversitatis. tangat eos quidquam adversitatis.

Ubi autem consolatur: quia in Jeru- Ubi autem consolatur: quia in Jeru- salem, in conjunctione scilicet omnium salem, in conjunctione scilicet omnium beatorum ut tanto gratior sit conso- beatorum ut tanto gratior sit conso- latio, quanto nullus omnium remotus latio, quanto nullus omnium remotus est a nobis pro quo simus solliciti. Item, est a nobis pro quo simus solliciti. Item, tanto acceptior sit nobis consolatio, tanto acceptior sit nobis consolatio, quanto coram multis ipsa consolatione quanto coram multis ipsa consolatione honorificamur a Deo: quia qui Christo honorificamur a Deo: quia qui Christo ministrat hic, honorificabit eum Pater ministrat hic, honorificabit eum Pater suus qui in cœlis est ¹. suus qui in cœlis est ¹.

Secundum quid autem consolatur : Secundum quid autem consolatur : quia videbimus ad oculum interiorem et quia videbimus ad oculum interiorem et exteriorem, scilicet ad interiorem divi- exteriorem, scilicet ad interiorem divi- nitatem et ad exteriorem gloriam hu- nitatem et ad exteriorem gloriam hu- manitatis tantum: et cor nostrum gau- manitatis tantum: et cor nostrum gau- debit, et ossa nostra arida quidem primo debit, et ossa nostra arida quidem primo in sepulcris per immutationem gloriosæ in sepulcris per immutationem gloriosæ resurrectionis germinabunt, ut herba resurrectionis germinabunt, ut herba virens in æternum. virens in æternum.

Est etiam dies ille novissimus in pœ- Est etiam dies ille novissimus in pœ- nis, non sic autem quod postea non sint nis, non sic autem quod postea non sint futuræ pœnæ sed quia sunt finis et futuræ pœnæ sed quia sunt finis et consummatio omnium pœnarum. Pœnæ consummatio omnium pœnarum. Pœnæ ille sunt tales, ita quod ultra eas non ille sunt tales, ita quod ultra eas non erit poena major eis. Sunt autem illæ erit poena major eis. Sunt autem illæ pœnæ distinctæ penes quatuor, scilicet, pœnæ distinctæ penes quatuor, scilicet, Modum resurgendi, Modum resurgendi, Resurgentes, Resurgentes,

Penes Judicium, Penes Judicium,

Carcerem in quem de- Carcerem in quem de- trudentur. trudentur.

dinem parvuli vagientis, qui ut taceat Et hæc quatuor notantur, Isa. xXIV, dinem parvuli vagientis, qui ut taceat Et hæc quatuor notantur, Isa. xXIV,

17: 17:

1 Cf. Joan. XII, 26. 1 Cf. Joan. XII, 26.

140 140

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Formido, et fovea, et laqueus super te, Formido, et fovea, et laqueus super te, qui habitator es terræ. Habitator terræ qui habitator es terræ. Habitator terræ est impius resurgens qui manebit in terra est impius resurgens qui manebit in terra quam dilexit, cum Sancti rapientur in quam dilexit, cum Sancti rapientur in nubibus obviam Christo in aera: et sic nubibus obviam Christo in aera: et sic semper cum Domino erunt 1. Unde per semper cum Domino erunt 1. Unde per hoc notatur poena resurgentis, de qua hoc notatur poena resurgentis, de qua postea dicemus. Formido autem erit ju- postea dicemus. Formido autem erit ju- dicii et per hoc notantur pœnæ quæ su- dicii et per hoc notantur pœnæ quæ su- mentur penes judicium. Laqueus autem mentur penes judicium. Laqueus autem est in modo resurgendi: quia cum alii est in modo resurgendi: quia cum alii sunt immutati in gloriam, isti resurgunt sunt immutati in gloriam, isti resurgunt ligati laqueo in opprobrium æternum ut ligati laqueo in opprobrium æternum ut videant semper. Fovea autem est carcer videant semper. Fovea autem est carcer inferni in quem detrudentur. inferni in quem detrudentur.

