LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 1.

scribens ad Hebr. x1, 33: Sancti per scribens ad Hebr. x1, 33: Sancti per fidem vicerunt regna, operati sunt justi- fidem vicerunt regna, operati sunt justi- tiam, adepti sunt repromissiones. Et se- tiam, adepti sunt repromissiones. Et se- quitur, . 34, quod fortes facti sunt in quitur, . 34, quod fortes facti sunt in bello. Est ergo propria materia fortitu- bello. Est ergo propria materia fortitu- dinis bellum passionum quæ inferuntur dinis bellum passionum quæ inferuntur homini, ut non succumbat animus in ad- homini, ut non succumbat animus in ad- versis. Actus autem medius est inter versis. Actus autem medius est inter duas malitias, scilicet audaciam, et timo- duas malitias, scilicet audaciam, et timo-

rem. rem.

Considera ergo quod triplex est auda- Considera ergo quod triplex est auda- cia mala quam excludit fortitudo per cia mala quam excludit fortitudo per hoc quod timet timenda. Quædam enim hoc quod timet timenda. Quædam enim est audacia provocativa Dei, de qua ha- est audacia provocativa Dei, de qua ha- betur, Job, xv, 26: Cucurrit adversus betur, Job, xv, 26: Cucurrit adversus eum, scilicet Deum, erecto collo, et pin- eum, scilicet Deum, erecto collo, et pin- gui cervice armatus est. Et hæc fuit au- gui cervice armatus est. Et hæc fuit au- dacia Sennacherib, Isaiæ, xxxvi, 20: dacia Sennacherib, Isaiæ, xxxvi, 20: Quis est ex omnibus diis terrarum ista- Quis est ex omnibus diis terrarum ista- rum qui eruerit terram suam de manu rum qui eruerit terram suam de manu mea, ut eruat Dominus Jerusalem de mea, ut eruat Dominus Jerusalem de manu mea? Erecto collo, id est, super- manu mea? Erecto collo, id est, super- ba mente contra Deum cucurrit, quando ba mente contra Deum cucurrit, quando sic fortitudinem Dei blasphemavit: et sic fortitudinem Dei blasphemavit: et pingui cervice, hoc est, contemptu in eo pingui cervice, hoc est, contemptu in eo nimis grossato, quando etiam dixit quod nimis grossato, quando etiam dixit quod non possit liberare. Et tales quidem in- non possit liberare. Et tales quidem in- veniuntur nostri temporis homines, qui veniuntur nostri temporis homines, qui quando contra Deum faciunt opprimendo quando contra Deum faciunt opprimendo pauperes, contra Deum blasphemant di- pauperes, contra Deum blasphemant di- centes, quod Deus benefaciet cum ipsis, centes, quod Deus benefaciet cum ipsis, dummodo possint facere cum homini- dummodo possint facere cum homini- buş. Ac si dicant: Deum non timemus, buş. Ac si dicant: Deum non timemus, nec propter ipsum quidquam dimitte- nec propter ipsum quidquam dimitte-

mus. mus.

Est etiam audacia præsumentium, et Est etiam audacia præsumentium, et illi nimis audent contra justitiam præsu- illi nimis audent contra justitiam præsu- mentes de misericordia: contra quos mentes de misericordia: contra quos dicitur, I Regum, 11, 25: Si peccaverit dicitur, I Regum, 11, 25: Si peccaverit vir in virum, placari ei potest Deus: si vir in virum, placari ei potest Deus: si autem in Dominum peccaverit vir, quis autem in Dominum peccaverit vir, quis orabit pro eo ? Et Susanna, in fine Da- orabit pro eo ? Et Susanna, in fine Da- nielis, x, 23 Melius est mihi absque nielis, x, 23 Melius est mihi absque opere incidere in manus hominum, quam opere incidere in manus hominum, quam peccare in conspectu Domini. Et Aposto- peccare in conspectu Domini. Et Aposto- lus, ad Hebræ. x, 28 et 29: Irritam quis lus, ad Hebræ. x, 28 et 29: Irritam quis faciens legem Moysi, sine ulla misera- faciens legem Moysi, sine ulla misera-

1 Cf. Luc. XVIII, 22 et 23. 1 Cf. Luc. XVIII, 22 et 23.

117 117

tione duobus vel tribus testibus moritur : tione duobus vel tribus testibus moritur : quanto magis putatis deteriora mereri quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcaverit, supplicia, qui Filium Dei conculcaverit, et sanguinem testamenti pollutum du- et sanguinem testamenti pollutum du- xerit, in quo sanctificatus est, et spiritui xerit, in quo sanctificatus est, et spiritui gratiæ contumeliam fecerit ? Et, ibidem,. gratiæ contumeliam fecerit ? Et, ibidem,. *. 31: Horrendum est incidere in manus *. 31: Horrendum est incidere in manus Dei viventis. Dei viventis.

Tertia est audacia tentantium Deum, Tertia est audacia tentantium Deum, de qua dicitur in Psal. LXXVII, 18: Ten- de qua dicitur in Psal. LXXVII, 18: Ten- taverunt Deum in cordibus suis, ut pe- taverunt Deum in cordibus suis, ut pe- terent escas animabus suis. Item, y. 19: terent escas animabus suis. Item, y. 19: Et male locuti sunt de Deo: dixerunt : Et male locuti sunt de Deo: dixerunt :

Numquid poterit Deus parare mensam Numquid poterit Deus parare mensam in deserto? Hæc enim fuit audacia quod in deserto? Hæc enim fuit audacia quod voluerunt experiri an Deus esset in me- voluerunt experiri an Deus esset in me- dio eorum ita ut pro ipsis vellet mira- dio eorum ita ut pro ipsis vellet mira- cula facere. Has tres audacias excludit cula facere. Has tres audacias excludit honesta fortitudo per actum quem habet, honesta fortitudo per actum quem habet, qui est timere timenda, quia ista timen- qui est timere timenda, quia ista timen- da sunt. da sunt.

Sed habet alium, qui est non timere Sed habet alium, qui est non timere non timenda, ut dictum est, sive audere non timenda, ut dictum est, sive audere audenda. Et per hunc excludit triplicem audenda. Et per hunc excludit triplicem timorem, scilicet mundanum, huma- timorem, scilicet mundanum, huma- num, et timorem pusillanimitatis. Quar- num, et timorem pusillanimitatis. Quar- tum autem, scilicet naturalem non ex- tum autem, scilicet naturalem non ex- cludit, sed ligat ne abducat rationem. Ti- cludit, sed ligat ne abducat rationem. Ti- mor mundanus est quo quis timet peri- mor mundanus est quo quis timet peri- culum propter amissionem suarum re- culum propter amissionem suarum re- rum unde timet separari a rebus hujus rum unde timet separari a rebus hujus mundi, sicut timuit ille juvenis qui cu- mundi, sicut timuit ille juvenis qui cu- stodiverat mandata ab adolescentia sua : stodiverat mandata ab adolescentia sua : et cum audiret a Domino, quod unum et cum audiret a Domino, quod unum sibi deesset ad perfectionem, scilicet sibi deesset ad perfectionem, scilicet quod iret et venderet omnia quæ habe- quod iret et venderet omnia quæ habe- ret, et sequeretur Christum : et abiit tri- ret, et sequeretur Christum : et abiit tri- stis, eo quod esset habens multas pos- stis, eo quod esset habens multas pos- sessiones 1. Et, in Psal. XIII, 5: Trepida- sessiones 1. Et, in Psal. XIII, 5: Trepida- verunt timore, ubi non erat timor. verunt timore, ubi non erat timor.

Timor autem humanus est quando ali- Timor autem humanus est quando ali- quis nimis timet pelli suæ, cum etiam quis nimis timet pelli suæ, cum etiam secundum diaboli testimonium, pellem secundum diaboli testimonium, pellem pro pelle et cuncta quæ habet homo, de- pro pelle et cuncta quæ habet homo, de- beat dare pro anima³. Contra quos ite- beat dare pro anima³. Contra quos ite- rum Dominus dicit, Luc. XII, 4 et 5: Ne rum Dominus dicit, Luc. XII, 4 et 5: Ne terreamini ab his qui occidunt corpus, et terreamini ab his qui occidunt corpus, et

2 Job, II, 2 Job, II,

4. 4.

118 118

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

post hæc non habent amplius quid fa- post hæc non habent amplius quid fa- ciant. Ostendam autem vobis quem ti- ciant. Ostendam autem vobis quem ti- meatis: timete eum qui, postquam occi- meatis: timete eum qui, postquam occi- derit, mittere in gehennam habet potesta- derit, mittere in gehennam habet potesta- tem. Et, ad Hebr. 11, 15: Timore mortis tem. Et, ad Hebr. 11, 15: Timore mortis per totam vitam obnoxii erant servituti. per totam vitam obnoxii erant servituti.

Pusillanimitatis autem timor est illius Pusillanimitatis autem timor est illius qui timet umbram et non veritatem, qui qui timet umbram et non veritatem, qui scilicet ita meticulosus est, quod ad quod scilicet ita meticulosus est, quod ad quod libet parvum etiam timet, de quo habe- libet parvum etiam timet, de quo habe- tur, Job, xv, 21 et seq. : Sonitus terro- tur, Job, xv, 21 et seq. : Sonitus terro- ris semper in auribus illius: et cum pax ris semper in auribus illius: et cum pax sit, ille semper insidias suspicatur. Non sit, ille semper insidias suspicatur. Non credit quod reverti possit de tenebris ad credit quod reverti possit de tenebris ad lucem, circumspectans undique gladium. lucem, circumspectans undique gladium. Cum se moverit ad quærendum panem, Cum se moverit ad quærendum panem, novit quod paratus sit in manu ejus te- novit quod paratus sit in manu ejus te- nebrarum dies. Hoc est, quando etiam nebrarum dies. Hoc est, quando etiam per aliqua opera bona quærit panem, id per aliqua opera bona quærit panem, id est, refectionem vitæ, novit, id est, pro est, refectionem vitæ, novit, id est, pro certo habet: cum tamen non sit verum certo habet: cum tamen non sit verum quod in manu ejus, hoc est, in opere suo quod in manu ejus, hoc est, in opere suo sit dies tenebrarum, id est, peccati: et sit dies tenebrarum, id est, peccati: et hoc facit debilitas animi et conscientiæ. hoc facit debilitas animi et conscientiæ. Contra quod dicitur, Isa. xxxv, 3 et 4 : Contra quod dicitur, Isa. xxxv, 3 et 4 : Confortate manus dissolutas, et genua Confortate manus dissolutas, et genua debilia roborate. Dicite pusillanimis : debilia roborate. Dicite pusillanimis : Confortamini, et nolite timere: ecce Confortamini, et nolite timere: ecce Deus vester ultionem adducet retributio- Deus vester ultionem adducet retributio- nis Deus ipse veniet, et salvabit vos. nis Deus ipse veniet, et salvabit vos.

