LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 2.

litatem, in coelestibus ad affectum dul- litatem, in coelestibus ad affectum dul- corandum. De primo, Daniel. x1, 3: corandum. De primo, Daniel. x1, 3: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor firmamenti, et qui ad justitiam splendor firmamenti, et qui ad justitiam erudiunt multos, quasi stellæ in perpe- erudiunt multos, quasi stellæ in perpe- tuas æternitates. De secundo dicitur in tuas æternitates. De secundo dicitur in Psal. 1, 2 In lege Domini meditabi- Psal. 1, 2 In lege Domini meditabi- tur die ac nocte. De tertio, Sapient. XIII, tur die ac nocte. De tertio, Sapient. XIII, 1: Vani sunt omnes homines, in quibus 1: Vani sunt omnes homines, in quibus non subest scientia Dei. Quia illa dele- non subest scientia Dei. Quia illa dele- ctabilis est, et sine illa homo evanescit : ctabilis est, et sine illa homo evanescit : quia sicut dicit, ibidem, xv, 3: Nosse. quia sicut dicit, ibidem, xv, 3: Nosse. Deum, consummata justitia est: et scire Deum, consummata justitia est: et scire justitiam et virtutem Dei, radix est im- justitiam et virtutem Dei, radix est im- mortalitatis. Et, Jerem. ix, 24: In hoc mortalitatis. Et, Jerem. ix, 24: In hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me. glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me. Primum ædificat et corroborat fidem. Primum ædificat et corroborat fidem. Secundum instruit vitam in opere. Ter- Secundum instruit vitam in opere. Ter- tium accendit desiderium et elevat spem tium accendit desiderium et elevat spem per adeptionem beatitudinis hic in spe, per adeptionem beatitudinis hic in spe, et in re in futuro. Vel, triplex secun- et in re in futuro. Vel, triplex secun- dum Augustinum est pretium agri san- dum Augustinum est pretium agri san- ctæ Scripturæ: quia « meditamur in ctæ Scripturæ: quia « meditamur in «< credibilibus, intelligibilibus, et opina- «< credibilibus, intelligibilibus, et opina- « bilibus. » Fides innititur revelationi et « bilibus. » Fides innititur revelationi et auctoritati articulorum et Scripturæ. In- auctoritati articulorum et Scripturæ. In- tellectus autem circa rationis veritatem. tellectus autem circa rationis veritatem. Opinio autem juvatur sola veri similitu- Opinio autem juvatur sola veri similitu- dine. dine.

Pretium etiam disciplinæ, quo ager Pretium etiam disciplinæ, quo ager nostræ naturæ qui a Domino mundus nostræ naturæ qui a Domino mundus appellatur, comparatur, triplex est.<< Est appellatur, comparatur, triplex est.<< Est << enim disciplina eruditio per difficilia, » << enim disciplina eruditio per difficilia, » ut dicit Basilius. Et sunt tria quæ diffi- ut dicit Basilius. Et sunt tria quæ diffi- cilia sunt nobis, scilicet vigiliæ, jejunia, cilia sunt nobis, scilicet vigiliæ, jejunia, et sustinentia tentationum et tribulatio- et sustinentia tentationum et tribulatio- num quæ extra nos suscitantur nobis. De num quæ extra nos suscitantur nobis. De primo, Eccli. xXXI, 1: Vigilia honestatis primo, Eccli. xXXI, 1: Vigilia honestatis tabefaciet carnes, et cogitatus illius au- tabefaciet carnes, et cogitatus illius au- feret somnum. Psal. LXII, 2: Deus, Deus: feret somnum. Psal. LXII, 2: Deus, Deus:

57 57

ciar. Psal. xXXIV, 13: Ego autem dum ciar. Psal. xXXIV, 13: Ego autem dum mihi molesti essent, induebar cilicio: mihi molesti essent, induebar cilicio: humiliabam in jejunio animam meam, et humiliabam in jejunio animam meam, et oratio mea in sinu meo convertetur. De oratio mea in sinu meo convertetur. De tertio, Thren. I, 13: De excelso misit tertio, Thren. I, 13: De excelso misit ignem in ossibus meis, et erudivit me. Psal. ignem in ossibus meis, et erudivit me. Psal. LIX, 13: Da nobis auxilium de tribula- LIX, 13: Da nobis auxilium de tribula- tione, quia vana salus hominis. Quod tione, quia vana salus hominis. Quod sic exponit Basilius, quod « auxilium sic exponit Basilius, quod « auxilium << nostrum facit tribulatio, quia cum ha- << nostrum facit tribulatio, quia cum ha- «bemus salutem corporis, sumus vani. » «bemus salutem corporis, sumus vani. » Ad Hebr. xi, 11: Omnis disciplina qui- Ad Hebr. xi, 11: Omnis disciplina qui- dem in præsenti non videtur esse gau- dem in præsenti non videtur esse gau- dii, sed mæroris postea autem fructum dii, sed mæroris postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet pacatissimum exercitatis per eam reddet justitiæ. justitiæ.

meus, ad te de luce vigilo. Et sequitur meus, ad te de luce vigilo. Et sequitur edomatio carnis, ibidem: Sitivit in te edomatio carnis, ibidem: Sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro anima mea, quam multipliciter tibi caro mea. Caro enim numquam multipliciter mea. Caro enim numquam multipliciter Deum sitiret, nec honestatem, nisi prius Deum sitiret, nec honestatem, nisi prius vigiliis esset edomita. De secundo, I ad vigiliis esset edomita. De secundo, I ad Corinth. ix, 27: Castigo corpus meum: Corinth. ix, 27: Castigo corpus meum: et in servitutem redigo: ne forte cum et in servitutem redigo: ne forte cum aliis prædicaverim, ipse reprobus effi- aliis prædicaverim, ipse reprobus effi-

Pretium etiam gratiarum actionis Pretium etiam gratiarum actionis quo emitur ager redemptionis, habet quo emitur ager redemptionis, habet tres partes. Debemus enim tanti benefi- tres partes. Debemus enim tanti benefi- cii semper esse memores, et in magnifi- cii semper esse memores, et in magnifi- centia laudis et benedictionis extollere, centia laudis et benedictionis extollere, et magna sollicitudine quomodo possi- et magna sollicitudine quomodo possi- mus similia rependere. De primo habe- mus similia rependere. De primo habe- tur, Thren. III, 19: Recordare pauperta- tur, Thren. III, 19: Recordare pauperta- tis, et transgressionis meæ, absinthii, et tis, et transgressionis meæ, absinthii, et fellis paupertatis, quia nudus pependit fellis paupertatis, quia nudus pependit in cruce: transgressionis, quia plus fe- in cruce: transgressionis, quia plus fe- cit quam debuit ad nostram redemptio- cit quam debuit ad nostram redemptio- nem absinthii autem, in acerbitate nem absinthii autem, in acerbitate martyrii: fellis vero, in fellea malitia martyrii: fellis vero, in fellea malitia exprobrantium Judæorum. Vel ad litte- exprobrantium Judæorum. Vel ad litte- ram, quia dederunt ei vinum aceto, felle, ram, quia dederunt ei vinum aceto, felle, absinthio, et myrrha conditum. Et re- absinthio, et myrrha conditum. Et re- spondet Jeremias, Thren. III, 20: Memo- spondet Jeremias, Thren. III, 20: Memo- ria memor ero, et tabescet in me anima ria memor ero, et tabescet in me anima mea. De secundo habetur in Psal. CXLV, mea. De secundo habetur in Psal. CXLV, 2 Lauda, anima mea, Dominum. Lau- 2 Lauda, anima mea, Dominum. Lau- dabo Dominum in vita mea: psallam dabo Dominum in vita mea: psallam Deo meo quamdiu fuero. Et iterum, Psal. Deo meo quamdiu fuero. Et iterum, Psal. 1 Benedic, anima mea, Domino, et 1 Benedic, anima mea, Domino, et omnia quæ intra me sunt, nomini san- omnia quæ intra me sunt, nomini san- cto ejus. Et iterum primum et secundum cto ejus. Et iterum primum et secundum simul tangit, dicens ibidem, yy. 2-5: simul tangit, dicens ibidem, yy. 2-5: Benedic, anima mea, Domino, et noli Benedic, anima mea, Domino, et noli oblivisci omnes retributiones ejus : qui oblivisci omnes retributiones ejus : qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas : qui qui sanat omnes infirmitates tuas : qui redimit de interitu vitam tuam : qui co- redimit de interitu vitam tuam : qui co- ronat te in misericordia et miserationi- ronat te in misericordia et miserationi-

CII, CII,

: :

58 58

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bus. Omnia hæc exhibita sunt nobis in bus. Omnia hæc exhibita sunt nobis in beneficio redemptionis. De tertio, dicit beneficio redemptionis. De tertio, dicit Psal. cxv, 12 Quid retribuam Domino, Psal. cxv, 12 Quid retribuam Domino, pro omnibus quæ retribuit mihi ? Cali- pro omnibus quæ retribuit mihi ? Cali- cem salutaris accipiam, et nomen Domi- cem salutaris accipiam, et nomen Domi- ni invocabo. Eccli. xxxi, 12 Supra ni invocabo. Eccli. xxxi, 12 Supra mensam magnam sedisti, scito ergo quia mensam magnam sedisti, scito ergo quia talia oportet te præparare. talia oportet te præparare.

