12 12

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

catur « magni consilii Angelus *. » Chri- catur « magni consilii Angelus *. » Chri- stus autem secundum æternam generatio- stus autem secundum æternam generatio- nem est prima imago et similitudo nem est prima imago et similitudo Patris. Homo autem ultima creatura Patris. Homo autem ultima creatura Dei, est etiam similitudo et imago Dei. Dei, est etiam similitudo et imago Dei. Unde Deus homo est quodammodo Unde Deus homo est quodammodo unum de duobus similibus et duabus unum de duobus similibus et duabus imaginibus, scilicet, homine et Filio Dei. imaginibus, scilicet, homine et Filio Dei. Et iste solus loqui poterat pro nobis re- Et iste solus loqui poterat pro nobis re- demptionem. Unde etiam dicit in fine demptionem. Unde etiam dicit in fine Apocal. XXII, 13: Ego sum Alpha et Apocal. XXII, 13: Ego sum Alpha et Omega, principium et finis. Principium Omega, principium et finis. Principium per divinitatem, et finis per humanita- per divinitatem, et finis per humanita- tem quia finis creaturarum est homo tem quia finis creaturarum est homo ultimo creatus. ultimo creatus.

Et sic habetur dignitas quærentis. Et sic habetur dignitas quærentis.

§ 4 § 4

Sequitur de diligentia inquisitionis, Sequitur de diligentia inquisitionis, quæ notatur per hoc quod dicit, « Inve- quæ notatur per hoc quod dicit, « Inve- niet. » niet. »

Quatuor autem modis aliquid quæri- Quatuor autem modis aliquid quæri- tur, et invenitur. Primo, quando non tur, et invenitur. Primo, quando non perditum per inquisitionem invenitur : perditum per inquisitionem invenitur : sicut in Genes. XXXVI, 24, quod Ana in- sicut in Genes. XXXVI, 24, quod Ana in- venit aquas calidas in solitudine, cum venit aquas calidas in solitudine, cum pasceret asinas Sebeon, patris sui. Quan- pasceret asinas Sebeon, patris sui. Quan- doque invenitur quod perditum recupe- doque invenitur quod perditum recupe- ratur sicut habetur in I Reg. IX, 20, ratur sicut habetur in I Reg. IX, 20, quod inventæ sunt asinæ Cis, patris quod inventæ sunt asinæ Cis, patris Saul. Quandoque invenire, idem est Saul. Quandoque invenire, idem est quod per studium in alicujus ignoti no- quod per studium in alicujus ignoti no- titiam pervenire, secundum quod dicitur titiam pervenire, secundum quod dicitur in Jerem. xv, 16: Inventi sunt sermo- in Jerem. xv, 16: Inventi sunt sermo- nes tui, et comedi eos. Quarto modo in- nes tui, et comedi eos. Quarto modo in- venitur quasi per fortunam id quod non venitur quasi per fortunam id quod non quæritur, secundum quod habetur, Isa. quæritur, secundum quod habetur, Isa. LXV, 1 Invenerunt qui non quæsierunt LXV, 1 Invenerunt qui non quæsierunt me. Omnibus his modis inventa est for- me. Omnibus his modis inventa est for- tis mulier per opus redemptionis. Inve- tis mulier per opus redemptionis. Inve- niri autem mulieris est, quia facit eam niri autem mulieris est, quia facit eam

1 Hæc verba non inveniuntur in Vulgata, uti 1 Hæc verba non inveniuntur in Vulgata, uti jam notavimus, sed in sua translatione Sep- jam notavimus, sed in sua translatione Sep- tuaginta, sex nominibus quæ dantur Emma- tuaginta, sex nominibus quæ dantur Emma-

Christus invenire quando invenit in ea Christus invenire quando invenit in ea salutem. salutem.

Et primo modo inventa est ad resur- Et primo modo inventa est ad resur- rectionem, quia resurrectionem nos per- rectionem, quia resurrectionem nos per- didimus in Adam. Si enim ipse non pec- didimus in Adam. Si enim ipse non pec- casset, non resurgeremus, quia non mo- casset, non resurgeremus, quia non mo- reremur et de hoc habetur, Deuter. reremur et de hoc habetur, Deuter. XXXII, 10 Invenit eum in terra deserta, XXXII, 10 Invenit eum in terra deserta, in loco horroris, et vaste solitudinis. in loco horroris, et vaste solitudinis. Deserta terra est terrena caro necessitati Deserta terra est terrena caro necessitati mortis addicta adhuc vivens. Locus hor- mortis addicta adhuc vivens. Locus hor- roris est corpus mortuum horrore putre- roris est corpus mortuum horrore putre- dinis fœtorem de se generans. Sed vasta dinis fœtorem de se generans. Sed vasta solitudo quando jam est in cineribus, et solitudo quando jam est in cineribus, et ibi invenit nos ad resurrectionem. ibi invenit nos ad resurrectionem.

Secundo modo invenit nos ad red- Secundo modo invenit nos ad red- emptionem sicut habetur in tribus pa- emptionem sicut habetur in tribus pa- rabolis, Luc. xv, quarum prima est de rabolis, Luc. xv, quarum prima est de habente centum oves, quarum una est habente centum oves, quarum una est perdita, et dimittuntur nonaginta no- perdita, et dimittuntur nonaginta no- vem in deserto, ut quæratur et invenia- vem in deserto, ut quæratur et invenia- tur una perdita, quæ significat hominem. tur una perdita, quæ significat hominem. Secunda parabola est de muliere ha- Secunda parabola est de muliere ha- bente drachmas decem, quarum unam bente drachmas decem, quarum unam perditam quærit, et invenit accendendo perditam quærit, et invenit accendendo lucernam, et everrendo domum. Tertia lucernam, et everrendo domum. Tertia est de filio prodigo, qui mortuus erat, et est de filio prodigo, qui mortuus erat, et revixit: perierat, et inventus est, a patre revixit: perierat, et inventus est, a patre scilicet. scilicet.

Tertio modo inventionis invenit nos Tertio modo inventionis invenit nos

Deus ad gratiam meriti, non ita quod Deus ad gratiam meriti, non ita quod ante nesciret nos scientia intelligentiæ, ante nesciret nos scientia intelligentiæ, sed ante nescivit nos scientia approba- sed ante nescivit nos scientia approba- tionis: sicut ipse dicit, Luc. xi, 27, de tionis: sicut ipse dicit, Luc. xi, 27, de quibusdam: Nescio vos...: discedite a me, quibusdam: Nescio vos...: discedite a me, operarii iniquitatis Et de hoc modo operarii iniquitatis Et de hoc modo inventionis habetur in Psal. LXXXVIII, 21, inventionis habetur in Psal. LXXXVIII, 21, ubi dicit Inveni David servum meum : ubi dicit Inveni David servum meum : oleo sancto meo unxi eum, hoc est, in- oleo sancto meo unxi eum, hoc est, in- veni David ad servitium meum et ut veni David ad servitium meum et ut hoc adimplere posset, unxi eum oleo hoc adimplere posset, unxi eum oleo gratiæ meæ. gratiæ meæ.

Quarto modo non invenit nos Deus Quarto modo non invenit nos Deus nisi reputatione sua: quia magnopere nisi reputatione sua: quia magnopere reputat se felicem, quando invenit nos. reputat se felicem, quando invenit nos.

nuel, septimum addunt, scilicet μεγάλης βουλῆς nuel, septimum addunt, scilicet μεγάλης βουλῆς "yyɛdos, magni consilii Angelus. "yyɛdos, magni consilii Angelus.

3 Cf. Matth. vII, 23 et xxv, 41 et seq. 3 Cf. Matth. vII, 23 et xxv, 41 et seq.

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. I, § 4. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. I, § 4.

Hoc signatum est in Genes. XXVII, 20, Hoc signatum est in Genes. XXVII, 20, ubi Isaac benedictionem dedit filio suo ubi Isaac benedictionem dedit filio suo Jacob propter venationem allatam sibi, Jacob propter venationem allatam sibi, talem faciens ei quæstionem: Quo mo- talem faciens ei quæstionem: Quo mo- do, inquit, tam cito invenire potuisti, do, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi? Et ille respondit: Voluntas Dei fili mi? Et ille respondit: Voluntas Dei fuit ut cito occurreret mihi quod vole- fuit ut cito occurreret mihi quod vole- bam. Isaac significat Deum Patrem, cu- bam. Isaac significat Deum Patrem, cu- jus oculi caligantes Prophetæ sunt, quia jus oculi caligantes Prophetæ sunt, quia tenebrosa aqua est in nubibus aeris 1, hoc tenebrosa aqua est in nubibus aeris 1, hoc est, doctrina veritatis in Prophetis. Ma- est, doctrina veritatis in Prophetis. Ma- jor autem filius ejus, primus Adam cui jor autem filius ejus, primus Adam cui præcepit ut ferret sibi de venatione cibos præcepit ut ferret sibi de venatione cibos captos in pharetra et arcu, hoc est, in captos in pharetra et arcu, hoc est, in ingenio et verbo. Sed ille ivit insequi ingenio et verbo. Sed ille ivit insequi silvestria, id est, lucra mundana. Minor silvestria, id est, lucra mundana. Minor autem filius ejus, secundus Adam est, autem filius ejus, secundus Adam est, hoc est, Christus homo, qui ad præcep- hoc est, Christus homo, qui ad præcep- tum matris, quæ misericordia est, quæ tum matris, quæ misericordia est, quæ etiam fecit eum incarnari, ivit ad vici- etiam fecit eum incarnari, ivit ad vici- nos greges pecorum, apportans inde duos nos greges pecorum, apportans inde duos hoedos, hoc est, corpus et animam pec- hoedos, hoc est, corpus et animam pec- catorum reputans se felicem quod cito catorum reputans se felicem quod cito invenit quod quærebat. Et per hoc subri- invenit quod quærebat. Et per hoc subri- puit benedictionem Adam: quia gra- puit benedictionem Adam: quia gra- tiam, quam in Adam hæreditario quasi tiam, quam in Adam hæreditario quasi jure debebamus possidere, ut et ip- jure debebamus possidere, ut et ip- sum tamquam patrem gratiæ benedice- sum tamquam patrem gratiæ benedice- remus, per Adam amisimus: sed per remus, per Adam amisimus: sed per Christum ad eamdem inventi sumus, et Christum ad eamdem inventi sumus, et ideo ipsum benedictione gratiarum ac- ideo ipsum benedictione gratiarum ac- tionis benedicimus. tionis benedicimus.