Sunt autem in modo resurgendi poenæ Sunt autem in modo resurgendi poenæ innumerabiles: sed tres speciales et ma- innumerabiles: sed tres speciales et ma- jores aliis, quarum prima est acceptio jores aliis, quarum prima est acceptio corporum ignitorum et incensorum igne corporum ignitorum et incensorum igne inferni, in quibus ante non cruciabantur : inferni, in quibus ante non cruciabantur : quia non habebant. Secunda est bellum quia non habebant. Secunda est bellum continuum corporis ad animam, et ani- continuum corporis ad animam, et ani- mæ ad corpus. Tertia est desiderium mæ ad corpus. Tertia est desiderium mortis perpetuum sine morte. De prima mortis perpetuum sine morte. De prima habetur, Amos, IV, 2 et 3: Juravit Do- habetur, Amos, IV, 2 et 3: Juravit Do- minus Deus in sancto suo: quia ecce minus Deus in sancto suo: quia ecce dies venient super vos, et levabunt vos in dies venient super vos, et levabunt vos in contis, et reliquias vestras in ollis ferven- contis, et reliquias vestras in ollis ferven- tibus. Et per aperturas exibitis altera tibus. Et per aperturas exibitis altera contra alteram, et projiciemini in Ar- contra alteram, et projiciemini in Ar- mon, dicit Dominus. Juramentum Do- mon, dicit Dominus. Juramentum Do- mini est immobile decretum judicii. mini est immobile decretum judicii. Tunc dæmones tortores levabunt dam- Tunc dæmones tortores levabunt dam- natos in contis. Est autem conta instru- natos in contis. Est autem conta instru- mentum quo macellarii levant boves mentum quo macellarii levant boves excoriatos, intrudentes lignum per ner- excoriatos, intrudentes lignum per ner- vos crurium posteriorum, et ita levantes vos crurium posteriorum, et ita levantes suspendunt ad dissecandum: et illud li- suspendunt ad dissecandum: et illud li- gnum quod sic intrudunt per nervos gnum quod sic intrudunt per nervos crurium dicitur conta, et significat vin- crurium dicitur conta, et significat vin- culum quo ligantur damnati ad suppli- culum quo ligantur damnati ad suppli- cia. Reliquiæ autem sunt ossa quæ erunt cia. Reliquiæ autem sunt ossa quæ erunt in olla et est integritas corporis in qua in olla et est integritas corporis in qua resurgent, et fervent in ipsa sicut olla. resurgent, et fervent in ipsa sicut olla. Apertura autem una erit sepulcri, et exi- Apertura autem una erit sepulcri, et exi- bit corpus et altera apertura erit inferni, bit corpus et altera apertura erit inferni, et exibit anima. Altera contra alteram, et exibit anima. Altera contra alteram,

1 I ad Thessal. IV, 17. 1 I ad Thessal. IV, 17.

hoc est, anima contra corpus: et jun- hoc est, anima contra corpus: et jun- gentur et projicientur in Armon, qui in- gentur et projicientur in Armon, qui in- terpretatur anathema mæroris. Et si- terpretatur anathema mæroris. Et si- gnat infernum cum damnatis qui sunt gnat infernum cum damnatis qui sunt anathematizati a Deo et in moerore anathematizati a Deo et in moerore æterno. æterno.

