LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. III, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. III, § 1.

dicit Dominus ad Evam: Sub viri pote- dicit Dominus ad Evam: Sub viri pote- state eris. Et, I ad Corinth. x1, 3: Caput state eris. Et, I ad Corinth. x1, 3: Caput mulieris, vir. Et, I Petr. III, 1: Mulie- mulieris, vir. Et, I Petr. III, 1: Mulie- res subditæ sint viris suis. Et infra, ca- res subditæ sint viris suis. Et infra, ca- pitulo eodem, . 5 et 6: Sanctæ mu- pitulo eodem, . 5 et 6: Sanctæ mu- lieres, sperantes in Deo (non in ornatu lieres, sperantes in Deo (non in ornatu vestium) ornabant se, subjectæ propriis vestium) ornabant se, subjectæ propriis viris. Sicut Sara obediebat Abrahæ, do- viris. Sicut Sara obediebat Abrahæ, do- minum eum vocans: cujus estis filiæ be- minum eum vocans: cujus estis filiæ be- nefacientes, et non pertimentes ullam per- nefacientes, et non pertimentes ullam per- turbationem. turbationem.

De secundo habetur, Cant. II, 6: Læva De secundo habetur, Cant. II, 6: Læva ejus sub capite meo, et dextera illius ejus sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me. Et, 1, 1: Osculetur amplexabitur me. Et, 1, 1: Osculetur me osculo oris sui. Et hoc signatum est, me osculo oris sui. Et hoc signatum est, Genes. xxiv, 67, ubi dicitur, quod Isaac Genes. xxiv, 67, ubi dicitur, quod Isaac introduxit Rebeccam in tabernaculum introduxit Rebeccam in tabernaculum Saræ matris suæ, et accepit eam uxo- Saræ matris suæ, et accepit eam uxo- rem et in tantum dilexit eam, ut dolo- rem et in tantum dilexit eam, ut dolo- rem, qui ex morte matris ejus acciderat, rem, qui ex morte matris ejus acciderat, temperaret. Isaac Christus est. Rebecca temperaret. Isaac Christus est. Rebecca Ecclesia vel fidelis anima, quæ juxta in- Ecclesia vel fidelis anima, quæ juxta in- terpretationem nominis Rebecca mul- terpretationem nominis Rebecca mul- tum accepit. Mater autem mortua est tum accepit. Mater autem mortua est Synagoga vel Eva. Tabernaculum matris Synagoga vel Eva. Tabernaculum matris est gratia, in quam introduxit Christus est gratia, in quam introduxit Christus fidelem animam vel Ecclesiam, et ita in- fidelem animam vel Ecclesiam, et ita in- venit eam tam amabilem, ut omnis dolor venit eam tam amabilem, ut omnis dolor antiquæ perditionis temperaretur. antiquæ perditionis temperaretur.

De tertio habetur, ad Ephes. v, 25: De tertio habetur, ad Ephes. v, 25: Viri, diligite uxores vestras, sicut et Viri, diligite uxores vestras, sicut et Christus dilexit Ecclesiam, et seip- Christus dilexit Ecclesiam, et seip- sum tradidit pro ea, ut illam sanctifi- sum tradidit pro ea, ut illam sanctifi- caret, mundans lavacro aquæ in verbo caret, mundans lavacro aquæ in verbo vitæ, ut exhiberet ipse sibi gloriosam vitæ, ut exhiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, aut Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid hujusmodi. Et, I ad rugam, aut aliquid hujusmodi. Et, I ad Timoth. 11, 15: Mulier salvabitur per Timoth. 11, 15: Mulier salvabitur per filiorum generationem. Hi autem filii filiorum generationem. Hi autem filii sunt opera masculina meritorum. sunt opera masculina meritorum. ideo sequitur : Si permanserit in fide, ideo sequitur : Si permanserit in fide, et dilectione, et sanctificatione cum so- et dilectione, et sanctificatione cum so- brietate. Et isti sunt filii pro quibus Ra- brietate. Et isti sunt filii pro quibus Ra- chel, Genes. xxx, 1, suppliciter implo- chel, Genes. xxx, 1, suppliciter implo- rat maritum, dicens: Da mihi liberos, rat maritum, dicens: Da mihi liberos, alioquin moriar. alioquin moriar.

Et Et

De quarto habetur, Matth. v1, 25- De quarto habetur, Matth. v1, 25- 33: Dico vobis, ne solliciti sitis animæ 33: Dico vobis, ne solliciti sitis animæ vestræ, id est, necessitati hujus vitæ vestræ, id est, necessitati hujus vitæ

27 27

animalis, quid manducetis, neque cor- animalis, quid manducetis, neque cor- pori vestro quid induamini. Nonne ani- pori vestro quid induamini. Nonne ani- ma vestra plus est quam esca: et corpus ma vestra plus est quam esca: et corpus vestrum plus quam vestimentum? Re- vestrum plus quam vestimentum? Re- spicite volatilia cæli, quoniam non se- spicite volatilia cæli, quoniam non se- runt, neque metunt, neque congregant runt, neque metunt, neque congregant in horrea et Pater vester cœlestis pa- in horrea et Pater vester cœlestis pa- scit illa. Nonne vos magis pluris estis scit illa. Nonne vos magis pluris estis illis? Quis autem vestrum cogitans pot- illis? Quis autem vestrum cogitans pot- est adjicere ad staturam suam cubitum est adjicere ad staturam suam cubitum unum? Et de vestimento quid solliciti unum? Et de vestimento quid solliciti estis? Considerate lilia agri quomodo estis? Considerate lilia agri quomodo crescunt non laborant, neque nent. Dico crescunt non laborant, neque nent. Dico autem vobis, quoniam nec Salomon in autem vobis, quoniam nec Salomon in omni gloria sua coopertus est sicut unum omni gloria sua coopertus est sicut unum ex istis. Si autem fænum agri, quod ex istis. Si autem fænum agri, quod hodie est et cras in clibanum mittitur, hodie est et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit: quanto magis vos, mo- Deus sic vestit: quanto magis vos, mo- dicæ fidei! Nolite ergo solliciti esse, di- dicæ fidei! Nolite ergo solliciti esse, di- centes : Quid manducabimus, aut quid centes : Quid manducabimus, aut quid bibemus, aut quo operiemur? Hæc enim bibemus, aut quo operiemur? Hæc enim omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater vester quia omnibus his indigetis. Et, vester quia omnibus his indigetis. Et, in Psal. xxxvi, 25: Junior fui, etenim in Psal. xxxvi, 25: Junior fui, etenim senui et non vidi justum derelictum, senui et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quærens panem. Et, II ad nec semen ejus quærens panem. Et, II ad Corinth. ix, 10 et 11: Qui autem admi- Corinth. ix, 10 et 11: Qui autem admi- nistrat semen seminanti, et panem ad nistrat semen seminanti, et panem ad manducandum præstabit, et multipli- manducandum præstabit, et multipli- cabit semen vestrum, et augebit incre- cabit semen vestrum, et augebit incre- menta frugum justitiæ vestræ : ut in menta frugum justitiæ vestræ : ut in omnibus locupletati abundetis in omnem omnibus locupletati abundetis in omnem simplicitatem, quæ operatur per nos simplicitatem, quæ operatur per nos gratiarum actionem Deo. gratiarum actionem Deo.

De quinto habetur, Sapient. VIII, 16: De quinto habetur, Sapient. VIII, 16: Intrans in domum meam, conquiescam, Intrans in domum meam, conquiescam, cum illa, id est, cum sapientia quæ cum illa, id est, cum sapientia quæ Christus Dominus est. Non enim habet Christus Dominus est. Non enim habet amaritudinem conversatio illius, nec amaritudinem conversatio illius, nec tædium convictus illius, sed lætitiam et tædium convictus illius, sed lætitiam et gaudium. Hinc est etiam quod sponsa gaudium. Hinc est etiam quod sponsa flagrans in desiderio animæ, in Cant. II, flagrans in desiderio animæ, in Cant. II, 14, sic loquitur ad sponsum : Ostende 14, sic loquitur ad sponsum : Ostende mihi faciem tuam, sonet vox tua in au- mihi faciem tuam, sonet vox tua in au- ribus meis vox enim tua dulcis, et ribus meis vox enim tua dulcis, et facies tua decora. Similiter, in Psal. XLIV, facies tua decora. Similiter, in Psal. XLIV, 3 Speciosus forma præ filiis hominum, 3 Speciosus forma præ filiis hominum, diffusa est gratia, etc. Et, in I Reg. ш, diffusa est gratia, etc. Et, in I Reg. ш, 10 Loquere, Domine, quia audit ser- 10 Loquere, Domine, quia audit ser-

28 28

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

vus tuus. Et, Lucæ, xxiv, 32: Nonne vus tuus. Et, Lucæ, xxiv, 32: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis dum cor nostrum ardens erat in nobis dum loqueretur in via, et aperiret nobis Scrip- loqueretur in via, et aperiret nobis Scrip-

turas. turas.

De sexto habetur, Apocal. xxI, 21: De sexto habetur, Apocal. xxI, 21: Vidi sanctam civitatem Jerusalem no- Vidi sanctam civitatem Jerusalem no- vam, descendentem de cœlo a Deo, pa- vam, descendentem de cœlo a Deo, pa- ratam, sicut sponsam ornatam, etc. Or- ratam, sicut sponsam ornatam, etc. Or- natus autem ille est in duobus, scilicet natus autem ille est in duobus, scilicet in fulgore vestimentorum, per quæ intel- in fulgore vestimentorum, per quæ intel- ligitur decor virtutum et in pretiositate ligitur decor virtutum et in pretiositate ornamentorum, quæ sunt xenia quædam ornamentorum, quæ sunt xenia quædam sibi a marito exhibita. sibi a marito exhibita.

