42 42

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sicca per crudelitatem, et typhonica sive sicca per crudelitatem, et typhonica sive inflativa per inflativa per fastum dominandi, et calida fastum dominandi, et calida per ambitionem: et inde fertur flatibus per ambitionem: et inde fertur flatibus quasi contrariis, et impedit navem bonæ quasi contrariis, et impedit navem bonæ vitæ, ut dictum est. vitæ, ut dictum est.

Aliud periculum aeris est, nullum Aliud periculum aeris est, nullum penitus habere ventum, et significat pi- penitus habere ventum, et significat pi- gritiam, quæ semper est immobilis: de gritiam, quæ semper est immobilis: de qua dicit Salomon, Proverb. vi, 9: Us- qua dicit Salomon, Proverb. vi, 9: Us- quequo, piger, dormies? quando con- quequo, piger, dormies? quando con- surges de somno? Paululum dormies, surges de somno? Paululum dormies, paululum dormitabis, paululum confe- paululum dormitabis, paululum confe- res manus, ut dormias: et veniet tibi res manus, ut dormias: et veniet tibi quasi viator egestas, et pauperies quasi quasi viator egestas, et pauperies quasi vir armatus'. vir armatus'.

Periculum autem in portu est locus Periculum autem in portu est locus dithalassi portus biffidus, ubi scilicet dithalassi portus biffidus, ubi scilicet scissura quædam maris est per linguam scissura quædam maris est per linguam terræ in mare pertensa. Et hoc est peri- terræ in mare pertensa. Et hoc est peri- culum fraudis et doli, in quod impingit culum fraudis et doli, in quod impingit homo quando creditur esse securus. Et homo quando creditur esse securus. Et hoc est quod dicitur, Act. xxvII, 21: hoc est quod dicitur, Act. xxvII, 21: Cum incidissemus in locum dithalassum, Cum incidissemus in locum dithalassum, impegerunt navem: et prora quidem fixa impegerunt navem: et prora quidem fixa manebat immobilis, puppis vero solve- manebat immobilis, puppis vero solve- batur a vi maris. Quia scilicet fraus batur a vi maris. Quia scilicet fraus blanditur ad faciem, sed amaritudine doli blanditur ad faciem, sed amaritudine doli puppim, id est, incircumspecta nostra, puppim, id est, incircumspecta nostra, quæ retro sunt, dissolvit et confringit. quæ retro sunt, dissolvit et confringit.

Contra omnia hæc pericula fortissima Contra omnia hæc pericula fortissima navem patientia oportet esse armatam et navem patientia oportet esse armatam et munitam: quia sicut dicitur in Psal. cvI, munitam: quia sicut dicitur in Psal. cvI, 23 et 24 Qui descendunt mare in navi- 23 et 24 Qui descendunt mare in navi- bus, facientes operationem in aquis mul- bus, facientes operationem in aquis mul- tis: ipsi viderunt opera Domini, et mi- tis: ipsi viderunt opera Domini, et mi- rabilia ejus in profundo. Et, Eccli. XLIII, rabilia ejus in profundo. Et, Eccli. XLIII, 26: Qui navigant mare, enarrent peri- 26: Qui navigant mare, enarrent peri- cula ejus et audientes auribus nostris cula ejus et audientes auribus nostris admirabimur. Evadendi autem omnia admirabimur. Evadendi autem omnia pericula hæc non est possibilitas nisi per pericula hæc non est possibilitas nisi per instantiam orationis ad Dominum: ut instantiam orationis ad Dominum: ut scilicet excitetur Dominus a somno dis- scilicet excitetur Dominus a somno dis- simulationis adjutorii. Et hoc signatur, simulationis adjutorii. Et hoc signatur, Matth. v, 23 et 27, ubi dicitur quod Matth. v, 23 et 27, ubi dicitur quod ascendente Jesu in naviculam, secuti ascendente Jesu in naviculam, secuti sunt eum discipuli ejus : et ecce motus ma- sunt eum discipuli ejus : et ecce motus ma-

: :

1 Proverb. XXIV, 33 et 34: Parum, inquam, 1 Proverb. XXIV, 33 et 34: Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis, pauxillum manus dormies, modicum dormitabis, pauxillum manus

gnus factus est in mari, ita ut navicula gnus factus est in mari, ita ut navicula operiretur fluctibus, ipse vero dormiebat. operiretur fluctibus, ipse vero dormiebat. Et accesserunt ad eum discipuli ejus, Et accesserunt ad eum discipuli ejus, et suscitaverunt eum, dicentes: Domine, et suscitaverunt eum, dicentes: Domine, salva nos, perimus... Tunc surgens, im- salva nos, perimus... Tunc surgens, im- peravit ventis et mari, et facta est tran- peravit ventis et mari, et facta est tran- quillitas magna. quillitas magna.

Sequitur de navi piscantium: et hæc Sequitur de navi piscantium: et hæc est hujus sæculi navis. Rete autem cum est hujus sæculi navis. Rete autem cum quo piscatur, est verbum Dei, quod quo piscatur, est verbum Dei, quod quandoque mittitur a sinistris navis, sci- quandoque mittitur a sinistris navis, sci- licet quando in cura pastorali et verbo licet quando in cura pastorali et verbo Dei intenditur lucrum hujus mundi. Et Dei intenditur lucrum hujus mundi. Et hoc significatur, Joan. xx1, 3, ubi dicitur hoc significatur, Joan. xx1, 3, ubi dicitur de Petro et aliis discipulis quod ascen- de Petro et aliis discipulis quod ascen- derunt in navim piscari, et illa nocte derunt in navim piscari, et illa nocte nihil prendiderunt. Nihil, id est, tem- nihil prendiderunt. Nihil, id est, tem- porale lucrum, quod nihil est, et minus porale lucrum, quod nihil est, et minus quam nihil, quia peccatum est. Et de quam nihil, quia peccatum est. Et de hoc dicit Apostolus, I ad Corinth. ix, hoc dicit Apostolus, I ad Corinth. ix, 18: 18: Quæ est ergo merces mea ? ut Evangelium Quæ est ergo merces mea ? ut Evangelium prædicans, sine sumptu ponam Evange- prædicans, sine sumptu ponam Evange- lium, id est, gratis prædicem, ut non lium, id est, gratis prædicem, ut non abutar potestate mea in Evangelio: abutar potestate mea in Evangelio: quia ita præceperat Christus dicens, quia ita præceperat Christus dicens, Matth. x, 8 Gratis accepistis, gratis Matth. x, 8 Gratis accepistis, gratis date. Quidam etiam mittunt in dextera, date. Quidam etiam mittunt in dextera, sicut Christus præcepit, Joan. XXI, 6: sicut Christus præcepit, Joan. XXI, 6: Mittite in dexteram navigii rete, et inve- Mittite in dexteram navigii rete, et inve- nietis. Et sunt illi qui quærunt animas et nietis. Et sunt illi qui quærunt animas et non lucra. Et tales piscatores fecit Do- non lucra. Et tales piscatores fecit Do- minus discipulos suos: sicut legitur, minus discipulos suos: sicut legitur, Matth. iv, 19: Venite post me, et faciam Matth. iv, 19: Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum. vos fieri piscatores hominum.

Sequitur de navi institoris et hæc Sequitur de navi institoris et hæc est navis negotiationis. Est autem duplex est navis negotiationis. Est autem duplex negotiatio, scilicet temporalium, et spi- negotiatio, scilicet temporalium, et spi- ritualium et secundum hoc est duplex ritualium et secundum hoc est duplex navis, una transitoriorum, altera æter- navis, una transitoriorum, altera æter-

norum. norum.

De primo dicitur, Sapient. v, 8 et De primo dicitur, Sapient. v, 8 et seq. Quid nobis profuit superbia? aut seq. Quid nobis profuit superbia? aut divitiarum jactantia quid contulit nobis? divitiarum jactantia quid contulit nobis? Transierunt omnia hæc tamquam um- Transierunt omnia hæc tamquam um- bra, et tamquam nuntius percurrens, et bra, et tamquam nuntius percurrens, et

conseres, ut quiescas: et veniet tibi quasi cursor conseres, ut quiescas: et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus. egestas, et mendicitas quasi vir armatus.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. V, LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. V,

tamquam navis quæ pertransit fluctuan- tamquam navis quæ pertransit fluctuan- tem aquam: cujus, cum præterierit, non tem aquam: cujus, cum præterierit, non est vestigium invenire, neque semitam est vestigium invenire, neque semitam carinæ illius in fluctibus. carinæ illius in fluctibus.