Sed notandum est, quod ad duo præ- Sed notandum est, quod ad duo præ- cipue Deus quærit, et invenit mulierem cipue Deus quærit, et invenit mulierem fortem et ad duo quæritur et invenitur. fortem et ad duo quæritur et invenitur. Quærit enim Deus eam primo ad gra- Quærit enim Deus eam primo ad gra- tiam et hoc signatum est in Genes. tiam et hoc signatum est in Genes.

XXXVII, XXXVII, 14 et seq., ubi Joseph quæsivit 14 et seq., ubi Joseph quæsivit fratres suos, et invénit eos in Dothain, fratres suos, et invénit eos in Dothain, quod interpretatur sufficientia defectio- quod interpretatur sufficientia defectio- nis, et significat statum peccati, ubi ve- nis, et significat statum peccati, ubi ve- rus Joseph Christus quatuor patitur a rus Joseph Christus quatuor patitur a fratribus suis, hoc est, ab hominibus: fratribus suis, hoc est, ab hominibus: primo exprobrationem, secundo denu- primo exprobrationem, secundo denu- dationem tunicæ talaris et polymitæ, dationem tunicæ talaris et polymitæ, tertio projectionem in cisternam, quar- tertio projectionem in cisternam, quar-

1 Psal. XVII, 12. 1 Psal. XVII, 12.

13 13

to venditionem Ismaelitis euntibus in to venditionem Ismaelitis euntibus in Ægyptum. Et sic quatuor peccator in- Ægyptum. Et sic quatuor peccator in- fert Christo spiritualiter. Per ingratitu- fert Christo spiritualiter. Per ingratitu- dinem enim facit contumeliam Spiritui dinem enim facit contumeliam Spiritui sancto sicut dicit Apostolus, ad Hebr. sancto sicut dicit Apostolus, ad Hebr. x, 28 et 29 Irritam quis faciens legem x, 28 et 29 Irritam quis faciens legem Moysi, sine ulla miseratione duobus vel Moysi, sine ulla miseratione duobus vel tribus testibus moritur: quanto magis tribus testibus moritur: quanto magis putatis deteriora mereri supplicia qui putatis deteriora mereri supplicia qui Filium Dei conculcaverit, et sanguinem Filium Dei conculcaverit, et sanguinem testamenti pollutum duxerit, in quo san- testamenti pollutum duxerit, in quo san- ctificatus est, et Spiritui gratiæ contu- ctificatus est, et Spiritui gratiæ contu- meliam fecerit ? Tunica polymita est ve- meliam fecerit ? Tunica polymita est ve- stis virtutum picta varietate diversarum stis virtutum picta varietate diversarum virtutum, et talaris quod ita longa sit ut virtutum, et talaris quod ita longa sit ut etiam corpus totum vestiat decore ho- etiam corpus totum vestiat decore ho- nestatis. Et hæc tingitur a peccatore nestatis. Et hæc tingitur a peccatore sanguine hædi, id est, inquinatione pec- sanguine hædi, id est, inquinatione pec- cati. Per hædum enim peccator signifi- cati. Per hædum enim peccator signifi- catur, et per sanguinem peccatum : ut catur, et per sanguinem peccatum : ut habetur, Matth. xxv, 33, quod judex habetur, Matth. xxv, 33, quod judex statuet oves a dextris suis, hoedos au- statuet oves a dextris suis, hoedos au- tem a sinistris. Tertio, projicitur in ci- tem a sinistris. Tertio, projicitur in ci- sternam, quando delectatio spiritualis sternam, quando delectatio spiritualis commutatur in carnalem. Spiritus enim commutatur in carnalem. Spiritus enim fundit ut fons aquam refrigerii, secun- fundit ut fons aquam refrigerii, secun- dum quod dicitur in Psal. xxxv, 10: dum quod dicitur in Psal. xxxv, 10: Domine, apud te est fons vitæ, etc. Ca- Domine, apud te est fons vitæ, etc. Ca- ro autem videtur quidem continere de- ro autem videtur quidem continere de- lectationis refrigerium: sed tamquam ex lectationis refrigerium: sed tamquam ex cisterna dissipata effluit statim per rimas cisterna dissipata effluit statim per rimas miseriæ in doloribus et tristitiis, secun- miseriæ in doloribus et tristitiis, secun- dum quod conqueritur Dominus in Je- dum quod conqueritur Dominus in Je- rem. II, 12 et 13: Obstupescite, cæli, su- rem. II, 12 et 13: Obstupescite, cæli, su- per hoc et portæ ejus, desolamini vehe- per hoc et portæ ejus, desolamini vehe- menter. Duo enim mala fecit populus menter. Duo enim mala fecit populus meus me dereliquerunt fontem aquæ meus me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, cisternas vivæ, et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipatas, quæ continere non valent dissipatas, quæ continere non valent aquas. Coeli sunt Angeli, et portæ cœli aquas. Coeli sunt Angeli, et portæ cœli homines sancti, per quorum exempla homines sancti, per quorum exempla intramus in cœlos, quos vocat Deus intramus in cœlos, quos vocat Deus in admirationem et abominationem fa- in admirationem et abominationem fa- cti hujus. Quarto, venditur negotiato- cti hujus. Quarto, venditur negotiato- ribus Ægypti et hoc fit quando lu- ribus Ægypti et hoc fit quando lu- crum gratiæ postponitur, et ad lucrum crum gratiæ postponitur, et ad lucrum mundi hujus mens anxiatur : sicut mundi hujus mens anxiatur : sicut

14 14

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Judas qui pretium universitatis ven- Judas qui pretium universitatis ven- didit pro pretio triginta denariorum. didit pro pretio triginta denariorum. Ibi ergo Christus invenit mulierem, Ibi ergo Christus invenit mulierem, quærens eam ad gratiam. quærens eam ad gratiam.

Secundo, quærit et invenit eam ad Secundo, quærit et invenit eam ad fidelitatem, per tentationes: ut habetur, fidelitatem, per tentationes: ut habetur, Sapient. III, 5 et 6: Deus tentavit suos, Sapient. III, 5 et 6: Deus tentavit suos, et invenit illos dignos se. Tamquam au- et invenit illos dignos se. Tamquam au- rum in fornace probavit illos, et quasi rum in fornace probavit illos, et quasi holocausti hostiam accepit illos. Et hoc holocausti hostiam accepit illos. Et hoc signatum est in Genes. XXII, 1 et seq., signatum est in Genes. XXII, 1 et seq., ubi Deus tentavit Abraham ut immola- ubi Deus tentavit Abraham ut immola- ret filium, ponens eum nobis in exem- ret filium, ponens eum nobis in exem- plum fidelitatis. Et in Evangelio Matth. plum fidelitatis. Et in Evangelio Matth. xxiv, 45 et seq.: Quis, putas, est fidelis xxiv, 45 et seq.: Quis, putas, est fidelis servus, et prudens, quem constituit do- servus, et prudens, quem constituit do- minus suus super familiam suam, ut minus suus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore? Beatus ille det illis cibum in tempore? Beatus ille servus, quem cum venerit Dominus ejus, servus, quem cum venerit Dominus ejus, invenerit sic facientem. Amen dico vobis, invenerit sic facientem. Amen dico vobis, quoniam super omnia bona sua consti- quoniam super omnia bona sua consti-

tuet eum. tuet eum.

Mulier etiam quærit Deum ad duo, Mulier etiam quærit Deum ad duo, scilicet ad adjutorium, et ad amplexum. scilicet ad adjutorium, et ad amplexum.

Ad adjutorium in tentationibus : et de Ad adjutorium in tentationibus : et de hoc loquitur Psal. cıv, 4: Quærite Do- hoc loquitur Psal. cıv, 4: Quærite Do- minum, et confirmamini : quærite fa- minum, et confirmamini : quærite fa- ciem ejus semper. Et, Isa. Lv, 6: Quæ- ciem ejus semper. Et, Isa. Lv, 6: Quæ- rite Dominum, dum inveniri potest rite Dominum, dum inveniri potest invocate eum, dum prope est. invocate eum, dum prope est.