Pretium etiam devotionis, quo merca- Pretium etiam devotionis, quo merca- mur agrum cordis desiderii cœlestis, tres mur agrum cordis desiderii cœlestis, tres habet partes, scilicet pium affectum desi- habet partes, scilicet pium affectum desi- derantis animi, instantissimam oratio- derantis animi, instantissimam oratio- nem, et cordis exaltationem ad æterna. nem, et cordis exaltationem ad æterna. De primo dicit Apostolus, ad Philip. 111, De primo dicit Apostolus, ad Philip. 111, 13: Quæ retro sunt obliviscens, ad ea vero 13: Quæ retro sunt obliviscens, ad ea vero quæ sunt priora extendens meipsum. quæ sunt priora extendens meipsum. Isa. xxvi, 8 et 9: Nomen tuum et me- Isa. xxvi, 8 et 9: Nomen tuum et me- moriale tuum in desiderio animæ. Ani- moriale tuum in desiderio animæ. Ani- ma mea desideravit te in nocte. De secun- ma mea desideravit te in nocte. De secun- do dicitur in Evangelio Luc. XVIII, 1, quia do dicitur in Evangelio Luc. XVIII, 1, quia oportet semper orare et non deficere. Et oportet semper orare et non deficere. Et hoc docet idem per duas parabolas, qua- hoc docet idem per duas parabolas, qua- rum una est improbitas viduæ orantis rum una est improbitas viduæ orantis judicium a judice qui Deum non timuit judicium a judice qui Deum non timuit nec hominem verebatur: et tamen fecit nec hominem verebatur: et tamen fecit judicium propter improbitatem mulieris. judicium propter improbitatem mulieris. Alia est improbitas petentis tres panes, Alia est improbitas petentis tres panes, propter amicum qui venit de via ¹. De propter amicum qui venit de via ¹. De tertio dicitur continuo in Missa: «Sur- tertio dicitur continuo in Missa: «Sur- « sum corda! Habemus ad Dominum : >> « sum corda! Habemus ad Dominum : >> et in Psal. LXIII, 7 et 8: Accedet homo et in Psal. LXIII, 7 et 8: Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus. ad cor altum, et exaltabitur Deus.

§ 3 § 3

Sequitur de secunda parte hujus versi- Sequitur de secunda parte hujus versi- culi, quæ est de plantatione vineæ : culi, quæ est de plantatione vineæ : « De fructu manuum suarum plantavit « De fructu manuum suarum plantavit vineam. » Ubi duo consideranda sunt, vineam. » Ubi duo consideranda sunt, scilicet de quo plantatur vinea, et quali- scilicet de quo plantatur vinea, et quali- ter plantatur. ter plantatur.

Primum notatur quando dicit, « de Primum notatur quando dicit, « de fructu manuum suarum. » Et quia supra fructu manuum suarum. » Et quia supra

1 Cf. Luc. XI, 5 et seq. 1 Cf. Luc. XI, 5 et seq.

multa de manibus diximus, libet ut hic multa de manibus diximus, libet ut hic de fructu aliquid dicamus. de fructu aliquid dicamus.

Duæ autem manus fuerunt, custodia Duæ autem manus fuerunt, custodia sui, et dilectio proximi unde duplex sui, et dilectio proximi unde duplex est fructus secundum duas manus. Cu- est fructus secundum duas manus. Cu- stodia enim sui fructum habet in vinea stodia enim sui fructum habet in vinea quæ est anima propria, et dilectio proxi- quæ est anima propria, et dilectio proxi- mi in vinea etiam Ecclesiæ pro anima al- mi in vinea etiam Ecclesiæ pro anima al- terius. terius.

In custodia sui fructificat primo vinum In custodia sui fructificat primo vinum compunctionis in agro malo, deinde vi- compunctionis in agro malo, deinde vi- num devotionis in monte beneficiorum num devotionis in monte beneficiorum Dei, tertio vinum jucunditatis in cornu Dei, tertio vinum jucunditatis in cornu filio olei, quarto vinum ebrietatis amoris filio olei, quarto vinum ebrietatis amoris in vineis et botris cypri, quinto vinum in vineis et botris cypri, quinto vinum perfecti gaudii in vineis Engaddi. perfecti gaudii in vineis Engaddi.

De primo habetur in Psal. LIX, 5 : De primo habetur in Psal. LIX, 5 : Potasti nos vino compunctionis. Et est Potasti nos vino compunctionis. Et est vinum illud in malo agro peccatorum, vinum illud in malo agro peccatorum, quod exprimitur prælo contritionis, et quod exprimitur prælo contritionis, et capitur in vase memoriæ delictorum, et capitur in vase memoriæ delictorum, et eliquatur per confessionem, et bibitur eliquatur per confessionem, et bibitur per satisfactionem. per satisfactionem.

De secundo, scilicet vino redemptionis De secundo, scilicet vino redemptionis habetur, Cantic. v, 1: Comedi favum habetur, Cantic. v, 1: Comedi favum cum melle meo, bibi vinum meum cum cum melle meo, bibi vinum meum cum lacte meo. Et commemorantur diversa lacte meo. Et commemorantur diversa beneficia quæ excitant ad devotionem. beneficia quæ excitant ad devotionem. Favus enim est dulcedo puræ divinitatis Favus enim est dulcedo puræ divinitatis quæ se nobis exhibuit quando largitus quæ se nobis exhibuit quando largitus est nobis suam deitatem. Mel autem in est nobis suam deitatem. Mel autem in cera est honestas humanitatis, in qua cera est honestas humanitatis, in qua facta est redemptio. Vinum autem est de- facta est redemptio. Vinum autem est de- votio inde concepta. Lac autem est pura votio inde concepta. Lac autem est pura et dulcis, et naturæ competens doctrina et dulcis, et naturæ competens doctrina Christi. Idem est in Psal. iv, 8: A fructu Christi. Idem est in Psal. iv, 8: A fructu frumenti, vini, et olei sui multiplicati frumenti, vini, et olei sui multiplicati sunt. Fructus frumenti est stabilimentum sunt. Fructus frumenti est stabilimentum solidantis et corroborantis gratiæ. Fru- solidantis et corroborantis gratiæ. Fru- ctus vini, fructus devotionis. Fructus au- ctus vini, fructus devotionis. Fructus au- tem olei, fructus pietatis. Hic vero crescit tem olei, fructus pietatis. Hic vero crescit in monte altissimo beneficiorum Dei, et in monte altissimo beneficiorum Dei, et exprimitur prælo gratiarum actionis, et exprimitur prælo gratiarum actionis, et colligitur in vase cordis, et eliquatur a colligitur in vase cordis, et eliquatur a fraudulentia ingratitudinis, et bibitur fraudulentia ingratitudinis, et bibitur cum non in vacuum gratia Dei recipitur, cum non in vacuum gratia Dei recipitur, sed expletur opere ad quod data est. sed expletur opere ad quod data est.

2 Cf. supra, cap. IV, § 2. 2 Cf. supra, cap. IV, § 2.

: :

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 3. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 3.

De tertio vino dicit Psal. c, 15, quod De tertio vino dicit Psal. c, 15, quod vinum lætificat cor hominis. Et, Genes. vinum lætificat cor hominis. Et, Genes. XLIX, 11 Lavabit in vino stolam suam, XLIX, 11 Lavabit in vino stolam suam, id est, faciem animæ ad lætificandum, id est, faciem animæ ad lætificandum, et in sanguine uvæ pallium suum, hoc et in sanguine uvæ pallium suum, hoc est, habitum cordis, pulsa tristitia per est, habitum cordis, pulsa tristitia per vinum de uva crucis, quæ Christus est, vinum de uva crucis, quæ Christus est, expressum. Crescit autem hoc vinum in expressum. Crescit autem hoc vinum in cornu filio olei, id est, in angulo soli cornu filio olei, id est, in angulo soli opposito purissimæ conscientiæ. Filio opposito purissimæ conscientiæ. Filio olei, id est, filio pinguedinis æternæ et olei, id est, filio pinguedinis æternæ et internæ, per dulcedinem; et securitatem internæ, per dulcedinem; et securitatem a Deo conceptam. Exprimitur autem a Deo conceptam. Exprimitur autem prælo meditationis æternorum gaudio- prælo meditationis æternorum gaudio- rum, et capitur in vase affectus, et eli- rum, et capitur in vase affectus, et eli- quatur a fæce tristitiæ, et bibitur cum quatur a fæce tristitiæ, et bibitur cum cogitatio hominis confitetur confessione cogitatio hominis confitetur confessione laudis Domino, et reliquiæ cogitationis laudis Domino, et reliquiæ cogitationis diem festum agent sibi. diem festum agent sibi.

De quarto vino dicitur, Cantic. v, 1: De quarto vino dicitur, Cantic. v, 1: Comedite, amici, et bibite, et inebriami- Comedite, amici, et bibite, et inebriami- ni, charissimi. Crescit autem in monti- ni, charissimi. Crescit autem in monti- bus et vineis cypri, in terra scilicet cali- bus et vineis cypri, in terra scilicet cali- dissima, ubi ignis est in Sion et caminus dissima, ubi ignis est in Sion et caminus in Jerusalem. Et hic est secundum Psal. in Jerusalem. Et hic est secundum Psal. LXVII, 16 et 17 Mons Dei, mons pin- LXVII, 16 et 17 Mons Dei, mons pin- guis... Mons in quo beneplacitum est guis... Mons in quo beneplacitum est Deo habitare in eo, in monte scilicet al- Deo habitare in eo, in monte scilicet al- tissimæ charitatis. Et exprimitur prælo tissimæ charitatis. Et exprimitur prælo desiderii æstuantis, et recipitur in vase desiderii æstuantis, et recipitur in vase amplissimæ pietatis, et eliquatur a fæce amplissimæ pietatis, et eliquatur a fæce vani amoris sui et sæculi, et bibitur in vani amoris sui et sæculi, et bibitur in dulcedine amplexus sui dilecti usque ad dulcedine amplexus sui dilecti usque ad satietatem et ebrietatem oblivionis om- satietatem et ebrietatem oblivionis om- nium terrenorum. nium terrenorum.