Timor autem naturalis est, quando Timor autem naturalis est, quando aliquis per naturam abhorret periculum: aliquis per naturam abhorret periculum: sed tamen contra Deum non quæret illud sed tamen contra Deum non quæret illud evadere, sicut timuit Dominus in Pas- evadere, sicut timuit Dominus in Pas- sione, quando dixit, Matth. xxvi, 38: sione, quando dixit, Matth. xxvi, 38: Tristis est anima mea usque ad mortem. Tristis est anima mea usque ad mortem. Et, ibidem, . 37, quod cœpit contristari Et, ibidem, . 37, quod cœpit contristari et mæstus esse. Et Petrus in mari ambu- et mæstus esse. Et Petrus in mari ambu- lans videns ventum validum vehementer lans videns ventum validum vehementer timuit. Et, Matth. VIII, 25, discipuli, cum timuit. Et, Matth. VIII, 25, discipuli, cum navicula operiretur fluctibus et Jesus navicula operiretur fluctibus et Jesus dormiret, timuerunt et clamaverunt di- dormiret, timuerunt et clamaverunt di- centes Domine, salva nos, perimus. Is- centes Domine, salva nos, perimus. Is- te autem timor cum sic tangit naturam, te autem timor cum sic tangit naturam, ut non abducat rationem in timorem ut non abducat rationem in timorem malum, propassio vocatur: cum autem malum, propassio vocatur: cum autem abducit mentem, dicitur passio. Sic ergo abducit mentem, dicitur passio. Sic ergo

1 Cf. Matth. x, 28. 1 Cf. Matth. x, 28.

fortitudo actibus suis, quibus in medio fortitudo actibus suis, quibus in medio virtutis ponit animam, excludit audacias virtutis ponit animam, excludit audacias quasdam et quosdam timores. Habet au- quasdam et quosdam timores. Habet au- tem cum actibus suis audacias quasdam tem cum actibus suis audacias quasdam et timores quosdam. et timores quosdam.

Habet autem audacias tres, quarum Habet autem audacias tres, quarum una est intrepiditas confessionis Christi una est intrepiditas confessionis Christi coram principibus hujus mundi. Secunda coram principibus hujus mundi. Secunda est audacia aggrediendi et sustinendi est audacia aggrediendi et sustinendi horribilia propter Deum. Tertia et sum- horribilia propter Deum. Tertia et sum- ma est audacia committendi se auxilio ma est audacia committendi se auxilio Dei in his quæ nec vidit, nec audivit, nec Dei in his quæ nec vidit, nec audivit, nec per rationem intellexit, sed tantum fide per rationem intellexit, sed tantum fide tenet. tenet.

De prima habetur in Evangelio Matth. De prima habetur in Evangelio Matth. x, 19: Dum steteritis ante reges et præ- x, 19: Dum steteritis ante reges et præ- sides, nolite cogitare quomodo, aut quid sides, nolite cogitare quomodo, aut quid loquamini: dabitur enim vobis in illa loquamini: dabitur enim vobis in illa hora quid loquamini. Et, Jerem. xvII, hora quid loquamini. Et, Jerem. xvII, 16 Ego non sum turbatus, te pastorem 16 Ego non sum turbatus, te pastorem sequens et diem hominis non desidera- sequens et diem hominis non desidera- vi, tu scis. Quod egressum est de labiis vi, tu scis. Quod egressum est de labiis meis, rectum in conspectu tuo fuit. Et meis, rectum in conspectu tuo fuit. Et hæc fuit audacia Apostolorum, et præci- hæc fuit audacia Apostolorum, et præci- pue Pauli, de quo dixit Dominus, Ac- pue Pauli, de quo dixit Dominus, Ac- tuum, ix, 15, quod vas electionis esset tuum, ix, 15, quod vas electionis esset sibi ut portaret nomen suum coram re- sibi ut portaret nomen suum coram re- gibus, et principibus, et filiis Israel. Hæc gibus, et principibus, et filiis Israel. Hæc etiam fuit audacia Mathathiæ in I Ma- etiam fuit audacia Mathathiæ in I Ma- chab. 11, 19-22, qui confessus est bo- chab. 11, 19-22, qui confessus est bo- nam confessionem fidei quæ est ad salu- nam confessionem fidei quæ est ad salu- tem, dicens voce magna, hoc est, forti et tem, dicens voce magna, hoc est, forti et audaci Etsi omnes Gentes regi Antio- audaci Etsi omnes Gentes regi Antio- cho obediunt, ut discedat unusquisque a cho obediunt, ut discedat unusquisque a servitute legis patrum suorum, et con- servitute legis patrum suorum, et con- sentiat mandatis ejus : ego, et filii mei, et sentiat mandatis ejus : ego, et filii mei, et fratres mei, obediemus legi patrum no- fratres mei, obediemus legi patrum no- strorum. Propitius sit nobis Deus! non strorum. Propitius sit nobis Deus! non est nobis utile relinquere legem et justi- est nobis utile relinquere legem et justi- tias Dei. Non audiemus verba regis An- tias Dei. Non audiemus verba regis An- tiochi, nec sacrificabimus transgredientes tiochi, nec sacrificabimus transgredientes legis nostræ mandata, ut eamus altera legis nostræ mandata, ut eamus altera via. Hac etiam audacia idem Mathathias via. Hac etiam audacia idem Mathathias trucidavit virum sacrificantem idolis su- trucidavit virum sacrificantem idolis su- per aram, et militem quem Antiochus per aram, et militem quem Antiochus miserat. miserat.

De audacia qua quis audet sustinere De audacia qua quis audet sustinere

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 1.

pericula propter Deum et aggredi ardua, pericula propter Deum et aggredi ardua, habetur, Judicum, v, 2: Qui sponte ob- habetur, Judicum, v, 2: Qui sponte ob- tulistis de Israel animas vestras ad peri- tulistis de Israel animas vestras ad peri- culum, benedicite Domino. Et, ibidem, culum, benedicite Domino. Et, ibidem, infra, y. 9 et seq. Cor meum diligit prin- infra, y. 9 et seq. Cor meum diligit prin- cipes Israel. Qui propria voluntate obtu- cipes Israel. Qui propria voluntate obtu- listis vos discrimini, benedicite Domino. listis vos discrimini, benedicite Domino. Qui ascenditis super nitentes asinos, et Qui ascenditis super nitentes asinos, et sedetis in judicio, et ambulatis in via, sedetis in judicio, et ambulatis in via, loquimini. Ubi collisi sunt currus, et loquimini. Ubi collisi sunt currus, et hostium suffocatus est exercitus, ibi nar- hostium suffocatus est exercitus, ibi nar- rentur justitiæ Domini et clementia in rentur justitiæ Domini et clementia in fortes Israel. Martyres sunt ascendentes fortes Israel. Martyres sunt ascendentes super asinos nitentes, hoc est, corpora super asinos nitentes, hoc est, corpora Domino patienti configurata: et sedet Domino patienti configurata: et sedet Dominus desuper subjugando ea in judi- Dominus desuper subjugando ea in judi- cio quo judicati a tyrannis nutriunt ty- cio quo judicati a tyrannis nutriunt ty- rannos ambulantes in via veritatis doc- rannos ambulantes in via veritatis doc- trinæ et vitæ. Loquentur autem nobis trinæ et vitæ. Loquentur autem nobis ubi collisi sunt currus: quia in audacia ubi collisi sunt currus: quia in audacia non abscedendi a justitia propter mor- non abscedendi a justitia propter mor- tem, currus malitiæ mundi collisus est, tem, currus malitiæ mundi collisus est, qui currus habet duas rotas, scilicet ty- qui currus habet duas rotas, scilicet ty- rannidem, et sæculi potestatem. Equus rannidem, et sæculi potestatem. Equus autem trahens est ira. Miles insidens autem trahens est ira. Miles insidens equo, infidelitas. Stimulus est furor. equo, infidelitas. Stimulus est furor. Frænum autem dirigens et frænans Frænum autem dirigens et frænans equum, leges et decreta mundana. Fal- equum, leges et decreta mundana. Fal- castra autem egredientia de [curru, eo castra autem egredientia de [curru, eo quod de falcatis curribus loquitur, sunt quod de falcatis curribus loquitur, sunt tormenta in martyres emissa. Sed ubi tormenta in martyres emissa. Sed ubi etiam suffocatus est exercitus diaboli, etiam suffocatus est exercitus diaboli, quia constantia martyrum totum subju- quia constantia martyrum totum subju- gavit exercitum mundi: ibi justitia Do- gavit exercitum mundi: ibi justitia Do- mini apparuit, ut mortui superarent, et mini apparuit, ut mortui superarent, et clementia in fortes Ecclesiæ, ut quod vi- clementia in fortes Ecclesiæ, ut quod vi- vi non fecerunt, efficerent morientes. vi non fecerunt, efficerent morientes. Hæc fuit audacia sanctorum septem fra- Hæc fuit audacia sanctorum septem fra- trum Machabæorum qui passi sunt pro trum Machabæorum qui passi sunt pro Domino, ut legitur, II Machab. vi per Domino, ut legitur, II Machab. vi per totum. Hæc etiam fuit audacia severissi- totum. Hæc etiam fuit audacia severissi- mæ matris eorum, quæ supra modum mæ matris eorum, quæ supra modum fertur laudabilis, et bonorum memoria fertur laudabilis, et bonorum memoria digna et masculinum animum fœmineæ digna et masculinum animum fœmineæ cogitationi inserens, pereuntes septem cogitationi inserens, pereuntes septem filios sub unius diei articulo videns, bono filios sub unius diei articulo videns, bono animo ferebat, propter spem quam in animo ferebat, propter spem quam in Deum habebat. Deum habebat.