Ad amplexum autem quærit eum in Ad amplexum autem quærit eum in devotione. De hoc habetur, Cantic. III, 1 devotione. De hoc habetur, Cantic. III, 1 et 2: In lectulo meo per noctes quæsivi et 2: In lectulo meo per noctes quæsivi quem diligit anima mea: quæsivi illum, quem diligit anima mea: quæsivi illum, et non inveni. Surgam, et circuibo civi- et non inveni. Surgam, et circuibo civi- tatem per vicos et plateas quæram tatem per vicos et plateas quæram quem diligit anima mea, etc. Et infra, quem diligit anima mea, etc. Et infra, y. 4 Tenui eum, nec dimittam, donec y. 4 Tenui eum, nec dimittam, donec introducam illum in domum matris introducam illum in domum matris meæ, et in cubiculum genitricis meæ. meæ, et in cubiculum genitricis meæ. Lectulus est quies contemplationis: no- Lectulus est quies contemplationis: no-

ctes ctes

vero obscuritates consideratio- vero obscuritates consideratio- num quia, sicut dicit Apostolus, num quia, sicut dicit Apostolus, II ad Corinth. v, 7: Per fidem ambu- II ad Corinth. v, 7: Per fidem ambu- lamus, et non per speciem. Fidei au- lamus, et non per speciem. Fidei au- tem visio per speculum et in ænig- tem visio per speculum et in ænig- mate est quia, ut dicitur in libro mate est quia, ut dicitur in libro

Sapient. Ix, 15 Corpus, quod cor- Sapient. Ix, 15 Corpus, quod cor- rumpitur, aggravat animam, et terrena rumpitur, aggravat animam, et terrena inhabitatio deprimit sensum multa cogi- inhabitatio deprimit sensum multa cogi- tantem. In his noctibus quæritur spon- tantem. In his noctibus quæritur spon- sus ad amplexum, et non invenitur : sus ad amplexum, et non invenitur : quia non exhibet se ut sponsum, sed po- quia non exhibet se ut sponsum, sed po- tius ut peregrinum. Et hoc conqueritur tius ut peregrinum. Et hoc conqueritur Jeremias, xiv, 8, dicens ad Dominum : Jeremias, xiv, 8, dicens ad Dominum : Quare quasi colonus futurus es in terra, Quare quasi colonus futurus es in terra, et quasi viator declinans ad manen- et quasi viator declinans ad manen- dum? Surgit ergo sponsa elevando dum? Surgit ergo sponsa elevando mentis intuitum ab omni sollicitudine mentis intuitum ab omni sollicitudine corporis ad contemplationem æterno- corporis ad contemplationem æterno- rum, et circuit vicos, hoc est, disposi- rum, et circuit vicos, hoc est, disposi- tiones Sanctorum in præmiis æternis, et tiones Sanctorum in præmiis æternis, et plateas, hoc est, latitudines Angelorum plateas, hoc est, latitudines Angelorum in hierarchiis coelestibus platea enim in hierarchiis coelestibus platea enim dicitur a ñλarò Græce quod latine latum dicitur a ñλarò Græce quod latine latum sonat quærens si dilectum animæ suæ sonat quærens si dilectum animæ suæ viderint: quod nihil aliud est quam con- viderint: quod nihil aliud est quam con- sideratione gloriæ Sanctorum, quasi sideratione gloriæ Sanctorum, quasi quadam manuductione instrumenti ad quadam manuductione instrumenti ad lucem inaccessibilem quam Deus inha- lucem inaccessibilem quam Deus inha- bitat, obtutum mentis elevare. Et ideo bitat, obtutum mentis elevare. Et ideo eos qui sic eam instruunt, vocat vigi- eos qui sic eam instruunt, vocat vigi- les qui custodiunt civitatem: signans les qui custodiunt civitatem: signans Angelos deputandos ad custodiam Eccle- Angelos deputandos ad custodiam Eccle- siæ, quæ est civitas Jerusalem cœlestis. siæ, quæ est civitas Jerusalem cœlestis. llli enim purgant animas quo liberius llli enim purgant animas quo liberius possint contemplari lumen incircumscri- possint contemplari lumen incircumscri- ptum. Et hoc est quod dicitur, Isa. VI, 6: ptum. Et hoc est quod dicitur, Isa. VI, 6: Volavit ad me unus de Seraphim, et in Volavit ad me unus de Seraphim, et in manu ejus calculus, quem forcipe tule- manu ejus calculus, quem forcipe tule- rat de altari : et tetigit os meum, et di- rat de altari : et tetigit os meum, et di- xit: Ecce tetigit hoc labia tua, et aufé- xit: Ecce tetigit hoc labia tua, et aufé- retur iniquitas tua, et peccatum tuum retur iniquitas tua, et peccatum tuum mundabitur. Calculus est ignita veritas. mundabitur. Calculus est ignita veritas. Forceps a duobus brachiis stringens col- Forceps a duobus brachiis stringens col- ligatis, est consideratio unum brachium ligatis, est consideratio unum brachium habens fidem, et alterum intellectum habens fidem, et alterum intellectum connexa sibi invicem clavo revelationis connexa sibi invicem clavo revelationis divinæ. Altare est altitudo æternæ beati- divinæ. Altare est altitudo æternæ beati- tudinis ut sic per ministerium et illumi- tudinis ut sic per ministerium et illumi- nationem angelicam tangatur os cordis et nationem angelicam tangatur os cordis et animæ, et duo labia ejus, scilicet rationis animæ, et duo labia ejus, scilicet rationis et voluntatis et mundatur cor ab ini- et voluntatis et mundatur cor ab ini- quitate, quæ est curvitas desiderii per quitate, quæ est curvitas desiderii per appetitum terrenorum, et appetitum appetitum terrenorum, et appetitum operationis pravæ: ut sit una de his de operationis pravæ: ut sit una de his de

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. I, § 5. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. I, § 5.

quibus Dominus dicit, Matth. v, 8: Bea- quibus Dominus dicit, Matth. v, 8: Bea- ti mundo corde, quoniam ipsi Deum vi- ti mundo corde, quoniam ipsi Deum vi- debunt. debunt.

Quod autem sequitur, Cantic. 111, 4: Quod autem sequitur, Cantic. 111, 4: Paululum cum pertransissem, etc. Hoc Paululum cum pertransissem, etc. Hoc est, quod beatitudo Dei non videtur ni- est, quod beatitudo Dei non videtur ni- si super omne quod creatum est, ut ele- si super omne quod creatum est, ut ele- vetur consideratio mentis : et ibi inven- vetur consideratio mentis : et ibi inven- tus tenetur per orationis instantiam, et tus tenetur per orationis instantiam, et non dimittetur etiamsi fingat velle lon- non dimittetur etiamsi fingat velle lon- gius ire per fervorem devotionis, donec gius ire per fervorem devotionis, donec introducatur in domum cordis, quæ est introducatur in domum cordis, quæ est domus matris sapientiæ, et in cubicu- domus matris sapientiæ, et in cubicu- lum conscientiæ, ubi habitat genitrix lum conscientiæ, ubi habitat genitrix omnis boni, scilicet gratia. omnis boni, scilicet gratia.

§ 5 § 5

Sequitur de laude alta mulieris inven- Sequitur de laude alta mulieris inven- tæ, quæ continetur in his : tæ, quæ continetur in his :

15 15

dimeret. Et de isto procul quantum ad dimeret. Et de isto procul quantum ad utrumque horum, in libro Numer. xxiv, utrumque horum, in libro Numer. xxiv, 23 Heu! quis victurus est, quando ista 23 Heu! quis victurus est, quando ista faciet Deus? Quasi diceret : Procul est a faciet Deus? Quasi diceret : Procul est a nobis tempus illud. Et, Habac. 11,2 et 3 : nobis tempus illud. Et, Habac. 11,2 et 3 : Scribe visum, et explana eum super ta- Scribe visum, et explana eum super ta- bulas, ut percurrat qui legerit eum. bulas, ut percurrat qui legerit eum. Quia adhuc visus procul et apparebit Quia adhuc visus procul et apparebit in finem, et non mentietur: si moram in finem, et non mentietur: si moram fecerit, exspecta illum, quia veniens ve- fecerit, exspecta illum, quia veniens ve- niet, et non tardabit. Et vocat visum re- niet, et non tardabit. Et vocat visum re- velationem sibi ostensam a Domino de velationem sibi ostensam a Domino de pretio redemptionis, et pretio glorifica- pretio redemptionis, et pretio glorifica- tionis. tionis.

: :

Est etiam procul in natura, quod patet. Est etiam procul in natura, quod patet. Quia pretium mulieris Deus est, qui Quia pretium mulieris Deus est, qui principium omnium est: mulier autem principium omnium est: mulier autem finis omnium creaturarum est et finis et finis omnium creaturarum est et finis et principium in natura maxime procul sunt. principium in natura maxime procul sunt. Et hoc est quod dicitur in Ecclesiastico, Et hoc est quod dicitur in Ecclesiastico, XXIV, 44 Doctrinam quasi antelucanum XXIV, 44 Doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus, et enarrabo illam us- illumino omnibus, et enarrabo illam us-

Procul et de ultimi finibus pretium que ad longinquum. Doctrina quæ est Procul et de ultimi finibus pretium que ad longinquum. Doctrina quæ est

ejus. ejus.

Est autem qua- Est autem qua- tuor modis pro- tuor modis pro- cul: cul:

Tempore, Tempore, Distantia naturæ, Distantia naturæ, Elongatione a cogni- Elongatione a cogni- tione humana, tione humana, Latitudine eorum in Latitudine eorum in quibus est pretium. quibus est pretium. Tempore dupliciter, scilicet quantum Tempore dupliciter, scilicet quantum ad finem mundi, quando dabitur pretium ad finem mundi, quando dabitur pretium quoad corpus in resurrectione et de quoad corpus in resurrectione et de hoc habetur in Ecclesiaste, XI, 1: Mitte hoc habetur in Ecclesiaste, XI, 1: Mitte panem tuum super transeuntes aquas, panem tuum super transeuntes aquas, quia post multa tempora invenies illum. quia post multa tempora invenies illum. Similiter procul est quantum ad tempus Similiter procul est quantum ad tempus quod prædestinavit Deus, quia pretium quod prædestinavit Deus, quia pretium redemptionis misit Deus in novissimis redemptionis misit Deus in novissimis diebus. Et ideo etiam illud tempus dici- diebus. Et ideo etiam illud tempus dici- tur plenitudo temporis. Ad Galat. IV, 4 tur plenitudo temporis. Ad Galat. IV, 4 et 5, ubi sic dicit Apostolus: At ubi et 5, ubi sic dicit Apostolus: At ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Fi- venit plenitudo temporis, misit Deus Fi- lium suum factum ex muliere, factum lium suum factum ex muliere, factum sub lege : ut eos qui sub lege erant, re- sub lege : ut eos qui sub lege erant, re-