De nave negotiationis spiritualium ha- De nave negotiationis spiritualium ha- betur, Genes. XLIX, 13: Zabulon in lit- betur, Genes. XLIX, 13: Zabulon in lit- tore maris habitabit, et in statione na- tore maris habitabit, et in statione na- vium pertingens usque ad Sidonem. Za- vium pertingens usque ad Sidonem. Za- bulon interpretatur habitaculum fortitu- bulon interpretatur habitaculum fortitu- dinis, et significat fortem mulierem, de dinis, et significat fortem mulierem, de qua jam dictum est. Mare autem est flu- qua jam dictum est. Mare autem est flu- ctuans instabilitas et amaritudo hujus ctuans instabilitas et amaritudo hujus sæculi. Littus autem hujus maris est sæculi. Littus autem hujus maris est stabilimentum gratiæ Dei, in quo lit- stabilimentum gratiæ Dei, in quo lit- tore habitant Sancti in statione navium, tore habitant Sancti in statione navium, hoc est, in negotiatione spiritualium. Per- hoc est, in negotiatione spiritualium. Per- tingens usque ad Sidonem, quod inter- tingens usque ad Sidonem, quod inter- pretatur venatio: quia in amaritudinibus pretatur venatio: quia in amaritudinibus hujus sæculi per patientiam æternas di- hujus sæculi per patientiam æternas di- vitias mercantur: sicut dicitur, Deuter. vitias mercantur: sicut dicitur, Deuter. XXXIII, 19: Inundationem maris quasi XXXIII, 19: Inundationem maris quasi lac sugent, et thezauros absconditos are- lac sugent, et thezauros absconditos are- narum. Qui autem sint hi thezauri de- narum. Qui autem sint hi thezauri de- scribitur, III Regum, x, 22, ubi dicitur scribitur, III Regum, x, 22, ubi dicitur quod classis regis, scilicet Salomonis, quod classis regis, scilicet Salomonis, per mare cum classe Hiram semel per per mare cum classe Hiram semel per tres annos ibat in Tharsis, deferens inde tres annos ibat in Tharsis, deferens inde aurum, et argentum, et dentes elephan- aurum, et argentum, et dentes elephan- torum, et simias, et pavos. Salomon pa- torum, et simias, et pavos. Salomon pa- cificus mulierem istam significat. Hiram cificus mulierem istam significat. Hiram autem interpretatur oliva Domini, et autem interpretatur oliva Domini, et significat Christum cum cujus navi vadit significat Christum cum cujus navi vadit navis mulieris hujus: quia negotiatio navis mulieris hujus: quia negotiatio ejus est similis negotiationi Christi. ejus est similis negotiationi Christi. Tharsis vero interpretatur exploratio Tharsis vero interpretatur exploratio gaudii, quia tales jam primitias Spiri- gaudii, quia tales jam primitias Spiri- tus accipientes experiuntur gaudia æter- tus accipientes experiuntur gaudia æter- na. Vadit autem navis ista semel per na. Vadit autem navis ista semel per tres annos : annus enim unus una tres annos : annus enim unus una perfecta revolutio solis est: quia sol perfecta revolutio solis est: quia sol justitiæ Christus Deus noster tripliciter justitiæ Christus Deus noster tripliciter mulierem istam illuminat, scilicet ad mulierem istam illuminat, scilicet ad agendorum providentiam, et ad verita- agendorum providentiam, et ad verita- tis Scripturæ intelligentiam, et ad con- tis Scripturæ intelligentiam, et ad con- templationem æternitatis, secundum quod templationem æternitatis, secundum quod dicitur, Eccli. XLIII, 4: Tripliciter sol dicitur, Eccli. XLIII, 4: Tripliciter sol exurens montes, id est, excelsos in vita, exurens montes, id est, excelsos in vita, radios igneos exsufflans. Aurum autem radios igneos exsufflans. Aurum autem quod deportatur significat charitatem. quod deportatur significat charitatem.

43 43

§ 2. § 2. Argentum vero scientiam de Scriptura. Argentum vero scientiam de Scriptura. Dentes elephantorum, castitatem mentis Dentes elephantorum, castitatem mentis et corporis quibus mordetur concupi- et corporis quibus mordetur concupi- scentia carnis. Simia autem imitationem scentia carnis. Simia autem imitationem sanctorum exemplorum, eo quod simia sanctorum exemplorum, eo quod simia non omne animal, sed hominem imite- non omne animal, sed hominem imite- tur, qui discretius et rationabilius agit tur, qui discretius et rationabilius agit inter animalia. Pavi autem signant spe- inter animalia. Pavi autem signant spe- cula sanctarum virtutum. cula sanctarum virtutum.

Sed notabile est, ut habetur, III Reg. Sed notabile est, ut habetur, III Reg. xxn, 49, quod etiam rex Josaphat fe- xxn, 49, quod etiam rex Josaphat fe- cerat classes quæ navigarent in Ophir cerat classes quæ navigarent in Ophir propter aurum: et ire non potuerunt, propter aurum: et ire non potuerunt, quia confractæ sunt in Asiongaber. quia confractæ sunt in Asiongaber. Josaphat enim, qui interpretatur judi- Josaphat enim, qui interpretatur judi- cium Domini, significat eos qui volunt cium Domini, significat eos qui volunt hic gloriari in mundo, et in futuro re- hic gloriari in mundo, et in futuro re- gnare cum Christo. Unde etiam Asion- gnare cum Christo. Unde etiam Asion- gaber interpretatur vinculum: quia ta- gaber interpretatur vinculum: quia ta- les vinculo amoris hujus mundi ad hoc les vinculo amoris hujus mundi ad hoc constricti sunt. Unde etiam legitur, constricti sunt. Unde etiam legitur, Paralip. xx, 35 et 36, de Josaphat quod Paralip. xx, 35 et 36, de Josaphat quod participationem habuit in factura hujus participationem habuit in factura hujus classis cum Ochozia, rege Samariæ, classis cum Ochozia, rege Samariæ, cujus opera impiissima erant. Samaria cujus opera impiissima erant. Samaria enim mundum hunc significat, pro cujus enim mundum hunc significat, pro cujus nimio amore etiam confringuntur opera nimio amore etiam confringuntur opera quæ æternam remunerationem videban- quæ æternam remunerationem videban- tur negotiari. Et hoc est quod Eliezer tur negotiari. Et hoc est quod Eliezer propheta dixit ad Josaphat, II Paralip. propheta dixit ad Josaphat, II Paralip. xx, 37: Quia habuisti fœdus cum Ocho- xx, 37: Quia habuisti fœdus cum Ocho- zia, percussit Dominus opera tua, con- zia, percussit Dominus opera tua, con- tritæque sunt naves, nec potuerunt ire tritæque sunt naves, nec potuerunt ire

in Tharsis. in Tharsis.

Sequitur : Sequitur :

§ 2 § 2

De longe portans panem suum. De longe portans panem suum.

Notandum autem primo est, quod Notandum autem primo est, quod quadruplex est longe, scilicet secundum quadruplex est longe, scilicet secundum profundum, secundum altum, secundum profundum, secundum altum, secundum latum, et secundum longum. Longe se- latum, et secundum longum. Longe se- cundum profundum est infernus, in quod cundum profundum est infernus, in quod

44 44

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

longe negotiatur mulier per timorem. longe negotiatur mulier per timorem. Longe secundum altum est æternum re- Longe secundum altum est æternum re- gnum, in quod negotiatur per charita- gnum, in quod negotiatur per charita- tem. Longe secundum latum est inquisi- tem. Longe secundum latum est inquisi- tio intellectus, qui etiam latitudinis ter- tio intellectus, qui etiam latitudinis ter- minos hujus mundi excedit: ad quod minos hujus mundi excedit: ad quod negotiatur per studium Scripturarum. negotiatur per studium Scripturarum. Longe vero secundum longum est di- Longe vero secundum longum est di- stantia a Deo, qui est principium omnium stantia a Deo, qui est principium omnium creaturarum usque ad hominem, qui finis creaturarum usque ad hominem, qui finis est omnis creaturæ ad hoc negotiatur est omnis creaturæ ad hoc negotiatur mulier ista per fidem et spem redemptio- mulier ista per fidem et spem redemptio- nis, quæ facta est per mediatorem Dei nis, quæ facta est per mediatorem Dei et hominum, hominem Christum Jesum, et hominum, hominem Christum Jesum, ut dicit Apostolus, I ad Timoth. 11, 51. ut dicit Apostolus, I ad Timoth. 11, 51. De hoc quadruplici longe dicitur, ad De hoc quadruplici longe dicitur, ad Ephes. III, 16 et seq.: Det vobis Deus Ephes. III, 16 et seq.: Det vobis Deus secundum divitias gloriæ suæ virtute secundum divitias gloriæ suæ virtute corroborari per Spiritum ejus in inte- corroborari per Spiritum ejus in inte- riorem hominem: Christum habitare per riorem hominem: Christum habitare per fidem in cordibus vestris, in charitate fidem in cordibus vestris, in charitate radicati et fundati, ut possitis compre- radicati et fundati, ut possitis compre- hendere cum omnibus Sanctis quæ sit hendere cum omnibus Sanctis quæ sit latitudo, et longitudo, et sublimitas, et latitudo, et longitudo, et sublimitas, et profundum. Istud etiam quadruplex profundum. Istud etiam quadruplex longe significatur per quatuor brachia longe significatur per quatuor brachia crucis. crucis.

Similiter est quadruplex panis quem Similiter est quadruplex panis quem mulier ista reportat de quadruplici mulier ista reportat de quadruplici longe. longe.

De primo enim reportat panem com- De primo enim reportat panem com- punctionis, de quo legitur in Psal. LXXIX, punctionis, de quo legitur in Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacrymarum: et 6: Cibabis nos pane lacrymarum: et potum dabis nobis in lacrymis in men- potum dabis nobis in lacrymis in men- sura. Et, III Reg. xx11, 27: Mittite virum sura. Et, III Reg. xx11, 27: Mittite virum istum in carcerem, et sustentate eum istum in carcerem, et sustentate eum pane tribulationis, et aqua angustiæ. pane tribulationis, et aqua angustiæ. Carcer est custodia Ecclesiæ firmata su- Carcer est custodia Ecclesiæ firmata su- per poenitentem. Panis tribulationis est per poenitentem. Panis tribulationis est panis compunctionis. Aqua angustiæ, panis compunctionis. Aqua angustiæ, aqua lacrymarum. Et hoc significatum aqua lacrymarum. Et hoc significatum est, III Reg. xix, 3 et seq., ubi legitur, est, III Reg. xix, 3 et seq., ubi legitur, quod Elias fugiens Jezabel obdormivit quod Elias fugiens Jezabel obdormivit subter unam juniperum, et Angelus subter unam juniperum, et Angelus Domini excitans eum dixit: Surge, et Domini excitans eum dixit: Surge, et comede et invenit ad caput suum sub- comede et invenit ad caput suum sub-

1 I ad Timoth. II, 5: Unus Deus, unus et me. 1 I ad Timoth. II, 5: Unus Deus, unus et me. diator Dei et hominum, homo Christus Jesus. diator Dei et hominum, homo Christus Jesus.