De quinto vino, scilicet perfecti gaudii, De quinto vino, scilicet perfecti gaudii, dicitur, Proverb. 1x, 5: Bibite vinum dicitur, Proverb. 1x, 5: Bibite vinum quod miscui vobis. Crescit autem in vi- quod miscui vobis. Crescit autem in vi- neis Engaddi, Cant. I, 13, ubi est balsa- neis Engaddi, Cant. I, 13, ubi est balsa- mus incorruptionis æternæ, in arce scili- mus incorruptionis æternæ, in arce scili- cet sapientiæ divinæ. Et exprimitur præ- cet sapientiæ divinæ. Et exprimitur præ- lo contemplationis. Recipitur autem in lo contemplationis. Recipitur autem in vase admirationis gloriæ regni coelestis, vase admirationis gloriæ regni coelestis, in quo cum Christo gaudent omnes San- in quo cum Christo gaudent omnes San- cti. Eliquatur autem a fæce malæ com- cti. Eliquatur autem a fæce malæ com- parationis, ne aliquid scilicet terrenum parationis, ne aliquid scilicet terrenum

1 Isa. v, 1: 1 Isa. v, 1: cornu filio olei. cornu filio olei.

Vinea facta est dilecto meo in Vinea facta est dilecto meo in

59 59

comparetur illi: quia oculus non vidit, comparetur illi: quia oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis as- nec auris audivit, nec in cor hominis as- cendit, quæ præparavit Deus iis qui di- cendit, quæ præparavit Deus iis qui di- ligunt illum 2. Bibitur vero in excessu ligunt illum 2. Bibitur vero in excessu mentis in raptu animæ, cum dicit Psal. mentis in raptu animæ, cum dicit Psal. LXXXVIII, 19 Domini est assumptio LXXXVIII, 19 Domini est assumptio nostra, et sancti Israel regis nostri. Et nostra, et sancti Israel regis nostri. Et hi sunt fructus manus unius. hi sunt fructus manus unius.

Manus autem quæ est dilectio proximi Manus autem quæ est dilectio proximi etiam habet fructum vini quod est in etiam habet fructum vini quod est in proximo. Et est primum vinum repre- proximo. Et est primum vinum repre- hensionis asperæ, secundum doctrinæ, hensionis asperæ, secundum doctrinæ, tertium congratulationis bonorum, quar- tertium congratulationis bonorum, quar- tum compassionis, quintum sublevatio- tum compassionis, quintum sublevatio- nis. Et sumuntur secundum quinque nis. Et sumuntur secundum quinque effectus vini. Vinum enim mordicat, et effectus vini. Vinum enim mordicat, et instruit per hoc quod subtiliat spiritus et instruit per hoc quod subtiliat spiritus et ingenium modice sumptum, et exhilarat ingenium modice sumptum, et exhilarat animum, et conturbat quandoque, et animum, et conturbat quandoque, et confortat quandoque. confortat quandoque.

De primo vino dicitur, Cantic. 1, 1: De primo vino dicitur, Cantic. 1, 1: Meliora sunt ubera tua vino. Dicit Meliora sunt ubera tua vino. Dicit Glossa ibi, quod « mordax reprehensio Glossa ibi, quod « mordax reprehensio « debetur peccantibus, sicut dicitur, I ad « debetur peccantibus, sicut dicitur, I ad « Timoth. v, 20 Peccantes coram om- « Timoth. v, 20 Peccantes coram om- « nibus argue, ut et cæteri timorem ha- « nibus argue, ut et cæteri timorem ha- << beant. » << beant. »

De secundo dicitur, Cantic. VIII, 2 : De secundo dicitur, Cantic. VIII, 2 : Dabo tibi poculum ex vino condito, et Dabo tibi poculum ex vino condito, et mustum malorum granatorum meorum. mustum malorum granatorum meorum. Vinum conditum est doctrina refrigerans Vinum conditum est doctrina refrigerans ab æstu vitiorum. ab æstu vitiorum.

De tertio dicitur, Job, xxx, 19: En De tertio dicitur, Job, xxx, 19: En venter meus quasi mustum absque spira- venter meus quasi mustum absque spira- culo, quod lagunculas novas disrumpit. culo, quod lagunculas novas disrumpit. Animus enim congratulationis ebullit in Animus enim congratulationis ebullit in lætitia sicut mustum in lagena: ita ut lætitia sicut mustum in lagena: ita ut vix gaudium exprimere, vel tenere pos- vix gaudium exprimere, vel tenere pos- sit unde in Evangelio Luc. xv, 6, di- sit unde in Evangelio Luc. xv, 6, di- cit Congratulamini mihi, quia inveni cit Congratulamini mihi, quia inveni ovem meam, quæ perierat. ovem meam, quæ perierat.

De vino compassionis habetur, Isa. xvi, De vino compassionis habetur, Isa. xvi, 9: Inebriabo te lacryma mea, Hesebon 9: Inebriabo te lacryma mea, Hesebon et Eleale, quoniam super vindemiam et Eleale, quoniam super vindemiam tuam et super messem tuam vox calcan- tuam et super messem tuam vox calcan-

I ad Corinth. 11, 9. Cf. etiam Isa. LXIV, 4. I ad Corinth. 11, 9. Cf. etiam Isa. LXIV, 4.

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tium irruit. Hesebon interpretatur cin- tium irruit. Hesebon interpretatur cin- gulum tristitiæ, et significat eum qui in gulum tristitiæ, et significat eum qui in afflictione est. Eleale interpretatur con- afflictione est. Eleale interpretatur con- scensio, et significat altitudinem mali scensio, et significat altitudinem mali quod conscendit super tristem. Et dicit quod conscendit super tristem. Et dicit causam, quia super vinum gaudii æterni causam, quia super vinum gaudii æterni et super refectionem gratiæ quando refi- et super refectionem gratiæ quando refi- cit ebrietas, irruit vox insultationis cal- cit ebrietas, irruit vox insultationis cal- cantium dæmonum. cantium dæmonum.

De ultimo vino, scilicet sublevationis De ultimo vino, scilicet sublevationis in adjuvando proximum, habetur in Es- in adjuvando proximum, habetur in Es- dra, III Esdræ, II, 17 et seq., quod vi- dra, III Esdræ, II, 17 et seq., quod vi- num est unum de his quæ confortant: et num est unum de his quæ confortant: et homo qui contra diabolum non potest homo qui contra diabolum non potest solus, alterius adjutorio quasi vino pota- solus, alterius adjutorio quasi vino pota- tus surgit, et arripit gladium, et pugnare tus surgit, et arripit gladium, et pugnare incipit. Unde, Eccle. IV, 10 et 11: Væ incipit. Unde, Eccle. IV, 10 et 11: Væ soli! quia cum ceciderit, non habet sub- soli! quia cum ceciderit, non habet sub- levantem se : duo autem fovebuntur levantem se : duo autem fovebuntur

mutuo. mutuo.

Sequitur qualiter plantatur vinea. Et Sequitur qualiter plantatur vinea. Et quia loquitur in singulari, « plantavit vi- quia loquitur in singulari, « plantavit vi- neam, » dicamus unam vineam animam neam, » dicamus unam vineam animam sive nostram sive proximi. sive nostram sive proximi.

Plantatur autem ad Meridiem, ubi est Plantatur autem ad Meridiem, ubi est solis fervor et ventus Austri, et in loco solis fervor et ventus Austri, et in loco excelso pingui: et scinditur rastro, et excelso pingui: et scinditur rastro, et stercoratur, et compluitur, et putatur, stercoratur, et compluitur, et putatur, et vindemiatur, et extrinsecus munitur et vindemiatur, et extrinsecus munitur maceria, et torcular exstruitur in ea, et maceria, et torcular exstruitur in ea, et turris in medio ejus, et plantatur de viti- turris in medio ejus, et plantatur de viti- bus Soreth. Meridies autem est suspensio bus Soreth. Meridies autem est suspensio cordisad lumen gratiæ, sicut dicitur, Job, cordisad lumen gratiæ, sicut dicitur, Job,

XXXVII, 24: Per quam viam spargitur XXXVII, 24: Per quam viam spargitur lux, id est, dividitur æstus super terram. lux, id est, dividitur æstus super terram. In loco autem eminenti et pingui, hoc est, In loco autem eminenti et pingui, hoc est, in monte spiritus et pinguedine devotio-. in monte spiritus et pinguedine devotio-. nis: sicut dicitur, Genes. xxvi, 39 et 40: nis: sicut dicitur, Genes. xxvi, 39 et 40: In pinguedine terræ, et in rore cœli de- In pinguedine terræ, et in rore cœli de- super erit benedictio tua. Scinditur au- super erit benedictio tua. Scinditur au- tem rastro timoris et contritionis, et pu- tem rastro timoris et contritionis, et pu- tatur sarculo confessionis. Stercorata au- tatur sarculo confessionis. Stercorata au- tem abjectione humilitatis, et compluta tem abjectione humilitatis, et compluta poenitentium lacrymis, roscida etiam ro- poenitentium lacrymis, roscida etiam ro- re pietatis divinæ, sicut dicitur, Isa. re pietatis divinæ, sicut dicitur, Isa. XXVI, 19 Ros lucis ros tuus. Maceria XXVI, 19 Ros lucis ros tuus. Maceria autem circumdata extrinsecus est custo- autem circumdata extrinsecus est custo- dia Angelorum. Turris in medio spes dia Angelorum. Turris in medio spes alta adjutorii Dei, sicut dicitur, Isa. xxvi, alta adjutorii Dei, sicut dicitur, Isa. xxvi, 1 Urbs fortitudinis nostræ Sion: sal- 1 Urbs fortitudinis nostræ Sion: sal- vator ponetur in ea murus et antemura- vator ponetur in ea murus et antemura- le. Urbis turris est Salvator, quia di- le. Urbis turris est Salvator, quia di- cit Psal. xc, 1 Qui habitat in adjutorio cit Psal. xc, 1 Qui habitat in adjutorio Altissimi, in protectione Dei cœli commo- Altissimi, in protectione Dei cœli commo- rabitur. Murus autem custodia Angelo- rabitur. Murus autem custodia Angelo- rum. Antemurale vero mutua custodia rum. Antemurale vero mutua custodia hominum, sicut dicit Augustinus: « In- hominum, sicut dicit Augustinus: « In- « vicem vestram pudicitiam custodite : « vicem vestram pudicitiam custodite : « Deus enim qui habitat in vobis etiam « Deus enim qui habitat in vobis etiam « isto modo, custodiet vos ex vobis. » « isto modo, custodiet vos ex vobis. » Torcular autem in medio ejus in quo ex- Torcular autem in medio ejus in quo ex- primitur vinum, est memoria passionis primitur vinum, est memoria passionis Christi quia illa suo pondere omne quod Christi quia illa suo pondere omne quod est in nobis boni liquoris, debet extra- est in nobis boni liquoris, debet extra- here. Plantatur autem de vitibus Soreth, here. Plantatur autem de vitibus Soreth, id est, de genere vitis optimæ, omne se- id est, de genere vitis optimæ, omne se- men verum quia de animabus factis ad men verum quia de animabus factis ad Dei imaginem et similitudinem. Dei imaginem et similitudinem.