Tertia autem audacia est qua quis au- Tertia autem audacia est qua quis au-

119 119

det se committere Deo, de qua habetur, det se committere Deo, de qua habetur, Deuteron. XXXIII, 9: Qui dixit patri suo, Deuteron. XXXIII, 9: Qui dixit patri suo, et matri suæ: Nescio vos; et fratribus et matri suæ: Nescio vos; et fratribus suis: Ignoro vos; et nescierunt filios suis: Ignoro vos; et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum, suos. Hi custodierunt eloquium tuum, et pactum tuum servaverunt. Quia scili- et pactum tuum servaverunt. Quia scili- cet impleverunt hoc quod est in Psal. LIV, cet impleverunt hoc quod est in Psal. LIV, 23 Jacta super Dominum curam tuam, 23 Jacta super Dominum curam tuam, et ipse te enutriet. Et, I Petri, v, 7: et ipse te enutriet. Et, I Petri, v, 7: Omnem sollicitudinem vestram projicien- Omnem sollicitudinem vestram projicien- tes in eum, quoniam ipis cura est de vo- tes in eum, quoniam ipis cura est de vo- bis. Et Augustinus : « Jacta te in Deum : bis. Et Augustinus : « Jacta te in Deum : « quia non est ita crudelis ut se subtra- « quia non est ita crudelis ut se subtra- « hat, et te cadere permittat. » Et istæ « hat, et te cadere permittat. » Et istæ sunt tres audaciæ quas secum semper sunt tres audaciæ quas secum semper habet actus sanctæ fortitudinis. habet actus sanctæ fortitudinis.

Sunt etiam tres timores quos secum Sunt etiam tres timores quos secum habet semper, scilicet timor initialis, habet semper, scilicet timor initialis, filialis, et sponsalis: quartum autem non filialis, et sponsalis: quartum autem non secum habet sancta fortitudo, sed præce- secum habet sancta fortitudo, sed præce- dit eam, et ille est timor servilis. dit eam, et ille est timor servilis.

Timor autem servilis est, qui propter Timor autem servilis est, qui propter pœnas æternas amplius quam propter pœnas æternas amplius quam propter Deum desinit peccare. Unde dicit Gre- Deum desinit peccare. Unde dicit Gre- gorius, quod « vivit in eo peccandi vo- gorius, quod « vivit in eo peccandi vo- « luntas, et sequeretur opus si sperare- « luntas, et sequeretur opus si sperare- « tur impunitas. » Et de hoc habetur in « tur impunitas. » Et de hoc habetur in Psal. cx, 10, quod initium sapientiæ ti- Psal. cx, 10, quod initium sapientiæ ti- mor Domini. Intellectus bonus omnibus mor Domini. Intellectus bonus omnibus facientibus eum: laudatio ejus manet in facientibus eum: laudatio ejus manet in sæculum sæculi. Et dicit Augustinus sæculum sæculi. Et dicit Augustinus quod « est initium sapientiæ timor Do- quod « est initium sapientiæ timor Do- «< mini, sicut seta est initium fili per «< mini, sicut seta est initium fili per « quod suitur corium: quia scilicet filum « quod suitur corium: quia scilicet filum « non intrat, nisi per setam: sed tamen « non intrat, nisi per setam: sed tamen << filum non cum seta est in corio. » Si- << filum non cum seta est in corio. » Si- militer saporem charitatis æternorum in- militer saporem charitatis æternorum in- ducit timor servilis, sed tamen non est ducit timor servilis, sed tamen non est cum sapore ipso in corde hominis: unde cum sapore ipso in corde hominis: unde talis timor facit recedere ab actu peccati, talis timor facit recedere ab actu peccati, et non a voluntate: et ideo de ipso dici- et non a voluntate: et ideo de ipso dici- tur, I Joan. IV, 18: Perfecta charitas tur, I Joan. IV, 18: Perfecta charitas foras mittit timorem, quoniam timor foras mittit timorem, quoniam timor poenam habet. Et, Gregorius: « Cum sit poenam habet. Et, Gregorius: « Cum sit « judex timetur, quod facies judicis non « judex timetur, quod facies judicis non « amatur. » Timor ex timore est, non ex « amatur. » Timor ex timore est, non ex humilitate. humilitate.

Timor autem initialis cum fortitudine Timor autem initialis cum fortitudine est in inceptione ipsius. Timor enim ille est in inceptione ipsius. Timor enim ille

120 120

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non directe timet poenas æternas, eo quod non directe timet poenas æternas, eo quod habet conscientiam de venia, sed adhuc habet conscientiam de venia, sed adhuc timet culpam propter periculosum im- timet culpam propter periculosum im- pulsum tentationum, et per consequens pulsum tentationum, et per consequens etiam timet poenam æternam, scilicet, si etiam timet poenam æternam, scilicet, si admittatur culpa et hic est timor inci- admittatur culpa et hic est timor inci- pientium in operibus fortitudinis, in qui- pientium in operibus fortitudinis, in qui- bus non quidem est peccatum, sed lan- bus non quidem est peccatum, sed lan- guent adhuc peccati reliquiis ex longa guent adhuc peccati reliquiis ex longa consuetudine contractis. Et de hoc timore consuetudine contractis. Et de hoc timore habetur, Malach. 1, 6: Si Dominus ego habetur, Malach. 1, 6: Si Dominus ego sum, ubi est timor meus ? Et, Eccle. XII, sum, ubi est timor meus ? Et, Eccle. XII, 13 Deum time, et mandata ejus obser- 13 Deum time, et mandata ejus obser- va: Hoc est omnis homo. va: Hoc est omnis homo.

Timor autem filialis est cum fortitu- Timor autem filialis est cum fortitu- dine perfecta: quia timor filialis est, qui dine perfecta: quia timor filialis est, qui timet quidem separationem a patre per timet quidem separationem a patre per demeritum exhæreditationis, et ideo ne demeritum exhæreditationis, et ideo ne tale demeritum admittatur, timet et re- tale demeritum admittatur, timet et re- veretur patrem, sollicite cavens ne ali- veretur patrem, sollicite cavens ne ali- quid tale committat quod oculos patris quid tale committat quod oculos patris offendat et de hoc dicit Psal. XVIII, 10: offendat et de hoc dicit Psal. XVIII, 10: Timor Domini sanctus, permanens in Timor Domini sanctus, permanens in sæculum sæculi. Et, Isa. x1, 3: Replebit sæculum sæculi. Et, Isa. x1, 3: Replebit eum spiritus timoris Domini. Sed in eum spiritus timoris Domini. Sed in Christo non fuit timor nisi quantum Christo non fuit timor nisi quantum ad reverentiam quam Patri exhibe- ad reverentiam quam Patri exhibe- bat. bat.

Timor autem sponsalis non attendit Timor autem sponsalis non attendit peccatum neque pœnam, sed fugit sepa- peccatum neque pœnam, sed fugit sepa- rationem ab amplexu, et hoc timet præ- rationem ab amplexu, et hoc timet præ- cipue, scilicet quod quandoque propter cipue, scilicet quod quandoque propter desidiam amoris ipsius sponsus ample- desidiam amoris ipsius sponsus ample- xum differat, vel etiam subtrahat. Et de xum differat, vel etiam subtrahat. Et de hoc habetur, Isaiæ, xxvi, 17 et 18: Sic- hoc habetur, Isaiæ, xxvi, 17 et 18: Sic- ut quæ concepit,... sic facti sumus a fa- ut quæ concepit,... sic facti sumus a fa- cie tua, Domine. Concepimus, et quasi cie tua, Domine. Concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum, parturivimus, et peperimus spiritum, scilicet salutis. Timor enim causans con- scilicet salutis. Timor enim causans con- ceptum est timor sponsalis. Cum his tri- ceptum est timor sponsalis. Cum his tri- bus timoribus est fortitudo, in hoc videli- bus timoribus est fortitudo, in hoc videli- cet quod timet timenda. cet quod timet timenda.

Sed adhuc notabile valde est, quod est Sed adhuc notabile valde est, quod est timor in nobis quod est materia virtutis timor in nobis quod est materia virtutis et vitii, ut dicunt Philosophi, et iste est et vitii, ut dicunt Philosophi, et iste est timor qui est de quatuor passionibus na- timor qui est de quatuor passionibus na- turalibus, quæ sunt timor, gaudium, turalibus, quæ sunt timor, gaudium, spes, et tristitia. De his quædam supra spes, et tristitia. De his quædam supra locuti sumus. His enim timor si ordine- locuti sumus. His enim timor si ordine-

. .

tur, est materia virtutis: et si non ordi- tur, est materia virtutis: et si non ordi- netur, est vitium. netur, est vitium.

§ 2 § 2

Viso secundum quos actus fortitudinis Viso secundum quos actus fortitudinis mulier vestiatur, videndum est secun- mulier vestiatur, videndum est secun- dum quas partes ipsius sive species pa- dum quas partes ipsius sive species pa- retur indumentum. retur indumentum.

Ponit autem Tullius quatuor partes' Ponit autem Tullius quatuor partes' fortitudinis, scilicet magnificentiam, fi- fortitudinis, scilicet magnificentiam, fi- dentiam, patientiam, perseverantiam. dentiam, patientiam, perseverantiam. His autem quinque additæ inveniuntur His autem quinque additæ inveniuntur a sacra Scriptura, scilicet fiducia, confi- a sacra Scriptura, scilicet fiducia, confi- dentia, longanimitas, confortatio, et dentia, longanimitas, confortatio, et constantia. constantia.