cinericium panem, et vas aquæ: de quo cinericium panem, et vas aquæ: de quo comedit et bibit, et rursum obdormivit. comedit et bibit, et rursum obdormivit. Et iterum Angelus Domini excitavit eum Et iterum Angelus Domini excitavit eum ut comederet et biberet, quia grandis ei ut comederet et biberet, quia grandis ei via restaret quod cum fecisset, ambula- via restaret quod cum fecisset, ambula- vit in fortitudine cibi illius, quadra- vit in fortitudine cibi illius, quadra- ginta diebus et quadraginta noctibus, ginta diebus et quadraginta noctibus, usque ad montem Dei Horeb. Elias ro- usque ad montem Dei Horeb. Elias ro- bustus dominator interpretatur, et signi- bustus dominator interpretatur, et signi- ficat pœnitentem qui dominatur sibi. ficat pœnitentem qui dominatur sibi. Jezabel interpretatur sterquilinium, et Jezabel interpretatur sterquilinium, et significat peccatum et infernum, quæ significat peccatum et infernum, quæ fugit pœnitens. Umbra juniperi pro- fugit pœnitens. Umbra juniperi pro- tectionem et refrigerium clavium Eccle- tectionem et refrigerium clavium Eccle- siæ significat, sub quo dormit pœnitens siæ significat, sub quo dormit pœnitens quando quiescit ab opere malo. Angelus quando quiescit ab opere malo. Angelus excitans est gratia præveniens remittens excitans est gratia præveniens remittens peccatum, et stimulans ad esum panis peccatum, et stimulans ad esum panis compunctionis, et ad potum lacryma- compunctionis, et ad potum lacryma- rum, eo quod grandis restet via usque ad rum, eo quod grandis restet via usque ad mortem. Dicitur autem subcinericius mortem. Dicitur autem subcinericius propter arma pœnitentium, quæ secun- propter arma pœnitentium, quæ secun- dum Augustinum, « sunt cinis et cili- dum Augustinum, « sunt cinis et cili- «< cium. » Rursus autem obdormivit, quia «< cium. » Rursus autem obdormivit, quia post compunctionem a strepitu terreni post compunctionem a strepitu terreni amoris quiescit. Sed Angelus eum rur- amoris quiescit. Sed Angelus eum rur- sus excitat, quando gratia subsequens sus excitat, quando gratia subsequens pœnitentem ad sustinendas tentationes pœnitentem ad sustinendas tentationes pulsat. Iterum autem comedere, est prius pulsat. Iterum autem comedere, est prius compunctum pro peccato, rursus pro ten- compunctum pro peccato, rursus pro ten- tatione compungi: eo quod grandis restet tatione compungi: eo quod grandis restet via ab inquietudine hujus vitæ tentatio- via ab inquietudine hujus vitæ tentatio- num ad securitatem tranquillitatis æternæ num ad securitatem tranquillitatis æternæ vitæ. Ambulat autem in fortitudine cibi vitæ. Ambulat autem in fortitudine cibi illius per profectum boni operis, quadra- illius per profectum boni operis, quadra- ginta diebus, hoc est, per tempus totum ginta diebus, hoc est, per tempus totum vitæ hujus, quod pœnitentiæ deputatur: vitæ hujus, quod pœnitentiæ deputatur: quia quadragenarius numerus pœniten- quia quadragenarius numerus pœniten- tiam significat, eo quod in partibus suis tiam significat, eo quod in partibus suis surgat usque ad quinquagesimum jubi surgat usque ad quinquagesimum jubi leum *, per quem significatur gaudium leum *, per quem significatur gaudium æternum. Mons autem Dei Horeb, qui æternum. Mons autem Dei Horeb, qui incendium interpretatur, significat alti- incendium interpretatur, significat alti- tudinem spiritus in incendio charitatis. tudinem spiritus in incendio charitatis.

De secundo longe reportat panem com- De secundo longe reportat panem com- solationis æternorum de quo dicitur, solationis æternorum de quo dicitur,

2 Cf. Numer. xXXVI, 4. 2 Cf. Numer. xXXVI, 4.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VI, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VI, § 1.

Genes. XLIX, 20: Aser pinguis panis Genes. XLIX, 20: Aser pinguis panis ejus, et præbebit delicias regibus. Aser ejus, et præbebit delicias regibus. Aser beatus interpretatur, et significat eos qui beatus interpretatur, et significat eos qui jam spe et gustu æternorum beati sunt, jam spe et gustu æternorum beati sunt, quorum panis consolationis apud reges, quorum panis consolationis apud reges, qui regunt seipsos, delicatus est. De hoc qui regunt seipsos, delicatus est. De hoc etiam dicitur, Isa. xx1, 14 et 15: Qui etiam dicitur, Isa. xx1, 14 et 15: Qui habitatis terram Austri, cum panibus habitatis terram Austri, cum panibus occurrite fugienti. A facie enim gladio- occurrite fugienti. A facie enim gladio- rum fugerunt, a facie gladii imminen- rum fugerunt, a facie gladii imminen- tis, a facie arcus extenti, a facie gravis tis, a facie arcus extenti, a facie gravis prælii. Terra Austri regio venientis lu- prælii. Terra Austri regio venientis lu- minis et caloris est, et significat cœlestem minis et caloris est, et significat cœlestem patriam. Habitantes eam sunt beati qui patriam. Habitantes eam sunt beati qui occurrunt nobis suffragiis et illumina- occurrunt nobis suffragiis et illumina- tione, ferentes panem consolationis fu- tione, ferentes panem consolationis fu- gientibus a facie gladiorum, hoc est, gientibus a facie gladiorum, hoc est, a tentatione dæmonum: a facie gladii im- a tentatione dæmonum: a facie gladii im- minentis, hoc est, a tentatione carnis, quæ minentis, hoc est, a tentatione carnis, quæ semper imminet nobis: et a facie arcus semper imminet nobis: et a facie arcus extenti, hoc est, a tentatione diaboli, extenti, hoc est, a tentatione diaboli, qui de occulto jaculans vulnerat nos. qui de occulto jaculans vulnerat nos. Grave autem prælium est proelium Grave autem prælium est proelium mundi in vanitatibus et spectaculis suis. mundi in vanitatibus et spectaculis suis. De tertio longe negotiatur panem vitæ De tertio longe negotiatur panem vitæ et intellectus: de quo dicitur, Eccli. xv, et intellectus: de quo dicitur, Eccli. xv,

ram: ram:

45 45

3: Cibabit illum pane vitæ et intellectus, 3: Cibabit illum pane vitæ et intellectus, et aqua sapientiæ salutaris potabit illum. et aqua sapientiæ salutaris potabit illum. Et, Amos, VIII, 11: Ecce dies veniunt, Et, Amos, VIII, 11: Ecce dies veniunt, dicit Dominus: et mittam famem in ter- dicit Dominus: et mittam famem in ter- non famem panis, neque sitim non famem panis, neque sitim aquæ, sed audiendi verbum Domini. aquæ, sed audiendi verbum Domini. De quarto longe portat panem sacra- De quarto longe portat panem sacra- menti, scilicet corpus Domini: de quo menti, scilicet corpus Domini: de quo dicitur, Joan. VI, 48: Ego sum panis dicitur, Joan. VI, 48: Ego sum panis vivus qui de cœlo descendi. Et, Sapient. vivus qui de cœlo descendi. Et, Sapient. XVI, 20 et 21: Angelorum esca nutri- XVI, 20 et 21: Angelorum esca nutri- visti populum tuum: et paratum panem visti populum tuum: et paratum panem de cœlo præstitisti illis sine labore, omne de cœlo præstitisti illis sine labore, omne delectamentum in se habentem, et om- delectamentum in se habentem, et om- nis saporis suavitatem. Substantia enim nis saporis suavitatem. Substantia enim tua dulcedinem tuam quam in filios tua dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebat, et deserviens unius- habes ostendebat, et deserviens unius- cujusque voluntati, ad quod quisque cujusque voluntati, ad quod quisque volebat convertebatur. Per quod intelli- volebat convertebatur. Per quod intelli- gitur Eucharistia, quæ continendo gitur Eucharistia, quæ continendo Christum, continet auctoritatem omnis Christum, continet auctoritatem omnis gratiæ et saporem: quem panem no- gratiæ et saporem: quem panem no- bis Deus ex substantiali bonitate dul- bis Deus ex substantiali bonitate dul- cedinis suæ dedit omnibus nobis deser- cedinis suæ dedit omnibus nobis deser- viens, cum omnes inveniamus in ipso viens, cum omnes inveniamus in ipso quod quærimus. quod quærimus.

CAPUT VI. CAPUT VI.

Et de nocte surrexit, Et de nocte surrexit,

deditque prædam domesticis suis, deditque prædam domesticis suis, et cibaria ancillis suis. et cibaria ancillis suis.

§ 1 § 1

VAU VAU

rum utrumque demonstrativum est. Et rum utrumque demonstrativum est. Et notatur per hoc in muliere aliquid evi- notatur per hoc in muliere aliquid evi- dens quod est ad laudem ejus. dens quod est ad laudem ejus.

Et hoc exprimitur in versu sequenti, Et hoc exprimitur in versu sequenti, in quo notantur tria, scilicet mulieris in quo notantur tria, scilicet mulieris VAU interpretatur hæc, vel ista, quo- surrectio, et præda, et distinctio prædæ. VAU interpretatur hæc, vel ista, quo- surrectio, et præda, et distinctio prædæ.

46 46

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

In primo tria notanda sunt, scilicet, In primo tria notanda sunt, scilicet, a quo, quando, et in quid surgendum a quo, quando, et in quid surgendum

sit. sit.