1 Cf. Jerem. 11, 21, et Isa. v. 1 et seq. 1 Cf. Jerem. 11, 21, et Isa. v. 1 et seq.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VIII, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VIII, § 1.

61 61

CAPUT VIII. CAPUT VIII.

§ 1 § 1

HETH HETH

Accinxit fortitudine lumbos suos, Accinxit fortitudine lumbos suos, et roboravit brachium suum. et roboravit brachium suum.

HETH interpretatur pavor, et alludit HETH interpretatur pavor, et alludit sententiæ versus: quia pavor est causa ac- sententiæ versus: quia pavor est causa ac- cinctionis, sicut dicitur, Cant. III, 7 et 8: cinctionis, sicut dicitur, Cant. III, 7 et 8: En lectulum Salomonis sexaginta fortes En lectulum Salomonis sexaginta fortes ambiunt ex fortissimis Israel: omnes te- ambiunt ex fortissimis Israel: omnes te- nentes gladios, et ad bella doctissimi : nentes gladios, et ad bella doctissimi : unuiuscujusque ensis super femur suum unuiuscujusque ensis super femur suum propter timores nocturnos. Lectulus Sa- propter timores nocturnos. Lectulus Sa- lomonis est anima hujus mulieris, in qua lomonis est anima hujus mulieris, in qua quasi in thalamo tota die quiescit. Hunc quasi in thalamo tota die quiescit. Hunc lectulum ambiunt sexaginta fortes, hoc lectulum ambiunt sexaginta fortes, hoc est, observantia perfecta decalogi. Sena- est, observantia perfecta decalogi. Sena- rius enim perfectus est numerus, et de- rius enim perfectus est numerus, et de- narius ad decalogum pertinet. Et isti narius ad decalogum pertinet. Et isti sunt fortissimi Israel et rectissimorum, sunt fortissimi Israel et rectissimorum, quia Israel interpretatur rectissimus : quia Israel interpretatur rectissimus : quia perfectione mandatorum perfectum quia perfectione mandatorum perfectum robur virtutis acquiritur. Omnes autem robur virtutis acquiritur. Omnes autem tenent gladios, quia valent ad propulsan- tenent gladios, quia valent ad propulsan- da vitia tentationum. Et hoc est quod da vitia tentationum. Et hoc est quod dicit Propter timores nocturnos, hoc dicit Propter timores nocturnos, hoc est, propter pavorem sagittæ volantis in est, propter pavorem sagittæ volantis in tenebris, id est, persuasionem dæmonum tenebris, id est, persuasionem dæmonum in occultis et obscuris peccatis. Unde in occultis et obscuris peccatis. Unde pavor dicit causam sententiæ versiculi pavor dicit causam sententiæ versiculi cui præscribitur. cui præscribitur.

« Accinxit, etc. » Duo notantur in ver- « Accinxit, etc. » Duo notantur in ver- su, scilicet accinctio lumborum, et ro- su, scilicet accinctio lumborum, et ro- boratio brachii. boratio brachii.

Circa primum notantur tria, scilicet Circa primum notantur tria, scilicet modus accinctionis, in hoc quod dicit: modus accinctionis, in hoc quod dicit: « Accinxit. » Et quo accingitur, quia « Accinxit. » Et quo accingitur, quia fortitudine. » Et in quo loco vel mem- fortitudine. » Et in quo loco vel mem- bro corporis, quia « lumbos suos » ac- bro corporis, quia « lumbos suos » ac- cinxit. cinxit.

« «

Circa primum etiam nota, quod aliud Circa primum etiam nota, quod aliud est accingi, aliud succingi, et aliud præ- est accingi, aliud succingi, et aliud præ- cingi. Accingimur enim ad bellum, suc- cingi. Accingimur enim ad bellum, suc- cingimur autem ad currendum, sed præ- cingimur autem ad currendum, sed præ- cingimur ad ministrandum. cingimur ad ministrandum.

De primo, I Machab. III, 58 et 59: Ac- De primo, I Machab. III, 58 et 59: Ac- cingimini, et estote filii potentes..., quo- cingimini, et estote filii potentes..., quo- niam melius est nos mori in bello, quam niam melius est nos mori in bello, quam videre mala gentis nostræ, et Sanctorum. videre mala gentis nostræ, et Sanctorum. Unde, Psal. XLIV, 4: Accingere gladio Unde, Psal. XLIV, 4: Accingere gladio tuo super femur tuum, potentissime. tuo super femur tuum, potentissime. Et, Genes. XLIX, 19: Gad,accinctus præ- Et, Genes. XLIX, 19: Gad,accinctus præ- liabitur ante eum : et ipse accingetur liabitur ante eum : et ipse accingetur

retrorsum. retrorsum.

De secundo habetur, Joan. xx1, 7, De secundo habetur, Joan. xx1, 7, quod cum Petrus festino per mare cursu quod cum Petrus festino per mare cursu festinat ad Dominum, tunica succinxit festinat ad Dominum, tunica succinxit se, et misit se in mare. Tunica enim est se, et misit se in mare. Tunica enim est conversatio vitæ : et hæc debet succingi conversatio vitæ : et hæc debet succingi cingulo justitiæ, ne defluentia in humum cingulo justitiæ, ne defluentia in humum vestimenta celerem motum pedum, hoc vestimenta celerem motum pedum, hoc est, affectionum impediant. Hinc etiam est, affectionum impediant. Hinc etiam est quod de prædicatore in Proverb. est quod de prædicatore in Proverb. xxx, 31, dicitur: Gallus succinctus lum- xxx, 31, dicitur: Gallus succinctus lum- bos. Gallus enim qui cantu suo dormien- bos. Gallus enim qui cantu suo dormien- tem excitat et horas significat, prædicator tem excitat et horas significat, prædicator est, qui dormientes in peccatis ad vigi- est, qui dormientes in peccatis ad vigi- liam poenitentiæ excitat, et horam judicii liam poenitentiæ excitat, et horam judicii Domini significat venturam super pecca- Domini significat venturam super pecca- tores. Et dicitur succinctus lumbos, quia tores. Et dicitur succinctus lumbos, quia rectitudine justitiæ luxum conversationis rectitudine justitiæ luxum conversationis elevat. elevat.

De tertio, scilicet præcinctione ad mi- De tertio, scilicet præcinctione ad mi-

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Tertia fortitudo est fortitudo Josue, de Tertia fortitudo est fortitudo Josue, de quo dicitur, Ecclesiastici, XLVI, 1 et 2 : quo dicitur, Ecclesiastici, XLVI, 1 et 2 : Fortis in bello Josue, vel Jesus Nave, Fortis in bello Josue, vel Jesus Nave, successor Moysi in Prophetis, qui fuit successor Moysi in Prophetis, qui fuit magnus secundum nomen suum, maxi- magnus secundum nomen suum, maxi- mus in salutem electorum Dei, expu- mus in salutem electorum Dei, expu- gnare insurgentes hostes, ut consequere- gnare insurgentes hostes, ut consequere- tur hæreditatem Israel. Josue enim ex tur hæreditatem Israel. Josue enim ex

nistrandum dicitur in Evangelio Luc. nistrandum dicitur in Evangelio Luc. XII, 37 Præcinget se, et faciet illos dis- XII, 37 Præcinget se, et faciet illos dis- cumbere, et transiens ministrabit illis. cumbere, et transiens ministrabit illis. Et in signum illius ministerii quod exhi- Et in signum illius ministerii quod exhi- bebit in patria, in cœna præcinxit se lin- bebit in patria, in cœna præcinxit se lin- teo, et exhibuit humilitatis ministerium teo, et exhibuit humilitatis ministerium in lotione pedum, ut habetur, Joan. in lotione pedum, ut habetur, Joan. XIII, 5. XIII, 5. Sequitur, quo accinxit, scilicet « for- imperio Domini fecit bella post Moysen : Sequitur, quo accinxit, scilicet « for- imperio Domini fecit bella post Moysen : titudine. » titudine. »

Accipienda autem est a Philosopho Accipienda autem est a Philosopho quintuplex fortitudo 1. Prima est vera quintuplex fortitudo 1. Prima est vera quæ sustinet terribilia, et aggreditur ar- quæ sustinet terribilia, et aggreditur ar- dua tantum propter honestum gratiæ et dua tantum propter honestum gratiæ et virtutis. Secunda autem est quæ sustinet virtutis. Secunda autem est quæ sustinet ardua et aggreditur terribilia propter ardua et aggreditur terribilia propter verecundiam improperii si succumbat. verecundiam improperii si succumbat. Tertia autem est quæ sustinet terribilia Tertia autem est quæ sustinet terribilia et aggreditur ardua propter imperium et aggreditur ardua propter imperium dominorum vel majorum cogentium et dominorum vel majorum cogentium et hæc habet aliam speciem, quando scilicet hæc habet aliam speciem, quando scilicet aliquis ingreditur ardua ut evitet majus aliquis ingreditur ardua ut evitet majus periculum. Quarta est quando aliquis periculum. Quarta est quando aliquis aggreditur terribilia ex furore, sicut ex aggreditur terribilia ex furore, sicut ex ira per zelum. Quinta est quando aliquis ira per zelum. Quinta est quando aliquis aggreditur spe boni, sicut dicit Philoso aggreditur spe boni, sicut dicit Philoso phus, et vocat speciem boni confidentiam phus, et vocat speciem boni confidentiam de victoria et hæc habet etiam aliam de victoria et hæc habet etiam aliam speciem, quando scilicet aliquis aggredi- speciem, quando scilicet aliquis aggredi- tur ardua, eo quod ignorat periculum, tur ardua, eo quod ignorat periculum, sicut inexperti in periculis. sicut inexperti in periculis.