De primo dicitur in Psal. XLIV, 10: De primo dicitur in Psal. XLIV, 10: Adstitit regina a dextris tuis in vestitu, Adstitit regina a dextris tuis in vestitu, etc. Et, I ad Timoth. II, 9 et 10: Mulieres etc. Et, I ad Timoth. II, 9 et 10: Mulieres in habitu ornato, cum verecundia, et so- in habitu ornato, cum verecundia, et so- brietate ornantes se, et non in tortis brietate ornantes se, et non in tortis crinibus, aut auro, aut margaritis, vel crinibus, aut auro, aut margaritis, vel veste pretiosa: sed quod decet mulieres, veste pretiosa: sed quod decet mulieres, promittentes pietatem per opera bona. promittentes pietatem per opera bona. Et, I Petri, III, 3 et 4 : Mulierum non Et, I Petri, III, 3 et 4 : Mulierum non sit extrinsecus capillatura, aut circum- sit extrinsecus capillatura, aut circum- datio auri, aut indumenti vestimento- datio auri, aut indumenti vestimento- rum cultus sed qui absconditus est cor- rum cultus sed qui absconditus est cor- dis homo, in incorruptibilitate quieti dis homo, in incorruptibilitate quieti et modesti spiritus, qui est in conspectu et modesti spiritus, qui est in conspectu Domini locuples. Domini locuples.

Xenia autem exhibita Ecclesiæ sunt Xenia autem exhibita Ecclesiæ sunt pretiosa sacramenta Ecclesiæ corporis et pretiosa sacramenta Ecclesiæ corporis et sanguinis ejus quæ dedit Christus Eccle- sanguinis ejus quæ dedit Christus Eccle- siæ sicut habetur, Matth. xxvI, 26 et siæ sicut habetur, Matth. xxvI, 26 et seq., et Marc. XIV, 22 et seq., et Luc. seq., et Marc. XIV, 22 et seq., et Luc. XXII, 15 et seq,. Et ibi additur, y. 29: XXII, 15 et seq,. Et ibi additur, y. 29: Hoc facite in meam commemorationem. Hoc facite in meam commemorationem. Et, in I ad Corinth. xI, 26: Quoties- Et, in I ad Corinth. xI, 26: Quoties- cumque manducabitis panem hunc, et cumque manducabitis panem hunc, et calicem bibetis, mortem Domini annun- calicem bibetis, mortem Domini annun- tiabitis donec veniat. tiabitis donec veniat.

Cum his sex bonis non reddit malum Cum his sex bonis non reddit malum occultationis suæ a sponsa quandoque. occultationis suæ a sponsa quandoque. Hoc enim valet sponsæ ad tria, scilicet, Hoc enim valet sponsæ ad tria, scilicet, ut ferventius bona ejus desideret, et di- ut ferventius bona ejus desideret, et di- ligentius inquirat, et inventum servet ligentius inquirat, et inventum servet studiosius. Et de hac occultatione di- studiosius. Et de hac occultatione di- citur, Joan. xvi, 16: Modicum, et jam citur, Joan. xvi, 16: Modicum, et jam non videbitis me: quia vado ad Patrem. non videbitis me: quia vado ad Patrem.

1 Cf. Luc. XXIV, 13 et seq. 1 Cf. Luc. XXIV, 13 et seq.

Hoc etiam significatur in forma peregri- Hoc etiam significatur in forma peregri- na in qua Christus apparuit post Resur- na in qua Christus apparuit post Resur- rectionem suam mulieribus et discipu- rectionem suam mulieribus et discipu- lis suis. Cantic. v, 6: Pessulum ostii lis suis. Cantic. v, 6: Pessulum ostii mei aperui dilecto meo: at ille declina- mei aperui dilecto meo: at ille declina- verat, atque transierat. Pessulum con- verat, atque transierat. Pessulum con- sensus voluntatis est: ostium ipsa vo- sensus voluntatis est: ostium ipsa vo- luntas, quod quando aperitur Domino luntas, quod quando aperitur Domino a sponsa, ex industria quandoque sub a sponsa, ex industria quandoque sub forma peregrini occultans se fingit forma peregrini occultans se fingit longius ire, et declinat amplexum et longius ire, et declinat amplexum et transit cognitionem, quia oculi sponsæ transit cognitionem, quia oculi sponsæ tenentur ne agnoscat eum. tenentur ne agnoscat eum.

Sequitur: Sequitur:

§ 2. § 2.

Omnibus diebus vitæ suæ. Omnibus diebus vitæ suæ.

In quo notatur perseverantia reddi- In quo notatur perseverantia reddi- tionis. Tres sunt dies sponsi. Primus est tionis. Tres sunt dies sponsi. Primus est incarnationis, et ille habet vesperam et incarnationis, et ille habet vesperam et mane quia in ea oritur sol et occidit, mane quia in ea oritur sol et occidit, ut dicitur, Eccle. 1. 5. Secundus dies est ut dicitur, Eccle. 1. 5. Secundus dies est dies Resurrectionis, de quo cantatur dies Resurrectionis, de quo cantatur illud Psal. cxvn, 24: Hæc est dies, illud Psal. cxvn, 24: Hæc est dies, quam fecit Dominus exsultemus, et quam fecit Dominus exsultemus, et lætemur in ea. Et hæc dies habet mane, lætemur in ea. Et hæc dies habet mane, sed non habet vesperam. Tertius dies sed non habet vesperam. Tertius dies est dies æternitatis, de quo dicitur in est dies æternitatis, de quo dicitur in Psal. LXXXIII, 11 Melior est dies una Psal. LXXXIII, 11 Melior est dies una in atriis tuis, super millia. De his tribus in atriis tuis, super millia. De his tribus diebus simul dicitur, Osee, VI, 3: Vivi- diebus simul dicitur, Osee, VI, 3: Vivi- ficabit nos post duos dies: in die tertia ficabit nos post duos dies: in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus. In prima enim die vivificabit ani- ejus. In prima enim die vivificabit ani- mas, in secunda die corpora, et in tertia mas, in secunda die corpora, et in tertia die sursum ad se suscitabit nos: ut in die sursum ad se suscitabit nos: ut in conspectu ejus habeamus vitam æter- conspectu ejus habeamus vitam æter-

nam. nam.

Similiter vita Similiter vita triplex est : triplex est :

Vita gratiæ, Vita gratiæ,

Vita resurrectionis, Vita resurrectionis,

Vita æternitatis. Vita æternitatis.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. III, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. III, § 2.

Et hæc vita et isti dies communes Et hæc vita et isti dies communes sunt mulieri et viro. sunt mulieri et viro.

De prima vita dicitur, ad Galat. 11, 20: De prima vita dicitur, ad Galat. 11, 20: Vivo, jam non ego vivit vero in me Vivo, jam non ego vivit vero in me Christus. Christus.

De secunda vita dicitur, Joan, v, 28 De secunda vita dicitur, Joan, v, 28 et 29: Venit hora, in qua omnes qui in et 29: Venit hora, in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem Filii monumentis sunt, audient vocem Filii Dei et procedent qui bona fecerunt, in Dei et procedent qui bona fecerunt, in resurrectionem vitæ. resurrectionem vitæ.

De tertia, dicitur in Psal. xxxv, 10 : De tertia, dicitur in Psal. xxxv, 10 : Domine, apud te est fons vitæ : et in lu- Domine, apud te est fons vitæ : et in lu- mine tuo videbimus lumen. Prima vita in mine tuo videbimus lumen. Prima vita in muliere est cum languore venialis pecca- muliere est cum languore venialis pecca- ti, secunda cum morte corporis de qua ti, secunda cum morte corporis de qua resurget ad vitam, tertia est plena sanitate resurget ad vitam, tertia est plena sanitate utriusque. utriusque.

Quia vero modo vidimus istius capi- Quia vero modo vidimus istius capi- tuli expositionem secundum quod ex- tuli expositionem secundum quod ex- ponitur de redditione viri, qua bonum ponitur de redditione viri, qua bonum et non malum reddit uxori, videamus et non malum reddit uxori, videamus etiam qualiter uxor vice versa reddit etiam qualiter uxor vice versa reddit viro bonum et non malum: sic enim viro bonum et non malum: sic enim videntur exponere Patres. videntur exponere Patres.

Notandum ergo, quod uxor habet a Notandum ergo, quod uxor habet a viro, ut dictum est, bonum gratiæ et non viro, ut dictum est, bonum gratiæ et non malum tribulationis. Pro primo reddit malum tribulationis. Pro primo reddit viro profectum et gratiarum actionem viro profectum et gratiarum actionem et laudem. Pro secundo autem humilia- et laudem. Pro secundo autem humilia- tionem, et patientiam, et spei certitudi- tionem, et patientiam, et spei certitudi-

nem. nem.