Primum notatur in hoc quod dicitur: Primum notatur in hoc quod dicitur: « De nocte, » secundum quod nox meta- « De nocte, » secundum quod nox meta- phorice accipitur. Secundum notatur in phorice accipitur. Secundum notatur in eodem secundum quod accipitur litterali- eodem secundum quod accipitur litterali- ter. Tertium notatur in verbo, « Sur- ter. Tertium notatur in verbo, « Sur- rexit. " rexit. "

Est autem triplex nox metaphorice de Est autem triplex nox metaphorice de qua surgendum est, scilicet, nox peccati, qua surgendum est, scilicet, nox peccati, nox tentationum, et nox ignorantiæ vel nox tentationum, et nox ignorantiæ vel obscuræ cognitionis. obscuræ cognitionis.

De prima nocte dicitur, Sapient. xvii, De prima nocte dicitur, Sapient. xvii, 3 Dum putant se latere in obscuris 3 Dum putant se latere in obscuris peccatis, tenebroso oblivionis velamento peccatis, tenebroso oblivionis velamento dispersi sunt, paventes horrende et cum dispersi sunt, paventes horrende et cum admiratione nimia perturbati. Omne admiratione nimia perturbati. Omne peccatum obscurum est, sed præcipue peccatum obscurum est, sed præcipue peccatum libidinis agitur in obscuris: peccatum libidinis agitur in obscuris: propter quod etiam obliviscitur homi- propter quod etiam obliviscitur homi- num Deus, et perturbat eos pœnis ad- num Deus, et perturbat eos pœnis ad- mirabilibus. De eodem habetur, ibidem, mirabilibus. De eodem habetur, ibidem, infra, y, 5: Ignis nulla vis poterat eis infra, y, 5: Ignis nulla vis poterat eis lumen præbere, nec siderum limpidæ lumen præbere, nec siderum limpidæ flammæ illuminare poterant illam noctem flammæ illuminare poterant illam noctem horrendam. Per ignem significatur gra- horrendam. Per ignem significatur gra- tia Dei quia sicut dicitur, ad Hebr. tia Dei quia sicut dicitur, ad Hebr. XIII, 29 Deus noster ignis consumens XIII, 29 Deus noster ignis consumens est. Per limpidissimas flammas siderum est. Per limpidissimas flammas siderum significantur exempla Sanctorum qui significantur exempla Sanctorum qui non illuminant noctem, præcipue in illis non illuminant noctem, præcipue in illis qui semper appetunt in nocte remanere. qui semper appetunt in nocte remanere. Item, Job, III, 7: Sit nox illa solitaria, Item, Job, III, 7: Sit nox illa solitaria, nec laude digna, id est, peccatum pec- nec laude digna, id est, peccatum pec- cato non addatur, nec laus in peccato cato non addatur, nec laus in peccato quæratur. quæratur.

Dé nocte tentationis dicitur, Job, xxx, Dé nocte tentationis dicitur, Job, xxx, 17: Nocte os meum perforatur doloribus: 17: Nocte os meum perforatur doloribus: et qui me comedunt, non dormiunt. Per et qui me comedunt, non dormiunt. Per os robur virtutis significatur, quod per- os robur virtutis significatur, quod per- foratur in tentatione. Per comedentes foratur in tentatione. Per comedentes autem dæmones incendentes tentationes. autem dæmones incendentes tentationes. Item, in Psal. cXVIII, 55: Memor fui no- Item, in Psal. cXVIII, 55: Memor fui no- cte nominis tui, Domine. cte nominis tui, Domine.

De tertia nocte habetur, Joan. vi, 10 : De tertia nocte habetur, Joan. vi, 10 : Qui ambulat in nocte, offendit, quia lux Qui ambulat in nocte, offendit, quia lux

1 Sapient. 11, 24: Invidia diaboli mors introi- 1 Sapient. 11, 24: Invidia diaboli mors introi-

non est in eo, hoc est, in ignorantiæ te- non est in eo, hoc est, in ignorantiæ te- nebris. Item, Tobiæ, v, 12: Quale gau- nebris. Item, Tobiæ, v, 12: Quale gau- dium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et dium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen cæli non video? hoc est, lumen lumen cæli non video? hoc est, lumen scientiæ veritatis Dei, de quo dicitur in scientiæ veritatis Dei, de quo dicitur in Psal. cxVIII, 105: Lucerna pedibus Psal. cxVIII, 105: Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis verbum tuum, et lumen semitis meis. meis.

Sequitur quando surgendum est, quia Sequitur quando surgendum est, quia de nocte, ad litteram, ad laudem Dei : de nocte, ad litteram, ad laudem Dei : sicut dicitur in Psal. cxxxIII, 2: In sicut dicitur in Psal. cxxxIII, 2: In noctibus extollite manus vestras in noctibus extollite manus vestras in sancta, et benedicite Dominum. Item, sancta, et benedicite Dominum. Item, alibi, Psal. cxvIII, 62: Media nocte sur- alibi, Psal. cxvIII, 62: Media nocte sur- gebam ad confitendum tibi. Et hoc sig- gebam ad confitendum tibi. Et hoc sig- nificatur in Resurrectione Domini, qui nificatur in Resurrectione Domini, qui secundum Gregorium, «nocte surrexit: » secundum Gregorium, «nocte surrexit: » sicut habetur, Judicum, xvi, 3, quod dor- sicut habetur, Judicum, xvi, 3, quod dor- mivit Samson usque ad medium noctis : mivit Samson usque ad medium noctis : et, inde consurgens, apprehendit ambas et, inde consurgens, apprehendit ambas portæ fores cum postibus suis et sera, portæ fores cum postibus suis et sera, impositasque humeris suis portavit ad impositasque humeris suis portavit ad verticem montis, qui respicit Hebron. verticem montis, qui respicit Hebron. Samson sol fortis interpretatur, et signi- Samson sol fortis interpretatur, et signi- ficat Christum qui dormivit in morte in ficat Christum qui dormivit in morte in Gaza, quæ interpretatur robusta, et si- Gaza, quæ interpretatur robusta, et si- gnificat limbum inferni, in quo fuit ani- gnificat limbum inferni, in quo fuit ani- ma Christi. Utrumque autem ostium si- ma Christi. Utrumque autem ostium si- gnificat duas munitiones inferni, scilicet gnificat duas munitiones inferni, scilicet fraudulentiam dæmonis, et impotentiam fraudulentiam dæmonis, et impotentiam hominis. Postes autem horum ostiorum hominis. Postes autem horum ostiorum in una parte fuit invidia diaboli, per quam in una parte fuit invidia diaboli, per quam introivit mors in orbem terrarum, ut di- introivit mors in orbem terrarum, ut di- citur, Sapientiæ, 11, 24 . Et in altera citur, Sapientiæ, 11, 24 . Et in altera parte superbia hominis, per quam voluit parte superbia hominis, per quam voluit esse sicut Deus sciens bonum et malum. esse sicut Deus sciens bonum et malum. Secunda autem concludens totum erat Secunda autem concludens totum erat reatus originalis peccati. Quæ omnia por- reatus originalis peccati. Quæ omnia por- tavit Christus in eminentiam beatæ Re- tavit Christus in eminentiam beatæ Re- surrectionis ad visionem sempiternam : surrectionis ad visionem sempiternam : quia Hebron visio sempiterna interpre- quia Hebron visio sempiterna interpre- tatur. De hac etiam nocte dicitur in Psal. tatur. De hac etiam nocte dicitur in Psal. CXXXVIII, 11 et 12: Et nox illuminatio CXXXVIII, 11 et 12: Et nox illuminatio mea in deliciis meis... Et nox sicut dies mea in deliciis meis... Et nox sicut dies illuminabitur. illuminabitur.

vit in orbem terrarum. vit in orbem terrarum.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VI, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VI, § 2.

Sequitur, In quid surgendum sit. Et Sequitur, In quid surgendum sit. Et sunt duo, scilicet opera excelsa, et sapor sunt duo, scilicet opera excelsa, et sapor cœlestium quorum utrumque notatur, cœlestium quorum utrumque notatur, ad Coloss. 111, 1: Si consurrexistis cum ad Coloss. 111, 1: Si consurrexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærite, scili- Christo, quæ sursum sunt quærite, scili- cet in operibus virtutum, » ut dicit cet in operibus virtutum, » ut dicit Glossa ibidem, quæ sursum sunt sapite, Glossa ibidem, quæ sursum sunt sapite, scilicet, in sapore cœlestium, non quæ scilicet, in sapore cœlestium, non quæ super terram. Sed nota, quod quidam super terram. Sed nota, quod quidam resurgunt cum Christo, et quidam resur- resurgunt cum Christo, et quidam resur- gunt cum Lazaro. Cum Lazaro resurgunt gunt cum Lazaro. Cum Lazaro resurgunt qui iterum moriuntur per peccatum. Cum qui iterum moriuntur per peccatum. Cum Christo resurgunt qui perseverant in bo- Christo resurgunt qui perseverant in bo- no sicut dicitur, ad Roman. vi, 9 et no sicut dicitur, ad Roman. vi, 9 et seq. Christus resurgens ex mortuis jam seq. Christus resurgens ex mortuis jam non moritur, mors illi ultra non domi- non moritur, mors illi ultra non domi- nabitur. Quod enim mortuus est peccato nabitur. Quod enim mortuus est peccato mortuus est semel quod autem vivit, mortuus est semel quod autem vivit, vivit Deo. Ita et vos, existimate vos mor- vivit Deo. Ita et vos, existimate vos mor- tuos quidem esse peccato, viventes autem tuos quidem esse peccato, viventes autem Deo, in Christo Jesu Domino nostro. Deo, in Christo Jesu Domino nostro.