Prima fortitudo est fortitudo hujus Prima fortitudo est fortitudo hujus mulieris. Unde habetur, infra, x, 25: mulieris. Unde habetur, infra, x, 25: Fortitudo et decor indumentum ejus, et Fortitudo et decor indumentum ejus, et ridebit in die novissimo. Decor enim est ridebit in die novissimo. Decor enim est secundum assignationem honesti: quia secundum assignationem honesti: quia « honestum est, ut dicit Tullius, quod « honestum est, ut dicit Tullius, quod « sua vi nos trahit, et sua dignitate nos « sua vi nos trahit, et sua dignitate nos « allicit. » Honestum autem est gratia « allicit. » Honestum autem est gratia Dei et virtus. Dei et virtus.

Secunda fortitudo quæ est propter Secunda fortitudo quæ est propter improperium convicii in succumbendo, improperium convicii in succumbendo, fuit fortitudo Machabæorum. Unde fuit fortitudo Machabæorum. Unde dixerunt Estote filii potentes, id est, dixerunt Estote filii potentes, id est, fortes... quoniam melius est nos mori fortes... quoniam melius est nos mori in bello, quam videre mala gentis no- in bello, quam videre mala gentis no- stræ, et Sanctorum . stræ, et Sanctorum .

1 Cf. III Ethicorum, tr. II, cap. 6. 1 Cf. III Ethicorum, tr. II, cap. 6.

et quia interpretatur salvator, secundum et quia interpretatur salvator, secundum nomen suum fuit fortis et maximus ad nomen suum fuit fortis et maximus ad salvandum Israel. Et secundum hoc præ- salvandum Israel. Et secundum hoc præ- cipue gerit figuram illius qui postea Je- cipue gerit figuram illius qui postea Je- sus dictus est, eo quod salvum facit po- sus dictus est, eo quod salvum facit po- pulum suum a peccatis eorum, ut legitur, pulum suum a peccatis eorum, ut legitur, Matth. 1, 21. Matth. 1, 21.

Quarta fortitudo fuit fortitudo Matha- Quarta fortitudo fuit fortitudo Matha- thiæ, de quo legitur, 1 Machab. 11, 24 et thiæ, de quo legitur, 1 Machab. 11, 24 et 25, quod cum videret sacrificantem ido- 25, quod cum videret sacrificantem ido- lis ex jussu militis quem miserat rex lis ex jussu militis quem miserat rex Antiochus, ut cogeret homines idolola- Antiochus, ut cogeret homines idolola- trare, quod doluit, et contremuerunt re- trare, quod doluit, et contremuerunt re- nes ejus, et accensus est furor ejus nes ejus, et accensus est furor ejus secundum judicium legis, et insiliens secundum judicium legis, et insiliens trucidavit eum super aram. Sed et vi- trucidavit eum super aram. Sed et vi- rum, quem rex Antiochus miserat, qui rum, quem rex Antiochus miserat, qui cogebat immolare, occidit in ipso tem- cogebat immolare, occidit in ipso tem- pore, et aram destruxit. Similiter hæc pore, et aram destruxit. Similiter hæc fuit fortitudo Phinees, qui trucidavit fuit fortitudo Phinees, qui trucidavit principem ingredientem ad scortum principem ingredientem ad scortum Beelphegor cum Madianita, sicut legitur, Beelphegor cum Madianita, sicut legitur, Numer. xxv, 6 et seq. Hæc etiam fuit Numer. xxv, 6 et seq. Hæc etiam fuit fortitudo Simeon et Levi, qui trucidave- fortitudo Simeon et Levi, qui trucidave- runt in zelo castitatis sororis suæ Sichi- runt in zelo castitatis sororis suæ Sichi- mitas, sicut legitur, Genes. xXXIV, 25 mitas, sicut legitur, Genes. xXXIV, 25 et 26. et 26.

Quinta fuit fortitudo Judith viduæ, Quinta fuit fortitudo Judith viduæ, quæ aggrediens Holofernem spe fruendi quæ aggrediens Holofernem spe fruendi victoria, vicit et interfecit eum, sicut victoria, vicit et interfecit eum, sicut habetur, Judith, x1, 10 et seq. habetur, Judith, x1, 10 et seq.

Sequitur de membro quod accingitur : Sequitur de membro quod accingitur : et hoc notatur cum dicit, « Lumbos. » et hoc notatur cum dicit, « Lumbos. »

Notandum est, quod tres sunt proprie- Notandum est, quod tres sunt proprie- tates lumborum. Prima est quod secun- tates lumborum. Prima est quod secun- dum Gregorium, ibi est locus delectatio- dum Gregorium, ibi est locus delectatio- nis. Secunda est quia est locus unde nis. Secunda est quia est locus unde

2 I Machab. 111, 58 et 59. 2 I Machab. 111, 58 et 59.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VIII, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VIII, § 1.

fluit et congregatur semen generationis. fluit et congregatur semen generationis. Tertia est quia est quasi quoddam funda- Tertia est quia est quasi quoddam funda- mentum totius corporis. Cum enim, ut mentum totius corporis. Cum enim, ut dicit Augustinus, « omne membrum dicit Augustinus, « omne membrum « mobile moveatur ab immobili, in lum- « mobile moveatur ab immobili, in lum- «bis est fundata omnis mobilitas mem- «bis est fundata omnis mobilitas mem- « brorum et inferiorum et superiorum : « brorum et inferiorum et superiorum : « quia ab ipsis moveri videntur ¹. » « quia ab ipsis moveri videntur ¹. »

Lumbi autem delectationum sunt duo, Lumbi autem delectationum sunt duo, scilicet delectationis gulæ, et voluptatis scilicet delectationis gulæ, et voluptatis carnis. Unde, Job, XL, 11, de diabolo carnis. Unde, Job, XL, 11, de diabolo dicitur Fortitudo ejus in lumbis ejus, dicitur Fortitudo ejus in lumbis ejus, et virtus illius in umbilico ventris ejus. et virtus illius in umbilico ventris ejus. Quod sic exponit Gregorius, quod « viris Quod sic exponit Gregorius, quod « viris « concupiscentia in lumbis, fœminis vero « concupiscentia in lumbis, fœminis vero « in umbilico quod testatur Dominus « in umbilico quod testatur Dominus « qui de diabolo ad beatum Job loquitur, « qui de diabolo ad beatum Job loquitur, « dicens Fortitudo ejus, etc. » Luc. « dicens Fortitudo ejus, etc. » Luc. XII, 35 Sint lumbi vestri præcincti, et XII, 35 Sint lumbi vestri præcincti, et lucernæ ardentes in manibus vestris : lucernæ ardentes in manibus vestris : ubi Gregorius: « Lumbos præcingimus, ubi Gregorius: « Lumbos præcingimus, << cum carnis luxuriam per continentiam << cum carnis luxuriam per continentiam « coarctamus... Lucernas ardentes in « coarctamus... Lucernas ardentes in << manibus tenemus, cum per bona opera << manibus tenemus, cum per bona opera « proximis nostris lucis exempla mon- « proximis nostris lucis exempla mon- « stramus. » « stramus. »

Similiter lumbi a quibus fluit semen Similiter lumbi a quibus fluit semen sunt duo, scilicet auctoritas qua missus sunt duo, scilicet auctoritas qua missus est ille qui verbum seminat: quia dicit est ille qui verbum seminat: quia dicit Apostolus, ad Roman. x, 15 : Quomodo Apostolus, ad Roman. x, 15 : Quomodo prædicabunt nisi mittantur. Et alius prædicabunt nisi mittantur. Et alius lumbus est gratia prædicationis quæ cau- lumbus est gratia prædicationis quæ cau- satur ex scientia et eloquentia et zelo satur ex scientia et eloquentia et zelo animarum et bona vita. De his duobus animarum et bona vita. De his duobus lumbis dicitur, Job, XL, 2: Accinge sicut lumbis dicitur, Job, XL, 2: Accinge sicut vir lumbos tuos interrogabo te, et indi- vir lumbos tuos interrogabo te, et indi- ca mihi. Viri enim opus est generare et ca mihi. Viri enim opus est generare et semen effundere. Unde sicut vir lumbos semen effundere. Unde sicut vir lumbos suos accingit qui ex gratia prædicationis suos accingit qui ex gratia prædicationis et auctoritate quam habet accinctus, et auctoritate quam habet accinctus, ubique semen verbi ad generationem ubique semen verbi ad generationem spargit sed Domino interroganti re- spargit sed Domino interroganti re- spondere dicitur, quia Dominus interro- spondere dicitur, quia Dominus interro- gat, cum simplex et imperitus a prædica- gat, cum simplex et imperitus a prædica- tore veritatis interrogat. Sicut enim Do- tore veritatis interrogat. Sicut enim Do- minus pascitur et potatur, sic Domino minus pascitur et potatur, sic Domino

1 S. AUGUSTINUS, super Genesim ad litteram, 1 S. AUGUSTINUS, super Genesim ad litteram,

63 63

respondetur cum exiguo et attenuato respondetur cum exiguo et attenuato in Spiritu sancto et consilio responde- in Spiritu sancto et consilio responde-

tur. tur.