De profectu dicit Apostolus, I ad Co- De profectu dicit Apostolus, I ad Co- rinth. xv, rinth. xv, 10: Gratia Dei sum id quod 10: Gratia Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non sum, et gratia ejus in me vacua non fuit. Et, II ad Corinth. VI, 1: Adju- fuit. Et, II ad Corinth. VI, 1: Adju- vantes autem exhortamur ne in vacuum vantes autem exhortamur ne in vacuum gratiam Dei recipiatis. Et, II ad Timoth. gratiam Dei recipiatis. Et, II ad Timoth. 1, 6 Admoneo te ut resuscites gratiam 1, 6 Admoneo te ut resuscites gratiam Dei, quæ est in te. Et, ad Hebr. x11, 15: Dei, quæ est in te. Et, ad Hebr. x11, 15: Contemplantes ne quis desit gratiæ Dei. Contemplantes ne quis desit gratiæ Dei. De gratiarum actione dicit Apostolus, De gratiarum actione dicit Apostolus, ad Thessal. v, 18: In omnibus gratias ad Thessal. v, 18: In omnibus gratias agite. Et, Eccle. 1, 7 : Ad locum unde agite. Et, Eccle. 1, 7 : Ad locum unde exeunt flumina, revertuntur ut ite- exeunt flumina, revertuntur ut ite- rum fluant. Flumina sunt gratiæ fluen- rum fluant. Flumina sunt gratiæ fluen- tes a Deo, et revertuntur in ipsum per tes a Deo, et revertuntur in ipsum per gratiarum actionem. gratiarum actionem.

De laude dicit Psal. XLIX, 23: Sacri- De laude dicit Psal. XLIX, 23: Sacri-

29 29

ficium laudis honorificabit me : et illic ficium laudis honorificabit me : et illic iter quo ostendam illi salutare Dei. iter quo ostendam illi salutare Dei. Osee, XIV, Osee, XIV, 3: Omnem aufer iniquitatem, 3: Omnem aufer iniquitatem, accipe bonum: et reddemus vitulos accipe bonum: et reddemus vitulos labiorum nostrorum. Vituli labiorum labiorum nostrorum. Vituli labiorum sunt jubili alacriter laudantium Deum. sunt jubili alacriter laudantium Deum.

De his omnibus tribus simul habetur, De his omnibus tribus simul habetur, Isa. LI, 3 Gaudium, et lætitia invenie- Isa. LI, 3 Gaudium, et lætitia invenie- tur in ea, gratiarum actio, et vox lau- tur in ea, gratiarum actio, et vox lau- dis. Gaudium et lætitia sunt de pro- dis. Gaudium et lætitia sunt de pro- fectu gratiæ. Duo autem alia nominibus fectu gratiæ. Duo autem alia nominibus propriis habentur in auctoritate. propriis habentur in auctoritate.

De humiliatione quam reddit mulier De humiliatione quam reddit mulier pro non malo tribulationis habetur, Je- pro non malo tribulationis habetur, Je- rem. xxxi, 18 et 19: Castigasti me, et rem. xxxi, 18 et 19: Castigasti me, et eruditus sum, quasi juvenculus indomi- eruditus sum, quasi juvenculus indomi- tus: converte me, et convertar : quia tu tus: converte me, et convertar : quia tu Dominus Deus meus. Postquam enim Dominus Deus meus. Postquam enim convertisti me, egi pœnitentiam : et convertisti me, egi pœnitentiam : et postquam ostendisti mihi, percussi fe- postquam ostendisti mihi, percussi fe- mur meum. Et, Thren. 111, 1: Ego vir mur meum. Et, Thren. 111, 1: Ego vir videns paupertatem meam in virga in- videns paupertatem meam in virga in- dignationis ejus. Quasi diceret: Virga dignationis ejus. Quasi diceret: Virga indignationis ejus, scilicet castigantis, indignationis ejus, scilicet castigantis, non occidentis, facit me propriam cog- non occidentis, facit me propriam cog- noscere paupertatem. noscere paupertatem.

De patientia habetur, ad Hebr. x, 36: De patientia habetur, ad Hebr. x, 36: Patientia vobis necessaria est: ut volun- Patientia vobis necessaria est: ut volun- tatem Dei facientes, reportetis promis- tatem Dei facientes, reportetis promis- siones. Et, Thren. III, 26: Bonum est siones. Et, Thren. III, 26: Bonum est præstolari cum silentio salutare Dei, præstolari cum silentio salutare Dei, hoc est, cum patientia. hoc est, cum patientia.

De certitudine spei habetur, Matth. De certitudine spei habetur, Matth. v, 11 et 12: Beati estis cum maledixe- v, 11 et 12: Beati estis cum maledixe- rint vobis, homines scilicet, et persecuti rint vobis, homines scilicet, et persecuti vos fuerint, et dixerint omne malum vos fuerint, et dixerint omne malum adversum vos mentientes, propter me. adversum vos mentientes, propter me. Gaudete et exsultate, quoniam merces Gaudete et exsultate, quoniam merces vestra copiosa est in cœlis, hoc est, spes vestra copiosa est in cœlis, hoc est, spes mercedis. Et, Jerem. xXXI, 16 et 17: mercedis. Et, Jerem. xXXI, 16 et 17: Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tui a lacrymis quia est merces operi tuo, a lacrymis quia est merces operi tuo, ait Dominus, et revertentur de terra ini- ait Dominus, et revertentur de terra ini- mici, hoc est, de tribulatione, et est spes mici, hoc est, de tribulatione, et est spes in novissimis tuis. Et hoc est quod dicit in novissimis tuis. Et hoc est quod dicit Gregorius : « Consideratio præmii mi- Gregorius : « Consideratio præmii mi- « nuit vim flagelli. » Et alibi: «< Tanto « nuit vim flagelli. » Et alibi: «< Tanto

30 30

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« altiori spe in Deum quisque resurgit, diebus vitæ suæ, » a præmissa exposi- « altiori spe in Deum quisque resurgit, diebus vitæ suæ, » a præmissa exposi-

« quanto fortiora pro illo pertulerit. »> « quanto fortiora pro illo pertulerit. »>

Cætera quæ sequuntur: « Omnibus Cætera quæ sequuntur: « Omnibus

tione non mutantur. tione non mutantur.

CAPUT IV. CAPUT IV.

§ 1. § 1.

DALETH DALETH

Quæsivit lanam et linum, Quæsivit lanam et linum,

et operata est consilio manuum suarum. et operata est consilio manuum suarum.

DALETH interpretatur janua, vel pau- DALETH interpretatur janua, vel pau- per, vel tabula. Et notantur ibi tria quæ per, vel tabula. Et notantur ibi tria quæ competunt sententiæ sequentis versus. competunt sententiæ sequentis versus. Primum est instrumentum inquirendi. Primum est instrumentum inquirendi. Et hoc notatur per tabulam : quia mu- Et hoc notatur per tabulam : quia mu- lier hæc per utilitatem lucri sui facta est lier hæc per utilitatem lucri sui facta est quasi tabula domus viri, in qua vir et quasi tabula domus viri, in qua vir et familia evadunt naufragium mendicitatis. familia evadunt naufragium mendicitatis. Unde, dicitur infra, y. 21, quod non Unde, dicitur infra, y. 21, quod non timebit domui sua a frigoribus nivis: timebit domui sua a frigoribus nivis: omnes enim domestici ejus vestiti sunt omnes enim domestici ejus vestiti sunt duplicibus. duplicibus.

Secundo notatur necessitas inquiren- Secundo notatur necessitas inquiren- di, et hoc in quantum DALETH interpreta- di, et hoc in quantum DALETH interpreta- tur pauper. Pauperum enim est inqui- tur pauper. Pauperum enim est inqui-

rere lanam et linum. rere lanam et linum.

Tertium est adipiscendi possibilitas. Tertium est adipiscendi possibilitas. Et hoc notatur per hoc quod DALETH in- Et hoc notatur per hoc quod DALETH in- terpretatur janua per ipsam enim est terpretatur janua per ipsam enim est aditus in divitias domus. Et de hoc ha- aditus in divitias domus. Et de hoc ha- betur, Eccli. xXVI, 21: Sicut sol oriens betur, Eccli. xXVI, 21: Sicut sol oriens mundo in altissimis Dei, sic mulieris mundo in altissimis Dei, sic mulieris bonæ species in ornamentum domus ejus. bonæ species in ornamentum domus ejus.

In versu vero sequenti notantur duo, In versu vero sequenti notantur duo, scilicet materia operis hujus mulieris, et scilicet materia operis hujus mulieris, et

ipsum opus. Primum, ibi, « Quæsivit ipsum opus. Primum, ibi, « Quæsivit lanam et linum. » Secundum, ibi, «Et lanam et linum. » Secundum, ibi, «Et operata est consilio manuum sua- operata est consilio manuum sua-

rum. » rum. »

In primo duo notantur, scilicet modus In primo duo notantur, scilicet modus quærendi, et res quæsita. Modus quæ- quærendi, et res quæsita. Modus quæ- rendi per hoc quod dicit, « Quæsivit. » rendi per hoc quod dicit, « Quæsivit. » Res quæsita per hoc quod dicit, « Lanam Res quæsita per hoc quod dicit, « Lanam et linum. » et linum. »

Modus quærendi duplex est, scilicet Modus quærendi duplex est, scilicet negotiatione, et labore. Emit enim lanam negotiatione, et labore. Emit enim lanam et linum, et elaboravit linum agricultu- et linum, et elaboravit linum agricultu- ra, et lanam per educationem ovium. ra, et lanam per educationem ovium.