§ 2 § 2

ာ ာ

Sequitur de præda hujus mulieris Sequitur de præda hujus mulieris quæ notatur per hoc quod dicit : « De- quæ notatur per hoc quod dicit : « De- ditque prædam domesticis suis. » ditque prædam domesticis suis. »

Triplex est enim præda quam mulier Triplex est enim præda quam mulier tribus domesticis suis dat, scilicet præda tribus domesticis suis dat, scilicet præda inferni quam dat Angelis, præda mundi inferni quam dat Angelis, præda mundi quam dat proximis, et præda carnis quam dat proximis, et præda carnis quam dat Sanctis. quam dat Sanctis.

Prædam inferni dat per Christum, qui Prædam inferni dat per Christum, qui fregit infernum sicut dicitur, Isa. vIII, 3 et fregit infernum sicut dicitur, Isa. vIII, 3 et 4: Voca nomen ejus, hoc est, Christi, Ac- 4: Voca nomen ejus, hoc est, Christi, Ac- celera spolia detrahere, festina prædari: celera spolia detrahere, festina prædari: quia antequam sciat puer vocare patrem quia antequam sciat puer vocare patrem suum et matrem suam, auferetur forti- suum et matrem suam, auferetur forti- tudo Damasci,et spolia Samariæ, coram tudo Damasci,et spolia Samariæ, coram rege Assyriorum. Hoc est dicere: Ante- rege Assyriorum. Hoc est dicere: Ante- quam Christus ostendat se scire vocare quam Christus ostendat se scire vocare nomen Patris et matris quantum ad cau- nomen Patris et matris quantum ad cau- sam Incarnationis, detrahuntur spolia in- sam Incarnationis, detrahuntur spolia in- ferni quæ custodita fuerunt a diabolo : ferni quæ custodita fuerunt a diabolo :

1 Ad Ephes. vi, 17. 1 Ad Ephes. vi, 17.

47 47

quia Samaria custodia interpretatur: quia Samaria custodia interpretatur: Damascus autem potus sanguinis inter- Damascus autem potus sanguinis inter- pretatur, et significat dæmones qui bi- pretatur, et significat dæmones qui bi- bunt peccatum. Unde coram rege Assy- bunt peccatum. Unde coram rege Assy- riorum, hoc est, coram diabolo detracta riorum, hoc est, coram diabolo detracta sunt spolia Samariæ, quando confracta sunt spolia Samariæ, quando confracta sunt inferna: sicut promiserat Dominus sunt inferna: sicut promiserat Dominus Sanctis, Isa. XLIX, 24 et 25: Numquid Sanctis, Isa. XLIX, 24 et 25: Numquid tolletur a forti præda? aut quod captum tolletur a forti præda? aut quod captum fuerit a robusto, salvum esse poterit ? fuerit a robusto, salvum esse poterit ? quia hæc dicit Dominus: Equidem, et quia hæc dicit Dominus: Equidem, et captivitas a forti tolletur, et quod abla- captivitas a forti tolletur, et quod abla- tum fuerit a robusto, salvabitur. Ista tum fuerit a robusto, salvabitur. Ista præda data est domesticis qui sunt An- præda data est domesticis qui sunt An- geli quia illi habitant nobiscum in ea- geli quia illi habitant nobiscum in ea- dem domo coeli, sicut dicitur in Evange- dem domo coeli, sicut dicitur in Evange- lio Joan. xiv, 2: In domo Patris mei lio Joan. xiv, 2: In domo Patris mei mansiones multæ sunt. Et, ad Ephes. 11, mansiones multæ sunt. Et, ad Ephes. 11, 19 Jam non estis hospites, et advenæ : 19 Jam non estis hospites, et advenæ : sed estis cives Sanctorum, et domestici sed estis cives Sanctorum, et domestici Dei, hoc est, in domo Dei cum Angelis Dei, hoc est, in domo Dei cum Angelis habitantes. habitantes.

Præda quam aufert a mundo, animæ Præda quam aufert a mundo, animæ sunt quas convertit. Et hoc significatur, sunt quas convertit. Et hoc significatur, Genes. xiv, 15 et 16, ubi Abraham per- Genes. xiv, 15 et 16, ubi Abraham per- cussit quinque reges, et reduxit captivos cussit quinque reges, et reduxit captivos et Lot. Per quinque reges significantur et Lot. Per quinque reges significantur quinque sensus qui occiduntur in vita quinque sensus qui occiduntur in vita concupiscentiæ. Lot etiam interpretatur concupiscentiæ. Lot etiam interpretatur declinans, et significat eos qui declina- declinans, et significat eos qui declina- verunt in peccatum : et isti reducuntur verunt in peccatum : et isti reducuntur per conversionem. Hoc idem significatur, per conversionem. Hoc idem significatur, I Reg. xxx, 19, per eos quos reduxit I Reg. xxx, 19, per eos quos reduxit David a captivitate Amalec. Et similiter, David a captivitate Amalec. Et similiter, I Reg. XVIII, 27, per centum scilicet præ- I Reg. XVIII, 27, per centum scilicet præ- putia Philisthinorum, quæ numeravit putia Philisthinorum, quæ numeravit David regi ut esset gener regis. Præpu- David regi ut esset gener regis. Præpu- tium enim superfluitates significat, quæ tium enim superfluitates significat, quæ amputantur gladio spiritus (quod est ver- amputantur gladio spiritus (quod est ver- bum Dei) 1. Filia autem regis cœlestis bum Dei) 1. Filia autem regis cœlestis Ecclesia est, quæ desponsatur Doctoribus Ecclesia est, quæ desponsatur Doctoribus et Prædicatoribus per conversionem ani- et Prædicatoribus per conversionem ani- marum. Ista præda datur proximis qui marum. Ista præda datur proximis qui domestici nostri sunt, hoc est, in æde domestici nostri sunt, hoc est, in æde conversationis nobiscum habitantes, ut conversationis nobiscum habitantes, ut dicitur, 1 ad Timoth. v, 8: Si quis au- dicitur, 1 ad Timoth. v, 8: Si quis au- tem suorum, et maxime domesticorum tem suorum, et maxime domesticorum

48 48

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

curam non habet, fidem negavit, et est curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior. Hæc domus, in qua ha- infideli deterior. Hæc domus, in qua ha- bitamus cum proximo, significatur per bitamus cum proximo, significatur per stabulum in quod Samaritanus introduxit stabulum in quod Samaritanus introduxit semivivum, ut habetur, Luc. x, 34. semivivum, ut habetur, Luc. x, 34.

Tertia præda aufertur a carne, de qua Tertia præda aufertur a carne, de qua dicitur, Isa. IX, 5: Omnis violenta præ- dicitur, Isa. IX, 5: Omnis violenta præ- datio cum tumultu. Quia scilicet cum datio cum tumultu. Quia scilicet cum tumultu remurmurationis carnis oportet tumultu remurmurationis carnis oportet a corpore auferri prædam castitatis. Et a corpore auferri prædam castitatis. Et ideo sequitur etiam, v. 5. Vestimentum ideo sequitur etiam, v. 5. Vestimentum mistum sanguine, hoc est, corpus mi- mistum sanguine, hoc est, corpus mi- stum peccato,erit in combustionem, et ci- stum peccato,erit in combustionem, et ci- bus ignis. Item, Job, xix, 17: Contere- bus ignis. Item, Job, xix, 17: Contere- bam molas iniqui, et de dentibus illius bam molas iniqui, et de dentibus illius auferebam prædam. Iniquus est concu- auferebam prædam. Iniquus est concu- piscentia habens duas molas, scilicet gu- piscentia habens duas molas, scilicet gu- lam et luxuriam, quæ conteruntur per lam et luxuriam, quæ conteruntur per carnis mortificationem : et aufertur ab carnis mortificationem : et aufertur ab eis præda castitatis. Hæc præda assigna- eis præda castitatis. Hæc præda assigna- tur Sanctis quasi domesticis, ut habetur, tur Sanctis quasi domesticis, ut habetur, Eccli. xxx11, 25 et 26: Ne ponas animæ Eccli. xxx11, 25 et 26: Ne ponas animæ tuæ scandalum et a filiis tuis cave, et tuæ scandalum et a filiis tuis cave, et a domesticis tuis attende. Scandalum a domesticis tuis attende. Scandalum suæ animæ quis facit per luxuriam, sed a suæ animæ quis facit per luxuriam, sed a filiis suis cavet his quorum curam sus- filiis suis cavet his quorum curam sus- cepit et attendit a domesticis, quando cepit et attendit a domesticis, quando Sanctis in eadem domo sanctitatis secum Sanctis in eadem domo sanctitatis secum manentibus bonum exemplum dat, præ- manentibus bonum exemplum dat, præ- cipue in castitate quia sicut dicit Gre- cipue in castitate quia sicut dicit Gre- gorius «Peccata carnalia majoris sunt gorius «Peccata carnalia majoris sunt «< infamiæ quam spiritualia. » De hoc «< infamiæ quam spiritualia. » De hoc habetur etiam, ad Galat. VI, 10: Dum habetur etiam, ad Galat. VI, 10: Dum tempus habemus, operemur bonum ad tempus habemus, operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos omnes, maxime autem ad domesticos fidei. fidei.

§ 3 § 3

Sequitur: « Et cibaria ancillis suis. » Sequitur: « Et cibaria ancillis suis. » Sunt cibaria virtutum, cibaria doctrinæ, Sunt cibaria virtutum, cibaria doctrinæ, cibaria sacramenti, cibaria contemplatio- cibaria sacramenti, cibaria contemplatio- nis, et cibaria æternæ beatitudinis. nis, et cibaria æternæ beatitudinis.