Lumbi etiam fundamenti et firmitatis Lumbi etiam fundamenti et firmitatis sunt duo, scilicet austeritatis, et com- sunt duo, scilicet austeritatis, et com- passionis. Ex lumbo enim austeritatis passionis. Ex lumbo enim austeritatis confirmatur vita in nobis. Ex lumbo confirmatur vita in nobis. Ex lumbo compassionis stabilitur vita bona ad pro- compassionis stabilitur vita bona ad pro- ximum. De his lumbis habetur, Isa. xxi, ximum. De his lumbis habetur, Isa. xxi, 3: Repleti sunt lumbi mei dolore, an- 3: Repleti sunt lumbi mei dolore, an- gustia possedit me sicut angustia partu- gustia possedit me sicut angustia partu- rientis. Unus enim lumbus, scilicet au- rientis. Unus enim lumbus, scilicet au- steritatis, repletur dolore pœnitentiæ : steritatis, repletur dolore pœnitentiæ : alter, scilicet compassionis, angustia alter, scilicet compassionis, angustia parturientis repletur: quia parturiens parturientis repletur: quia parturiens eorum quos in Christo parturit, dolores eorum quos in Christo parturit, dolores facit suos, et angustias illorum patitur facit suos, et angustias illorum patitur ut proprias. ut proprias.

Sequitur : Sequitur :

§ 2 § 2

Et roboravit brachium suum. Et roboravit brachium suum.

Ubi considerandum est quid sit bra- Ubi considerandum est quid sit bra- chium, et qualiter roborandum. chium, et qualiter roborandum.

Brachium autem hujus mulieris est Brachium autem hujus mulieris est magnanimitas ejus, eo quod ut leo for- magnanimitas ejus, eo quod ut leo for- tissimus bestiarum, ad nullius, dæmo- tissimus bestiarum, ad nullius, dæmo- nis scilicet, pavebit occursum, ut habe- nis scilicet, pavebit occursum, ut habe- tur, Proverb. xxx, 30. tur, Proverb. xxx, 30.

Et quia de manu diximus superius, Et quia de manu diximus superius, dicemus hic de brachii hujus disposi- dicemus hic de brachii hujus disposi- tione. Habet enim humerum a quo de- tione. Habet enim humerum a quo de- pendet, et cubitum in quo curvatur pendet, et cubitum in quo curvatur ad motum et operationem, et uno ad motum et operationem, et uno osse conjungitur ad humerum, et duobus osse conjungitur ad humerum, et duobus dividitur ossibus post cubitum. Insuper dividitur ossibus post cubitum. Insuper habet nervos quibus colligatur, et spiri- habet nervos quibus colligatur, et spiri- tus quibus vitam accipit a corde, in quo tus quibus vitam accipit a corde, in quo est sedes animæ: et deinde musculos in est sedes animæ: et deinde musculos in quibus nutrimenti sui digestio celebratur. quibus nutrimenti sui digestio celebratur.

in libro VIII. in libro VIII.

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

per per

Humerus autem hujus mulieris est Humerus autem hujus mulieris est in quo portat onera, charitas: quia om- in quo portat onera, charitas: quia om- ne præceptum et onus legis Dei cha- ne præceptum et onus legis Dei cha- ritatem portatur et impletur 1. Isti sunt ritatem portatur et impletur 1. Isti sunt humeri in quibus reportavit pius pastor humeri in quibus reportavit pius pastor Christus ovem debilem 2. Christus ovem debilem 2.

Unde, Isa. XXII, 22: Dabo clavem Unde, Isa. XXII, 22: Dabo clavem domus David super humerum ejus : et domus David super humerum ejus : et aperiet, et non erit qui claudat: et clau- aperiet, et non erit qui claudat: et clau- det, et non erit qui aperiat. Domus Da- det, et non erit qui aperiat. Domus Da- vid sunt animæ fideles in quibus habitat vid sunt animæ fideles in quibus habitat Deus qui significatur per David qui in- Deus qui significatur per David qui in- terpretatur adspectu desiderabilis. Clavis terpretatur adspectu desiderabilis. Clavis autem qua aperuit, est redemptio super autem qua aperuit, est redemptio super humerum charitatis ad hoc enim ut humerum charitatis ad hoc enim ut aperiret vinctis non coegit nisi charitas. aperiret vinctis non coegit nisi charitas. Claudit autem quibusdam per justitiam Claudit autem quibusdam per justitiam meritorum suorum, eo quod contemnunt meritorum suorum, eo quod contemnunt redemptionem. redemptionem.

: :

Cubitus vero in quo reflectitur et mo- Cubitus vero in quo reflectitur et mo- vetur brachium, est consideratio ope- vetur brachium, est consideratio ope- ris quod procedit a brachio magnitu- ris quod procedit a brachio magnitu- dinis. Unde dicitur, Genes. VI, 15, de dinis. Unde dicitur, Genes. VI, 15, de fabricatione arcæ quod in cubito con- fabricatione arcæ quod in cubito con- summari deberet : quia opus no- summari deberet : quia opus no- strum, præcipuæ quod a magnanimitate strum, præcipuæ quod a magnanimitate fit, semper indiget diligenti considera- fit, semper indiget diligenti considera- tione qualiter deducatur ad finem. Os tione qualiter deducatur ad finem. Os autem illud quo conjungitur cubito, autem illud quo conjungitur cubito, confidentia est quam habet in Deo ut confidentia est quam habet in Deo ut omnia possit in eo, qui ipsam confortat, omnia possit in eo, qui ipsam confortat, sicut Paulus dicit de seipso, ad Philip. sicut Paulus dicit de seipso, ad Philip. IV, 13 3. Sed duo ossa quibus iterum de- IV, 13 3. Sed duo ossa quibus iterum de- pendet a cubito considerationis, sunt pendet a cubito considerationis, sunt fiducia perficiendi quod facit, et patien- fiducia perficiendi quod facit, et patien- tia sustinendi quod patitur : quia sic ini- tia sustinendi quod patitur : quia sic ini- micus nihil proficit in ea dum in omni micus nihil proficit in ea dum in omni opere implendo fiduciam habet, ut ad opere implendo fiduciam habet, ut ad finem perducat in omni tribulatione pa- finem perducat in omni tribulatione pa- tientiam. Et hoc est quod dicit, Psal. tientiam. Et hoc est quod dicit, Psal. LXXXVIII, 22 et 23: Manus mea auxilia- LXXXVIII, 22 et 23: Manus mea auxilia- bitur ei, et brachium meum confirmabit bitur ei, et brachium meum confirmabit eum. Nihil proficiet inimicus in eo, et eum. Nihil proficiet inimicus in eo, et filius iniquitatis non apponet nocere ei: filius iniquitatis non apponet nocere ei: Manus mea, id est, a me data, et bra- Manus mea, id est, a me data, et bra- chium meum, id est, a me concessum. chium meum, id est, a me concessum.

1 Cf. ad Roman. XII, 4 et seq. 1 Cf. ad Roman. XII, 4 et seq.

2 Cf. Luc. xv, 5. 2 Cf. Luc. xv, 5.

Inimicus autem impedit hominem duo- Inimicus autem impedit hominem duo- bus modis, scilicet a bono ne perficiatur : bus modis, scilicet a bono ne perficiatur : et contra hoc valet fiducia ceptum opus et contra hoc valet fiducia ceptum opus perficiendi. Et impedit immittendo tri- perficiendi. Et impedit immittendo tri- bulationes et contra hoc valet patien- bulationes et contra hoc valet patien- tia. Et ideo sequitur: Nihil proficiet, etc. tia. Et ideo sequitur: Nihil proficiet, etc.

Nervi colligantes brachium sunt per- Nervi colligantes brachium sunt per- severantia ligans usque in finem, et hu- severantia ligans usque in finem, et hu- militas ligans in profundum. Spiritus militas ligans in profundum. Spiritus autem est fervor spiritus, sicut dicit autem est fervor spiritus, sicut dicit Apostolus, ad Roman. XII, 11: Spiritu Apostolus, ad Roman. XII, 11: Spiritu ferventes, Domino servientes. ferventes, Domino servientes.

Musculi in quibus digeritur cibus, sunt Musculi in quibus digeritur cibus, sunt partes prudentiæ, scilicet memoria de partes prudentiæ, scilicet memoria de præteritis, et intelligentia de præsentibus, præteritis, et intelligentia de præsentibus, et providentia de futuris. In his enim et providentia de futuris. In his enim partibus prudentia decoquit tamquam in partibus prudentia decoquit tamquam in quibusdam musculis, omne quod facere quibusdam musculis, omne quod facere debet antequam per opus sibi incorporat. debet antequam per opus sibi incorporat. Dicit enim Augustinus, quod « sagaciter Dicit enim Augustinus, quod « sagaciter « eligit prudentia ea quibus adjuvatur « eligit prudentia ea quibus adjuvatur « in opere, ab his in quibus impedi- « in opere, ab his in quibus impedi-

<< tur. >> << tur. >>

Sequitur qualiter hoc brachium ad Sequitur qualiter hoc brachium ad pugnam roboratur. Roboratur autem pugnam roboratur. Roboratur autem scuto, et armilla, et gladio, et lancea. scuto, et armilla, et gladio, et lancea.