De secunda poena quæ est bellum con- De secunda poena quæ est bellum con- tinuum corporis ad animam, et e con- tinuum corporis ad animam, et e con- verso eo quod corpus conviciatur ani- verso eo quod corpus conviciatur ani- mæ quod ipsa debebat regere ipsum ad mæ quod ipsa debebat regere ipsum ad bonum, et direxit ad malum: anima bonum, et direxit ad malum: anima autem corpori e converso quod delecta- autem corpori e converso quod delecta- tiones corporales seduxerunt eam, ,et quod tiones corporales seduxerunt eam, ,et quod prona fuit ad malum caro omni tem- prona fuit ad malum caro omni tem- pore, ad bonum autem pigra et infirma. pore, ad bonum autem pigra et infirma. De hac, inquam, pœna habetur, Job, De hac, inquam, pœna habetur, Job, xxx, 16-20 Nunc autem in memetipso xxx, 16-20 Nunc autem in memetipso marcescit anima mea, et possident me marcescit anima mea, et possident me dies afflictionis. Nocte os meum perfo- dies afflictionis. Nocte os meum perfo- ratur doloribus: et qui me comedunt, ratur doloribus: et qui me comedunt, non dormiunt. In multitudine eorum non dormiunt. In multitudine eorum consumitur vestimentum meum, et quasi consumitur vestimentum meum, et quasi capitio tunicæ succinxerunt me. Compa- capitio tunicæ succinxerunt me. Compa- ratus sum luto, et assimilatus sum fa- ratus sum luto, et assimilatus sum fa- villæ et cineri. Anima enim marcescit villæ et cineri. Anima enim marcescit quando tædium habet corporis, et e con- quando tædium habet corporis, et e con- verso et est in possessione afflictionis, verso et est in possessione afflictionis, quando afflictio dominatur in corpore et quando afflictio dominatur in corpore et anima. Et dicitur possessio quasi positio anima. Et dicitur possessio quasi positio pedum: quia tunc afflictio utrumque pedum: quia tunc afflictio utrumque pedem profunde et graviter infigit, sci- pedem profunde et graviter infigit, sci- licet confusionis et doloris: quia isti licet confusionis et doloris: quia isti sunt duo pedes afflictionis. Os autem sunt duo pedes afflictionis. Os autem ponitur pro robore corporis quod perfo- ponitur pro robore corporis quod perfo- ratur verme conscientiæ quo anima mor- ratur verme conscientiæ quo anima mor- det corpus. Et iterum: Qui comedunt det corpus. Et iterum: Qui comedunt animam e converso non dormiunt, a animam e converso non dormiunt, a quorum multitudine consumptum est quorum multitudine consumptum est omne vestimentum virtutis, ut sit etiam omne vestimentum virtutis, ut sit etiam ibi confusio nuditatis: ut ignominiam ibi confusio nuditatis: ut ignominiam peccati non operiat decor virtutis, quem- peccati non operiat decor virtutis, quem- admodum fit in Sanctis per poeniten- admodum fit in Sanctis per poeniten- tiam delentibus peccata sua. Vermes au- tiam delentibus peccata sua. Vermes au- tem isti succingunt, hoc est, strangulant tem isti succingunt, hoc est, strangulant corpus et animam mutuis et vicariis im- corpus et animam mutuis et vicariis im- properiis: et assimilatur luto vilissimo properiis: et assimilatur luto vilissimo corpus in fœtore suo, et anima favillæ corpus in fœtore suo, et anima favillæ

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 4.

levi quæ plena est igne æterno: utrum- levi quæ plena est igne æterno: utrum- que autem cineri in quibus dominatur que autem cineri in quibus dominatur ignis. ignis.

De tertia autem pœna quæ est deside- De tertia autem pœna quæ est deside- rium mortis perpetuum sine morte, ha- rium mortis perpetuum sine morte, ha- betur, Apocal. IX, 6: In diebus illis betur, Apocal. IX, 6: In diebus illis quærent homines mortem, et non inve- quærent homines mortem, et non inve- nient eam et desiderabunt mori, et, nient eam et desiderabunt mori, et, fugiet mors ab eis. Quia scilicet tanta fugiet mors ab eis. Quia scilicet tanta discordia erit inter animam et corpus, discordia erit inter animam et corpus, quod libentissime separarentur si fieri quod libentissime separarentur si fieri posset : sed per judicium justissi- posset : sed per judicium justissi- mum Dei simul tenetur, ut sicut simul mum Dei simul tenetur, ut sicut simul peccaverunt, ita etiam simul punian- peccaverunt, ita etiam simul punian-

tur. tur.

Accipiuntur autem penes resurgentes Accipiuntur autem penes resurgentes pœnæ innumerabiles, sed præcipue in pœnæ innumerabiles, sed præcipue in corpore accipiuntur quatuor majores, et corpore accipiuntur quatuor majores, et in anima tres. Et illæ quidem quæ sunt in anima tres. Et illæ quidem quæ sunt in corpore, sunt foetor, et passibilitas in corpore, sunt foetor, et passibilitas corporis. Secunda autem gravitas et corporis. Secunda autem gravitas et ponderositas ipsius et ignobilitas. Tertia ponderositas ipsius et ignobilitas. Tertia autem tetra ipsius obscuritas et opacitas. autem tetra ipsius obscuritas et opacitas. Quarta vero est animalitas ipsorum et Quarta vero est animalitas ipsorum et carnalitas. carnalitas.