De cibariis virtutum habetur, Isa. iv, De cibariis virtutum habetur, Isa. iv, 1 Apprehendent septem mulieres virum 1 Apprehendent septem mulieres virum unum in die illa, dicentes : Panem no- unum in die illa, dicentes : Panem no-

strum comedemus, et vestimentis nostris strum comedemus, et vestimentis nostris operiemur: tantummodo invocetur no- operiemur: tantummodo invocetur no- men tuum super nos, aufer opprobrium men tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. Ibi dicit Glossa, quod << septem nostrum. Ibi dicit Glossa, quod << septem << mulieres sunt septem virtutes, et panis << mulieres sunt septem virtutes, et panis << earum refectio gratiæ est, de quo dici- << earum refectio gratiæ est, de quo dici- << tur in Psal. CIII, 15: Panis cor homi- << tur in Psal. CIII, 15: Panis cor homi- « nis confirmat. » Vestimenta autem « nis confirmat. » Vestimenta autem sunt opera, vir ratio, opprobrium sterili- sunt opera, vir ratio, opprobrium sterili- tas meritorum, ablatio opprobrii eorum- tas meritorum, ablatio opprobrii eorum- dem fœcunditas. dem fœcunditas.

De secundo dicitur, I ad Corinth. 111, 1 De secundo dicitur, I ad Corinth. 111, 1 et 2: Tamquam parvulis lac vobis potum et 2: Tamquam parvulis lac vobis potum dedi, non escam, hoc est, doctrinam de dedi, non escam, hoc est, doctrinam de rudimentis fidei, et humanitate Salvato- rudimentis fidei, et humanitate Salvato- ris ut habetur, Deuter. VIII, 3 : Non in ris ut habetur, Deuter. VIII, 3 : Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo solo pane vivit homo, sed in omni verbo quod egreditur de ore Dei. Et, ad Hebr. quod egreditur de ore Dei. Et, ad Hebr. v, 12 et 13: Facti estis quibus lacte opus v, 12 et 13: Facti estis quibus lacte opus sit, non solido cibo. Omnis enim qui sit, non solido cibo. Omnis enim qui lactis est particeps, expers est sermonis lactis est particeps, expers est sermonis justitiæ parvulus enim est. Perfecto- justitiæ parvulus enim est. Perfecto- rum autem est solidus cibus eorum qui rum autem est solidus cibus eorum qui pro consuetudine exercitatos habent sen- pro consuetudine exercitatos habent sen- sus ad discretionem boni ac mali. sus ad discretionem boni ac mali.

De tertio habetur, I ad Corinth. x, 16: De tertio habetur, I ad Corinth. x, 16: Calix benedictionis, cui benedicimus, Calix benedictionis, cui benedicimus, nonne communicatio sanguinis Christi nonne communicatio sanguinis Christi est? et panis, quem frangimus, nonne est? et panis, quem frangimus, nonne participatio corporis Domini est ? Et,I ad participatio corporis Domini est ? Et,I ad Corinth. v, 7 et 8: Pascha nostrum im- Corinth. v, 7 et 8: Pascha nostrum im- molatus est Christus. Itaque epulemur, molatus est Christus. Itaque epulemur, non in fermento veteri, neque in fermento non in fermento veteri, neque in fermento malitiæ et nequitiæ, sed in azymis since- malitiæ et nequitiæ, sed in azymis since- ritatis et veritatis. ritatis et veritatis.

De quarto habetur, Proverb. 1x, 5: De quarto habetur, Proverb. 1x, 5: Venite, comedite panem meum, et bibite Venite, comedite panem meum, et bibite vinum quod miscui vobis. Panis est effi- vinum quod miscui vobis. Panis est effi- cacia substantialis bonitatis Dei. Vinum cacia substantialis bonitatis Dei. Vinum autem est liquor liquidæ et æternæ veri- autem est liquor liquidæ et æternæ veri- tatis, mistum aqua sapientiæ salutaris. tatis, mistum aqua sapientiæ salutaris. Item, Cantic. v, 1: Comedite, amici, et Item, Cantic. v, 1: Comedite, amici, et bibite, et inebriamini, charissimi. Amici bibite, et inebriamini, charissimi. Amici comedunt et bibunt in contemplatione, comedunt et bibunt in contemplatione, sed inebriantur in excessu mentis. sed inebriantur in excessu mentis.

De quinto habetur, Luc. xxn,29 et 30 : De quinto habetur, Luc. xxn,29 et 30 : Ego dispono vobis sicut disposuit mihi Ego dispono vobis sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo. super mensam meam in regno meo.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 1.

Primum convivium est convivium fi- Primum convivium est convivium fi- liorum ut dicitur, Job. 1, 4. Et dies illius liorum ut dicitur, Job. 1, 4. Et dies illius convivii transeunt in orbem, quia quæli- convivii transeunt in orbem, quia quæli- bet virtus in altera reficitur et jucunda- bet virtus in altera reficitur et jucunda-

tur. tur.

Secundum est convivium filiorum Ja- Secundum est convivium filiorum Ja- cob, qui cum Joseph fratre comedent in cob, qui cum Joseph fratre comedent in meridie 2, hoc est, in plena luce doctrinæ meridie 2, hoc est, in plena luce doctrinæ Christi et inebriatur coram eis Christus, Christi et inebriatur coram eis Christus, quia quod illi percipiunt in proverbiis quia quod illi percipiunt in proverbiis de doctrina veritatis, hoc Christus æter- de doctrina veritatis, hoc Christus æter- na generatione abunde recepit a Patre. na generatione abunde recepit a Patre. Ebrietas enim ibi non vitium, sed abun- Ebrietas enim ibi non vitium, sed abun- dantiam sonat. dantiam sonat.

Tertium convivium est cœna Aposto- Tertium convivium est cœna Aposto- lorum cum Jesu ante passionem ³. lorum cum Jesu ante passionem ³.

Quartum autem est convivium festi- Quartum autem est convivium festi- vantium et epulantium coram Domino vantium et epulantium coram Domino per tria tempora anni, scilicet Pascha, per tria tempora anni, scilicet Pascha, Pentecosten, et Scenopegiam, hoc est, Pentecosten, et Scenopegiam, hoc est, per tres considerationes contemplantium. per tres considerationes contemplantium. Considerant enim gloriam Resurrectio- Considerant enim gloriam Resurrectio- nis, et opus redemptionis in Pascha. In nis, et opus redemptionis in Pascha. In Pentecoste vero virtutem sancti Spiritus Pentecoste vero virtutem sancti Spiritus

49 49

quo Sancti induuntur ex alto, et ebrie- quo Sancti induuntur ex alto, et ebrie- tatem amori quod qui omnibus linguis tatem amori quod qui omnibus linguis loquuntur, scilicet linguis hominum, et loquuntur, scilicet linguis hominum, et Angelorum, memoriam abundantiæ sua- Angelorum, memoriam abundantiæ sua- vitatis Dei eructantes et in justitia ejus vitatis Dei eructantes et in justitia ejus exsultantes. exsultantes.

Quintum est convivium regis Assueri Quintum est convivium regis Assueri cum principibus suis *, qui interpretatur cum principibus suis *, qui interpretatur beatus, et significat Deum quando prin- beatus, et significat Deum quando prin- cipes, id est, Sancti populorum congregati cipes, id est, Sancti populorum congregati erunt cum Deo Abraham in sinu suo, erunt cum Deo Abraham in sinu suo, hoc est, in requie ubi non erit qui no- hoc est, in requie ubi non erit qui no- lentes cogat ad bibendum, sicut modo lentes cogat ad bibendum, sicut modo pigritia et fastidium generatum in nobis pigritia et fastidium generatum in nobis facit quod non sapit nobis vinum beati- facit quod non sapit nobis vinum beati- tudinis æternæ et ideo ipsi sunt nos tudinis æternæ et ideo ipsi sunt nos nunc invitantes et cogentes nos exemplis nunc invitantes et cogentes nos exemplis et verbis, et provocantes ne inedia con- et verbis, et provocantes ne inedia con- sumamur. Tunc autem complebitur de- sumamur. Tunc autem complebitur de- siderium nostrum, quando de torrente siderium nostrum, quando de torrente voluptatis Dei bibemus: ita ut nemo ibi voluptatis Dei bibemus: ita ut nemo ibi cogat fratrem qui avidus erit haurire cogat fratrem qui avidus erit haurire quantumcumque fons vitæ et beatitudi- quantumcumque fons vitæ et beatitudi- nis dignabitur. nis dignabitur.

CAPUT VII. CAPUT VII.

§ 1 § 1

ZAIN (7) ZAIN (7)

Consideravit agrum, et emit eum : Consideravit agrum, et emit eum :

de fructu manuum suarum plantavit vineam. de fructu manuum suarum plantavit vineam.

Duo hic considerantur, scilicet inter- Duo hic considerantur, scilicet inter- pretatio litteræ perscriptæ, et sententia pretatio litteræ perscriptæ, et sententia versiculi. versiculi.

ZAIN autem interpretatur oliva, et com- ZAIN autem interpretatur oliva, et com- petit versiculo epigramma hujus litteræ, petit versiculo epigramma hujus litteræ, quia versus est de fructu manuum pin- quia versus est de fructu manuum pin- gui et uberrimo, sicut oliva fructus affert. gui et uberrimo, sicut oliva fructus affert. Unde, Psal.L1, 10: Ego autem, sicut oli- Unde, Psal.L1, 10: Ego autem, sicut oli- va fructifera in domo Dei, speravi in mi- va fructifera in domo Dei, speravi in mi- sericordia Dei, in æternum et in sæcu- sericordia Dei, in æternum et in sæcu- lum sæculi. lum sæculi.

Dicitur autem mulier hæc oliva prop- Dicitur autem mulier hæc oliva prop- ter tria. Unum est natura olive. Secun- ter tria. Unum est natura olive. Secun-

1 Job, 1, 4 Etibant filii ejus, et faciebant con- 1 Job, 1, 4 Etibant filii ejus, et faciebant con- vivium per domos, unusquisque in die suo. Et mit- vivium per domos, unusquisque in die suo. Et mit- tentes vocabant tres sorores suas ut comederent et tentes vocabant tres sorores suas ut comederent et biberent cum eis. biberent cum eis.