Scutum inexpugnabile est æquitas, ut Scutum inexpugnabile est æquitas, ut dicitur, Sapientiæ, v, 20, vel fides, ut dicitur, Sapientiæ, v, 20, vel fides, ut dicit Apostolus, ad Ephes. vi, 16, vel dicit Apostolus, ad Ephes. vi, 16, vel bona voluntas Domini, ut dicit Psal. v, bona voluntas Domini, ut dicit Psal. v, 13 Scuto bonæ voluntatis tuæ corona- 13 Scuto bonæ voluntatis tuæ corona- sti nos, hoc est, Sanctos. sti nos, hoc est, Sanctos.

Armilla autem est ornamentum boni Armilla autem est ornamentum boni operis. Job, XLI, 21 : Numquid armilla operis. Job, XLI, 21 : Numquid armilla perforabis maxillam ejus ? hoc est, perforabis maxillam ejus ? hoc est, Leviathan, in boni operis efficacia di- Leviathan, in boni operis efficacia di- rumpens maxillas diaboli, cujus maxillæ rumpens maxillas diaboli, cujus maxillæ quibus continet animas ad devorandum quibus continet animas ad devorandum sunt duæ, scilicet culpæ et poenæ. sunt duæ, scilicet culpæ et poenæ.

Gladius autem spiritus est verbum Gladius autem spiritus est verbum Dei, ut dicit Apostolus, ad Hebr. 1v, Dei, ut dicit Apostolus, ad Hebr. 1v, 12: 12: Vivus est sermo Dei, et efficax, et pene- Vivus est sermo Dei, et efficax, et pene- trabilior omni gladio ancipiti. trabilior omni gladio ancipiti.

Lancea vero est ira per zelum. Unde, Lancea vero est ira per zelum. Unde, Sapient. v, 21 Acuet diram iram in Sapient. v, 21 Acuet diram iram in

3 Ad Philip. IV, 13: Omnia possum in eo qui 3 Ad Philip. IV, 13: Omnia possum in eo qui me confortat. me confortat.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IX, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IX, § 1.

lanceam. Et dicitur dira, quia dire tru- lanceam. Et dicitur dira, quia dire tru- cidat omne vitium et omnem tentatio- cidat omne vitium et omnem tentatio-

nem diaboli. nem diaboli. Sequitur THET Sequitur THET

CAPUT IX. CAPUT IX.

65 65

Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus : Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus : Non exstinguetur in nocte lucerna ejus. Non exstinguetur in nocte lucerna ejus.

§ 1 § 1

THET THET

THET interpretatur inter, vel bonum: THET interpretatur inter, vel bonum: quibus simul junctis idem est quod in- quibus simul junctis idem est quod in- ternum bonum, et ita alludit sententiæ ternum bonum, et ita alludit sententiæ sequentis versus, quæ est de gustu inter- sequentis versus, quæ est de gustu inter- ni et æterni boni. ni et æterni boni.

De interno autem bono prænotanda De interno autem bono prænotanda est distinctio. Est enim internum bonum est distinctio. Est enim internum bonum gaudium conscientiæ, et est internum gaudium conscientiæ, et est internum bonum experimentum cœlestis regni. bonum experimentum cœlestis regni.

De primo habetur, II ad Corinth. 1, De primo habetur, II ad Corinth. 1, 12 Gloria nostra hæc est, testimonium 12 Gloria nostra hæc est, testimonium conscientiæ nostræ. Item, in Proverb. conscientiæ nostræ. Item, in Proverb. xv, 15: Secura mens quasi juge convi- xv, 15: Secura mens quasi juge convi- vium. Per contrarium dicitur de mala vium. Per contrarium dicitur de mala conscientia, Sapient. xvII, 10: Cum sit conscientia, Sapient. xvII, 10: Cum sit timida nequitia, dat testimonium con- timida nequitia, dat testimonium con- demnationis semper enim præsumit demnationis semper enim præsumit sæva, perturbata conscientia. sæva, perturbata conscientia.

De secundo habetur in definitione De secundo habetur in definitione spei: quia « spes est, ut dicit Augusti- spei: quia « spes est, ut dicit Augusti- « nus, certa exspectatio futuræ beatitu- « nus, certa exspectatio futuræ beatitu- « dinis, ex conscientia meriti et largitate « dinis, ex conscientia meriti et largitate « Dei proveniens. » Hinc est quod dicit, « Dei proveniens. » Hinc est quod dicit, infra, y. 29: Multæ filiæ congregaverunt infra, y. 29: Multæ filiæ congregaverunt divitias tu supergressa es universas. divitias tu supergressa es universas. Et, in Psal. XLIV, 14: Omnis gloria ejus Et, in Psal. XLIV, 14: Omnis gloria ejus filiæ regis ab intus, etc. De tertio dicitur filiæ regis ab intus, etc. De tertio dicitur in Evangel. Luc. XV11, 21: Regnum Dei in Evangel. Luc. XV11, 21: Regnum Dei intra vos est. Quid autem sit regnum intra vos est. Quid autem sit regnum illud, dicit Apostolus, ad Roman. xiv, illud, dicit Apostolus, ad Roman. xiv,

XVII XVII

17 Non est enim regnum Dei esca, et 17 Non est enim regnum Dei esca, et potus: sed justitia, et pax, et gaudium potus: sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto. Augustinus in lib. X in Spiritu sancto. Augustinus in lib. X Confessionum Aliquando intromittis Confessionum Aliquando intromittis << me in affectum multum insinuatum in- << me in affectum multum insinuatum in- « trorsus, ad nescio quam dulcedinem, « trorsus, ad nescio quam dulcedinem, « quæ si perficiatur in me, nescio quid « quæ si perficiatur in me, nescio quid « erit quod vita ista non erit. Sed recido « erit quod vita ista non erit. Sed recido « in hæc ærumnosis ponderibus, et re- « in hæc ærumnosis ponderibus, et re- « sorbeor solitis et teneor, et multum « sorbeor solitis et teneor, et multum « fleo, sed multum teneor tantum con- « fleo, sed multum teneor tantum con- « suetudinis sarcina degravat. Hic esse « suetudinis sarcina degravat. Hic esse « valeo, nec volo, illic volo, nec valeo, « valeo, nec volo, illic volo, nec valeo, << miser utrobique. » << miser utrobique. »

Sequitur sententia versus, Sequitur sententia versus, quæ in quæ in duobus consistit, scilicet in gustu et visu duobus consistit, scilicet in gustu et visu negotiationis, et in eo quod non exstin- negotiationis, et in eo quod non exstin- guetur lucerna ejus in tenebris. guetur lucerna ejus in tenebris.

Circa primum notanda sunt tria, scili- Circa primum notanda sunt tria, scili- cet experimentum gustus per se, et ex- cet experimentum gustus per se, et ex- perimentum visus per se, et experimen- perimentum visus per se, et experimen- tum gustus conjuncti cum visu. tum gustus conjuncti cum visu.

Est autem experimentum gustus per Est autem experimentum gustus per se duplex, scilicet experimentum mali ut se duplex, scilicet experimentum mali ut fugiatur : et hoc experimur in gustu per fugiatur : et hoc experimur in gustu per displicentiam ut ejiciamus, non ut incor- displicentiam ut ejiciamus, non ut incor- poremus nobis: et sic gustatur a Sanctis poremus nobis: et sic gustatur a Sanctis peccatum, secundum quod dicit Job, vi, peccatum, secundum quod dicit Job, vi,

6 6

Numquid poterit comedi insulsum, Numquid poterit comedi insulsum, quod non est sale conditum ? aut potest quod non est sale conditum ? aut potest aliquis gustare quod gustatum affert aliquis gustare quod gustatum affert mortem? Insulsum est indiscretus actus mortem? Insulsum est indiscretus actus

qui sale sapientiæ divinæ non est condi- qui sale sapientiæ divinæ non est condi- tus et hoc gustatum, quando incorpo- tus et hoc gustatum, quando incorpo- ratur, affert mortem æternam : sed gu- ratur, affert mortem æternam : sed gu-

5 5

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

statum ut ejiciatur, affert vitam et hoc statum ut ejiciatur, affert vitam et hoc significatur in gustu Domini in cruce, significatur in gustu Domini in cruce, de quo dicitur Cum gustasset acetum, de quo dicitur Cum gustasset acetum, noluit bibere. Sed rejecit illud, signans noluit bibere. Sed rejecit illud, signans in hoc quod ejicienda a nobis erat omnis in hoc quod ejicienda a nobis erat omnis putredo peccati. putredo peccati.

Est etiam per gustum experimentum Est etiam per gustum experimentum boni dulcedinis æternorum et hoc du- boni dulcedinis æternorum et hoc du- pliciter, scilicet ad suavitatem affectus, pliciter, scilicet ad suavitatem affectus, et ad illuminationem intellectus. De gu- et ad illuminationem intellectus. De gu- stu ad suavitatem affectus, I Petri, 11, 3: stu ad suavitatem affectus, I Petri, 11, 3: Si tamen gustastis quia dulcis est Domi- Si tamen gustastis quia dulcis est Domi- nus. Et, Job, XII, 11: Nonne auris verba nus. Et, Job, XII, 11: Nonne auris verba dijudicat? et fauces comedentis, sapo- dijudicat? et fauces comedentis, sapo- rem, scilicet coelestis et divinæ bonita- rem, scilicet coelestis et divinæ bonita- tis? De gustu quantum ad illuminatio- tis? De gustu quantum ad illuminatio- nem intellectus habetur, I Reg. xiv, nem intellectus habetur, I Reg. xiv, 29: 29: Dicit Jonathas ... Vidistis ipsi quia il- Dicit Jonathas ... Vidistis ipsi quia il- luminati sunt oculi mei, eo quod gusta- luminati sunt oculi mei, eo quod gusta- verim paululum de melle isto. Mel est verim paululum de melle isto. Mel est dulcedo coelestium quæ gustata illuminat dulcedo coelestium quæ gustata illuminat oculos ad æterna debite cognoscenda, et oculos ad æterna debite cognoscenda, et eliminanda terrestria. Unde, Gregorius: eliminanda terrestria. Unde, Gregorius: « Gustato spiritu desipit omnis caro, » « Gustato spiritu desipit omnis caro, » id est, carnalis delectatio. id est, carnalis delectatio.