Dicit autem Tullius, quod « magni- Dicit autem Tullius, quod « magni- « ficentia est magnarum rerum et excel- « ficentia est magnarum rerum et excel- « sarum cum animo ampla quadam et « sarum cum animo ampla quadam et « splendida propositione agitatio atque « splendida propositione agitatio atque « administratio. » Et dicitur hic magna « administratio. » Et dicitur hic magna res quæ difficilis est valde. Et dicitur ex- res quæ difficilis est valde. Et dicitur ex- celsa, eo quod est ultra posse elevata. Et celsa, eo quod est ultra posse elevata. Et dicitur animus ab animositate. Et dicitur dicitur animus ab animositate. Et dicitur ampla, eo quod claudit in se magnum illud ampla, eo quod claudit in se magnum illud per audaciam bonam, de qua dictum est. per audaciam bonam, de qua dictum est. Et dicitur splendida propter intentionem Et dicitur splendida propter intentionem finis quia facit hoc propter bonum ho- finis quia facit hoc propter bonum ho- nestum, et propter Deum. Et dicitur ibi nestum, et propter Deum. Et dicitur ibi agitatio propositionis: eo quod agitat agitatio propositionis: eo quod agitat periculum in mente, et proponit, et or- periculum in mente, et proponit, et or- dinat qualiter incipiat, et finiat aggres- dinat qualiter incipiat, et finiat aggres- sum. Et dicitur administratio perfecta sum. Et dicitur administratio perfecta per opus. per opus.

Item, dicit Tullius, quod «fidentia est. Item, dicit Tullius, quod «fidentia est. « per quam magnis et honestis in rebus « per quam magnis et honestis in rebus « multum ipse animus in se fiduciæ certa « multum ipse animus in se fiduciæ certa « cum spe collocavit. » Magna autem « cum spe collocavit. » Magna autem dicitur res, ut prius expositum est, et ho- dicitur res, ut prius expositum est, et ho- nestum secundum Tullium dicitur, quod nestum secundum Tullium dicitur, quod « sua vi nos trahit, et sua dignitate nos « sua vi nos trahit, et sua dignitate nos « allicit: » quando scilicet non propter « allicit: » quando scilicet non propter utilitatem, vel delectationem surgit ap- utilitatem, vel delectationem surgit ap- petitus in aliquid, sed propter decorem, petitus in aliquid, sed propter decorem, et bonum, et plenum quod est in ipsa et bonum, et plenum quod est in ipsa re sicut est virtus, gratia, et hujusmo- re sicut est virtus, gratia, et hujusmo-

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2.

di. Et dicitur fiducia confidentia victoriæ di. Et dicitur fiducia confidentia victoriæ in difficili. Unde etiam patet quod con- in difficili. Unde etiam patet quod con- fidentia, et fiducia, et confortatio quæ fidentia, et fiducia, et confortatio quæ secundum quasdam partes fortitudinis secundum quasdam partes fortitudinis dicuntur, potius sunt proprietates, et dicuntur, potius sunt proprietates, et differentiæ, vel conditiones fidentiæ : differentiæ, vel conditiones fidentiæ : unde etiam a Tullio non ponuntur, sed unde etiam a Tullio non ponuntur, sed comprehenduntur sub fidentia. comprehenduntur sub fidentia.

Item, dicit Tullius, quod « patientia est Item, dicit Tullius, quod « patientia est « honestatis sive utilitatis causa rerum « honestatis sive utilitatis causa rerum « arduarum ac difficilium voluntaria ac « arduarum ac difficilium voluntaria ac « diuturna perpessio. » Et ex prædictis « diuturna perpessio. » Et ex prædictis patet quid dicatur honestum. Utile autem patet quid dicatur honestum. Utile autem secundum Tullium et secundum Augu- secundum Tullium et secundum Augu- stinum in libro de doctrina Christiana, et stinum in libro de doctrina Christiana, et in libro de Trinitate, « est propter quod in libro de Trinitate, « est propter quod « aliquid expetitur, et præcipue propter « aliquid expetitur, et præcipue propter « honestum. » Dicitur autem res ardua « honestum. » Dicitur autem res ardua ab eodem a quo dicitur excelsa, scilicet ab eodem a quo dicitur excelsa, scilicet quia elevatur ultra posse humanum. quia elevatur ultra posse humanum. Difficile autem est quod distat ab actu et Difficile autem est quod distat ab actu et facere nostro, quia ad illud agendum facere nostro, quia ad illud agendum oportet colligere posse et virtutem. Vo- oportet colligere posse et virtutem. Vo- luntaria autem dicitur perpessio, eo quod luntaria autem dicitur perpessio, eo quod dicit Augustinus, quod « nemo invitus dicit Augustinus, quod « nemo invitus « bene facit, etsi quandoque bonum est « bene facit, etsi quandoque bonum est « quod facit. » Debet autem intelligi de « quod facit. » Debet autem intelligi de voluntate quæ est ratione recta, quia voluntate quæ est ratione recta, quia alia non est voluntas secundum Dama- alia non est voluntas secundum Dama- scenum nisi illa. Et etiam Philosophus scenum nisi illa. Et etiam Philosophus dicit, quod « omnis voluntas in ratione dicit, quod « omnis voluntas in ratione « est. » Dicitur autem diuturna propter « est. » Dicitur autem diuturna propter sustinentiam usque in finem difficultatis: sustinentiam usque in finem difficultatis: quia non est fortis qui fortiter incipit, quia non est fortis qui fortiter incipit, sed qui subtiliter et fortius progreditur, sed qui subtiliter et fortius progreditur, et fortissime consummat. Et ideo etiam et fortissime consummat. Et ideo etiam Tullius per hujusmodi diuturnitatem lon- Tullius per hujusmodi diuturnitatem lon- ganimitatem comprehendit sub patientia, ganimitatem comprehendit sub patientia, et non ponit eam partem per se. Sed sa- et non ponit eam partem per se. Sed sa- cra Scriptura quæ quamlibet differentiam cra Scriptura quæ quamlibet differentiam et conditionem virtutis ponit pro virtutis et conditionem virtutis ponit pro virtutis specie, ponit plures quam Tullius qui lo- specie, ponit plures quam Tullius qui lo- quitur philosophice et proprie. quitur philosophice et proprie.

Item, dicit Tullius, quod « perseverantia Item, dicit Tullius, quod « perseverantia « est in ratione bene considerata, stabilis, « est in ratione bene considerata, stabilis, « et perpetua permansio. » Et dicitur ratio « et perpetua permansio. » Et dicitur ratio bene considerata, cogitatio deliberata de bene considerata, cogitatio deliberata de bono honesto quod stare debet per opus bono honesto quod stare debet per opus fortitudinis. Dicitur autem stabilis, eo fortitudinis. Dicitur autem stabilis, eo

121 121

quod non metuat et trepidet virtus ani- quod non metuat et trepidet virtus ani- mi. Et perpetua dicitur usque ad consum- mi. Et perpetua dicitur usque ad consum- mationem victoriæ gloriosæ. Et ideo ite- mationem victoriæ gloriosæ. Et ideo ite- rum constantia comprehenditur per ip- rum constantia comprehenditur per ip- sum sub perseverantia, quia constantia sum sub perseverantia, quia constantia nihil aliud est quam virtus animi non nihil aliud est quam virtus animi non mutans. Confortatio autem comprehen- mutans. Confortatio autem comprehen- ditur sub specie magnificentiæ, quia ditur sub specie magnificentiæ, quia confortatio est qua quis se erigit ad ex- confortatio est qua quis se erigit ad ex- celsa superanda ex spe victoriæ. celsa superanda ex spe victoriæ.

Habitis definitionibus harum virtutum, Habitis definitionibus harum virtutum, consequenter ponendæ sunt Sanctorum consequenter ponendæ sunt Sanctorum auctoritates de actibus ipsarum in mu- auctoritates de actibus ipsarum in mu- liere forti, quæ est fidelis anima. liere forti, quæ est fidelis anima.

De magnificentia autem notandum est, De magnificentia autem notandum est, quod quintuplex est magnificentia, scili- quod quintuplex est magnificentia, scili- cet gratiarum actionis, liberalitatis sive cet gratiarum actionis, liberalitatis sive munificentiæ, potestatis, laudis sive glo- munificentiæ, potestatis, laudis sive glo- riæ, et fortitudinis. riæ, et fortitudinis.

De magnificentia gratiarum actionum De magnificentia gratiarum actionum habetur in Machabæis, II Machab. 1, 11: habetur in Machabæis, II Machab. 1, 11: De magnis periculis a Deo liberati, ma- De magnis periculis a Deo liberati, ma- gnifice gratias agimus ipsi : utpote qui gnifice gratias agimus ipsi : utpote qui adversus talem regem dimicavimus, sci- adversus talem regem dimicavimus, sci- licet regem superbiæ diabolum, de quo licet regem superbiæ diabolum, de quo dicitur, Job, XLI, 25, quod ipse est rex dicitur, Job, XLI, 25, quod ipse est rex super universos filios superbiæ. super universos filios superbiæ.

De magnificentia autem liberalitatis De magnificentia autem liberalitatis sive munificentiæ, Exod. xv, 11, ubi sive munificentiæ, Exod. xv, 11, ubi laudat Moyses Deum in donis suis, di- laudat Moyses Deum in donis suis, di- cens Quis similis tui in fortibus, Do- cens Quis similis tui in fortibus, Do- mine? Quis similis tui, magnificus in mine? Quis similis tui, magnificus in sanctitate, terribilis atque laudabilis, sanctitate, terribilis atque laudabilis, faciens mirabilia ? faciens mirabilia ?