De primo sub alia metaphora dicitur De primo sub alia metaphora dicitur in Evangelio Matthæi, x1, 45 et 46 : in Evangelio Matthæi, x1, 45 et 46 : quod simile est regnum cœlorum homini quod simile est regnum cœlorum homini negotiatori, quærenti bonas margaritas. negotiatori, quærenti bonas margaritas. Inventa autem una pretiosa margarita, Inventa autem una pretiosa margarita, abiit, et vendidit omnia quæ habuit, et abiit, et vendidit omnia quæ habuit, et emit eam. Idem enim ibi signatur per emit eam. Idem enim ibi signatur per margaritam quod hic per lanam et li- margaritam quod hic per lanam et li- num, scilicet decor et honestas virtutis. num, scilicet decor et honestas virtutis. De utroque horum simul dicitur, II Reg. De utroque horum simul dicitur, II Reg. XII, 3 Pauper autem nihil habebat om- XII, 3 Pauper autem nihil habebat om- nino, præter ovem unam parvulam, nino, præter ovem unam parvulam, quam emerat et nutrierat, et quæ cre- quam emerat et nutrierat, et quæ cre- verat apud eum cum filiis ejus simul, de verat apud eum cum filiis ejus simul, de pane illius comedens, et de calice bibens, pane illius comedens, et de calice bibens, et in sinu illius dormiens eratque illi et in sinu illius dormiens eratque illi sicut filia. Pauper est mulier quærens sicut filia. Pauper est mulier quærens lanam et linum, et emit ovem unam lanam et linum, et emit ovem unam parvulam, hoc est, humilem Christum, parvulam, hoc est, humilem Christum, dando pro ipso quidquid diligit in hac dando pro ipso quidquid diligit in hac vita et postea nutrit eum cum filiis suis, vita et postea nutrit eum cum filiis suis, hoc est, intellectu et voluntate, dando illi hoc est, intellectu et voluntate, dando illi

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 1.

cibum actionis et contemplationis po- cibum actionis et contemplationis po- tum et dormit in sinu illius, hoc est, tum et dormit in sinu illius, hoc est, quiescit in corde et est illi sicut filia, quiescit in corde et est illi sicut filia, hoc est, sicut anima sua. hoc est, sicut anima sua.

De elaboratione autem lini per con- De elaboratione autem lini per con- trarium habetur in Isa. xix, 9: Confun- trarium habetur in Isa. xix, 9: Confun- dentur qui operabantur linum, plecten- dentur qui operabantur linum, plecten- tes, et texentes subtilia. Linum significat tes, et texentes subtilia. Linum significat candorem virtutis humanæ. Et qui ope- candorem virtutis humanæ. Et qui ope- rantur illud in Ægypto, hoc est, in va- rantur illud in Ægypto, hoc est, in va- nitate hujus mundi, plectentes circum- nitate hujus mundi, plectentes circum- stantias operum suorum, et texentes ope- stantias operum suorum, et texentes ope- ra in consuetudinem ad humanam lau- ra in consuetudinem ad humanam lau- dem, confundentur. Et hujus ratio reddi- dem, confundentur. Et hujus ratio reddi- tur, Exod ix, 31, ubi dicitur quod Ægypti tur, Exod ix, 31, ubi dicitur quod Ægypti grandine percussum est linum cum grandine percussum est linum cum jam folliculos germinaret. Grando iram jam folliculos germinaret. Grando iram Dei significat quæ percutit omnem vir- Dei significat quæ percutit omnem vir- tutem hypocritarum, cum jam, hoc est, tutem hypocritarum, cum jam, hoc est, in hoc tempore germen quærat humanæ in hoc tempore germen quærat humanæ retributionis. Sed non sic mulier quæ retributionis. Sed non sic mulier quæ quærit linum in Jerusalem, hoc est, ad quærit linum in Jerusalem, hoc est, ad cultum et honorem Dei. cultum et honorem Dei.

Secundo, notandum est quid sit lana, Secundo, notandum est quid sit lana, et quid linum. Lana est quæ tondetur et quid linum. Lana est quæ tondetur ab ove linum autem quod de terra ab ove linum autem quod de terra oritur, et multo labore in vestimentum oritur, et multo labore in vestimentum aptatur. Ovis Dominus noster Jesus aptatur. Ovis Dominus noster Jesus Christus est, de quo dicitur, Isa. LIII, 7: Christus est, de quo dicitur, Isa. LIII, 7: Sicut ovis ad occisionem ducetur, et non Sicut ovis ad occisionem ducetur, et non aperuit os suum. Et, Joannis, 1, 29: Ecce aperuit os suum. Et, Joannis, 1, 29: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Ab ista ove mulier hæc accepit sex gene- Ab ista ove mulier hæc accepit sex gene- ra lanæ. A nativitate duplicem sumit, ra lanæ. A nativitate duplicem sumit, scilicet recognitionem exsilii, et contem- scilicet recognitionem exsilii, et contem- ptum mundi. Christus enim in exsilio ptum mundi. Christus enim in exsilio natus est, quia licet Bethlehem sua esset, natus est, quia licet Bethlehem sua esset, tamen dicitur, Joan. 1, 11: In propria tamen dicitur, Joan. 1, 11: In propria venit, et sui eum non receperunt. Simili- venit, et sui eum non receperunt. Simili- ter tunc mundum contempsit: quia non ter tunc mundum contempsit: quia non de regina, sed de paupercula: non in au- de regina, sed de paupercula: non in au- la regia, sed in stabulo natus est. Natus la regia, sed in stabulo natus est. Natus autem non operitur purpura et bysso, autem non operitur purpura et bysso, sed panniculis nec reclinatur in cuna- sed panniculis nec reclinatur in cuna- bulis, sed reclinatur in præsepio: sicut bulis, sed reclinatur in præsepio: sicut dicitur, Lucæ, 11, 7, quod peperit Maria dicitur, Lucæ, 11, 7, quod peperit Maria

1 Joan. xix, 23. 1 Joan. xix, 23.

31 31

Filium suum primogenitum, et pannis Filium suum primogenitum, et pannis eum involuit, et reclinavit eum in præse- eum involuit, et reclinavit eum in præse- pio: quia non erat eis locus in diverso- pio: quia non erat eis locus in diverso- rio. A profectu vitæ accepit duplicem la- rio. A profectu vitæ accepit duplicem la- nam, scilicet humilitatis, et mansuetu- nam, scilicet humilitatis, et mansuetu- dinis sicut dicitur, Matth. 1x, 29: Di- dinis sicut dicitur, Matth. 1x, 29: Di- scite a me, quia mitis sum, et humilis scite a me, quia mitis sum, et humilis corde: et invenietis requiem animabus corde: et invenietis requiem animabus vestris. Ab exitu etiam accepit duplicem vestris. Ab exitu etiam accepit duplicem lanam, scilicet obedientiæ, et patientiæ. lanam, scilicet obedientiæ, et patientiæ. De obedientia dicitur, Luc. xxII, 42: De obedientia dicitur, Luc. xxII, 42: Non mea voluntas, sed tua fiat. De pa- Non mea voluntas, sed tua fiat. De pa- tientia dicit Petrus, I Canon. II, 23: tientia dicit Petrus, I Canon. II, 23: Cum malediceretur, non maledicebat: Cum malediceretur, non maledicebat: cum pateretur, non comminabatur. De cum pateretur, non comminabatur. De utroque horum dicitur, ad Philip. 11, 8, utroque horum dicitur, ad Philip. 11, 8, quod factus est obediens usque ad mor- quod factus est obediens usque ad mor- tem, mortem autem crucis. De isto vel- tem, mortem autem crucis. De isto vel- lere agni facta est tunica inconsutilis Chri- lere agni facta est tunica inconsutilis Chri- sti', qua induitur Ecclesia ad retinen- sti', qua induitur Ecclesia ad retinen-

dum calorem charitatis. dum calorem charitatis.

Linum autem quod de terra oritur, Linum autem quod de terra oritur, candorem signat virtutis humanæ, et candorem signat virtutis humanæ, et signat exempla Sanctorum Veteris Te- signat exempla Sanctorum Veteris Te- stamenti et Novi, in quorum terra linum stamenti et Novi, in quorum terra linum crevit. crevit.

Sancti autem Veteris Testamenti, in Sancti autem Veteris Testamenti, in quorum terra linum crevit, sunt Legis- quorum terra linum crevit, sunt Legis- lator, Patriarchæ, et Prophetæ. lator, Patriarchæ, et Prophetæ.

A Legislatore mulier hæc duplex acci- A Legislatore mulier hæc duplex acci- pit linum, scilicet mansuetudinem in re- pit linum, scilicet mansuetudinem in re- gimine, et zelum in ultione. De primo gimine, et zelum in ultione. De primo dicitur, Numer. XII, 3: Erat enim Moy- dicitur, Numer. XII, 3: Erat enim Moy- ses vir mitissimus super omnes homines ses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra. De secundo qui morabantur in terra. De secundo dicitur, Exod. 11, 11 et 12, quod Moyses dicitur, Exod. 11, 11 et 12, quod Moyses egressus est ad fratres suos: viditque egressus est ad fratres suos: viditque afflictionem eorum, et virum Ægyptium afflictionem eorum, et virum Ægyptium percutientem quemdam de Hebræis fra- percutientem quemdam de Hebræis fra- tribus suis. Cumque circumspexisset hue tribus suis. Cumque circumspexisset hue atque illuc, et nullum adesse vidisset, atque illuc, et nullum adesse vidisset, percussum Ægyptium abscondit sabulo. percussum Ægyptium abscondit sabulo. Hebræi transeuntes interpretantur, et si- Hebræi transeuntes interpretantur, et si- gnificant Sanctos qui passibus merito- gnificant Sanctos qui passibus merito- rum continuo tendunt ad patriam. Ægy- rum continuo tendunt ad patriam. Ægy- ptius autem signat hominem mundi, non ptius autem signat hominem mundi, non consentientem Sanctis, quem mulier for- consentientem Sanctis, quem mulier for-

32 32

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tis interficit in gladio spiritus, quod est tis interficit in gladio spiritus, quod est verbum Dei 1. De utroque horum simul verbum Dei 1. De utroque horum simul habetur, II Regum, xxIII, 8, quod David habetur, II Regum, xxIII, 8, quod David erat quasi tenerrimus ligni vermiculus. erat quasi tenerrimus ligni vermiculus. Vermiculus ligni mollissimus est cum tan- Vermiculus ligni mollissimus est cum tan- gitur, et quoad hoc signat mansuetudi. gitur, et quoad hoc signat mansuetudi. nem in regimine et durissimus est nem in regimine et durissimus est cum tangit, et quoad hoc signat zelum cum tangit, et quoad hoc signat zelum in ultione. in ultione.