De prima habetur, Amos, IV, 10: De prima habetur, Amos, IV, 10: Ascendere feci putredinem castrorum in Ascendere feci putredinem castrorum in nares vestras. Castra dicuntur damnati nares vestras. Castra dicuntur damnati qui armaverunt se contra Deum. Et, qui armaverunt se contra Deum. Et, Isa. LXVI, 24: Egredientur, et videbunt Isa. LXVI, 24: Egredientur, et videbunt cadavera virorum qui prævaricati sunt cadavera virorum qui prævaricati sunt in me. Sancti egredientur passibus con- in me. Sancti egredientur passibus con- templationis, et videbunt decorem justitiæ templationis, et videbunt decorem justitiæ vindicantis in cadaveribus, id est, corpo- vindicantis in cadaveribus, id est, corpo- ribus cadentibus in vermes foetoris et ribus cadentibus in vermes foetoris et putredinis suæ. Et, Isa. xiv, 19: Pro- putredinis suæ. Et, Isa. xiv, 19: Pro- jectus es de sepulcro tuo, quasi stirps jectus es de sepulcro tuo, quasi stirps inutilis pollutus, et obvolutus. Hoc ve- inutilis pollutus, et obvolutus. Hoc ve- rificatur in die novissimo quando impii rificatur in die novissimo quando impii corpus malis gratibus suis ejicitur de corpus malis gratibus suis ejicitur de sepulcro, sicut stirps inutilis quæ bo- sepulcro, sicut stirps inutilis quæ bo- ni fructum utilem in vitam æternam ni fructum utilem in vitam æternam non attulit, et sanie foetoris sui pollui- non attulit, et sanie foetoris sui pollui- tur et obvolvitur in perpetua sæcula tur et obvolvitur in perpetua sæcula sub sanie collocandum. Et hæc sanies sub sanie collocandum. Et hæc sanies est immunditia peccati quæ inficit est immunditia peccati quæ inficit ipsum. ipsum.

De secunda vero pœna quæ est pon- De secunda vero pœna quæ est pon- derositas, habetur, Exod. xv, 5: Descen- derositas, habetur, Exod. xv, 5: Descen-

141 141

derunt in profundum quasi lapis. Et derunt in profundum quasi lapis. Et iterum, . 10: Submersi sunt quasi iterum, . 10: Submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus. Aquæ plumbum in aquis vehementibus. Aquæ autem vehementes sunt poenæ duriter autem vehementes sunt poenæ duriter concurrentes. Et hoc est quod dicitur in concurrentes. Et hoc est quod dicitur in Apocal. XVIII, 21: Et sustulit unus An- Apocal. XVIII, 21: Et sustulit unus An- gelus fortis lapidem quasi molarem gelus fortis lapidem quasi molarem magnum, et misit in mare, dicens: Hoc magnum, et misit in mare, dicens: Hoc impetu mittetur Babylon, civitas illa impetu mittetur Babylon, civitas illa magna, supple, in infernum, et ultra magna, supple, in infernum, et ultra jam non invenietur. Bene accipit mola- jam non invenietur. Bene accipit mola- rem, quia in mundo non voluit nisi mo- rem, quia in mundo non voluit nisi mo- lere, terrena opera scilicet facere. Et in lere, terrena opera scilicet facere. Et in mare mittit, quia hoc est amarum et ma- mare mittit, quia hoc est amarum et ma- gnum. In pondere ipsi graves sunt, et gnum. In pondere ipsi graves sunt, et ideo majori impetu descendunt in pro- ideo majori impetu descendunt in pro- fundum inferni. Hæc autem gravitas fundum inferni. Hæc autem gravitas non est molis, sed peccati, quod (ut non est molis, sed peccati, quod (ut dicit Isaac Philosophus) « gravabit dicit Isaac Philosophus) « gravabit « eos et deprimet eos sub tristi orbe « eos et deprimet eos sub tristi orbe « inferni, ut amplius non invenian- « inferni, ut amplius non invenian-