De magnificentia autem potestatis ha- De magnificentia autem potestatis ha- betur, III Regum, x, 23 et 24: Magnifi- betur, III Regum, x, 23 et 24: Magnifi- catus est rex Salomon super omnes reges catus est rex Salomon super omnes reges terræ divitiis et sapientia. Et universa terræ divitiis et sapientia. Et universa terra desiderabat vultum Salomonis, ut terra desiderabat vultum Salomonis, ut audiret sapientiam ejus. Et hæc com- audiret sapientiam ejus. Et hæc com- petunt Christo viro hujus mulieris, qui petunt Christo viro hujus mulieris, qui potestate Rex regum est, et Dominus potestate Rex regum est, et Dominus dominantium. Divitiæ gratiarum ejus dominantium. Divitiæ gratiarum ejus in omnem creaturam profusæ sunt largis- in omnem creaturam profusæ sunt largis- sime. Similiter sapientiæ ejus non est sime. Similiter sapientiæ ejus non est numerus. Universa etiam terra, hoc est, numerus. Universa etiam terra, hoc est, homines desiderant vultum claritatis homines desiderant vultum claritatis ejus eo quod omnes appetunt beatitudi- ejus eo quod omnes appetunt beatitudi-

122 122

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nem, licet non omnes quærant eam ubi nem, licet non omnes quærant eam ubi est. De eodem et fere idem habetur, est. De eodem et fere idem habetur, II Paralip. ix, 22 et 23: Magnificatus est II Paralip. ix, 22 et 23: Magnificatus est Salomon super omnes reges terræ præ Salomon super omnes reges terræ præ divitiis et gloria. Omnesque reges terræ divitiis et gloria. Omnesque reges terræ desiderabant videre faciem Salomonis, desiderabant videre faciem Salomonis, ut audirent sapientiam quam dederat ut audirent sapientiam quam dederat Deus in corde ejus. Deus in corde ejus.

De magnificentia autem laudis habetur De magnificentia autem laudis habetur in Psal. VIII, 2: Elevata est magnificen- in Psal. VIII, 2: Elevata est magnificen- tia tua super cœlos, hoc est, majestas ex- tia tua super cœlos, hoc est, majestas ex- tollenda laudis magnificentia. Et, Eccli. tollenda laudis magnificentia. Et, Eccli. x, 26 Noli despicere hominem justum x, 26 Noli despicere hominem justum pauperem, et noli magnificare virum pauperem, et noli magnificare virum peccatorem divitem. Et, Zachar. XII, 7: peccatorem divitem. Et, Zachar. XII, 7: Salvabit Dominus tabernacula Juda, Salvabit Dominus tabernacula Juda, sicut in principio: ut non magnifice glo- sicut in principio: ut non magnifice glo- rietur domus David. Et notandum, quod rietur domus David. Et notandum, quod magnificentia gloriæ non differt a ma- magnificentia gloriæ non differt a ma- gnificentia laudis: quia, ut dicit Augu- gnificentia laudis: quia, ut dicit Augu- stinus super epistolam ad Romanos, in stinus super epistolam ad Romanos, in fine «< Gloria nihil aliud est quam clara fine «< Gloria nihil aliud est quam clara «< cum laude notitia. » «< cum laude notitia. »

De magnificentia autem fortitudinis De magnificentia autem fortitudinis habetur, Thren. 1, 15 Abstulit omnes habetur, Thren. 1, 15 Abstulit omnes magnificos meos Dominus de medio mei, magnificos meos Dominus de medio mei, hoc est, fortes. Et Isa. x, 13: In die hoc est, fortes. Et Isa. x, 13: In die illa... visitabo super fructum magnifici illa... visitabo super fructum magnifici cordis regis Assur, et super gloriam alti- cordis regis Assur, et super gloriam alti- tudinis oculorum ejus. Magnificum enim tudinis oculorum ejus. Magnificum enim hic dicitur cor regis Assyriorum, eo quod hic dicitur cor regis Assyriorum, eo quod magna audeat invadere quadam amplitu- magna audeat invadere quadam amplitu- dine animi, ut dictum est supra. dine animi, ut dictum est supra.

Confortatio similiter secundum Tul- Confortatio similiter secundum Tul- lium comprehenditur sub magnificentia, lium comprehenditur sub magnificentia, et est quadruplex, scilicet verbi, et spi- et est quadruplex, scilicet verbi, et spi- ritualis et internæ consolationis, et for- ritualis et internæ consolationis, et for- titudinis, et confortatio auxilii, quæ ta- titudinis, et confortatio auxilii, quæ ta- men sub confortatione fortitudinis com- men sub confortatione fortitudinis com- prehenditur. prehenditur.

De confortatione verbi habetur, Deu- De confortatione verbi habetur, Deu- teron. III, 28, ubi loquitur Dominus ad teron. III, 28, ubi loquitur Dominus ad Moysen, dicens: Præcipe Josue, et cor- Moysen, dicens: Præcipe Josue, et cor- robora eum atque conforta: quia ipse robora eum atque conforta: quia ipse præcedet populum istum, et dividet eis præcedet populum istum, et dividet eis terram quam visurus es. Et, Job, iv, 4: terram quam visurus es. Et, Job, iv, 4: Vacillantes confirmaverunt sermones tui, Vacillantes confirmaverunt sermones tui, et genua trementia confortasti. et genua trementia confortasti.

De confortatione autem internæ con- De confortatione autem internæ con- solationis habetur in Psalmo CIII, 15: solationis habetur in Psalmo CIII, 15: Panis cor hominis confirmat, hoc est, Panis cor hominis confirmat, hoc est, confortat. Et, Genes. xv, 5: Ponam confortat. Et, Genes. xv, 5: Ponam buccellam panis, confortate cor vestrum. buccellam panis, confortate cor vestrum. Panis autem vocatur gratia intrinsecus Panis autem vocatur gratia intrinsecus roborans et confortans. Et, Act. 1x, 19: roborans et confortans. Et, Act. 1x, 19: Cum accepisset cibum, confortatus est Cum accepisset cibum, confortatus est Paulus, scilicet, quando per baptis- Paulus, scilicet, quando per baptis- mum gratiam reficientem intrinsecus mum gratiam reficientem intrinsecus accepit. accepit.

De confortatione vero quæ species est De confortatione vero quæ species est fortitudinis habetur, Judith, XIII, 7: fortitudinis habetur, Judith, XIII, 7: Confirma, vel conforta habet alia littera, Confirma, vel conforta habet alia littera, me, Domine Deus Israel, et respice in me, Domine Deus Israel, et respice in hac hora ad opera manuum mearum, ut, hac hora ad opera manuum mearum, ut, sicut promisisti, Jerusalem civitatem sicut promisisti, Jerusalem civitatem tuam erigas, et hoc quod credens per te tuam erigas, et hoc quod credens per te posse fieri cogitavi, perficiam. Ita dixit posse fieri cogitavi, perficiam. Ita dixit Judith quando evaginato ense stetit ad Judith quando evaginato ense stetit ad amputandum caput Holofernis. Et, II Re- amputandum caput Holofernis. Et, II Re- gum, 11, 5 et seq., dixit David ad vi- gum, 11, 5 et seq., dixit David ad vi- ros Jabes-Galaad qui sepelierant Saul: ros Jabes-Galaad qui sepelierant Saul: Benedicti vos Domino, qui fecistis mise- Benedicti vos Domino, qui fecistis mise- ricordiam hanc cum domino vestro Saul, ricordiam hanc cum domino vestro Saul, et sepelistis eum. Et nunc retribuet vo- et sepelistis eum. Et nunc retribuet vo- bis quidem Dominus misericordiam et bis quidem Dominus misericordiam et veritatem, sed et ego reddam gratiam eo veritatem, sed et ego reddam gratiam eo quod fecistis verbum istud. Confortentur quod fecistis verbum istud. Confortentur manus vestræ, et estote filii fortitudinis: manus vestræ, et estote filii fortitudinis: licet enim mortuus sit dominus vester licet enim mortuus sit dominus vester Saul, tamen me unxit domus Juda in Saul, tamen me unxit domus Juda in regem sibi. regem sibi.

De confortatione autem auxilii habe- De confortatione autem auxilii habe- tur, III Regum, II, 12 Salomon autem tur, III Regum, II, 12 Salomon autem sedit super thronum David, patris sui, sedit super thronum David, patris sui, et firmatum sive confortatum est regnum et firmatum sive confortatum est regnum ejus nimis. Et hoc fuit auxilio Dei, et ejus nimis. Et hoc fuit auxilio Dei, et principum qui adhæserunt ei. Et, III Re- principum qui adhæserunt ei. Et, III Re- gum, 1, 1 Confirmatum est regnum gum, 1, 1 Confirmatum est regnum in manu Salomonis. in manu Salomonis.

Sequitur de fidentia, sub qua compre- Sequitur de fidentia, sub qua compre- henduntur duæ, scilicet fiducia et con- henduntur duæ, scilicet fiducia et con- fidentia. Et parum differunt istæ tres: fidentia. Et parum differunt istæ tres: tamen differunt in aliquo, quia fidentia tamen differunt in aliquo, quia fidentia propriis innititur viribus, et ex hoc fiden- propriis innititur viribus, et ex hoc fiden- tia est posse in actum difficilem. Fiducia tia est posse in actum difficilem. Fiducia autem innititur quantitati difficultatis, et autem innititur quantitati difficultatis, et

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2.

illam credit evincere. Confidentia autem illam credit evincere. Confidentia autem respicit ad auxilium divinum, et per illud respicit ad auxilium divinum, et per illud se credit posse superare. se credit posse superare.

De duplici autem fidentia invenitur in De duplici autem fidentia invenitur in sacra Scriptura, scilicet, de fidentia spei, sacra Scriptura, scilicet, de fidentia spei, et de fidentia fortitudinis. et de fidentia fortitudinis.