A Patriarchis etiam accipit duplex li- A Patriarchis etiam accipit duplex li- num, scilicet fidem in dictis, et spem in num, scilicet fidem in dictis, et spem in promissis. De primo habetur, ad Roman. promissis. De primo habetur, ad Roman. IV, 3 Credidit Abraham Deo, et repu- IV, 3 Credidit Abraham Deo, et repu- tatum est illi ad justitiam. Et, ad tatum est illi ad justitiam. Et, ad Hebr. xi, 2 In fide testimonium consecuti Hebr. xi, 2 In fide testimonium consecuti sunt senes, scilicet patres. De secundo, ad sunt senes, scilicet patres. De secundo, ad Roman. iv, 18, dicitur quod Abraham Roman. iv, 18, dicitur quod Abraham contra spem in spem credidit. Et, ibidem, contra spem in spem credidit. Et, ibidem, infra, yy. 20 et 21: In repromissione Dei infra, yy. 20 et 21: In repromissione Dei non hæsitavit diffidentia, sed conforta- non hæsitavit diffidentia, sed conforta- tus est fide, dans gloriam Deo: plenis- tus est fide, dans gloriam Deo: plenis- sime sciens quia quæcumque promisit, sime sciens quia quæcumque promisit, potens est et facere. De utroque horum potens est et facere. De utroque horum est totum undecimum caput epistolæ est totum undecimum caput epistolæ B. Pauli ad Hebræos. B. Pauli ad Hebræos.

A Prophetis etiam accipit duplex li- A Prophetis etiam accipit duplex li- num, scilicet secretorum contemplatio- num, scilicet secretorum contemplatio- nem, et exprobrationem vitiorum. De nem, et exprobrationem vitiorum. De primo habetur, lsa. vi, 1 et seq. Vidi primo habetur, lsa. vi, 1 et seq. Vidi Dominum sedentem super solium excel- Dominum sedentem super solium excel- sum et elevatum et plena erat domus a sum et elevatum et plena erat domus a majestate ejus *.Et cætera quæ ibi sequun- majestate ejus *.Et cætera quæ ibi sequun- tur. Altitudo ejus solii est eximia maje- tur. Altitudo ejus solii est eximia maje- stas judicis mundi. Domus autem trium- stas judicis mundi. Domus autem trium- phans Ecclesia est, in qua præclarius ful- phans Ecclesia est, in qua præclarius ful- get species majestatis ejus. Templum get species majestatis ejus. Templum autem Ecclesia militans quæ repletur autem Ecclesia militans quæ repletur his quæ sub ipso sunt, hoc est, spe- his quæ sub ipso sunt, hoc est, spe- culo creaturæ et ænigmate allegoria- culo creaturæ et ænigmate allegoria- rum in Scripturis in quibus ipsa Deum rum in Scripturis in quibus ipsa Deum contemplatur sicut dicitur, ad Roman. contemplatur sicut dicitur, ad Roman. 1, 20: Invisibilia Dei, a creatura mun- 1, 20: Invisibilia Dei, a creatura mun- di per ea quæ facta sunt, intellecta, di per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciuntur: sempiterna quoque ejus conspiciuntur: sempiterna quoque ejus virtus ac divinitas. Seraphim autem si- virtus ac divinitas. Seraphim autem si- gnificant Sanctos assistentes Deo, plenos gnificant Sanctos assistentes Deo, plenos

: :

1 Ad Hebr. IV, 12. 1 Ad Hebr. IV, 12.

2 Vulg. habet, Isa, vi, 1: Vidi Dominom se- 2 Vulg. habet, Isa, vi, 1: Vidi Dominom se-

igne charitatis. Sex habent alas: duabus igne charitatis. Sex habent alas: duabus enim volant in Deum, scilicet intelligen- enim volant in Deum, scilicet intelligen- tiæ luce, et desiderii fervore et duabus tiæ luce, et desiderii fervore et duabus velant obumbrando et protegendo faciem velant obumbrando et protegendo faciem ejus, hoc est, contemplationis: qui di- ejus, hoc est, contemplationis: qui di- cuntur facies Domini: quia ex frequenti cuntur facies Domini: quia ex frequenti intuitu ipsorum in Deum, et Dei in intuitu ipsorum in Deum, et Dei in eos, signatur et sigillatur super eos lu- eos, signatur et sigillatur super eos lu- men vultus Domini: et in lumine Dei men vultus Domini: et in lumine Dei ambulant, et in nomine ejus exsulta- ambulant, et in nomine ejus exsulta- bunt tota die, et in justitia ejus exalta- bunt tota die, et in justitia ejus exalta- buntur. Et fit splendida facies eorum, buntur. Et fit splendida facies eorum, sicut resplenduit facies Moysi dum re- sicut resplenduit facies Moysi dum re- diret de monte, sicut habetur, Exod. diret de monte, sicut habetur, Exod. xxxiv, 29 et seq. Duæ autem alæ quibus xxxiv, 29 et seq. Duæ autem alæ quibus protegunt eos, sunt fervor spiritus, et protegunt eos, sunt fervor spiritus, et sapor faciei Dei: et duabus velant prote- sapor faciei Dei: et duabus velant prote- gendo pedes ejus, hoc est, activos qui gendo pedes ejus, hoc est, activos qui ambulant per viam bonorum morum, ambulant per viam bonorum morum, scilicet honestate exempli ad proximum, scilicet honestate exempli ad proximum, et pietate intentionis ad Deum. De se- et pietate intentionis ad Deum. De se- cundo dicitur, Eccli. XLVIII, 1: Surrexit cundo dicitur, Eccli. XLVIII, 1: Surrexit Elias, propheta, quasi ignis, et verbum Elias, propheta, quasi ignis, et verbum ipsius quasi facula ardebat, scilicet in ipsius quasi facula ardebat, scilicet in consumptionem et exprobrationem vitio- consumptionem et exprobrationem vitio-

rum. rum.

XII, XII,

14 et 14 et

Sancti Novi Testamenti sunt Apostoli, Sancti Novi Testamenti sunt Apostoli, Martyres, Doctores, Virgines, Viduæ, et Martyres, Doctores, Virgines, Viduæ, et boni conjugati. Ab Apostolis sumit du- boni conjugati. Ab Apostolis sumit du- plex linum, scilicet opera supereroga- plex linum, scilicet opera supereroga- tionis, et instantiam prædicationis. De tionis, et instantiam prædicationis. De primo dicitur, II ad Corinth. primo dicitur, II ad Corinth. 15: Ecce hic tertio paratus sum venire 15: Ecce hic tertio paratus sum venire ad vos et non ero gravis vobis. Non ad vos et non ero gravis vobis. Non enim quæro quæ vestra sunt, sed vos. enim quæro quæ vestra sunt, sed vos. Nec enim debent filii parentibus thesau- Nec enim debent filii parentibus thesau- rizare, sed parentes filiis. Ego autem rizare, sed parentes filiis. Ego autem libentissime impendam et superimpendar libentissime impendam et superimpendar ipse pro animabus vestris. Act.xx, 33 et ipse pro animabus vestris. Act.xx, 33 et 34, loquitur idem Apostolus, dicens : 34, loquitur idem Apostolus, dicens : Argentum, et aurum, aut vestem nullius Argentum, et aurum, aut vestem nullius concupivi, sicut ipsi scitis: quoniam ad concupivi, sicut ipsi scitis: quoniam ad ea quæ mihi opus erant, et his qui me- ea quæ mihi opus erant, et his qui me- cum sunt, ministraverunt manus istæ. cum sunt, ministraverunt manus istæ. Item, I Regum, XII, 2 et 3, dicit Samuel: Item, I Regum, XII, 2 et 3, dicit Samuel: Conversatus coram vobis ab adole- Conversatus coram vobis ab adole-

dentem supuo solium excelsum et elevatnm et ea dentem supuo solium excelsum et elevatnm et ea quæ sub ipsa erant replebant templum, etc. quæ sub ipsa erant replebant templum, etc.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 1.

scentia mea usque ad hanc diem, ecce scentia mea usque ad hanc diem, ecce præsto sum. Loquimini de me coram Do- præsto sum. Loquimini de me coram Do- mino, et coram christo ejus, utrum bo- mino, et coram christo ejus, utrum bo- vem cujusquam tulerim aut asinum: si vem cujusquam tulerim aut asinum: si quempiam calumniatus sum, si oppres- quempiam calumniatus sum, si oppres- si aliquem, si de manu cujusquam si aliquem, si de manu cujusquam munus accepi et contemnam illud munus accepi et contemnam illud hodie, restituamque vobis. De se- hodie, restituamque vobis. De se- cundo dicitur, II ad Timoth. iv, 1 et 2: cundo dicitur, II ad Timoth. iv, 1 et 2: Testificor coram Deo, et Jesu Christo, Testificor coram Deo, et Jesu Christo, qui judicaturus est vivos et mortuos, per qui judicaturus est vivos et mortuos, per adventum ipsius et regnum ejus præ- adventum ipsius et regnum ejus præ- dica verbum, insta opportune, importu- dica verbum, insta opportune, importu- ne: argue, obsecra, increpa in omni pa- ne: argue, obsecra, increpa in omni pa- tientia, et doctrina. tientia, et doctrina.