1 Genes. xxiv, 63: Cumque elevasset oculos, 1 Genes. xxiv, 63: Cumque elevasset oculos,

quasi antelucanum, est doctrina creatio- quasi antelucanum, est doctrina creatio- nis quam ostendit Deus in creaturis. Sed nis quam ostendit Deus in creaturis. Sed enarrata est usque ad hominem, quia enarrata est usque ad hominem, quia « homo distat per gradus omnium en- « homo distat per gradus omnium en- << tium,» ut dicit Gregorius. Est enim cum << tium,» ut dicit Gregorius. Est enim cum lapidibus, et vivit cum arboribus, sentit lapidibus, et vivit cum arboribus, sentit cum animalibus, et ratiocinatur cum An- cum animalibus, et ratiocinatur cum An- gelis. Similiter, Isa. LV, 9: Quia sicut gelis. Similiter, Isa. LV, 9: Quia sicut exaltantur cæli a terra, sic exaltatæ sunt exaltantur cæli a terra, sic exaltatæ sunt viæ meæ a viis vestris, et cogitationes viæ meæ a viis vestris, et cogitationes meæ a cogitationibus vestris. Coelum pri- meæ a cogitationibus vestris. Coelum pri- mum est in loco, et terra ultimum: et mum est in loco, et terra ultimum: et sic Deus primum est in natura, et homo sic Deus primum est in natura, et homo ultimum. Et hoc bene signatum est, Ge- ultimum. Et hoc bene signatum est, Ge- nes. xxiv, 63, ubi dicitur quod Isaac nes. xxiv, 63, ubi dicitur quod Isaac elevatis oculis procul vidit venientes ca- elevatis oculis procul vidit venientes ca- melos in quibus adducebatur Rebecca 1. melos in quibus adducebatur Rebecca 1. Isaac Filius Dei est. Rebecca autem Ec- Isaac Filius Dei est. Rebecca autem Ec- clesia: quia Rebecca interpretatur quæ clesia: quia Rebecca interpretatur quæ multum accepit, et signat Ecclesiam multum accepit, et signat Ecclesiam quæ accipit omnia charismata gratia- quæ accipit omnia charismata gratia- rum. Cameli autem in quibus venit, rum. Cameli autem in quibus venit, propter gibbositatem signant carnem propter gibbositatem signant carnem Isaac scilicet, vidit camelos venientes procul. Isaac scilicet, vidit camelos venientes procul.

16 16

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quæ gibbosa est, propter mortalitatem quæ gibbosa est, propter mortalitatem et infirmitatem in quam cecidimus. Et et infirmitatem in quam cecidimus. Et dicit procul eam videre Isaac propter di- dicit procul eam videre Isaac propter di- stantiam dignitatis naturæ suæ a natura stantiam dignitatis naturæ suæ a natura nostra. Et hoc est etiam quod dicitur, nostra. Et hoc est etiam quod dicitur, Exod. xx, 18 Cunctus populus vide- Exod. xx, 18 Cunctus populus vide- bat voces et lampades, et sonitum bucci- bat voces et lampades, et sonitum bucci- næ montemque fumantem: et perterri- næ montemque fumantem: et perterri- ti ac pavore concussi, steterunt procul. ti ac pavore concussi, steterunt procul. Mons eminentia divinæ naturæ est. Fu- Mons eminentia divinæ naturæ est. Fu- mus autem evaporatio creaturæ est ab mus autem evaporatio creaturæ est ab ipsa, non de essentia quidem, sed de ipsa, non de essentia quidem, sed de voluntate, quia dicit Damascenus, quod voluntate, quia dicit Damascenus, quod « creatura est opus voluntatis existens : » « creatura est opus voluntatis existens : » voces autem sunt præcepta et mandata voces autem sunt præcepta et mandata legis. Et buccinæ sunt voces Propheta- legis. Et buccinæ sunt voces Propheta- rum quibus cognoscimus elongationem rum quibus cognoscimus elongationem et altitudinem divinæ naturæ, et admira- et altitudinem divinæ naturæ, et admira- tione concussi cognoscimus nos procul tione concussi cognoscimus nos procul stare ab ipso qui pretium nostrum est. stare ab ipso qui pretium nostrum est.

Tertio modo est procul elongatione a Tertio modo est procul elongatione a nostra cognitione, quia parum de ipso nostra cognitione, quia parum de ipso cognoscimus sicut dicitur, Job. xxxvi, cognoscimus sicut dicitur, Job. xxxvi, 25 et 26 Omnes homines vident eum, 25 et 26 Omnes homines vident eum, unusquisque intuetur procul. Ecce, Deus unusquisque intuetur procul. Ecce, Deus magnus vincens scientiam nostram : nu- magnus vincens scientiam nostram : nu- merus annorum ejus inæstimabilis, sup- merus annorum ejus inæstimabilis, sup- ple, est. Et hoc signatum est, Genes. ple, est. Et hoc signatum est, Genes. xx11, 4, ubi dicitur, quod die tertio Abra- xx11, 4, ubi dicitur, quod die tertio Abra- ham vidit procul locum qui dicebatur ham vidit procul locum qui dicebatur mons visionis. Tres enim dies sunt tres mons visionis. Tres enim dies sunt tres illuminationes divinæ quibus cognosci- illuminationes divinæ quibus cognosci- mus Deum. Prima est per vestigium, mus Deum. Prima est per vestigium, quando scilicet cognoscimus eum per quando scilicet cognoscimus eum per creaturas irrationales. Secunda est per creaturas irrationales. Secunda est per imaginem, quando cognoscimus eum per imaginem, quando cognoscimus eum per rationales creaturas. Et tertia est quando rationales creaturas. Et tertia est quando cognoscimus eum in seipso, et tunc vi- cognoscimus eum in seipso, et tunc vi- demus procul et ideo obscure. demus procul et ideo obscure.

Quarto modo procul est quantum ad Quarto modo procul est quantum ad latitudinem pretii: quia Deus, qui pre- latitudinem pretii: quia Deus, qui pre- tium nostrum est, ubique est. Et de hoc tium nostrum est, ubique est. Et de hoc dicitur, Josue, 1, 3 et 4 : Omnem locum, dicitur, Josue, 1, 3 et 4 : Omnem locum, quem calcaverit vestigium pedis vestri, quem calcaverit vestigium pedis vestri, vobis tradam, sicut locutus sum Moysi. A vobis tradam, sicut locutus sum Moysi. A deserto et Libano usque ad fluvium ma- deserto et Libano usque ad fluvium ma- gnum Euphraten, omnis terra Hethæorum gnum Euphraten, omnis terra Hethæorum

usque ad mare Magnum contra solis oc- usque ad mare Magnum contra solis oc- casum erit terminus vester. Desertum di- casum erit terminus vester. Desertum di- citur mundus, eo quod non habitatur, sed citur mundus, eo quod non habitatur, sed potius transit. Libanus dicitur congrega- potius transit. Libanus dicitur congrega- tio Sanctorum in patria: quia Libanus. tio Sanctorum in patria: quia Libanus. interpretatur candidatio, et Sancti can- interpretatur candidatio, et Sancti can- didati erunt utraque stola, corporis et ani- didati erunt utraque stola, corporis et ani- mæ scilicet. Fluvius autem magnus Eu- mæ scilicet. Fluvius autem magnus Eu- phrates, qui interpretatur crescens vel phrates, qui interpretatur crescens vel frugifer, signat gloriam hominis Christi, frugifer, signat gloriam hominis Christi, qui crevit et fructificavit ad gloriam om- qui crevit et fructificavit ad gloriam om- mium Sanctorum. Terra vero Hethæorum mium Sanctorum. Terra vero Hethæorum infernus est damnatorum, quia Hethæi for- infernus est damnatorum, quia Hethæi for- midantes interpretantur. Sed mare Ma- midantes interpretantur. Sed mare Ma- gnum est profunditas amaritudinis dæ- gnum est profunditas amaritudinis dæ- monum. Locus autem occasus solis est monum. Locus autem occasus solis est habitatio eorum qui in originali peccato habitatio eorum qui in originali peccato defuncti sunt, quia illis non oritur lumen defuncti sunt, quia illis non oritur lumen visionis Dei. Et sic quocumque ponant visionis Dei. Et sic quocumque ponant vestigium considerationis suæ, haben vestigium considerationis suæ, haben pretium dum gaudent de justitia pu- pretium dum gaudent de justitia pu- niente reprobos, et remunerante pios. niente reprobos, et remunerante pios.

De ultimis autem (Naturæ, De ultimis autem (Naturæ, finibus est tribus mo- Animæ, finibus est tribus mo- Animæ, dis, scilicet, dis, scilicet, Beatitudinis. Beatitudinis.

Ultimi fines naturæ sunt divinitas et Ultimi fines naturæ sunt divinitas et humanitas, ut dictum est: quia ex parte humanitas, ut dictum est: quia ex parte principii ultra divinitatem non est pro- principii ultra divinitatem non est pro- cedere: ex parte autem creaturæ non est cedere: ex parte autem creaturæ non est procedere ultra humanitatem. Et hoc est procedere ultra humanitatem. Et hoc est quod dicitur, Sapient. VIII, 1, quod at- quod dicitur, Sapient. VIII, 1, quod at- tingit a fine usque ad finem fortiter, et tingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter. Primum quoad disponit omnia suaviter. Primum quoad incarnationem, secundum quoad glorifi- incarnationem, secundum quoad glorifi- cationem intelligitur. Et ideo dicitur, cationem intelligitur. Et ideo dicitur, Joan. x, 9: Ingredietur, et egredietur, et Joan. x, 9: Ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. Secundum Augusti- pascua inveniet. Secundum Augusti- num « Intus scilicet ingredietur et in- num « Intus scilicet ingredietur et in- « veniet pascua fruitionis in Salvatoris « veniet pascua fruitionis in Salvatoris «< divinitate et foras egredietur, et in- «< divinitate et foras egredietur, et in- « veniet pascua fruitionis in humanitate.» « veniet pascua fruitionis in humanitate.»