De prima habetur, II ad Corinth. 1, 8 De prima habetur, II ad Corinth. 1, 8 et seq. Non enim volumus ignorare et seq. Non enim volumus ignorare vos, fratres, de tribulatione nostra quæ vos, fratres, de tribulatione nostra quæ facta est in Asia, quoniam supra mo- facta est in Asia, quoniam supra mo- dum gravati sumus supra virtutem, ita dum gravati sumus supra virtutem, ita ut tæderet nos etiam vivere. Sed ipsi in ut tæderet nos etiam vivere. Sed ipsi in nobismetipsis responsum mortis habui- nobismetipsis responsum mortis habui- mus, ut non simus fidentes in nobis, sed mus, ut non simus fidentes in nobis, sed in Deo qui suscitat mortuos : qui de in Deo qui suscitat mortuos : qui de tantis periculis nos eripuit. Inde etiam tantis periculis nos eripuit. Inde etiam dicitur diffidentia desperatio de aliquo, dicitur diffidentia desperatio de aliquo, sicut habetur, ad Romanos, IV, 20 et 21, sicut habetur, ad Romanos, IV, 20 et 21, de Abraham, quod in repromissione Dei de Abraham, quod in repromissione Dei non hæsitavit diffidentia, id est, despe- non hæsitavit diffidentia, id est, despe- ratione, sed confortatus est fide, dans ratione, sed confortatus est fide, dans gloriam Deo: plenissime sciens quia quæ- gloriam Deo: plenissime sciens quia quæ- cumque promisit, scilicet Deus, potens est cumque promisit, scilicet Deus, potens est et facere. Et, ad Ephes. II, 1 et 2: Et et facere. Et, ad Ephes. II, 1 et 2: Et vos, cum essetis mortui delictis et peccatis vos, cum essetis mortui delictis et peccatis vestris, in quibus aliquando ambulastis vestris, in quibus aliquando ambulastis secundum sæculum mundi hujus, secun- secundum sæculum mundi hujus, secun- dum principem potestatis aeris hujus, spi- dum principem potestatis aeris hujus, spi- ritus qui nunc operatur in filios diffiden- ritus qui nunc operatur in filios diffiden- tiæ... Deus convivificavit nos in Christo. tiæ... Deus convivificavit nos in Christo.

De fidentia autem fortitudinis habetur, De fidentia autem fortitudinis habetur, ad Hebr. II, 13: Ego ero fidens in eum, ad Hebr. II, 13: Ego ero fidens in eum, hoc est, fidentiam victoriæ habebo in for- hoc est, fidentiam victoriæ habebo in for- titudine et robore ejus: quia licet diabo- titudine et robore ejus: quia licet diabo- lus fortis sit, tamen Christus fortior est lus fortis sit, tamen Christus fortior est per hoc quod est idem cum Patre, hoc per hoc quod est idem cum Patre, hoc est, per deitatem. est, per deitatem.

Fiducia autem est triplex, scilicet fidu- Fiducia autem est triplex, scilicet fidu- cia fidei, fiducia spei, et fiducia fortitu- cia fidei, fiducia spei, et fiducia fortitu- dinis. Fiducia fidei est, quæ operatur dinis. Fiducia fidei est, quæ operatur strenue propter certitudinem fidei. Fidu- strenue propter certitudinem fidei. Fidu- cia autem spei est, quæ cum certitudine cia autem spei est, quæ cum certitudine exspectat bonum æternum propter secu- exspectat bonum æternum propter secu- ritatem liberalitatis divinæ. Fiducia au- ritatem liberalitatis divinæ. Fiducia au- tem fortitudinis est, quæ strenue insurgit tem fortitudinis est, quæ strenue insurgit in difficile, eo quod credit difficile supe- in difficile, eo quod credit difficile supe- rare animi virtute vel robore. rare animi virtute vel robore.

De fiducia fidei habetur, Actuum, iv, De fiducia fidei habetur, Actuum, iv, 29 et 30, erant discipuli, dicentes: Et 29 et 30, erant discipuli, dicentes: Et

123 123

nunc, Domine, respice in minas eorum, nunc, Domine, respice in minas eorum, hoc est, persecutorum, et da servis hoc est, persecutorum, et da servis tuis cum omni fiducia loqui verbum tuis cum omni fiducia loqui verbum tuum, in eo quod manum tuam extendas tuum, in eo quod manum tuam extendas ad sanitates, et signa, et prodigia fieri ad sanitates, et signa, et prodigia fieri per nomen sancti Filii tui Jesu. Et si- per nomen sancti Filii tui Jesu. Et si- militer, Actuum, xvIII, 24 et 25, legitur, militer, Actuum, xvIII, 24 et 25, legitur, quod Appollo erat potens in Scripturis, quod Appollo erat potens in Scripturis, et edoctus viam Domini, et fervens spi- et edoctus viam Domini, et fervens spi- ritur loquebatur, et docebat diligenter ritur loquebatur, et docebat diligenter ea quæ sunt Jesu, sciens tantum baptisma ea quæ sunt Jesu, sciens tantum baptisma Joannis. Et sequitur, 7, 26, quod cœpit Joannis. Et sequitur, 7, 26, quod cœpit fiducialiter agere in synagoga, id est, fiducialiter agere in synagoga, id est, fideliter ostendit ei certitudinem fidei fideliter ostendit ei certitudinem fidei suæ ex constantia doctrinæ, et strenuitate suæ ex constantia doctrinæ, et strenuitate operum bonorum. operum bonorum.

De fiducia autem spei habetur, Tobiæ, De fiducia autem spei habetur, Tobiæ, IV, 12: Fiducia magna erit coram summo IV, 12: Fiducia magna erit coram summo Deo eleemosyna, omnibus facientibus eam. Deo eleemosyna, omnibus facientibus eam. Hic enim accipitur fiducia pro securitate Hic enim accipitur fiducia pro securitate spei quæ generatur ex eleemosyna : quia spei quæ generatur ex eleemosyna : quia sicut homo conscius est sibi quod libera- sicut homo conscius est sibi quod libera- lis fuit in pauperes, ita sumit sibi quam- lis fuit in pauperes, ita sumit sibi quam- dam securitatem ex liberalitate divina. dam securitatem ex liberalitate divina. Et de spe impiorum dicitur in Job, vi, Et de spe impiorum dicitur in Job, vi, 14 Non placebit Deo vecordia sua, hoc 14 Non placebit Deo vecordia sua, hoc est, hypocritæ, et sicut tela aranearum est, hypocritæ, et sicut tela aranearum fiducia ejus. fiducia ejus.

De fiducia vero fortitudinis habetur, De fiducia vero fortitudinis habetur, II Paralip. xiv, 11, ubi legitur quod Zara, II Paralip. xiv, 11, ubi legitur quod Zara, rex Æthiopum, egressus est contra Asa, rex Æthiopum, egressus est contra Asa, regem Juda, habens secum decies cente- regem Juda, habens secum decies cente- na millia, et currus trecentos, et venit na millia, et currus trecentos, et venit usque ad Maresa. Porro Asa perrexit ei usque ad Maresa. Porro Asa perrexit ei obviam, et instruxit aciem ad bellum in obviam, et instruxit aciem ad bellum in valle Saphatha, quæ est juxta Maresa valle Saphatha, quæ est juxta Maresa situata, et invocavit Dominum Deum situata, et invocavit Dominum Deum omnipotentem, et ait: Domine, non est omnipotentem, et ait: Domine, non est apud te ulla distantia utrum in paucis apud te ulla distantia utrum in paucis auxilieris, an in pluribus: adjuva nos, auxilieris, an in pluribus: adjuva nos, Domine Deus noster: in te enim et in Domine Deus noster: in te enim et in tuo nomine habentes fiduciam, venimus tuo nomine habentes fiduciam, venimus contra hanc multitudinem. Domine, contra hanc multitudinem. Domine, Deus noster tu es : non prævaleat contra Deus noster tu es : non prævaleat contra te homo. Et, sequitur, y. 13: Et ruerunt te homo. Et, sequitur, y. 13: Et ruerunt Æthiopes usque ad internecionem. Zara Æthiopes usque ad internecionem. Zara interpretatur Oriens, et significat stellam interpretatur Oriens, et significat stellam quæ mane oriebatur in luce, sed globus quæ mane oriebatur in luce, sed globus lucis in tenebras commutavit, lucis in tenebras commutavit,

suæ suæ

124 124

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD..

scilicet diabolum, qui rex est Maurorum scilicet diabolum, qui rex est Maurorum sive Ethiopum tetrorum, scilicet pecca- sive Ethiopum tetrorum, scilicet pecca- torum et infernorum dæmonum. Decies torum et infernorum dæmonum. Decies autem centena millia signant infinitos autem centena millia signant infinitos modos tentationum qui secum sunt: sic- modos tentationum qui secum sunt: sic- ut clamat David in Psal. 111, 2 et 3 : ut clamat David in Psal. 111, 2 et 3 : Domine, quid multiplicati sunt qui tri- Domine, quid multiplicati sunt qui tri- bulant me? multi insurgunt adversum bulant me? multi insurgunt adversum me. Multi dicunt animæ meæ: Non est me. Multi dicunt animæ meæ: Non est salus ipsi in Deo ejus. Asa autem inter- salus ipsi in Deo ejus. Asa autem inter- pretatur sustollens facturam, et significat pretatur sustollens facturam, et significat fortem qui semper facturam Dei sustollit fortem qui semper facturam Dei sustollit viribus. Hic instruit aciem contra multi- viribus. Hic instruit aciem contra multi- tudinem dæmonum in valle humilitatis tudinem dæmonum in valle humilitatis juxta Maresa, quæ interpretatur amputa- juxta Maresa, quæ interpretatur amputa- tioquia in primo motu obviat diabolo. tioquia in primo motu obviat diabolo. Vocatur autem vallis Saphatha, quæ Vocatur autem vallis Saphatha, quæ interpretatur judicans eos : quia humi- interpretatur judicans eos : quia humi- litas semper dijudicat seipsam ne a litas semper dijudicat seipsam ne a Domino dijudicetur. Orat autem Asa, Domino dijudicetur. Orat autem Asa, hoc est, mulier fortis sustollens se in hoc est, mulier fortis sustollens se in confortatione Domini, dicens quod in confortatione Domini, dicens quod in Domino et in suo nomine habet fiduciam Domino et in suo nomine habet fiduciam victoriæ, in comparatione divini auxilii victoriæ, in comparatione divini auxilii nihil reputans paucos aut multos bella- nihil reputans paucos aut multos bella- tores. Unde patet quod fiducia robur tores. Unde patet quod fiducia robur animi est strenue agens, eo quod tantum animi est strenue agens, eo quod tantum difficultatem vincere præsumit. difficultatem vincere præsumit.