A Martyribus duplex sumit linum, sci- A Martyribus duplex sumit linum, sci- licet fidei constantiam, et fortitudinem licet fidei constantiam, et fortitudinem in adversis. De primo dicitur, ad Ro- in adversis. De primo dicitur, ad Ro- man. x, 10 Corde creditur ad justi- man. x, 10 Corde creditur ad justi- tiam ore autem confessio fit ad salu- tiam ore autem confessio fit ad salu- tem. Et, Psal. cxv, 10: Credidi, propter tem. Et, Psal. cxv, 10: Credidi, propter quod locutus sum. Et in Evangelio quod locutus sum. Et in Evangelio Matth. x, 32: Qui confitebitur me co- Matth. x, 32: Qui confitebitur me co- ram hominibus, confitebor et ego eum ram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo. De secundo dicitur, coram Patre meo. De secundo dicitur, ad Hebr. x, 32 et seq.: Rememoramini ad Hebr. x, 32 et seq.: Rememoramini pristinos dies, in quibus illuminati, ma- pristinos dies, in quibus illuminati, ma- gnum certamen sustinuistis passionum: gnum certamen sustinuistis passionum: et in altero quidem opprobriis, et tri- et in altero quidem opprobriis, et tri- bulationibus spectaculum facti: in alte- bulationibus spectaculum facti: in alte- ro autem socii taliter conversantium effe- ro autem socii taliter conversantium effe- cti. Nam et vinctis compassi estis: et cti. Nam et vinctis compassi estis: et rapinam bonorum vestrorum cum gaudio rapinam bonorum vestrorum cum gaudio suscepistis, cognoscentes vos habere me- suscepistis, cognoscentes vos habere me- liorem et manentem substantiam. Et, liorem et manentem substantiam. Et, Act. xxv, 24: Ne timeas, Paule, Ca- Act. xxv, 24: Ne timeas, Paule, Ca- sari te oportet assistere. Item, II Machab. sari te oportet assistere. Item, II Machab. VI, 19 et 20: Eleazarus... gloriosissimam VI, 19 et 20: Eleazarus... gloriosissimam mortem magis quam odibilem vitam mortem magis quam odibilem vitam complectens, voluntarie præibat ad sup- complectens, voluntarie præibat ad sup- plicium. Intuens autem quemadmodum plicium. Intuens autem quemadmodum oporteret accedere, patienter sustinens, oporteret accedere, patienter sustinens, destinavit non admittere illicita propter destinavit non admittere illicita propter vitæ amorem. Et, infra, y, 30: Cum pla- vitæ amorem. Et, infra, y, 30: Cum pla- gis perimeretur, ingemuit, et dixit : Do- gis perimeretur, ingemuit, et dixit : Do- mine, qui habes sanctam scientiam, mine, qui habes sanctam scientiam, manifeste tu scis, quia, cum a morte pos- manifeste tu scis, quia, cum a morte pos-

1 Deuter. VI, 9. 1 Deuter. VI, 9.

XVIII XVIII

33 33

sem liberari, duros corporis sustineo do- sem liberari, duros corporis sustineo do- lores secundum animam vero propter lores secundum animam vero propter timorem tuum libenter hæc patior. timorem tuum libenter hæc patior.

A Doctoribus etiam sumit duplicem A Doctoribus etiam sumit duplicem lanam, scilicet Scripturarum meditatio- lanam, scilicet Scripturarum meditatio- nem, et sollicitudinem curæ pastoralis. nem, et sollicitudinem curæ pastoralis. De primo dicitur, in Psal. 1, 2: In lege De primo dicitur, in Psal. 1, 2: In lege Domini voluntas ejus et in lege ejus Domini voluntas ejus et in lege ejus meditabitur die ac nocte. Et propter hoc meditabitur die ac nocte. Et propter hoc præcepit Dominus in lege', quod scribe- præcepit Dominus in lege', quod scribe- rent legem et affigerent in ostiis, et fer- rent legem et affigerent in ostiis, et fer- rent etiam in manu propter jugem legis rent etiam in manu propter jugem legis meditationem. Item, Malach.11, 7: Labia meditationem. Item, Malach.11, 7: Labia Sacerdotis custodient scientiam, et legem Sacerdotis custodient scientiam, et legem requirent ex ore ejus: quia Angelus Do- requirent ex ore ejus: quia Angelus Do- mini exercituum est. De secundo dicitur, mini exercituum est. De secundo dicitur, ad Roman. x11, 8: Qui præest, in solli- ad Roman. x11, 8: Qui præest, in solli- citudine, supple, præsit. Et idem, infra, citudine, supple, præsit. Et idem, infra, , 11: Sollicitudine non pigri, supple, , 11: Sollicitudine non pigri, supple, pigri non sitis. Et hoc significatum est pigri non sitis. Et hoc significatum est in Evangelio Joannis, ubi Dominus tri- in Evangelio Joannis, ubi Dominus tri- bus vicibus quæsivit a Petro, an dilige- bus vicibus quæsivit a Petro, an dilige- ret eum plus cæteris : et toties respon- ret eum plus cæteris : et toties respon- so accepto quod diligeret eum, tribus vi- so accepto quod diligeret eum, tribus vi- cibus commisit er pascendas oves 2. Quia cibus commisit er pascendas oves 2. Quia videlicet Prælatus plus debet diligere videlicet Prælatus plus debet diligere Deum quam facultates et amicos et sei- Deum quam facultates et amicos et sei- psum, et pascere debet verbo et exem- psum, et pascere debet verbo et exem- plo et auctoritate clavium suos subjectos. plo et auctoritate clavium suos subjectos. Item, Act. xx, 28: Attendite vobis, et Item, Act. xx, 28: Attendite vobis, et universo gregi, in quo vos Spiritus san- universo gregi, in quo vos Spiritus san- ctus posuit Episcopos regere Ecclesiam ctus posuit Episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo. De Dei, quam acquisivit sanguine suo. De utroque horum simul habetur, Eccli. utroque horum simul habetur, Eccli. XLIV, 5 et 6 Laudemus viros narrantes XLIV, 5 et 6 Laudemus viros narrantes carmina Scripturarum. Homines divites carmina Scripturarum. Homines divites in virtute, pulchritudinis studium haben- in virtute, pulchritudinis studium haben- tes pacificantes in domibus suis. tes pacificantes in domibus suis.

A Confessoribus etiam duplex sumit A Confessoribus etiam duplex sumit linum, scilicet pœnitentiæ lamentum, et linum, scilicet pœnitentiæ lamentum, et longanimitatem exspectationis promisso- longanimitatem exspectationis promisso- rum. De primo dicitur, Matth. v, 5: rum. De primo dicitur, Matth. v, 5: Beati qui lugent, quoniam ipsi consola- Beati qui lugent, quoniam ipsi consola- buntur. Et, in Canticis, 11, 12 : Vox tur- buntur. Et, in Canticis, 11, 12 : Vox tur-

turis audita est in terra nostra. Et hoc turis audita est in terra nostra. Et hoc signatum est in Josue, xv, 19, ubi Axa, signatum est in Josue, xv, 19, ubi Axa, filia Caleb, pro benedictione duplex filia Caleb, pro benedictione duplex

2 Cf. Joan. xxi, 15 et seq. 2 Cf. Joan. xxi, 15 et seq.

3 3

.34 .34

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

accepit irriguum, scilicet superius, et in- accepit irriguum, scilicet superius, et in- ferius quod signat duplex lamentum, ferius quod signat duplex lamentum, scilicet pro incolatus hujus miseria, et scilicet pro incolatus hujus miseria, et pro dilatione patriæ. De secundo dicitur pro dilatione patriæ. De secundo dicitur in Genes. XLIX, 18: Salutare tuum ex- in Genes. XLIX, 18: Salutare tuum ex- spectabo, Domine. Item, Thren. 111, 26: spectabo, Domine. Item, Thren. 111, 26: Bonum est præstolari cum silentio salu- Bonum est præstolari cum silentio salu- tare Dei. Et, ad Hebr. x1, 13: Juxta tare Dei. Et, ad Hebr. x1, 13: Juxta fidem defuncti sunt omnes sancti, non fidem defuncti sunt omnes sancti, non acceptis repromissionibus sed a longe acceptis repromissionibus sed a longe eas adspiscientes, et salutantes, et confi- eas adspiscientes, et salutantes, et confi- tentes quia peregrini et hospites sunt tentes quia peregrini et hospites sunt super terram. super terram.

A Virginibus etiam duplex sumit li- A Virginibus etiam duplex sumit li- num, scilicet munditiam castitatis, et num, scilicet munditiam castitatis, et carnis mortificationem. De primo dici- carnis mortificationem. De primo dici- tur, I ad Corinth. VII, 34: Mulier innu- tur, I ad Corinth. VII, 34: Mulier innu- pta, et virgo cogitat quæ Domini sunt, pta, et virgo cogitat quæ Domini sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. Item, ut sit sancta et corpore et spiritu. Item, ibidem, y. 32: Qui sine uxore est, sol- ibidem, y. 32: Qui sine uxore est, sol- licitus est quæ Domini sunt, quomodo licitus est quæ Domini sunt, quomodo placeat Deo. De secundo, 1 ad Corinth. placeat Deo. De secundo, 1 ad Corinth. IX, 27 Castigo corpus meum, et in IX, 27 Castigo corpus meum, et in servitutem redigo: ne forte cum aliis servitutem redigo: ne forte cum aliis prædicaverim, ipse reprobus efficiar. prædicaverim, ipse reprobus efficiar. Item, ad Galat. VI, 14: Mihi autem absit Item, ad Galat. VI, 14: Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi per quem mihi mundus Jesu Christi per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo. Item, ad crucifixus est, et ego mundo. Item, ad Galat. vi, 17: De cætero nemo mihi Galat. vi, 17: De cætero nemo mihi molestus sit ego enim stigmata Domi- molestus sit ego enim stigmata Domi- ni Jesu in corpore meo porto. ni Jesu in corpore meo porto.