Fines animæ sunt duo, scilicet sum- Fines animæ sunt duo, scilicet sum- ma veritas quæ est finis intellectus, et ma veritas quæ est finis intellectus, et summa bonitas quæ est finis affectus. summa bonitas quæ est finis affectus. Et de hoc loquitur, Isa. Et de hoc loquitur, Isa. LVIII, 11: Im- LVIII, 11: Im- plebit splendoribus animam tuam, et plebit splendoribus animam tuam, et ossa tua liberabit. Anima enim quoad ossa tua liberabit. Anima enim quoad intellectum splendore veritatis impletur : intellectum splendore veritatis impletur :

LIB. DE MULIERE FORTI CAP. I, § 5. LIB. DE MULIERE FORTI CAP. I, § 5.

et robur ipsius affectus est summa boni- et robur ipsius affectus est summa boni- tas, per cujus influxum ab omni miseria tas, per cujus influxum ab omni miseria liberabitur. De hoc eodem habetur, Joan. liberabitur. De hoc eodem habetur, Joan. I, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam I, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum gratiæ quasi unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis gratiæ quoad bonitatem af- et veritatis gratiæ quoad bonitatem af- fectus, veritatis quoad illustrationem in- fectus, veritatis quoad illustrationem in- tellectus. tellectus.

Finis beatitu- Finis beatitu- dinis est in tri- dinis est in tri- bus, scilicet, bus, scilicet,

In veritate boni quod In veritate boni quod est beatitudo, est beatitudo,

17 17

tum est in agrum figuli redimendum. tum est in agrum figuli redimendum. Ager figuli est humana natura de qua Ager figuli est humana natura de qua finxit nos Deus. Et de hoc habetur, Za- finxit nos Deus. Et de hoc habetur, Za- chariæ, x1, 12 et 13: Appenderunt mer- chariæ, x1, 12 et 13: Appenderunt mer- cedem meam triginta argenteos. Et dixit cedem meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Projice illud ad sta- Dominus ad me: Projice illud ad sta- tuarium, decorum pretium, quo appre- tuarium, decorum pretium, quo appre- tiatus sum ab eis. Et tuli triginta ar- tiatus sum ab eis. Et tuli triginta ar- genteos, et projeci illos in domum Do- genteos, et projeci illos in domum Do- mini, ad statuarium. Statuarius faciens mini, ad statuarium. Statuarius faciens imaginem decoris Deus est, triginta ar- imaginem decoris Deus est, triginta ar- In universalitate ejus- gentei pretium universitatis, domus Do- In universalitate ejus- gentei pretium universitatis, domus Do- dem, dem, mini Ecclesia. Projecimus ergo triginta mini Ecclesia. Projecimus ergo triginta argenteos in domum Domini ad redemp- argenteos in domum Domini ad redemp- tionem nostram, quando pretium univer- tionem nostram, quando pretium univer- sitatis in Ecclesia oblatum est Deo ad sitatis in Ecclesia oblatum est Deo ad redemptionem fidelium: sicut dicitur in redemptionem fidelium: sicut dicitur in Psalmo cxXXIX, 7: Apud Dominum mise- Psalmo cxXXIX, 7: Apud Dominum mise- ricordia, et copiosa apud eum redemptio. ricordia, et copiosa apud eum redemptio. Et alibi, in Psal. cx, 9: Redemptionem Et alibi, in Psal. cx, 9: Redemptionem misit Dominus populo suo : mandavit in misit Dominus populo suo : mandavit in æternum testamentum suum. æternum testamentum suum.

In indeficientia. In indeficientia. De primo, dicitur in Evangelio Luc. De primo, dicitur in Evangelio Luc. XVIII, 19 Nemo bonus nisi solus Deus. XVIII, 19 Nemo bonus nisi solus Deus. De universalitate dicitur, Sapient. vii, De universalitate dicitur, Sapient. vii, 11: Venerunt mihi omnia bona pariter 11: Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa. Et Boetius : « Beatitudo est cum illa. Et Boetius : « Beatitudo est « status omnium bonorum aggregatione « status omnium bonorum aggregatione « perfectus'. » « perfectus'. »

De indeficientia habetur, Apoc. XXI, 4: De indeficientia habetur, Apoc. XXI, 4: Mors ultra non erit, neque luctus, neque Mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quia pri- clamor, neque dolor erit ultra, quia pri-

.ma abierunt. .ma abierunt.

In his tribus finibus beatitudinis, scili- In his tribus finibus beatitudinis, scili- cet in vero bono, in universali, et indefi- cet in vero bono, in universali, et indefi- cienti, est gaudium plenum, de quo dicit cienti, est gaudium plenum, de quo dicit Dominus, Joan. xvi, 24: Petite, et acci- Dominus, Joan. xvi, 24: Petite, et acci- pietis, ut gaudium vestrum sit plenum. pietis, ut gaudium vestrum sit plenum.

Pretium etiam quod procul et de ulti- Pretium etiam quod procul et de ulti- mis finibus est, triplex est, scilicet, mis finibus est, triplex est, scilicet, Redemptionis, Redemptionis,

Pretium Regni, Pretium Regni,

Coronæ. Coronæ.

De pretio redemptionis habetur, Matth. De pretio redemptionis habetur, Matth. XXV11,9 et 10 Acceperunt triginta argen- XXV11,9 et 10 Acceperunt triginta argen- teos pretium appretiati, quem appretia- teos pretium appretiati, quem appretia- verunt a filiis Israel. Et dederunt eos in verunt a filiis Israel. Et dederunt eos in agrum figuli, sicut constituit mihi Do- agrum figuli, sicut constituit mihi Do- minus. Pretium appreciati est pretium minus. Pretium appreciati est pretium Judæ, qui appretiatus est a filiis Israel ut Judæ, qui appretiatus est a filiis Israel ut traderet Dominum et hoc pretium da- traderet Dominum et hoc pretium da-

1 BOETIUS, In libro III de Consolatione philo- 1 BOETIUS, In libro III de Consolatione philo- sophiæ. sophiæ.

XVIII XVIII

Pretium autem regni est denarius Pretium autem regni est denarius diurnus qui datur laborantibus in vinea: diurnus qui datur laborantibus in vinea: de quo habetur, Matth. xx, 2, quod de quo habetur, Matth. xx, 2, quod conventione facta cum operariis ex dena- conventione facta cum operariis ex dena- rio diurno, misit eos in vineam suam. rio diurno, misit eos in vineam suam. Et post laborem diei, id est meritum vi- Et post laborem diei, id est meritum vi- tæ, acceperunt singulos denarios 2, id est, tæ, acceperunt singulos denarios 2, id est, regnum coelorum. De hoc eodem habetur regnum coelorum. De hoc eodem habetur in Psal. cxxvi, 2 et 3 Cum dederit di- in Psal. cxxvi, 2 et 3 Cum dederit di- lectis suis somnum, scilicet, post mor- lectis suis somnum, scilicet, post mor- tem, ecce hæreditas Domini, filii mer- tem, ecce hæreditas Domini, filii mer- ces, hoc est merces quæ debetur Filio: ces, hoc est merces quæ debetur Filio: et hæc merces est fructus ventris, scili- et hæc merces est fructus ventris, scili- cet Virginis, id est, Christus qui est mer- cet Virginis, id est, Christus qui est mer- ces et beatitudo nostra. ces et beatitudo nostra.

De pretio coronæ habetur, I ad Co- De pretio coronæ habetur, I ad Co- rinth. ix, 24, ubi sic dicit Apostolus: Ii rinth. ix, 24, ubi sic dicit Apostolus: Ii qui in stadio currunt, omnes quidem qui in stadio currunt, omnes quidem currunt, sed unus accipit bravium. Bra- currunt, sed unus accipit bravium. Bra- vium autem est corona currentis vel vium autem est corona currentis vel agonizantis : et ideo sequitur, *. 25: agonizantis : et ideo sequitur, *. 25: Omnis qui in agone contendit, ab om- Omnis qui in agone contendit, ab om-

2 Matth. xx, 9. 2 Matth. xx, 9.

2 2

18 18

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nibus se abstinet : et illi quidem ut cor- nibus se abstinet : et illi quidem ut cor- ruptibilem coronam accipiant, nos au- ruptibilem coronam accipiant, nos au- tem incorruptam. Item, in Isaia, xxvIII, tem incorruptam. Item, in Isaia, xxvIII, 5 Erit Dominus exercituum corona 5 Erit Dominus exercituum corona gloriæ, et sertum exsultationis residuo gloriæ, et sertum exsultationis residuo populi sui. Et, Il ad Timoth. iv, 7 et 8: populi sui. Et, Il ad Timoth. iv, 7 et 8:

Bonum certamen certavi, cursum con- Bonum certamen certavi, cursum con- summavi, fidem servavi. In reliquo repo- summavi, fidem servavi. In reliquo repo- sita est mihi corona justitiæ, quam red- sita est mihi corona justitiæ, quam red- det mihi Dominus in illa die justus ju- det mihi Dominus in illa die justus ju- dex non solum autem mihi, sed et iis, dex non solum autem mihi, sed et iis, qui diligunt adventum ejus. qui diligunt adventum ejus.

CAPUT II. CAPUT II.

§ 1 § 1

ာ ာ

BETH ( 7 ) BETH ( 7 )

Confidit in ea cor viri sui, Confidit in ea cor viri sui, et spoliis non indigebit. et spoliis non indigebit.

BETH præscribitur secundo capitulo. Et BETH præscribitur secundo capitulo. Et est secunda littera Hebræorum. est secunda littera Hebræorum.

Describitur duobus modis BETH, scili- Describitur duobus modis BETH, scili- cet, per d, et per th in fine. Primo modo cet, per d, et per th in fine. Primo modo scriptum interpretatur filia vel mensura. scriptum interpretatur filia vel mensura. Secundo modo, interpretatur domus vel Secundo modo, interpretatur domus vel habitaculum. habitaculum.