XVIII XVIII

2 Cf. Genes. XLIII, 31 et seq. 2 Cf. Genes. XLIII, 31 et seq.

3 Cf. Matth. xXVI, 20 et seq. 3 Cf. Matth. xXVI, 20 et seq.

* Cf. Esther, 1, 3 et seq. * Cf. Esther, 1, 3 et seq.

50 50

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dum est utilitas ejusdem. Tertium autem dum est utilitas ejusdem. Tertium autem signum oliva. signum oliva.

In primo, hoc est, in natura olivæ no- In primo, hoc est, in natura olivæ no- ta tria. Primum est, quod hæc arbor dis- ta tria. Primum est, quod hæc arbor dis- cretionem sexus in se habet, quando est cretionem sexus in se habet, quando est fructifera. Secundum autem est, quod fructifera. Secundum autem est, quod stat virentibus foliis hieme et æstate. stat virentibus foliis hieme et æstate. Tertium autem, quod fructum fert cum Tertium autem, quod fructum fert cum ossibus. ossibus.

Primum est a calido in partibus qui- Primum est a calido in partibus qui- busdam quod est faciens fructificationem, busdam quod est faciens fructificationem, et humido in quibusdam quod est mini- et humido in quibusdam quod est mini- strans materiam. Calor est charitatis fer- strans materiam. Calor est charitatis fer- vor: humor autem est pietas: sine qui- vor: humor autem est pietas: sine qui- bus homo non est oliva, sed oleaster, bus homo non est oliva, sed oleaster, frigore avaritiæ, et humore voluptatis frigore avaritiæ, et humore voluptatis infoecundus. De hoc dicitur, Ad Roman. infoecundus. De hoc dicitur, Ad Roman. XI, 17 Tu autem, cum oleaster esses, XI, 17 Tu autem, cum oleaster esses, insertus et in illis, scilicet, ramis, et insertus et in illis, scilicet, ramis, et socius radicis et pinguedinis olivæ factus socius radicis et pinguedinis olivæ factus es. Homo enim est oleaster per pecca- es. Homo enim est oleaster per pecca- tum originale et actuale: sed inseritur in tum originale et actuale: sed inseritur in bonam olivam per gratiam, et fit socius bonam olivam per gratiam, et fit socius radicis charitatis, quia charitas radix est radicis charitatis, quia charitas radix est omnium bonorum, et pinguedinis pieta- omnium bonorum, et pinguedinis pieta- tis bonorum operum. tis bonorum operum.

Secundum autem, scilicet quod stat Secundum autem, scilicet quod stat virentibus foliis, significat hoc quod di- virentibus foliis, significat hoc quod di- citur, ad Ephes. IV, 29, quod omnis citur, ad Ephes. IV, 29, quod omnis sermo malus ex ore vestro non procedat, sermo malus ex ore vestro non procedat, sed si quis bonus est ad ædificationem sed si quis bonus est ad ædificationem fidei, ut det gratiam audientibus. Stat fidei, ut det gratiam audientibus. Stat autem in hieme et æstate: quia nec in autem in hieme et æstate: quia nec in prosperis, nec in adversis stultum ali- prosperis, nec in adversis stultum ali- quid contra Deum loquitur mulier ista quid contra Deum loquitur mulier ista fortis. Et de hoc habetur, Genes. VIII, fortis. Et de hoc habetur, Genes. VIII, 11, ubi columba attulit ramum olivæ 11, ubi columba attulit ramum olivæ virentibus foliis in arcam. Columba est virentibus foliis in arcam. Columba est

columbina, hoc est, innocens vita. Ra- columbina, hoc est, innocens vita. Ra- mus olivæ in ore, verbum pacis in lo- mus olivæ in ore, verbum pacis in lo- cutione. Arca autem est Ecclesia. Et cutione. Arca autem est Ecclesia. Et nota quod « arbores lati et tenuis folii nota quod « arbores lati et tenuis folii «fluunt folio, » ut dicit Philosophus in «fluunt folio, » ut dicit Philosophus in II Posteriorum, quæ significant linguam II Posteriorum, quæ significant linguam magniloquam, et labia dolosa quæ in de- magniloquam, et labia dolosa quæ in de- tractione, et mendacio, et otio adversus tractione, et mendacio, et otio adversus

1 Luc. xvi, 24: Et ipse clamans dixit: Pater 1 Luc. xvi, 24: Et ipse clamans dixit: Pater Abraham, miserere mei, et mitte Lazarum, ut Abraham, miserere mei, et mitte Lazarum, ut

justum loquuntur iniquitatem in super- justum loquuntur iniquitatem in super- bia, et in abusione. Unde et tenue est bia, et in abusione. Unde et tenue est folium quia non est meditatione sa- folium quia non est meditatione sa- pientiæ inspissatum, ut pondus habeat. pientiæ inspissatum, ut pondus habeat. Item, nota, quod ut dicit Philosophus, Item, nota, quod ut dicit Philosophus, « quod inspissat succum in contactu fo- « quod inspissat succum in contactu fo- «lii facit fluere folia. » Inspissatur au- «lii facit fluere folia. » Inspissatur au- tem succus a frigore. Succus vero signi- tem succus a frigore. Succus vero signi- ficat resolutionem voluptatis in gula, et ficat resolutionem voluptatis in gula, et luxuria. Frigus autem est desiderium luxuria. Frigus autem est desiderium torpens ad divina: et illud est frigus torpens ad divina: et illud est frigus quod inspissat voluptatem, et abundare quod inspissat voluptatem, et abundare facit in concupiscentia carnis. Et in illis facit in concupiscentia carnis. Et in illis etiam duobus vitiis maxime consueve- etiam duobus vitiis maxime consueve- runt abundare inutilia et fluentia verba. runt abundare inutilia et fluentia verba. Et ideo dives epulo secundum Luc. xvi, Et ideo dives epulo secundum Luc. xvi, 19 et seq., acerbius punitur in lingua '. 19 et seq., acerbius punitur in lingua '. Quia, ut dicit Gregorius : « Inutilis lo- Quia, ut dicit Gregorius : « Inutilis lo- « quacitas abundare consuevit in mensis, « quacitas abundare consuevit in mensis, « et similiter luxuria. » Et ideo Proverb. « et similiter luxuria. » Et ideo Proverb. VII, 10, dicitur, quod mulier vaga et VII, 10, dicitur, quod mulier vaga et garrula est, et quod juvenem vecordem garrula est, et quod juvenem vecordem irretivit multis sermonibus. Econtra au- irretivit multis sermonibus. Econtra au- tem dicitur de justo, in Psal. 1, 3, quod tem dicitur de justo, in Psal. 1, 3, quod folium ejus non defluet: et omnia quæ- folium ejus non defluet: et omnia quæ- cumque faciet, prosperabuntur. cumque faciet, prosperabuntur.

Tertium autem, quod scilicet fructum Tertium autem, quod scilicet fructum fert cum ossibus, significat quod in fert cum ossibus, significat quod in opere mulieris hujus est robur meriti, opere mulieris hujus est robur meriti, quod valet ad æternum regnum: liquo- quod valet ad æternum regnum: liquo- rem enim pietatis undique circumfusum, rem enim pietatis undique circumfusum, supple, exterius, exhibet proximo: in- supple, exterius, exhibet proximo: in-

terius autem conscientia secura robora- terius autem conscientia secura robora- tur in merito æternorum, de quo habe- tur in merito æternorum, de quo habe- tur, Osee, xiv, 7: Erit quasi oliva gloria tur, Osee, xiv, 7: Erit quasi oliva gloria ejus. Econtra est de his qui omnia faciunt ejus. Econtra est de his qui omnia faciunt ut videantur ab hominibus, et amittunt ut videantur ab hominibus, et amittunt robur meriti et gloriam pro favore tem- robur meriti et gloriam pro favore tem- porali: de quo in epistola Jeremiæ, Ba- porali: de quo in epistola Jeremiæ, Ba- ruch, vi, 42 et 43: Mulieres circumdatæ ruch, vi, 42 et 43: Mulieres circumdatæ funibus in viis sedent, succendentes ossa funibus in viis sedent, succendentes ossa olivarum cum autem aliqua ex ipsis, olivarum cum autem aliqua ex ipsis, attracta ab aliquo transeunte, dormierit attracta ab aliquo transeunte, dormierit cum eo, proximæ suæ exprobrat quod ea cum eo, proximæ suæ exprobrat quod ea non sit digna habita, sicut ipsa, neque non sit digna habita, sicut ipsa, neque funis ejus diruptus sit. Mulier resoluta funis ejus diruptus sit. Mulier resoluta

intingat extremum digiti sui in aquam, ut refri- intingat extremum digiti sui in aquam, ut refri- geret linguam meam, quia cruciorin hac flamma. geret linguam meam, quia cruciorin hac flamma.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. VII, § 1.

inani gloria est anima. Funibus autem inani gloria est anima. Funibus autem observationum et præceptorum Dei est observationum et præceptorum Dei est exterius, et non interius circumdata: exterius, et non interius circumdata: quia amant in plateis stantes orare, et quia amant in plateis stantes orare, et cum faciunt eleemosynas, tuba canunt cum faciunt eleemosynas, tuba canunt ante se, sicut habetur, Matth. vi, 2. Et ante se, sicut habetur, Matth. vi, 2. Et sedet in via in prospectu populi succen- sedet in via in prospectu populi succen- dens ossa olivarum: quia quidquid in dens ossa olivarum: quia quidquid in operibus talium roboris et meriti esse operibus talium roboris et meriti esse deberet, totum flamma adulationis in- deberet, totum flamma adulationis in- cenditur et concrematur. Unde cum cenditur et concrematur. Unde cum transeuntibus luxuriari dicitur: quia transeuntibus luxuriari dicitur: quia quando audit laudem propriam, amplius quando audit laudem propriam, amplius extollendo se despicit alium quod ipse extollendo se despicit alium quod ipse non dignus præmio laudis videatur ut non dignus præmio laudis videatur ut ipse sicut dicit Pharisæus, Lucæ, xvIII, ipse sicut dicit Pharisæus, Lucæ, xvIII, 11 Deus, gratias ago tibi,quia non sum 11 Deus, gratias ago tibi,quia non sum sicut cæteri hominum, raptores, injusti, sicut cæteri hominum, raptores, injusti, adulteri: velut etiam hic publicanus. adulteri: velut etiam hic publicanus. Rumpitur autem funis, quando opus et Rumpitur autem funis, quando opus et institutio specialis præcepti ab æternis institutio specialis præcepti ab æternis ad quæ ligare deberet, distrahitur ad ad quæ ligare deberet, distrahitur ad favorem laudis. favorem laudis.