Circa experimentum visus notanda est Circa experimentum visus notanda est quadruplex visio, qua experimur æter- quadruplex visio, qua experimur æter- nam veritatem: nam veritatem:

Rationis secundum fidem, Rationis secundum fidem, Fidei secundum donum intelle- Fidei secundum donum intelle- ctus, ctus, Visio Intellectus secundum beatitu- Visio Intellectus secundum beatitu- dinem munditiæ cordis, dinem munditiæ cordis, Secundum fructum qui dicitur Secundum fructum qui dicitur fides. fides.

Quod ut apertius intelligatur, ratio ad Quod ut apertius intelligatur, ratio ad hoc homini data est ut æternam verita- hoc homini data est ut æternam verita- tem contempletur et videat sed quia tem contempletur et videat sed quia per seipsam non potest, ideo datur ei lu- per seipsam non potest, ideo datur ei lu- men fidei quo possit illud. Et de hac vi- men fidei quo possit illud. Et de hac vi- sione dicitur, II ad Corinth. v, 7: Per sione dicitur, II ad Corinth. v, 7: Per fidem ambulamus, non per speciem, id fidem ambulamus, non per speciem, id est, per apertam visionem. Et, I ad Co- est, per apertam visionem. Et, I ad Co- rinth. xi, 12: Videmus nunc per spe- rinth. xi, 12: Videmus nunc per spe- culum in ænigmate: tunc autem facie culum in ænigmate: tunc autem facie

1 Matth. XXVII, 34. 1 Matth. XXVII, 34.

* Job, xxxiv, 3: Auris verba probat, et guttur * Job, xxxiv, 3: Auris verba probat, et guttur

ad faciem. Speculum dicitur imago et ad faciem. Speculum dicitur imago et vestigium creaturæ : ænigma autem vestigium creaturæ : ænigma autem obscura allegoria in Scriptura: quæ duo obscura allegoria in Scriptura: quæ duo nos illuminant ad fidem. nos illuminant ad fidem.

Cum autem fides convaluerit in corde Cum autem fides convaluerit in corde hominis ut de omnibus credibilibus co- hominis ut de omnibus credibilibus co- gitet admirando cum consensu firmissi- gitet admirando cum consensu firmissi- mo veritatis internæ, tunc incipit ei co- mo veritatis internæ, tunc incipit ei co- ruscare lumen intellectus ita ut etiam ruscare lumen intellectus ita ut etiam certitudinem quamdam in lumine infuso certitudinem quamdam in lumine infuso concipiat, quo sibi videtur nihil rationa- concipiat, quo sibi videtur nihil rationa- bilius fide et visione fidei secundum in- bilius fide et visione fidei secundum in- tellectum. Et de hac visione dicitur, Job, tellectum. Et de hac visione dicitur, Job, XLII, 5 et 6 Auditu auris audivi te, XLII, 5 et 6 Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. Idcir- nunc autem oculus meus videt te. Idcir- co ipse me reprehendo, et ago pœniten- co ipse me reprehendo, et ago pœniten- tiam in favilla et cinere. Dum enim sola tiam in favilla et cinere. Dum enim sola fide credimus, quasi per solum auditum fide credimus, quasi per solum auditum Scripturæ et prædicationis veritati Dei Scripturæ et prædicationis veritati Dei assentimus quia sicut dicitur, ad Ro- assentimus quia sicut dicitur, ad Ro- man. x, 17 Fides ex auditu, auditus man. x, 17 Fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Cum autem autem per verbum Christi. Cum autem lumen nobis infunditur ut nobis fides ra- lumen nobis infunditur ut nobis fides ra- tionabilis et certa videatur, tunc donum tionabilis et certa videatur, tunc donum intellectus nobis infusum est, sicut dicit intellectus nobis infusum est, sicut dicit Gregorius, quod « intellectum Deus dat, Gregorius, quod « intellectum Deus dat, « dum de auditis mentem illustrat. » Et « dum de auditis mentem illustrat. » Et tunc quasi oculis Domini videmus, et nos- tunc quasi oculis Domini videmus, et nos- ipsos reprehendimus, eo quod ante tardi ipsos reprehendimus, eo quod ante tardi et pigri ad credendum fuimus, agentes et pigri ad credendum fuimus, agentes de hoc pœnitentiam in humilitate, quæ de hoc pœnitentiam in humilitate, quæ per favillam et cinerem significatur. per favillam et cinerem significatur.

Cum vero in lumine internæ veritatis Cum vero in lumine internæ veritatis sic illuminamur, studium nobis est ut sic illuminamur, studium nobis est ut cor ab omni terrena occupatione et cor ab omni terrena occupatione et phantasia mundemus, ut in ipso lumine phantasia mundemus, ut in ipso lumine beatificemur quod fit quando jam se- beatificemur quod fit quando jam se- cundum modum beatorum videre incipi- cundum modum beatorum videre incipi- mus, et tantum de lumine nobis infundi- mus, et tantum de lumine nobis infundi- tur ut radii a facie animæ nostræ emit- tur ut radii a facie animæ nostræ emit- tantur. Et de hoc dicitur, Matth. v, 8 : tantur. Et de hoc dicitur, Matth. v, 8 : Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Et, I Joan. III, 2: Cum appa- videbunt. Et, I Joan. III, 2: Cum appa- ruerit, similes ei erimus: quoniam vide- ruerit, similes ei erimus: quoniam vide- bimus eum sicuti est. bimus eum sicuti est.

De visione autem beatitudinis secun- De visione autem beatitudinis secun-

escas gustu dijudicat. escas gustu dijudicat.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IX, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IX, § 1.

dus fructus, hoc est, munditiæ cordis, dus fructus, hoc est, munditiæ cordis, secundum fructum qui dicitur fides, ge- secundum fructum qui dicitur fides, ge- neratur in nobis quando mundatum ha- neratur in nobis quando mundatum ha- bemus cor, et sumus beati et illuminati bemus cor, et sumus beati et illuminati in lumine divino, ita quod nihil nobis in lumine divino, ita quod nihil nobis videatur visione Dei certius et beatius: videatur visione Dei certius et beatius: et incipit in ipso lumine refici et impleri et incipit in ipso lumine refici et impleri quadam dulcedine, ita ut merito dica- quadam dulcedine, ita ut merito dica- mur fieri lumine illo: et ille fructus di- mur fieri lumine illo: et ille fructus di- citur fructus Spiritus, ad Galat. v, 221. citur fructus Spiritus, ad Galat. v, 221. Et vocatur fides, quam exponit Ambro- Et vocatur fides, quam exponit Ambro- sius, « esse certitudinem invisibilium, id sius, « esse certitudinem invisibilium, id « est, æternorum. » Et debet addi refe- « est, æternorum. » Et debet addi refe- ctio fruitionis in lumine illo : et tunc per- ctio fruitionis in lumine illo : et tunc per- fectus est homo. De his visionibus simul fectus est homo. De his visionibus simul intelligitur illud Psal. LXXXIII, 8: Ibunt intelligitur illud Psal. LXXXIII, 8: Ibunt de virtute in virtutem videbitur Deus de virtute in virtutem videbitur Deus deorum in Sion. Similiter et illud Apo- deorum in Sion. Similiter et illud Apo- stoli, II ad Corinth. 11, 18: Nos omnes, stoli, II ad Corinth. 11, 18: Nos omnes, revelata facie gloriam Domini speculan- revelata facie gloriam Domini speculan- tes, in eamdem imaginem transforma- tes, in eamdem imaginem transforma- mur, a claritate in claritatem, tamquam mur, a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Prima visio est populi a Domini Spiritu. Prima visio est populi fidelis, et communiter omnium. Secunda fidelis, et communiter omnium. Secunda autem est Doctorum et specialiter. Tertia autem est Doctorum et specialiter. Tertia contemplantium, sicut Moysi in monte, contemplantium, sicut Moysi in monte, Exod. xxxIII, 11. Quarta autem est rap- Exod. xxxIII, 11. Quarta autem est rap- torum, sicut Pauli, II ad Corinth. XII, torum, sicut Pauli, II ad Corinth. XII,

4 et seq. 4 et seq.

Sequitur de experimento gustus et vi- Sequitur de experimento gustus et vi- sus simul. Habet autem visus experi- sus simul. Habet autem visus experi- mentum cum tactu. Cum gustu experitur mentum cum tactu. Cum gustu experitur duo, scilicet negotiationem boni, et sua- duo, scilicet negotiationem boni, et sua- vitatem Domini cui negotiatur. vitatem Domini cui negotiatur.

De primo habetur hic: « Gustavit et De primo habetur hic: « Gustavit et vidit quia bona, etc. » Et intelligitur de vidit quia bona, etc. » Et intelligitur de negotiatione agri et vineæ. Et in agro negotiatione agri et vineæ. Et in agro negotiatur panem gratiæ, ut diximus su- negotiatur panem gratiæ, ut diximus su- pra et in vinea, vinum gaudii. pra et in vinea, vinum gaudii.

De secundo habetur in Psal. xxxIII, De secundo habetur in Psal. xxxIII, 9 Gustate, et videte quoniam suavis est 9 Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. Gustus autem cum tactu veri- Dominus. Gustus autem cum tactu veri- tatem resurrectionis et gloriam experi- tatem resurrectionis et gloriam experi-