Quantum ad primam interpretationem Quantum ad primam interpretationem notantur ibi tria, scilicet regimen quo notantur ibi tria, scilicet regimen quo regitur filia a patre suo ad diligendum regitur filia a patre suo ad diligendum sponsum, mensura amoris illius, et ca- sponsum, mensura amoris illius, et ca- stitas. stitas.

De primo habetur in Psal. XLIV, 11: De primo habetur in Psal. XLIV, 11: Audi, filia, et vide, et inclina aurem Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam et obliviscere populum tuum, tuam et obliviscere populum tuum, et domum patris tui. Et concupiscet rex et domum patris tui. Et concupiscet rex decorem tuum. decorem tuum.

De secundo habetur, Deuteron. vi, 5: De secundo habetur, Deuteron. vi, 5: Diliges Dominum Deum tuum ex toto Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua. Ex toto corde, in tota fortitudine tua. Ex toto corde, in omnibus quæ potest appetere cor, nihil omnibus quæ potest appetere cor, nihil ei æquiparetur vel comparetur: quia ille ei æquiparetur vel comparetur: quia ille qui incomparabiliter excedit omnia in qui incomparabiliter excedit omnia in amore cordis nostri nulli debet compa- amore cordis nostri nulli debet compa- rari. Ex tota autem anima diligitur, rari. Ex tota autem anima diligitur,

quando propter desiderium voluntatis quando propter desiderium voluntatis continuo pendens ad ipsum in cogitatu continuo pendens ad ipsum in cogitatu animi nihil præter dilectum versatur. animi nihil præter dilectum versatur. Sed ex tota fortitudine, vel omnibus vi- Sed ex tota fortitudine, vel omnibus vi- ribus tunc diligitur, quando cogitatus et ribus tunc diligitur, quando cogitatus et desiderium in strenuitate operis mon- desiderium in strenuitate operis mon- strantur. Et sic patet quod mensura dile- strantur. Et sic patet quod mensura dile- ctionis est non habere mensuram. ctionis est non habere mensuram.

Castitas autem amoris notatur in hoc Castitas autem amoris notatur in hoc quod sponsa dicitur filia patris sponsi : quod sponsa dicitur filia patris sponsi : et ideo etiam ipsa sponsa sponsum vocat et ideo etiam ipsa sponsa sponsum vocat fratrem in affectu dilectionis, sic loquens fratrem in affectu dilectionis, sic loquens ad ipsum, Cantic. VIII, 1: Quis mihi det ad ipsum, Cantic. VIII, 1: Quis mihi det te, fratrem meum, sugentem ubera ma- te, fratrem meum, sugentem ubera ma- tris meæ, ut inveniam te foris, et deoscu- tris meæ, ut inveniam te foris, et deoscu- ler te, et jam me nemo despiciat? Mater ler te, et jam me nemo despiciat? Mater sponsæ sapientia ingenita est, cujus ube- sponsæ sapientia ingenita est, cujus ube- ra, scilicet intelligentiæ et saporis spiritus ra, scilicet intelligentiæ et saporis spiritus suxit Christus per unionem ad sapien- suxit Christus per unionem ad sapien- tiam non ingenitam, sed increatam: ex tiam non ingenitam, sed increatam: ex intelligentiæ ubere sugens lac veritatis, intelligentiæ ubere sugens lac veritatis, sed ex altero ubere, scilicet saporis spi- sed ex altero ubere, scilicet saporis spi- ritus, sugit lac bonitatis, qua nos rede- ritus, sugit lac bonitatis, qua nos rede- mit. Sponsa etiam ex eisdem uberibus mit. Sponsa etiam ex eisdem uberibus pro modulo suo idem lac sugit. Quia se- pro modulo suo idem lac sugit. Quia se- cundum intellectum illustratur candore cundum intellectum illustratur candore lactis divinitatis, et secundum affectum. lactis divinitatis, et secundum affectum. quasi quadam esca liquente reficitur dul- quasi quadam esca liquente reficitur dul- cedine bonitatis. cedine bonitatis.

Duo enim sunt in lacte, scilicet candor, Duo enim sunt in lacte, scilicet candor, et esca liquens. Ideo etiam e converso et esca liquens. Ideo etiam e converso sponsus sponsam vocat sororem, Cantic. sponsus sponsam vocat sororem, Cantic. v, 2, sic dicens: Aperi mihi, soror mea, v, 2, sic dicens: Aperi mihi, soror mea,

LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. II, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI, CAP. II, § 1.

amica mea, columba mea, immaculata amica mea, columba mea, immaculata mea. Dicit, Aperi mihi, desiderans cor mea. Dicit, Aperi mihi, desiderans cor aperiri per desiderii dilatationem. Sed aperiri per desiderii dilatationem. Sed sororem vocat propter castitatem ample- sororem vocat propter castitatem ample- xuum amicam autem propter confor- xuum amicam autem propter confor- mitatem bonitatis: columbam vero prop- mitatem bonitatis: columbam vero prop- ter simplicitatem et immunitatem felleæ ter simplicitatem et immunitatem felleæ amaritudinis in appetitu: quia secundum amaritudinis in appetitu: quia secundum Platonem, « appetitus in hepate est, in Platonem, « appetitus in hepate est, in « quo columba felle caret. » Sed imma- « quo columba felle caret. » Sed imma- culatam dicit propter innocentiam actio- culatam dicit propter innocentiam actio- nis. nis.

Secundum aliam interpretationem in- Secundum aliam interpretationem in- terpretatur BETH domus vel habitaculum. terpretatur BETH domus vel habitaculum. Et dicitur ibi domus familia, secundum Et dicitur ibi domus familia, secundum quod dicitur in Psal. cx, 12: Benedi- quod dicitur in Psal. cx, 12: Benedi- xit domui Israel: benedixit domui Aa- xit domui Israel: benedixit domui Aa- ron. Et, Exod. 1,21: Quia timuerunt ob- ron. Et, Exod. 1,21: Quia timuerunt ob- stetrices Deum, ædificavit eis domos. Et stetrices Deum, ædificavit eis domos. Et sic mulier fortis dicitur in qua est confi- sic mulier fortis dicitur in qua est confi- dentia viri sui: tum propter castum amo- dentia viri sui: tum propter castum amo- rem, quia non diligit alium: tum prop- rem, quia non diligit alium: tum prop- ter familiæ providam dispensationem, ter familiæ providam dispensationem, quia propter eam alio non indiget æco- quia propter eam alio non indiget æco- nomo, quia fideliter dispensat: tum nomo, quia fideliter dispensat: tum etiam propter hoc, quia mulier habitacu- etiam propter hoc, quia mulier habitacu- lum cordis viri sui est : sicut dicitur, lum cordis viri sui est : sicut dicitur, Deuteron.xxxIII, 12: Amantissimus Do- Deuteron.xxxIII, 12: Amantissimus Do- mini Benjamin habitabit confidenter in mini Benjamin habitabit confidenter in eo quasi in thalamo tota die morabitur, eo quasi in thalamo tota die morabitur, et inter humeros illius requiescet. Benja- et inter humeros illius requiescet. Benja- min filius dexteræ interpretatur, et si- min filius dexteræ interpretatur, et si- gnificat mulierem fortem, in qua confi- gnificat mulierem fortem, in qua confi- denter cor viri sui habitat, propter pru- denter cor viri sui habitat, propter pru- dentiam qua totam domum viri regit dentiam qua totam domum viri regit utiliter et in ea moratur sicut in thala- utiliter et in ea moratur sicut in thala- mo propter delicias amoris ejus : sed in- mo propter delicias amoris ejus : sed in- ter humeros ejus, longanimitatis scilicet, ter humeros ejus, longanimitatis scilicet, et patientiæ: quibus quasi duobus hume- et patientiæ: quibus quasi duobus hume- ris portat pondus diei et æstus, desidera- ris portat pondus diei et æstus, desidera- biliter requiescet. biliter requiescet.

: :

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

Confidit in ea cor viri sui, Confidit in ea cor viri sui, et spoliis non indigebit. et spoliis non indigebit.

19 19

In quo versu duo notantur sive consi- In quo versu duo notantur sive consi- derantur. Primum est confidentia viri in derantur. Primum est confidentia viri in muliere. Secundum est affluentia divi- muliere. Secundum est affluentia divi- tiarum propter prudentiam mulieris : et tiarum propter prudentiam mulieris : et hoc tangitur, ibi, « Et spoliis non indi- hoc tangitur, ibi, « Et spoliis non indi- gebit. » gebit. »

In primo quatuor notanda sunt, scili- In primo quatuor notanda sunt, scili- cet confidentia viri, et secundum quid cet confidentia viri, et secundum quid est illa confidentia, quia secundum cor est illa confidentia, quia secundum cor ejus est et cujus sit ista confidentia, ejus est et cujus sit ista confidentia, quia viri sui: et in quo est, quia in ea, quia viri sui: et in quo est, quia in ea, scilicet muliere. scilicet muliere.

Circa primum duo notanda sunt, scili- Circa primum duo notanda sunt, scili- cet causa confidentiæ viri in muliere, et cet causa confidentiæ viri in muliere, et in quibus confidit ei. in quibus confidit ei.

Est autem triplex causa quare vir con- Est autem triplex causa quare vir con- fidit mulieri. Prima est, quia nulli præ- fidit mulieri. Prima est, quia nulli præ- ter eum mulier intendit. Secunda, quia ter eum mulier intendit. Secunda, quia nullum præter virum proprium quærit. nullum præter virum proprium quærit. Tertia, quia nullius alterius amore de- Tertia, quia nullius alterius amore de- lectatur. lectatur.