Sequitur de secundo quid sit olivæ uti- Sequitur de secundo quid sit olivæ uti- litas et hic est usus olei quo dii utuntur litas et hic est usus olei quo dii utuntur et homines, ut dicitur, Judicum. Ix 9 1. et homines, ut dicitur, Judicum. Ix 9 1. Dii autem secundum hebraici idiomatis Dii autem secundum hebraici idiomatis proprietatem sunt divinæ personæ quæ proprietatem sunt divinæ personæ quæ usæ sunt oleo misericordiæ ad nos. Et usæ sunt oleo misericordiæ ad nos. Et similiter homines utuntur, quia sunt similiter homines utuntur, quia sunt misericordes, sicut et Pater eorum cœ- misericordes, sicut et Pater eorum cœ- lestis misericors est, ut dicitur, Lue. lestis misericors est, ut dicitur, Lue. VI, 36. Usum autem hujus olei exhibuit VI, 36. Usum autem hujus olei exhibuit nobis Dominus præcipue in quatuor, nobis Dominus præcipue in quatuor, scilicet in misericordia redemptionis, et scilicet in misericordia redemptionis, et in concessione veniæ delictorum, et in in concessione veniæ delictorum, et in castigatione correctionis, et ultimo in castigatione correctionis, et ultimo in acceptatione nostri servitii. acceptatione nostri servitii.

De primo intelligitur illud in Cantic. De primo intelligitur illud in Cantic. 1, 2 : Oleum effusum nomen tuum. 1, 2 : Oleum effusum nomen tuum. Quia scilicet misericordia redemptionis Quia scilicet misericordia redemptionis eorum in omnes est demonstrata. Unde, eorum in omnes est demonstrata. Unde, in Psal. cxxix, 7, dicitur: Apud Domi- in Psal. cxxix, 7, dicitur: Apud Domi-

51 51

num misericordia, et copiosa apud eum num misericordia, et copiosa apud eum redemptio. redemptio.

De secundo intelligitur hoc quod ha- De secundo intelligitur hoc quod ha- betur, Luc. x, 33 et seq., quod Samari- betur, Luc. x, 33 et seq., quod Samari- tanus, custos animæ nostræ, appropin- tanus, custos animæ nostræ, appropin- quavit vulnerato, alligans vinculis præ- quavit vulnerato, alligans vinculis præ- ceptorum vulnera, infundens oleum mi. ceptorum vulnera, infundens oleum mi. sericordiæ in concessione veniæ, et vi- sericordiæ in concessione veniæ, et vi- num compunctionis, et duxit in stabu- num compunctionis, et duxit in stabu- lum religionis et bonæ vitæ, proferens lum religionis et bonæ vitæ, proferens duos denarios charitatis Dei et proximi, duos denarios charitatis Dei et proximi, vel doctrinæ duorum testamentorum, et vel doctrinæ duorum testamentorum, et dans stabulario, id est, plebano, vel dans stabulario, id est, plebano, vel Prælato, ut curam ejus ageret in admo- Prælato, ut curam ejus ageret in admo- nitione continua. nitione continua.

De tertio dicitur, in Psal. LXXXVIII, 32 De tertio dicitur, in Psal. LXXXVIII, 32 et seq. Si justitias meas profanaverint, et seq. Si justitias meas profanaverint, et mandata mea non custodierint, visi- et mandata mea non custodierint, visi- tabo in virga iniquitates eorum, et in tabo in virga iniquitates eorum, et in verberibus peccata eorum. Misericordiam verberibus peccata eorum. Misericordiam autem meam non dispergam ab eo. autem meam non dispergam ab eo. Il Machab. vi, 13: Multo tempore non si- Il Machab. vi, 13: Multo tempore non si- nere peccatoribus ex sententia agere, sed nere peccatoribus ex sententia agere, sed statim ultiones adhibere, magni benefi- statim ultiones adhibere, magni benefi- cii est indicium. Psal. cxvII, 18: Ca- cii est indicium. Psal. cxvII, 18: Ca- stigans castigavit me Dominus, et morti stigans castigavit me Dominus, et morti non tradidit me. Quasi diceret Per ca- non tradidit me. Quasi diceret Per ca- stigationem evasi mortem. Job, v, stigationem evasi mortem. Job, v, 18: 18: Ipse vulnerat, et medetur: percutit, et Ipse vulnerat, et medetur: percutit, et manus ejus sanabunt. Unde de David manus ejus sanabunt. Unde de David dicitur, Psal. LXXXVIII, 21: Inveni Da- dicitur, Psal. LXXXVIII, 21: Inveni Da- vid, servum meum, oleo sancto meo, id vid, servum meum, oleo sancto meo, id est, virga misericordiæ, unxi eum. est, virga misericordiæ, unxi eum.

De quarto dicitur, ad Titum, 111, 5: De quarto dicitur, ad Titum, 111, 5: Non ex operibus justitiæ, quæ fecimus Non ex operibus justitiæ, quæ fecimus nos, sed secundum suam misericordiam nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit. Nam, ut dicit Isaias, salvos nos fecit. Nam, ut dicit Isaias, LXIV, 6: Quasi pannus menstruatæ uni- LXIV, 6: Quasi pannus menstruatæ uni- versæ justitiæ nostræ. Et ideo mise- versæ justitiæ nostræ. Et ideo mise- ricordia Domini magna est, si quid est ricordia Domini magna est, si quid est acceptum, supple, in nostro opere. acceptum, supple, in nostro opere.

Similiter autem et homines utuntur Similiter autem et homines utuntur oleo misericordiæ in quatuordecim effecti- oleo misericordiæ in quatuordecim effecti- bus, vel partibus istius virtutis: quorum bus, vel partibus istius virtutis: quorum

t Judic. IX, 9: Quæ, scilicet oliva, respondit: t Judic. IX, 9: Quæ, scilicet oliva, respondit: Numquid possum deserere pinguedinem meam, Numquid possum deserere pinguedinem meam,

qua et dii utuntur et homines, otc. qua et dii utuntur et homines, otc.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

52 52

Cibare esurientem, Cibare esurientem,

Potare sitientem, Potare sitientem,

Septem sunt Septem sunt corporales, sci- corporales, sci- licet, licet,

Vestire nudos, Vestire nudos, Colligere peregrinos et Colligere peregrinos et hospites, hospites, Visitare infirmos, Visitare infirmos, Venire ad captivos, re- Venire ad captivos, re- dimendo eos vel al- dimendo eos vel al- leviando eis capti- leviando eis capti- vitatem. vitatem.

Et de istis sex simul habetur, Matth. Et de istis sex simul habetur, Matth. xxv, 35 et seq., quod requirit ea Domi- xxv, 35 et seq., quod requirit ea Domi- nus ab his qui erunt in judicio judicandi nus ab his qui erunt in judicio judicandi sive ad mortem sive ad vitam. sive ad mortem sive ad vitam.

Septimum autem est sepelire mor- Septimum autem est sepelire mor- tuos, quod laudatur in Tobia ab Angelo, tuos, quod laudatur in Tobia ab Angelo, Tobiæ, XII, 12.Et de his habetur versus: Tobiæ, XII, 12.Et de his habetur versus:

Visito, poto, cibo, redimo, tego, colligo, condo. Visito, poto, cibo, redimo, tego, colligo, condo.

Alii sunt Alii sunt

Septem effe- Septem effe- ctus misericor- ctus misericor- diæ spirituales, diæ spirituales, scilicet, scilicet,

| Consulere ei qui non | Consulere ei qui non

habet consilium, habet consilium, Castigare delinquen- Castigare delinquen- tem, tem,

tem per quod intrat homo ad Deum in tem per quod intrat homo ad Deum in usu oliva. usu oliva.

Sequitur de tertio, scilicet de signifi- Sequitur de tertio, scilicet de signifi- catione olive. Figurat autem tria oliva. catione olive. Figurat autem tria oliva. Primum est pax. Secundum est effectus Primum est pax. Secundum est effectus miserendi. Tertium est viror perpetuus miserendi. Tertium est viror perpetuus in æterna beatitudine. in æterna beatitudine.

De primo habetur, Jerem. xi, 16: De primo habetur, Jerem. xi, 16: Olivam uberem, pulchram, fructiferam, Olivam uberem, pulchram, fructiferam, speciosam vocavit Dominus nomen speciosam vocavit Dominus nomen tuum. Uberem in operibus, pulchram tuum. Uberem in operibus, pulchram in pulchritudine pacis, fructiferam in in pulchritudine pacis, fructiferam in requie opulenta conscientiæ, speciosam requie opulenta conscientiæ, speciosam autem in tabernaculis fiduciæ in contem- autem in tabernaculis fiduciæ in contem- platione. In hujus signum pueri He- platione. In hujus signum pueri He- bræorum, sicut habetur, Matth. xx1, 8 bræorum, sicut habetur, Matth. xx1, 8 et seq., tulerunt ramos olivarum ob- et seq., tulerunt ramos olivarum ob- viantes Domino, nuntiantes pacem fa- viantes Domino, nuntiantes pacem fa- ctam per Christum. ctam per Christum.