Confidentia autem est triplex similiter, Confidentia autem est triplex similiter, scilicet fidei, spei, et fortitudinis. scilicet fidei, spei, et fortitudinis.

De confidentia fidei dicitur, ad Ephes. De confidentia fidei dicitur, ad Ephes. III, 12 In Christo habemus fiduciam, III, 12 In Christo habemus fiduciam, et accessum in confidentia per fidem et accessum in confidentia per fidem ejus. Item, Matth. xxvi, 43: Confidit ejus. Item, Matth. xxvi, 43: Confidit in Deo : liberet nunc, si vult eum: di- in Deo : liberet nunc, si vult eum: di- xit enim: Quia Filius Dei sum. xit enim: Quia Filius Dei sum.

De confidentia autem spei dicitur, ad De confidentia autem spei dicitur, ad Hebr. vi, 9: Confidimus autem de vobis, Hebr. vi, 9: Confidimus autem de vobis, dilectissimi, meliora et viciniora saluti. dilectissimi, meliora et viciniora saluti. Et, ad Roman. II, 19: Confidis teipsum Et, ad Roman. II, 19: Confidis teipsum esse ducem cæcorum, lumen eorum qui esse ducem cæcorum, lumen eorum qui in tenebris sunt. Et sequitur, t. 21: Qui in tenebris sunt. Et sequitur, t. 21: Qui ergo alium doces, teipsum non doces. Et, ergo alium doces, teipsum non doces. Et, ad Hebr. x, 35 et 36: Nolite amittere con- ad Hebr. x, 35 et 36: Nolite amittere con- fidentiam vestram, quæ magnam habet fidentiam vestram, quæ magnam habet remunerationem. Patientia enim vobis remunerationem. Patientia enim vobis necessaria est ut voluntatem Dei fa- necessaria est ut voluntatem Dei fa- cientes, reportetis promissionem. cientes, reportetis promissionem.

De confidentia autem fortitudinis ha- De confidentia autem fortitudinis ha- betur, Jerem. II, 36 et 37: Ab Ægypto betur, Jerem. II, 36 et 37: Ab Ægypto confunderis, sicut confusa es ab Assur. confunderis, sicut confusa es ab Assur. Nam et ab ista egredieris, et manus tuæ Nam et ab ista egredieris, et manus tuæ erunt super caput tuum: quoniam ob- erunt super caput tuum: quoniam ob- trivit Dominus confidentiam tuam, et trivit Dominus confidentiam tuam, et nihil habebis prosperum in ea. Et loqui- nihil habebis prosperum in ea. Et loqui- tur ibi Dominus de Judæis qui fœdus tur ibi Dominus de Judæis qui fœdus amicitiæ fecerunt cum Ægyptiis contra amicitiæ fecerunt cum Ægyptiis contra Assyrios, et intendit quod sicut oppri- Assyrios, et intendit quod sicut oppri- muntur ab Assyriis, sic confundentur ab muntur ab Assyriis, sic confundentur ab Ægyptiis: quia non poterunt auxiliari, Ægyptiis: quia non poterunt auxiliari, et tamen Judæi habebant fiduciam in et tamen Judæi habebant fiduciam in illis et illam fiduciam obtrivit Dominus, illis et illam fiduciam obtrivit Dominus, quia impedivit eam, traducendo etiam quia impedivit eam, traducendo etiam Ægyptios in manus Assyriorum. Quod Ægyptios in manus Assyriorum. Quod autem manus in capite dicuntur habere, autem manus in capite dicuntur habere, dicitur propter signum magni doloris : dicitur propter signum magni doloris : unde confidentia hæc secundum sensum unde confidentia hæc secundum sensum litteræ est species fortitudinis præsumens litteræ est species fortitudinis præsumens vincere propter auxilium. Secundum vincere propter auxilium. Secundum mortalitatem autem Assur, qui interpre- mortalitatem autem Assur, qui interpre- tatur beatus, significat prosperitatem tatur beatus, significat prosperitatem hujus vitæ, in qua confunduntur propter hujus vitæ, in qua confunduntur propter peccatum mali homines. Ægyptus au- peccatum mali homines. Ægyptus au- tem, qui interpretatur mæror vel angu- tem, qui interpretatur mæror vel angu- stia, significat adversitatem, in qua ta- stia, significat adversitatem, in qua ta- men confundentur: quia elevantur in men confundentur: quia elevantur in prosperis, et dejiciuntur in adversis. Fi- prosperis, et dejiciuntur in adversis. Fi- ducia autem est mundus, et voluptas vi- ducia autem est mundus, et voluptas vi- tæ, et juventus, et hujusmodi ob quæ tæ, et juventus, et hujusmodi ob quæ erit Dominus in die mortis infligens do- erit Dominus in die mortis infligens do- lorem intolerabilem, qui significatur per lorem intolerabilem, qui significatur per manum in capite. Item, Sophoniæ, n, manum in capite. Item, Sophoniæ, n, 15, loquitur de mundo, dicens: Hæc est 15, loquitur de mundo, dicens: Hæc est civitas gloriosa habitans in confidentia: civitas gloriosa habitans in confidentia: quæ dicebat in corde suo Ego sum, quæ dicebat in corde suo Ego sum, et extra me non est alia amplius. Quo- et extra me non est alia amplius. Quo- modo facta est in desertum, cubile be- modo facta est in desertum, cubile be- stiæ ? Omnis qui transit per eam sibi- stiæ ? Omnis qui transit per eam sibi- labit, et movebit manum suam. Mundus labit, et movebit manum suam. Mundus desertus erit in die judicii, et est modo. desertus erit in die judicii, et est modo. cubile bestiæ, hoc est, diaboli : et Sancti cubile bestiæ, hoc est, diaboli : et Sancti sunt qui transierunt, quia non manent in sunt qui transierunt, quia non manent in hoc mundo, et sibilant deridentes mun- hoc mundo, et sibilant deridentes mun- dum, et movent manum excutientes eam, dum, et movent manum excutientes eam, ne aliquid rerum mundanarum adhæ- ne aliquid rerum mundanarum adhæ- reat. reat.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. XVI, § 2.

Sequitur de patientia, quæ est tertia Sequitur de patientia, quæ est tertia pars secundum Tullium. Est autem tri- pars secundum Tullium. Est autem tri- plex patientia, scilicet asinina, et astutiæ plex patientia, scilicet asinina, et astutiæ sive calliditatis, et tertia est patientia sive calliditatis, et tertia est patientia virtutis, et hæc est duplex, scilicet pa- virtutis, et hæc est duplex, scilicet pa- tientia spei, et patientia fortitudinis. tientia spei, et patientia fortitudinis.

Patientia autem spei est exspectatio Patientia autem spei est exspectatio rei speratæ sine dejectione animi, et de rei speratæ sine dejectione animi, et de hac habetur, ad Roman. VIII, 24 et 25: hac habetur, ad Roman. VIII, 24 et 25: Nam quod videt quis, quid sperat ? si Nam quod videt quis, quid sperat ? si autem quod non videmus speramus, autem quod non videmus speramus, per patientiam exspectamus. Et, ad Hebr. per patientiam exspectamus. Et, ad Hebr. ✗, 36 Patientia vobis necessaria est, ut ✗, 36 Patientia vobis necessaria est, ut voluntatem Dei facientes, reportetis re- voluntatem Dei facientes, reportetis re- promissionem. promissionem.

Patientia asinina est quæ provenit ex Patientia asinina est quæ provenit ex stoliditate sensus, quando aliquis nescit stoliditate sensus, quando aliquis nescit avertere injurias, et ideo æquanimiter avertere injurias, et ideo æquanimiter tolerat eas, et hæc est patientia ebrii de tolerat eas, et hæc est patientia ebrii de qua habetur in Proverbiis, xxIII, 35 : qua habetur in Proverbiis, xxIII, 35 : Verberaverunt me, sed non dolui: traxe- Verberaverunt me, sed non dolui: traxe- runt me, et ego non sensi. runt me, et ego non sensi.

De patientia autem astutiæ, scilicet De patientia autem astutiæ, scilicet quæ dissimulat injurias, non tamen re- quæ dissimulat injurias, non tamen re- mittit, sed æquanimiter sustinet ad tem- mittit, sed æquanimiter sustinet ad tem- pus, habetur, II Machab. v, 24 et seq., pus, habetur, II Machab. v, 24 et seq., ubi legitur, quod rex Antiochus misit ubi legitur, quod rex Antiochus misit odiosum principem Apollonium, cum odiosum principem Apollonium, cum exercitu viginti et duobus millibus, præ- exercitu viginti et duobus millibus, præ- cipiens ei omnes perfectæ ætatis, mares cipiens ei omnes perfectæ ætatis, mares scilicet, interficere, mulieres autem ac ju- scilicet, interficere, mulieres autem ac ju- venes vendere. Qui cum venisset Jeroso- venes vendere. Qui cum venisset Jeroso- lymam, pacem simulans, quievit usque lymam, pacem simulans, quievit usque ad diem sanctum sabbati et tunc fe- ad diem sanctum sabbati et tunc fe- riatis Judæis, arma capere suis præcepit. riatis Judæis, arma capere suis præcepit. Omnesque qui ad spectaculum proces- Omnesque qui ad spectaculum proces- serant, trucidavit et civitatem cum ar- serant, trucidavit et civitatem cum ar- matis discurrens, ingentem multitudi- matis discurrens, ingentem multitudi- nem peremit. Hic patet quod ad tempus nem peremit. Hic patet quod ad tempus fuit patientia fraudis et astutiæ. Et hæc fuit patientia fraudis et astutiæ. Et hæc est instructio moralis: quia Apollonius est instructio moralis: quia Apollonius diabolum significat, cum satellitibus suis, diabolum significat, cum satellitibus suis, scilicet luxuria, fornicatione, avaritia, scilicet luxuria, fornicatione, avaritia, et hujusmodi vitiis. Jerusalem autem et hujusmodi vitiis. Jerusalem autem fidelis anima non littera, sed spiritu Ju- fidelis anima non littera, sed spiritu Ju- dæa quæ confitetur Domino, et glorificat dæa quæ confitetur Domino, et glorificat eum. Hæc non capitur in die profesto, eum. Hæc non capitur in die profesto,