De primo habetur, Cant. VII, 10: Ego De primo habetur, Cant. VII, 10: Ego dilecto meo, supple, intendo, et ad me dilecto meo, supple, intendo, et ad me conversio ejus. Et, in Psal. xxxix, 2 : conversio ejus. Et, in Psal. xxxix, 2 : Exspectans exspectavi Dominum, et in- Exspectans exspectavi Dominum, et in- tendit mihi. Et inde est etiam illa vox tendit mihi. Et inde est etiam illa vox desiderii, Isaiæ, xxvi, 13: Manda, re- desiderii, Isaiæ, xxvi, 13: Manda, re- manda, manda, remanda. Et respondet manda, manda, remanda. Et respondet dilectus: Exspecta, reexspecta, exspecta, dilectus: Exspecta, reexspecta, exspecta, reexspecta, modicum ibi, modicum ibi. reexspecta, modicum ibi, modicum ibi. Modicum in actione, et modicum in con- Modicum in actione, et modicum in con- templatione. templatione.

De secundo habetur, Judith, xv, 10 et De secundo habetur, Judith, xv, 10 et 11 Tu gloria Jerusalem, tu lætitia Is- 11 Tu gloria Jerusalem, tu lætitia Is- rael, tu honorificentia populi nostri : rael, tu honorificentia populi nostri : quia fecisti viriliter, et confortatum est quia fecisti viriliter, et confortatum est cor tuum, eo quod castitatem amaveris, cor tuum, eo quod castitatem amaveris, et post virum tuum, alterum nescieris: et post virum tuum, alterum nescieris: ideo et manus Domini confortavit te, et ideo et manus Domini confortavit te, et ideo eris benedicta in æternum. ideo eris benedicta in æternum.

De tertio habetur, Cant. v, 10: Di- De tertio habetur, Cant. v, 10: Di- lectus meus candidus et rubicundus, lectus meus candidus et rubicundus, electus ex millibus. Candidus est propter electus ex millibus. Candidus est propter fulgorem veritatis, et rubicundus propter fulgorem veritatis, et rubicundus propter fervorem charitatis, electus autem ex fervorem charitatis, electus autem ex millibus, sicut dicitur in Psal. xxvii, millibus, sicut dicitur in Psal. xxvii, 25: 25: Quid enim mihi est in cœlo, et a te quid Quid enim mihi est in cœlo, et a te quid volui super terram? volui super terram?

20 20

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secundo, notandum est in quibus con- Secundo, notandum est in quibus con- fidit. Et sunt sex quæ perfectam faciunt fidit. Et sunt sex quæ perfectam faciunt confidentiam viri in uxore. Primum est confidentiam viri in uxore. Primum est fides thori. Secundum, redditio debiti. fides thori. Secundum, redditio debiti. Tertium, fœcunditas prolis. Quartum, Tertium, fœcunditas prolis. Quartum, utilis familiæ dispensatio. Quintum, bo- utilis familiæ dispensatio. Quintum, bo- norum conservatio. Sextum, per lucrum norum conservatio. Sextum, per lucrum quotidianum eorumdem bonorum multi- quotidianum eorumdem bonorum multi- plicatio. plicatio.

De primo per contrarium dicitur. Isa, De primo per contrarium dicitur. Isa, XXVIII, 20 Coangustatum est stra- XXVIII, 20 Coangustatum est stra- tum, ita ut alter decidat: pallium breve tum, ita ut alter decidat: pallium breve utrumque operire non potest. Stratum utrumque operire non potest. Stratum est quies cordis pallium autem pallium est quies cordis pallium autem pallium charitatis in quibus non potest esse charitatis in quibus non potest esse Deus cum adultero. Et hoc est quod di- Deus cum adultero. Et hoc est quod di- citur, Osee, 11, 16 et 17: Vocabit me: citur, Osee, 11, 16 et 17: Vocabit me: Vir meus et non vocabit me ultra, Vir meus et non vocabit me ultra, Baali. Et auferam nomina Baalim de Baali. Et auferam nomina Baalim de ore ejus, et non recordabitur ultra no- ore ejus, et non recordabitur ultra no- minis eorum. Baalim interpretantur viri minis eorum. Baalim interpretantur viri dominantes, quos aufert Deus ab ore ani- dominantes, quos aufert Deus ab ore ani- mæ fidelis, quando per fidelitatem quam mæ fidelis, quando per fidelitatem quam habet ad virum proprium, servat fidem habet ad virum proprium, servat fidem Deo, ut non admittat adulterum, id est, Deo, ut non admittat adulterum, id est, diabolum vel mundum cum quibus for- diabolum vel mundum cum quibus for- nicetur. nicetur.

De secundo habetur, Genes. xxx, 16, De secundo habetur, Genes. xxx, 16, ubi dicit Lia ad Jacob Ad me intrabis, ubi dicit Lia ad Jacob Ad me intrabis, quia mercede conduxi te pro mandrago- quia mercede conduxi te pro mandrago- ris filii mei. Debitum enim quod sponsa ris filii mei. Debitum enim quod sponsa recognoscit in sponso, justum est ut etiam recognoscit in sponso, justum est ut etiam in se exhibeat. Est autem mandragora in se exhibeat. Est autem mandragora genus pomi, et signat bona opera quibus genus pomi, et signat bona opera quibus quasi obligatur Deus ad amplexum amo. quasi obligatur Deus ad amplexum amo. ris debiti. De hoc eodem intelligit hoc ris debiti. De hoc eodem intelligit hoc quod habetur, Cantic. 1, 15 et 16: Ecce quod habetur, Cantic. 1, 15 et 16: Ecce tu pulcher es, dilecte mi, et decorus. Le- tu pulcher es, dilecte mi, et decorus. Le- ctulus noster floridus, tigna domorum ctulus noster floridus, tigna domorum nostrarum cedrina, laquearia nostra nostrarum cedrina, laquearia nostra cypressina. Lectulus conscientiæ sive cypressina. Lectulus conscientiæ sive corporis quies est, quia floridus est per corporis quies est, quia floridus est per debiti et mutui amoris exhibitionem. debiti et mutui amoris exhibitionem. Domus quidem mens est. Tigna quibus Domus quidem mens est. Tigna quibus consummatur domus, sunt dona Spiritus consummatur domus, sunt dona Spiritus saneti, et cedrina dicuntur propter im- saneti, et cedrina dicuntur propter im- putribilitatem perseverantiæ. Laquea- putribilitatem perseverantiæ. Laquea- ria quibus operitur, sunt bonum exem- ria quibus operitur, sunt bonum exem- plum et bona intentio. Dicit enim ibi- plum et bona intentio. Dicit enim ibi-

dem Glossa quod « cypressus alta odo- dem Glossa quod « cypressus alta odo- « ris optimi est, medendis corporibus ap- « ris optimi est, medendis corporibus ap- « ta. » Et horum unum scilicet intentio « ta. » Et horum unum scilicet intentio bona multum est odorifera in naribus bona multum est odorifera in naribus Dei, et a corpore nostræ conversationis Dei, et a corpore nostræ conversationis fugat morbum vanitatis: juxta illud fugat morbum vanitatis: juxta illud Matth. vi, 22 Lucerna corporis tui est Matth. vi, 22 Lucerna corporis tui est oculus tuus. Ibi in Glossa: « Lucerna oculus tuus. Ibi in Glossa: « Lucerna «< conversationis tuæ est intentio tua. » «< conversationis tuæ est intentio tua. » Et, yy. 22 et 23: Si oculus tuus fuerit sim- Et, yy. 22 et 23: Si oculus tuus fuerit sim- plex, totum corpus tuum lucidum erit, si plex, totum corpus tuum lucidum erit, si autem oculus tuus fuerit nequam, totum autem oculus tuus fuerit nequam, totum corpus tuum tenrbrosum erit. Bonum ve- corpus tuum tenrbrosum erit. Bonum ve- ro exemplum odoriferum est in notitia ro exemplum odoriferum est in notitia hominum, et aufert a corpore, quod est hominum, et aufert a corpore, quod est Ecclesia, morbum scandali : sicut dicit Ecclesia, morbum scandali : sicut dicit Dominus, Matth. v, 16: Sic luceat lux Dominus, Matth. v, 16: Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ve- vestra bona, et glorificent Patrem ve- strum, qui in cælis est. strum, qui in cælis est.

Tertium est foecunditas prolis, de quo Tertium est foecunditas prolis, de quo habetur, Genes. xxix, 34: Copulabitur habetur, Genes. xxix, 34: Copulabitur mihi maritus meus, eo quod pepererim mihi maritus meus, eo quod pepererim ei tres filios, et idcirco appellavit nomen ei tres filios, et idcirco appellavit nomen ejus, Levi, id est, adauctus, scilicet opera ejus, Levi, id est, adauctus, scilicet opera cordis, oris, et manus. Per contrarium cordis, oris, et manus. Per contrarium dicitur, Job, XXIV, 21 Pavit sterilem, dicitur, Job, XXIV, 21 Pavit sterilem, quæ non parturit, et viduæ bene non fe- quæ non parturit, et viduæ bene non fe- cit. Sterilis quæ non parturit est caro, cit. Sterilis quæ non parturit est caro, quam carnaliter viventes insequuntur. quam carnaliter viventes insequuntur. Vidua autem est anima, quæ posset pro- Vidua autem est anima, quæ posset pro- ducere multos filios si proprio viro con- ducere multos filios si proprio viro con- jungeretur. jungeretur.