A Viduis etiam sumit duplex linum, A Viduis etiam sumit duplex linum, scilicet fidelitatem ad maritum, et humi- scilicet fidelitatem ad maritum, et humi- litatis indumentum. De primo dicitur, litatis indumentum. De primo dicitur, Lucæ, 11, 36 et 37, de Anna quod erat Lucæ, 11, 36 et 37, de Anna quod erat prophetissa, filia Phanuel, de tribu prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser et hæc processerat in diebus mul- Aser et hæc processerat in diebus mul- tis, et vixerat cum viro suo annis septem tis, et vixerat cum viro suo annis septem a virginitate sua. Et hæc erat vidua a virginitate sua. Et hæc erat vidua usque ad annos octoginta quatuor, quæ usque ad annos octoginta quatuor, quæ non discedebat de templo, jejuniis et ob- non discedebat de templo, jejuniis et ob- secrationibus serviens die ac nocte. Et de secrationibus serviens die ac nocte. Et de his dicit Apostolus, 1 ad Timoth. v, 5 : his dicit Apostolus, 1 ad Timoth. v, 5 : Quæ autem vere vidua est, et desolata, Quæ autem vere vidua est, et desolata, speret in Deum, et instet obsecrationi- speret in Deum, et instet obsecrationi- bus, et orationibus nocte ac die. De se- bus, et orationibus nocte ac die. De se- cundo dicitur, Judith, 1x, 1: Judith in- cundo dicitur, Judith, 1x, 1: Judith in- gressa est oratorium suum: et induens se gressa est oratorium suum: et induens se

cilicio, posuit cinerem super caput suum: cilicio, posuit cinerem super caput suum: et prosternens se Domino, clamabat ad et prosternens se Domino, clamabat ad Dominum. De utroque horum simul di- Dominum. De utroque horum simul di- citur, Cantic. 1, 9 Pulchræ sunt genæ citur, Cantic. 1, 9 Pulchræ sunt genæ tuæ sicut turturis. Turtur hujus naturæ tuæ sicut turturis. Turtur hujus naturæ dicitur esse, quod non jungitur secundis dicitur esse, quod non jungitur secundis nuptiis. Unde fidelitas illa signatur per nuptiis. Unde fidelitas illa signatur per unam genam per alteram autem signa- unam genam per alteram autem signa- tur habitus humilitatis et maturitatis. tur habitus humilitatis et maturitatis.

: :

A bonis conjugatis etiam duplex linum A bonis conjugatis etiam duplex linum sumit, scilicet misericordiam in pauperes, sumit, scilicet misericordiam in pauperes, et regimen familiæ. De primo dicitur, et regimen familiæ. De primo dicitur, Matth. v, 7 Beati misericordes, quo- Matth. v, 7 Beati misericordes, quo- niam ipsi misericordiam consequentur. niam ipsi misericordiam consequentur. Et Matth. xxv, 34: Venite, benedicti Et Matth. xxv, 34: Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis re- Patris mei, possidete paratum vobis re- gnum, etc. De secundo, I ad Timoh. v, gnum, etc. De secundo, I ad Timoh. v, 8: Si quis suorum, et maxime domesti- 8: Si quis suorum, et maxime domesti- corum curam non habet, fidem negavit, corum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior. Item, Eccli. L, 1: et est infideli deterior. Item, Eccli. L, 1: Simon, Oniæ filius, sacerdos magnus, Simon, Oniæ filius, sacerdos magnus, qui in vita sua suffulsit domum. Et, qui in vita sua suffulsit domum. Et, Genes. xxxix, 4: Joseph gubernabat cre- Genes. xxxix, 4: Joseph gubernabat cre- ditam sibi domum, et universa quæ ei ditam sibi domum, et universa quæ ei tradita fuerant. tradita fuerant.

Sequitur: Sequitur:

အာ အာ

§ 2 § 2

Et operata est consilio manuum Et operata est consilio manuum

suarum. suarum.

In quo notantur duo, scilicet modus In quo notantur duo, scilicet modus operis, et organa quibus exercetur operis, et organa quibus exercetur

opus. opus.

Circa primum notantur duo, scili- Circa primum notantur duo, scili- cet instantia operis per hoc quod dicit cet instantia operis per hoc quod dicit « Operata est, » et discretio per hoc « Operata est, » et discretio per hoc quod dicit, « consilio. » quod dicit, « consilio. »

De primo dicitur, Eccle. ix, 10: Quod- De primo dicitur, Eccle. ix, 10: Quod- cumque facere potest manus tua, instanter cumque facere potest manus tua, instanter operare: quia nec opus, nec ratio, nec operare: quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud infe- sapientia, nec scientia erunt apud infe- ros, quo tu properas. Et in hoc arguun- ros, quo tu properas. Et in hoc arguun-

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 2. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. IV, § 2.

tur duo genera hominum, scilicet pigri, tur duo genera hominum, scilicet pigri, et otiosi. De primis dicitur, Proverb. xx, et otiosi. De primis dicitur, Proverb. xx, 4 Propter frigus piger arare noluit: 4 Propter frigus piger arare noluit: mendicabit ergo æstate et non dabitur mendicabit ergo æstate et non dabitur illi. Per frigus intelligitur desidia hujus illi. Per frigus intelligitur desidia hujus vitæ per æstatem autem intelligitur dies vitæ per æstatem autem intelligitur dies judicii, quando Deus plena luce manife- judicii, quando Deus plena luce manife- stabit consilia cordium, et calore zeli sui stabit consilia cordium, et calore zeli sui reddet unicuique juxta opera sua. De reddet unicuique juxta opera sua. De secundo dicitur in Evangelio, Matth. secundo dicitur in Evangelio, Matth. xx, 6 Quid hic statis tota die otiosi? Et xx, 6 Quid hic statis tota die otiosi? Et Proverb. XII, 11: Qui sectatur otium, Proverb. XII, 11: Qui sectatur otium, stultissimus est. De utroque horum habe- stultissimus est. De utroque horum habe- tur simul, Eccle. x, 18: In pigritiis tur simul, Eccle. x, 18: In pigritiis humiliabitur contignatio, et in infirmi- humiliabitur contignatio, et in infirmi- tate manuum perstillabit domus. Per tate manuum perstillabit domus. Per contignationem intelligitur compagina- contignationem intelligitur compagina- tio virtutum, quæ dissolvitur in pigritia, tio virtutum, quæ dissolvitur in pigritia, et acquiritur per assuetudinem operis. et acquiritur per assuetudinem operis. Per infirmitatem manuum intelligitur Per infirmitatem manuum intelligitur otium, per distillationem tentatio libidi- otium, per distillationem tentatio libidi- nis, per tectum charitas, et per domum nis, per tectum charitas, et per domum

conversatio. conversatio.

De consilio, per quod intelligitur dis- De consilio, per quod intelligitur dis- cretio, dicitur, ad Roman. XII, 1: Ratio- cretio, dicitur, ad Roman. XII, 1: Ratio- nabile sit obsequium vestrum. Et nota nabile sit obsequium vestrum. Et nota quod duo exiguntur ad hoc quod consi- quod duo exiguntur ad hoc quod consi- lium sit de aliquo, scilicet, quod difficile lium sit de aliquo, scilicet, quod difficile sit, et possibile aliter fieri. Et inde scivit sit, et possibile aliter fieri. Et inde scivit mulier fortis quod reprehenduntur qui mulier fortis quod reprehenduntur qui sine consilio ordiuntur telam, et non a sine consilio ordiuntur telam, et non a Domino ut habetur, Isa. xxx, 1: Væ, Domino ut habetur, Isa. xxx, 1: Væ, filii desertores, dicit Dominus, ut face- filii desertores, dicit Dominus, ut face- retis consilium, et non ex me, et ordire- retis consilium, et non ex me, et ordire- mini telam, et non per Spiritum meum ! mini telam, et non per Spiritum meum ! Dicitur etiam, Isa. XIX, 9: Confunden Dicitur etiam, Isa. XIX, 9: Confunden tur qui operabantur linum, plectentes tur qui operabantur linum, plectentes et texentes subtilia. Et ideo sine consi- et texentes subtilia. Et ideo sine consi- lio non est operata lanam et linum præ- lio non est operata lanam et linum præ- cipue, cum dicat sapiens, Eccli. XXXII, cipue, cum dicat sapiens, Eccli. XXXII, 24 Fili, sine consilio nihil facias, et 24 Fili, sine consilio nihil facias, et post factum non pænitebis. post factum non pænitebis.