1 Cf. Luc. XI, 26. 1 Cf. Luc. XI, 26.

125 125

sed in die feriationis: quia quamdiu ho- sed in die feriationis: quia quamdiu ho- mo bono aliquo exercitio occupatur, dia- mo bono aliquo exercitio occupatur, dia- bolus tempus ingerendi tentationes non bolus tempus ingerendi tentationes non invenit: sed cum invenit domum quam invenit: sed cum invenit domum quam exeundo reliquit, scopis vanitatis et exeundo reliquit, scopis vanitatis et pompa mundatam, et ornatam sæculi ille- pompa mundatam, et ornatam sæculi ille- cebris et spectaculis, assumit secum cebris et spectaculis, assumit secum exercitum septem spirituum qui sunt exercitum septem spirituum qui sunt nequiores se . Et interficiunt primo ad nequiores se . Et interficiunt primo ad spectaculum satellitum diaboli proceden- spectaculum satellitum diaboli proceden- tes viros perfectæ ætatis, hoc est, opera tes viros perfectæ ætatis, hoc est, opera perfectionem facientia: sed mulieres reso- perfectionem facientia: sed mulieres reso- lutas, scilicet in voluptate, et juvenes lutas, scilicet in voluptate, et juvenes lascivientes in desideriis carnis vendunt lascivientes in desideriis carnis vendunt peccatis per consuetudinem. Hæc etiam peccatis per consuetudinem. Hæc etiam fuit patientia Cain qui dissimulavit ran- fuit patientia Cain qui dissimulavit ran- corem coram patre et matre, et evocavit corem coram patre et matre, et evocavit Cain Abel ut amicum extra homines, et Cain Abel ut amicum extra homines, et ibi interfecit 2. ibi interfecit 2.

De patientia autem virtutis dicitur, De patientia autem virtutis dicitur, Jacob. 1, 4 Patientia opus perfectum Jacob. 1, 4 Patientia opus perfectum habet. Et, Luc. XXI, 19: In patientia ve- habet. Et, Luc. XXI, 19: In patientia ve- stra possidebitis animas vestras. Et, in stra possidebitis animas vestras. Et, in Proverb. xxv, 15: Patientia lenietur Proverb. xxv, 15: Patientia lenietur princeps, et lingua mollis confringet du- princeps, et lingua mollis confringet du- ritiam, id est, verba patientiæ. Et po- ritiam, id est, verba patientiæ. Et po- nuntur in istis tribus auctoritatibus tres nuntur in istis tribus auctoritatibus tres effectus patientiæ, scilicet perfectio ope- effectus patientiæ, scilicet perfectio ope- ris, possessio propriæ animæ ad nutum ris, possessio propriæ animæ ad nutum quam iratus et impatiens ad nutum non quam iratus et impatiens ad nutum non habet, et placatio Dei et emollitio justi- habet, et placatio Dei et emollitio justi- tiæ ipsius. tiæ ipsius.

Longanimitas vero continetur sub pa- Longanimitas vero continetur sub pa- tientia secundum Tullium, quæ in sacra tientia secundum Tullium, quæ in sacra Scriptura triplex invenitur, scilicet mi- Scriptura triplex invenitur, scilicet mi- sericordiæ, spei, et fortitudinis. sericordiæ, spei, et fortitudinis.

Longanimitas misericordiæ est quæ Longanimitas misericordiæ est quæ diu delinquenti differt poenam, et dissi- diu delinquenti differt poenam, et dissi- mulat vindictam, ut sic trahat ad pœni- mulat vindictam, ut sic trahat ad pœni- tentiam: de qua habetur, ad Roman. II, tentiam: de qua habetur, ad Roman. II, 4 An divitias bonitatis ejus, et patien- 4 An divitias bonitatis ejus, et patien- tiæ, et longanimitatis contemnis ? igno- tiæ, et longanimitatis contemnis ? igno- ras quoniam benignitas Dei ad pœniten- ras quoniam benignitas Dei ad pœniten- tiam te adducit ? Et, in Psal. CII, 8: tiam te adducit ? Et, in Psal. CII, 8: Longanimis, et multum misericors. Longanimis, et multum misericors. De longanimitate autem spei notan- De longanimitate autem spei notan-

2 Cf. Genes. IV, 8. 2 Cf. Genes. IV, 8.

126 126

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dum, quod spes dicitur longanimis quæ dum, quod spes dicitur longanimis quæ diu æquanimiter exspectat rem speratam diu æquanimiter exspectat rem speratam sibi promissam. Et de hac habetur, ad sibi promissam. Et de hac habetur, ad Hebr. vi, 13 et seq. : Abrahæ namque Hebr. vi, 13 et seq. : Abrahæ namque promittens Deus, quoniam neminem ha- promittens Deus, quoniam neminem ha- buit, per quem juraret, majorem, jura- buit, per quem juraret, majorem, jura- vit per semetipsum, dicens ; Nisi benedi- vit per semetipsum, dicens ; Nisi benedi- cens benedicam te, et multiplicans multi- cens benedicam te, et multiplicans multi- plicabo te. Et sic longanimiter ferens, plicabo te. Et sic longanimiter ferens, adeptus est repromissionem. adeptus est repromissionem.

De longanimitate autem fortitudinis, De longanimitate autem fortitudinis, qua quis scilicet strenue tolerat adversa qua quis scilicet strenue tolerat adversa diu usque ad finem victoriæ, et potest diu usque ad finem victoriæ, et potest continuare pericula, habetur in epist. continuare pericula, habetur in epist. II ad Corinth. vI, 4 et seq., ubi dicit Apo- II ad Corinth. vI, 4 et seq., ubi dicit Apo- stolus, quod in omnibus exhibeamus nos- stolus, quod in omnibus exhibeamus nos- metipsos sicut Dei ministros in multa metipsos sicut Dei ministros in multa patientia, in tribulationibus, in necessi- patientia, in tribulationibus, in necessi- tatibus, in angustiis, in plagis, in carce- tatibus, in angustiis, in plagis, in carce- ribus, in seditionibus, in laboribus, in ribus, in seditionibus, in laboribus, in vigiliis, in jejuniis, in castitate, in vigiliis, in jejuniis, in castitate, in scientia, in longanimitate, in suavitate, scientia, in longanimitate, in suavitate, in Spiritu sancto. Hanc etiam longani- in Spiritu sancto. Hanc etiam longani- mitatem ponit idem Apostolus inter mitatem ponit idem Apostolus inter fructus Spiritus, ad Galat. v, 22. De fructus Spiritus, ad Galat. v, 22. De eadem etiam habetur, Jacobi, v, 10 et eadem etiam habetur, Jacobi, v, 10 et 11 Exemplum accipite, fratres, exitus 11 Exemplum accipite, fratres, exitus mali, laboris et patientiæ, prophetas, mali, laboris et patientiæ, prophetas, qui locuti sunt in nomine Domini. Ecce qui locuti sunt in nomine Domini. Ecce beatificamus eos qui sustinuerunt. Suf- beatificamus eos qui sustinuerunt. Suf- ferentiam Job audistis, et finem Domini ferentiam Job audistis, et finem Domini vidistis, quoniam misericors Dominus vidistis, quoniam misericors Dominus

est et miserator. est et miserator.

Deinde videamus de perseverantia, Deinde videamus de perseverantia, quæ ultima ponitur pars fortitudinis, quæ ultima ponitur pars fortitudinis, et continetur cum ipsa constantia et sub et continetur cum ipsa constantia et sub ipsa. ipsa.

Notandum autem, quod perseverantia Notandum autem, quod perseverantia triplex est quandoque enim propositum triplex est quandoque enim propositum perseverandi in omni bono quod incipi- perseverandi in omni bono quod incipi- tur, dicitur perseverantia: et hoc a Bea- tur, dicitur perseverantia: et hoc a Bea- to Augustino in libro de Bono perseve- to Augustino in libro de Bono perseve- rantiæ, dicitur donum perseverantiæ, rantiæ, dicitur donum perseverantiæ, quod datur homini in principio incep- quod datur homini in principio incep- tionis quia sine hoc nemo bonum inci- tionis quia sine hoc nemo bonum inci-

1 Ad Galat. v, 22: Fructus autem spiritus est 1 Ad Galat. v, 22: Fructus autem spiritus est charitas, gaudium, pax, patientia, benignitas, charitas, gaudium, pax, patientia, benignitas,

pit, et consummatur in fine vitæ conti- pit, et consummatur in fine vitæ conti- nuatæ in bono. Tunc enim primo consum- nuatæ in bono. Tunc enim primo consum- matur hoc donum, quia ante hoc non matur hoc donum, quia ante hoc non dicitur perseverasse. Secundo, dicitur dicitur perseverasse. Secundo, dicitur perseverantia continuatio boni usque ad perseverantia continuatio boni usque ad finem. Continuatio autem mali, sicut finem. Continuatio autem mali, sicut dicit Augustinus, non dicitur perseve- dicit Augustinus, non dicitur perseve- rantia, sed potius pertinacia. Tertio, rantia, sed potius pertinacia. Tertio, dicitur perseverantia strenuitas animi in dicitur perseverantia strenuitas animi in perdurando in difficili usque ad perfe- perdurando in difficili usque ad perfe- ctam superationem ipsius, et hæc est ctam superationem ipsius, et hæc est pars et species fortitudinis. pars et species fortitudinis.