Quartum est utilis dispensatio familiæ, Quartum est utilis dispensatio familiæ, de qua habetur, Tobiæ, x, 13, quia Ra- de qua habetur, Tobiæ, x, 13, quia Ra- guel et uxor ejus Anna moverunt filiam guel et uxor ejus Anna moverunt filiam suam honorare soceros, diligere maritum, suam honorare soceros, diligere maritum, regere familiam, gubernare domum, et regere familiam, gubernare domum, et seipsam irreprehensibilem exhibere. Et seipsam irreprehensibilem exhibere. Et Ruth, iv, 11: Faciat Dominus hanc Ruth, iv, 11: Faciat Dominus hanc mulierem, quæ ingreditur domum tuam, mulierem, quæ ingreditur domum tuam, sicut Rachel et Liam, quæ ædificave- sicut Rachel et Liam, quæ ædificave- runt domum Israel, ut sit exemplum runt domum Israel, ut sit exemplum virtutis in Ephratha, et habeat celebre virtutis in Ephratha, et habeat celebre nomen in Bethlehem. Rachel ædificavit nomen in Bethlehem. Rachel ædificavit et rexit domum contemplationis, Lia et rexit domum contemplationis, Lia vero domum et familiam actionis. Et vero domum et familiam actionis. Et ideo est exemplum in Ephratha, hoc est, ideo est exemplum in Ephratha, hoc est, in fructificatione bonorum operum. Et in fructificatione bonorum operum. Et

LIB. DE MULIERE FORTI. CAP. II, § 1. LIB. DE MULIERE FORTI. CAP. II, § 1.

in Bethlehem quæ interpretatur domus in Bethlehem quæ interpretatur domus panis, hoc est, in contemplatione, in panis, hoc est, in contemplatione, in qua familia cordis cibatur pane vitæ et qua familia cordis cibatur pane vitæ et intellectus, et aqua sapientiæ salutaris intellectus, et aqua sapientiæ salutaris potatur, ut habetur Eccli. xv, 2. potatur, ut habetur Eccli. xv, 2.

Quintum est bonorum conservatio. Et Quintum est bonorum conservatio. Et de hoc habetur infra in laudibus ejusdem de hoc habetur infra in laudibus ejusdem mulieris, . 27: Consideravit semitas mulieris, . 27: Consideravit semitas domus suæ, et panem otiosa non come- domus suæ, et panem otiosa non come- dit. Et, Eccli. xxvi, 1: Mulieris bonæ dit. Et, Eccli. xxvi, 1: Mulieris bonæ beatus vir: numerus enim annorum beatus vir: numerus enim annorum illius duplex. Annus est circularis con- illius duplex. Annus est circularis con- gregatio dierum, et significat universita- gregatio dierum, et significat universita- tem bonorum operum mulieris ipsius. tem bonorum operum mulieris ipsius.

Sextum est eorumdem bonorum ope- Sextum est eorumdem bonorum ope- rum multiplicatio. Et hoc signatum est rum multiplicatio. Et hoc signatum est in uxore Tobiæ junioris, per quam mul- in uxore Tobiæ junioris, per quam mul- tiplicatus est in bonis, cum ante pauper tiplicatus est in bonis, cum ante pauper esset et similiter in uxore Tobiæ senio- esset et similiter in uxore Tobiæ senio- ris, de qua legitur, Tobiæ, ii, 19, quod ris, de qua legitur, Tobiæ, ii, 19, quod ibat ad opus textrinum quotidie, et de ibat ad opus textrinum quotidie, et de labore manuum suarum victum, quem labore manuum suarum victum, quem consequi poterat, deferebat. In textrino consequi poterat, deferebat. In textrino opere filum filo contexitur ut tela efficia- opere filum filo contexitur ut tela efficia- tur. Et sic est in operibus quando opus tur. Et sic est in operibus quando opus operi per charitatem connectitur ut in- operi per charitatem connectitur ut in- dumentum contexatur: et ideo in lau- dumentum contexatur: et ideo in lau- dibus ejusdem mulieris, infra, y. 14, di- dibus ejusdem mulieris, infra, y. 14, di- citur, quod facta est quasi navis instito- citur, quod facta est quasi navis instito- ris, de longe portans panem suum. Et ris, de longe portans panem suum. Et iterum, . 29: Multæ filiæ congregave- iterum, . 29: Multæ filiæ congregave- runt divitias, tu supergressa es univer- runt divitias, tu supergressa es univer-

sas. sas.

Sequitur,secundum quid confidit in ea : Sequitur,secundum quid confidit in ea : quia secundum cor. Dicit enim : « Con- quia secundum cor. Dicit enim : « Con- fidit in ea cor viri sui. » Et notandum, fidit in ea cor viri sui. » Et notandum, quod quidam corde confidunt uxoribus quod quidam corde confidunt uxoribus suis, et quidam verbo solo, et non cor- suis, et quidam verbo solo, et non cor- de quidam vero costodia exteriori, et de quidam vero costodia exteriori, et non corde nec verbo. non corde nec verbo.

: :

24 24

dem in opere nullius habetur argumen. dem in opere nullius habetur argumen. tum confidentiæ, sed exspectatur in fu- tum confidentiæ, sed exspectatur in fu- turum post conversionem. Et ideo tunc turum post conversionem. Et ideo tunc vir insistit verbis conversionis. Et hoc vir insistit verbis conversionis. Et hoc est quod dicitur, Jerem. III, 1: Vulgo est quod dicitur, Jerem. III, 1: Vulgo dicitur Si dimiserit vir uxorem suam, dicitur Si dimiserit vir uxorem suam, et recedens ab eo, duxerit virum alte- et recedens ab eo, duxerit virum alte- rum: numquid revertetur ad eum ultra? rum: numquid revertetur ad eum ultra? numquid non polluta, et contaminata numquid non polluta, et contaminata erit mulier illa? Tu autem fornicata es erit mulier illa? Tu autem fornicata es cum amatoribus multis: tamen revertere cum amatoribus multis: tamen revertere ad me, ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam dicit Dominus, et ego suscipiam

te. te.

De tertio habetur, Osee, 11, 6 et 7: De tertio habetur, Osee, 11, 6 et 7: Ecce ego sepiam viam tuam spinis, et Ecce ego sepiam viam tuam spinis, et sepiam eam maceria, et semitas suas non sepiam eam maceria, et semitas suas non inveniet. Et sequetur amatores suos, et inveniet. Et sequetur amatores suos, et non apprehendet eos: et quæret eos, et non apprehendet eos: et quæret eos, et non inveniet et dicet: Vadam, et rever- non inveniet et dicet: Vadam, et rever- tar ad virum meum priorem, quia bene, tar ad virum meum priorem, quia bene, mihi erat tunc magis quam nunc. Spinæ mihi erat tunc magis quam nunc. Spinæ sunt tribulationes, et maceria paupertas: sunt tribulationes, et maceria paupertas: quibus aliquis impeditur ne apprehendat quibus aliquis impeditur ne apprehendat ea quæ sequitur in concupiscentia mun- ea quæ sequitur in concupiscentia mun- di. Et tunc quando non potest habere ea di. Et tunc quando non potest habere ea quæ concupiscit, redit ad cor, et incipit quæ concupiscit, redit ad cor, et incipit timere Dominum: ut quia non potest timere Dominum: ut quia non potest habere delectationem in præsentibus, habere delectationem in præsentibus, saltem spem habeat futurorum. saltem spem habeat futurorum.

Sequitur considerare cujus sit ista Sequitur considerare cujus sit ista confidentia,quia « viri sui. » Et dicit Gre- confidentia,quia « viri sui. » Et dicit Gre- gorius, quod « vir est qui contra bifor- gorius, quod « vir est qui contra bifor- « mes insultus fortunæ uniformi con- « mes insultus fortunæ uniformi con- « stantia mentis militat præmunitus. » « stantia mentis militat præmunitus. » Fortunæ enim insultus est per adversa Fortunæ enim insultus est per adversa et prospera sed uniformi constantia mi- et prospera sed uniformi constantia mi- litat contra fortunam qui nec elevatur in litat contra fortunam qui nec elevatur in prosperis, nec deprimitur in adversis. Et prosperis, nec deprimitur in adversis. Et iste vir præcipue Christus est, de quo di- iste vir præcipue Christus est, de quo di- citur in Psal. I, 1: Beatus vir qui non citur in Psal. I, 1: Beatus vir qui non abiit in consilio impiorum, et in via abiit in consilio impiorum, et in via peccatorum non stetit, et in cathedra peccatorum non stetit, et in cathedra pestilentiæ non sedit. Consilium impio- pestilentiæ non sedit. Consilium impio- rum est transgredi præceptum, a quo rum est transgredi præceptum, a quo aliquis abit per consensum. Via vero aliquis abit per consensum. Via vero impiorum est opus peccati, in qua stat impiorum est opus peccati, in qua stat aliquis per consuetudinem operis. Sed aliquis per consuetudinem operis. Sed Verbo autem solo confidit quando qui- cathedra pestilentiæ est doctrina mali Verbo autem solo confidit quando qui- cathedra pestilentiæ est doctrina mali

Primo modo confidit in muliere forti Primo modo confidit in muliere forti

cor viri sui. Unde habetur, Eccli. xxvI, cor viri sui. Unde habetur, Eccli. xxvI, 2: Mulier fortis oblectat virum suum, 2: Mulier fortis oblectat virum suum, et annos vitæ illius in pace implebit. et annos vitæ illius in pace implebit. Item, ibidem, infra, y. 16: Gratia mu- Item, ibidem, infra, y. 16: Gratia mu- lieris sedulæ delectabit virum suum, et lieris sedulæ delectabit virum suum, et ossa illius impinguabit. ossa illius impinguabit.

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

per exemplum et verbum, in qua sedet per exemplum et verbum, in qua sedet aliquis quando adulatur malis et expro- aliquis quando adulatur malis et expro- brat bonis. brat bonis.

Sequitur hoc quod dicit, « In ea. » In Sequitur hoc quod dicit, « In ea. » In quo notatur id in quo est confidentia quo notatur id in quo est confidentia viri, quasi scilicet in muliere. Sicut au- viri, quasi scilicet in muliere. Sicut au- tem tria sunt quæ attenduntur in forma- tem tria sunt quæ attenduntur in forma- tione primæ mulieris, ita tria sunt quæ tione primæ mulieris, ita tria sunt quæ servant confidentiam viri in muliere. servant confidentiam viri in muliere.