35 35

rans circa se, et altera circa proximum: rans circa se, et altera circa proximum: custodia sui, et dilectio proximi. Item, ad custodia sui, et dilectio proximi. Item, ad formositatem manus duo exiguntur, sci- formositatem manus duo exiguntur, sci- licet debita quantitas, ut sit longa ma- licet debita quantitas, ut sit longa ma- nus secundum proportionem corporis: nus secundum proportionem corporis: et debitus color, ut scilicet sit alba ma- et debitus color, ut scilicet sit alba ma- nus rubore suffusa. Ad substantiam au- nus rubore suffusa. Ad substantiam au- tem manus exiguntur quinque, scilicet tem manus exiguntur quinque, scilicet numerus digitorum, et pellis, et ossa, et numerus digitorum, et pellis, et ossa, et caro, et debita colligatio per nervos et caro, et debita colligatio per nervos et venas. Ad fortitudinem autem manus venas. Ad fortitudinem autem manus duo exiguntur, scilicet abundantia robo- duo exiguntur, scilicet abundantia robo- ris in membris manus, et abundantia spi- ris in membris manus, et abundantia spi- rituum discurrentium per venas. Et hæc rituum discurrentium per venas. Et hæc omnia est invenire in utraque manu. In omnia est invenire in utraque manu. In manu enim dilectionis proximi longitu- manu enim dilectionis proximi longitu- do est per dilectionem omnis boni, quod do est per dilectionem omnis boni, quod est in proximo. Alba vero est manus est in proximo. Alba vero est manus per innocentiam ad omnem hominem. per innocentiam ad omnem hominem. Suffusa autem est rubore compassionis Suffusa autem est rubore compassionis ad omne malum proximi: habens pel- ad omne malum proximi: habens pel- lem mollem mansuetudinis: ossa vero, lem mollem mansuetudinis: ossa vero, fortitudinem portandi imbecillitates in- fortitudinem portandi imbecillitates in- firmorum: et carnem, affectum naturæ firmorum: et carnem, affectum naturæ deficientis proximi : et colligationem per deficientis proximi : et colligationem per nervos pietatis, et venas misericordiæ, nervos pietatis, et venas misericordiæ, in quibus est rubor charitatis Dei, et in quibus est rubor charitatis Dei, et spiritualitas, scilicet spiritus per omnes spiritualitas, scilicet spiritus per omnes articulos vitam simul et vigorem diffun- articulos vitam simul et vigorem diffun- dentis. dentis.

Habet autem hæc manus quinque di- Habet autem hæc manus quinque di- gitos, et quilibet digitus unguem in cu- gitos, et quilibet digitus unguem in cu- stodiam sui: et tres articulos, ut sit flexi- stodiam sui: et tres articulos, ut sit flexi- bilis ad opus. bilis ad opus.

Primus digitus est honor parentum, Primus digitus est honor parentum, habens primum articulum ad exhibitio- habens primum articulum ad exhibitio- nem reverentiæ, secundum ad suscep- nem reverentiæ, secundum ad suscep- tionem disciplinæ, tertium ad ministra- tionem disciplinæ, tertium ad ministra- tionem necessariorum si necesse est: tionem necessariorum si necesse est: unguem autem protegentem habet me- unguem autem protegentem habet me- moriam laborum quos in nobis parentes moriam laborum quos in nobis parentes sustinuerunt. sustinuerunt.

Secundus digitus est obedientia supe- Secundus digitus est obedientia supe- Organum autem operandi intelligitur riorum, habens tres articulos, quorum Organum autem operandi intelligitur riorum, habens tres articulos, quorum per hoc quod dicitur, « Manuum sua- primus est nihil habere de propria volun- per hoc quod dicitur, « Manuum sua- primus est nihil habere de propria volun- rum: » in quo notantur duo, scilicet duæ tate ad ea quæ videntur sublimia in hoc rum: » in quo notantur duo, scilicet duæ tate ad ea quæ videntur sublimia in hoc manus, et proprietates illarum, quando mundo; secundus, multum habere de manus, et proprietates illarum, quando mundo; secundus, multum habere de dicitur, « suarum. » dicitur, « suarum. » propria voluntate ad humilia: tertius, propria voluntate ad humilia: tertius, Duæ manus mulieris sunt: una ope- celeritas non exspectans præceptum, sed Duæ manus mulieris sunt: una ope- celeritas non exspectans præceptum, sed

3.6 3.6

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

obediens ad nutum unguis protegens obediens ad nutum unguis protegens et armans totum digitum est carentia et armans totum digitum est carentia proprii sensus. proprii sensus.

Tertius digitus est humilitas ad omnes, Tertius digitus est humilitas ad omnes, habens et ipse tres articulos inflexionis habens et ipse tres articulos inflexionis suæ, quorum primus est reputaré se in- suæ, quorum primus est reputaré se in- feriorem majori: secundus, subdere se feriorem majori: secundus, subdere se pari tertius, subdere se etiam inferiori: pari tertius, subdere se etiam inferiori: unguis autem conservans est sensus pro- unguis autem conservans est sensus pro- priæ vacuitatis. priæ vacuitatis.

Quartus digitus est societas amicabilis, Quartus digitus est societas amicabilis, habens tres articulos. Primum, idem vel- habens tres articulos. Primum, idem vel- le et idem nolle cum amico: secundum, le et idem nolle cum amico: secundum, nihil turpe velle pro amico: tertium, bo- nihil turpe velle pro amico: tertium, bo- num pro amico indesinenter operari: num pro amico indesinenter operari: unguis autem digitum hunc custodiens unguis autem digitum hunc custodiens est amor virtutis. est amor virtutis.

Quintus digitus est dilectio inimico- Quintus digitus est dilectio inimico- rum, habens tres articulos. Primum, di- rum, habens tres articulos. Primum, di- missionem injuriæ: secundum, salutatio- missionem injuriæ: secundum, salutatio- nis exhibitionem: tertium, redditionem nis exhibitionem: tertium, redditionem boni pro malo unguis autem hunc di- boni pro malo unguis autem hunc di- gitum custodiens est memoria injuriarum gitum custodiens est memoria injuriarum quas nos peccando inferimus Deo. quas nos peccando inferimus Deo.

Primus horum digitorum magnus est Primus horum digitorum magnus est affectu, sed brevissimus: eo quod non affectu, sed brevissimus: eo quod non extenditur nisi in conjunctos nobis. Se- extenditur nisi in conjunctos nobis. Se- cundus autem longior, sed minor. Ter- cundus autem longior, sed minor. Ter- tius longissimus, quia ultra omnes se ex- tius longissimus, quia ultra omnes se ex- tendit humiliando. Quartus iterum bre- tendit humiliando. Quartus iterum bre- vior tertio, habens tamen venam corpo- vior tertio, habens tamen venam corpo- ris in consensu amicorum. Quintus vero ris in consensu amicorum. Quintus vero minimus affectu, sed tamen longior pri- minimus affectu, sed tamen longior pri- mo, quia plures sunt inimici quam paren- mo, quia plures sunt inimici quam paren- tes. De primo dicitur, Exod. xx, 12: tes. De primo dicitur, Exod. xx, 12: Honora patrem tuum et matrem tuam, Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longævus super terram. De se- ut sis longævus super terram. De se- cundo, ad Hebr. xIII, 17: Obedite præ- cundo, ad Hebr. xIII, 17: Obedite præ- positis vestris, et subjacete eis. Ipsi enim positis vestris, et subjacete eis. Ipsi enim pervigilant quasi rationem pro animabus pervigilant quasi rationem pro animabus vestris reddituri. De tertio, ad Philip. 11, vestris reddituri. De tertio, ad Philip. 11, 3 Nihil per contentionem, neque per 3 Nihil per contentionem, neque per inanem gloriam, supple, agentes sitis: inanem gloriam, supple, agentes sitis: sed in humilitate superiores sibi invicem sed in humilitate superiores sibi invicem arbitrantes. Et, I Petr. II, 13: Subje- arbitrantes. Et, I Petr. II, 13: Subje- cti estote omni humanæ creaturæ propter cti estote omni humanæ creaturæ propter Deum. De quarto dicitur in Proverb. Deum. De quarto dicitur in Proverb. XXVII, 9 et 10: Bonis amici consiliis ani- XXVII, 9 et 10: Bonis amici consiliis ani- ma dulcoratur. Amicum tuum, et ami- ma dulcoratur. Amicum tuum, et ami-

cum patris tui ne dimiseris. De quinto, cum patris tui ne dimiseris. De quinto, in Evangelio, Matth. v, 44: Ego dico in Evangelio, Matth. v, 44: Ego dico vobis Diligite inimicos vestros. Et, ad vobis Diligite inimicos vestros. Et, ad Roman. XII, 20: Si esurierit inimicus Roman. XII, 20: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum: si sitit, potum da tuus, ciba illum: si sitit, potum da illi. illi.

Altera manus est custodia sui, et illa Altera manus est custodia sui, et illa operatur mulier circa seipsam, habens operatur mulier circa seipsam, habens ossa vigoris et carnes, refocillationem ossa vigoris et carnes, refocillationem infirmitatis. Nervi autem ligantes sunt infirmitatis. Nervi autem ligantes sunt nervi discretionis: venæ vero, in quibus nervi discretionis: venæ vero, in quibus pulsat spiritus, est continuum dominium pulsat spiritus, est continuum dominium rationis super sensualitatem, super quam rationis super sensualitatem, super quam extenditur pellis modestiæ, undique mo- extenditur pellis modestiæ, undique mo- dum statuentis: quæ coloratur albedine dum statuentis: quæ coloratur albedine mundæ conscientiæ, cui suffunditur ru- mundæ conscientiæ, cui suffunditur ru- bor desiderii æternorum, habens quin- bor desiderii æternorum, habens quin- que digitos cum unguibus et articulis suis. que digitos cum unguibus et articulis suis.

Primus est custodia sensuum, habens Primus est custodia sensuum, habens tres articulos, scilicet ablationem vani- tres articulos, scilicet ablationem vani- tatis ab auribus et oculis, ablationem lec- tatis ab auribus et oculis, ablationem lec- cacitatis ab odoratu et gustu, et ablatio- cacitatis ab odoratu et gustu, et ablatio- nem resolutæ mollitiei a tactu. Et hunc nem resolutæ mollitiei a tactu. Et hunc digitum munit ante unguis qui est odium digitum munit ante unguis qui est odium sui. sui.